Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata

Transkrypt

1 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Czerwiec 2016

2 Spis treści Wstęp Część wprowadzająca Strategia jako instrument kreowania polityki rozwoju Metodologia prac nad Strategią Struktura dokumentu Część programująco-strategiczna Analiza obszarów problemowych Analiza SWOT Drzewo problemów i celów Kierunki rozwoju Gminy Kamienica Wizja, misja, cele strategiczne, operacyjne i działania priorytetowe Planowane do realizacji zadania w latach Projekty priorytetowe Plan rzeczowo-finansowy dokumentu i możliwe źródła finansowania Ocena spójności celów strategicznych z dokumentami wyższego rzędu Podsumowanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wpływ zadań na środowisko Część wdrożeniowa Wdrażanie i monitoring Strategii Rozwoju Aktualizacja i ewaluacja Strategii Promocja Strategii Rozwoju Spis tabel Spis schematów

3 Wstęp Zarządzanie gminą wiąże się z szeregiem działań i podejmowaniem decyzji, ważnych dla lokalnej społeczności. Aby zarządzenie nią było efektywne, potrzebny jest wieloletni plan, wskazujący kierunki dalszego rozwoju. Działania właściwe ze strategicznego punktu widzenia mają większe znaczenie niż działania nastawione na przynoszenie natychmiastowych efektów. Dążenie do rozwoju oraz do zaspokajania indywidualnych i zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej, a także zapewnienie najwyższego standardu życia powinno być podstawowym celem działania władz samorządowych. Spełnienie tego celu wymaga od władz realizacji nie tylko ustawowych zadań własnych, ale przede wszystkim dążenia do ciągłego rozwoju gminy. Głównym celem tworzenia dokumentu strategicznego jakim jest Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata było zdiagnozowanie priorytetowych kierunków rozwoju, przyczyniających się do rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Kierunki te powinny przyczyniać się do podniesienia jakości życia mieszkańców oraz tworzyć zachęty dla potencjalnych inwestorów oraz dla osób chcących się osiedlać na obszarze gminy. Strategia to długookresowy dokument, zawierający priorytety, kierunki oraz strategiczne cele rozwoju, niezbędne do realizacji przyjętych założeń. Strategia stanowi ogół planowanych działań, mogących zapewnić dynamiczny rozwój całego obszaru, zmierzających do realizacji wyznaczonych celów rozwojowych. Wizerunek gminy jest istotną cechą, która budowana jest za pomocą Strategii. Jest on wizytówką, a zarazem źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych, inwestorów i społeczności lokalnej o długoterminowych uwarunkowaniach rozwoju przyjętych przez gminę oraz o sposobach rozwiązywania przez nią problemów, które się pojawiają. Strategiczne planowanie polega na wykluczeniu rozwiązań nierealnych. Dzięki opracowaniu i wdrażaniu Strategii, dana jednostka terytorialna może w sposób efektywny wykorzystać własne zasoby, w tym zasoby finansowe, rzeczowe czy społeczne oraz określić sposoby przeciwdziałania pojawiającym się zagrożeniom a także degradacji obszaru w strefie społeczno-gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej czy technicznej. Strategia to dokument stanowiący źródło zasad i zbiór rozwiązań. Każda Strategia jest inna, ponieważ endoi egzogenny wkład w każdym programowanym przypadku jest inny. W Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata zawarto kierunki rozwoju gminy oraz działania związane z realizacją Strategii, do których przyporządkowane zostały 3

4 możliwe źródła finansowania. Okres obowiązywania niniejszej Strategii wiąże się z perspektywą finansową Unii Europejskiej na lata Kolejny okres programowania stwarza nowe możliwości i wyzwania dla potencjalnych beneficjentów funduszy unijnych. Do pełnego wykorzystania szansy, jaką dają środki unijne, opracowano długookresową Strategię, która zawiera priorytetowe kierunki rozwoju, obejmujące okres programowania unijnego

5 1. Część wprowadzająca 1.1. Strategia jako instrument kreowania polityki rozwoju Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata jest odpowiedzią samorządu gminnego na zmieniające się warunki otoczenia i sytuację społeczno-gospodarczą, wymagającą nowego, a często też innego spojrzenia na posiadane aspiracje, zasoby, a także perspektywy rozwoju gminy. W niniejszym dokumencie została zaprezentowana wizja gminy, misja oraz cele strategiczne, operacyjne i działania priorytetowe, które przewidziane zostały do realizacji we wskazanym siedmioletnim okresie obowiązywania Strategii. Wyszczególniono także zadania skumulowane w projekty, za pośrednictwem których będzie można osiągnąć wyznaczone cele. Strategia Gminy Kamienica to dokument otwarty, co oznacza, iż w miarę upływu czasu i podejmowania zawartych w niej działań, możliwa jest jej aktualizacja, a także kreowanie nowych zadań i korekta tych, które zostały sformułowane podczas etapu jej tworzenia aby w jak najlepszy sposób dostosować się do zmieniającego się otoczenia Metodologia prac nad Strategią Opracowanie Strategii Rozwoju Gminy Kamienica było okazją do przeprowadzenia otwartych rozmów z przedstawicielami różnych środowisk gminnych. Tematem dyskusji na ww. spotkaniach była analiza obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej gminy oraz możliwości jej przyszłego rozwoju. Efektem przeprowadzonych spotkań było uzyskanie odpowiedzi na pytania: co chcemy osiągnąć? jakie mamy priorytety? w jaki sposób chcemy dążyć do wyznaczonych celów? Odpowiedź na te pytania była podstawą do skonstruowania dokumentu, który służyć będzie wszystkim mieszkańcom Gminy Kamienica. Proces prac związanych z opracowaniem, przygotowaniem oraz wdrożeniem dokumentu Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata rozpoczęto w lutym 2016 roku. Podczas pierwszego etapu prac nad dokumentem zostały zorganizowane warsztaty strategiczne z przedstawicielami: przedsiębiorców, organizacji pozarządowych, administracji samorządowej, lokalnymi liderami (Zespół ds. Strategii Rozwoju). Poprowadzono spotkanie otwarte oraz organizowane były spotkania z Zespołem ds. Strategii, powołanym przez Wójta Gminy Kamienica, którego zadaniem była koordynacja prac nad powstawaniem dokumentu. Warsztaty i spotkania służyły poznaniu opinii i potrzeb mieszkańców na temat sytuacji 5

6 w gminie, tak aby opracowanie spójnego dokumentu strategicznego było odzwierciedleniem oraz zaspokojeniem potrzeb mieszkańców gminy. Do prac nad dokumentem wykorzystano szereg metod partycypacyjnych oraz prac analitycznych, które wzajemnie się uzupełniały. Należały do nich: analiza danych zastanych, analizy strategiczne, badania ankietowe wśród uczestników spotkań i mieszkańców gminy, spotkania warsztatowe z przedstawicielami przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i samorządu lokalnego. Strategia powstała w oparciu o dokument Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata (Załącznik 1), w którym została przedstawiona pogłębiona analiza sytuacji społeczno-gospodarczej gminy. Duży wpływ na opracowanie dokumentu miały również wnioski zgłaszane podczas konsultacji społecznych i warsztatów organizowanych w trakcie procesu budowania Strategii oraz zgłaszanie pomysłów do realizacji za pomocą fiszek projektowych. Do głównych materiałów źródłowych, stanowiących materiał analityczny i podstawę opracowania Strategii, należą: dane z Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych) 1, wnioski uzyskane z analizy ankiet przeprowadzonych podczas warsztatów grupowych oraz uzyskanych drogą elektroniczną na skrzynkę mailową Urzędu Gminy, wnioski uzyskane z analizy przekazanych przez podmioty fiszek projektowych oraz przesyłanych na skrzynkę mailową Urzędu Gminy, wnioski zgłaszane podczas warsztatów grupowych. 1.3 Struktura dokumentu Niniejszy dokument składa się z trzech zasadniczych części, które odpowiadają logice procesu strategicznego. Część pierwsza jest elementem wprowadzającym, druga część zawiera elementy programująco-strategiczne, trzecia zaś jest częścią wdrożeniową. Podczas pierwszego etapu prac nad Strategią ujęto przebieg procesu tworzenia Strategii, wykorzystane metody oraz przesłanki, które skutkowały podjęciem decyzji o przystąpieniu do prac nad dokumentem. 1 Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, bdl.stat.gov.pl. 6

7 W części drugiej niniejszego dokumentu wskazano zdiagnozowane problemy wraz z celami strategicznymi, do których Gmina Kamienica powinna dążyć, aby te problemy zniwelować. Zdefiniowano również cele szczegółowe i działania priorytetowe, powiązane bezpośrednio z przyjętą wizją i misją rozwoju gminy. Zwieńczeniem dokumentu jest część trzecia, w której skupiono się na elementach dotyczących monitorowania i wdrażania Strategii, a także na wskazaniu wskaźników służących do oceny realizacji Strategii. 7

8 2. Część programująco-strategiczna 2.1. Analiza obszarów problemowych Analiza SWOT Analiza SWOT jest narzędziem analizy strategicznej, służącym określeniu najlepszych kierunków rozwoju ze względu na cel działania. Wykorzystywana jest zazwyczaj we wszystkich obszarach planowania strategicznego. Polega na zidentyfikowaniu mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń, dzięki czemu można je odpowiednio wykorzystać w procesie zaplanowanego rozwoju lub zniwelować skutki ich negatywnego wpływu. Metoda ta pozwala również pogrupować czynniki na pozytywne (mocne strony i szanse) oraz negatywne (słabe strony i zagrożenia). Można je również podzielić na czynniki wewnętrzne (opisujące mocne i słabe strony danej jednostki) oraz czynniki zewnętrzne (czyli szanse i zagrożenia wynikające z jej mikro- i makrootoczenia). Czynniki wewnętrzne (mocne i słabe strony) są zależne m.in. od władz lokalnych i społeczności lokalnej, natomiast czynniki zewnętrzne (szanse i zagrożenia) należące do otoczenia bliższego i dalszego są niezależne od władz danej jednostki, a także jej mieszkańców. Tabela 1 Schemat analizy SWOT S W O T Strengths Weaknesses Opportunities Threats Silne strony, atuty, zalety Słabe strony, słabości, Szanse, możliwości, Zagrożenia, trudności wady okazje ZASOBY OTOCZENIE Źródło: Opracowanie własne Poniższa analiza SWOT została wypracowana dla Gminy Kamienica jako część Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Zbadane zostały główne elementy mające wpływ na rozwój tego obszaru. Analizę przeprowadzono w oparciu o dane z GUS, informacje zebrane podczas spotkań i warsztatów, prac Zespołu ds. Strategii Rozwoju oraz przeprowadzonych badań ankietowych, a także na podstawie obserwacji własnych. 8

9 Tabela 2 Analiza SWOT Gminy Kamienica Analiza SWOT Mocne strony 1. Występowanie wód leczniczych w miejscowości Szczawa. 2. Atrakcyjne położenie, blisko granicy ze Słowacją. 3. Bogate walory turystyczno-przyrodnicze. 4. Liczne szlaki piesze i rowerowe. 5. Bogate zasoby kulturowe i historyczne. 6. Dziedzictwo kulturowe dorobku Białych Górali. 7. Wzrastająca liczba mieszkańców dodatni przyrost naturalny. 8. Korzystna proporcja w strukturze ludności udział % osób w wieku przedprodukcyjnym wyższy niż w powiecie limanowskim, województwie małopolskim i Polsce. 9. Stosunkowo młode społeczeństwo znaczna przewaga liczby osób młodych nad osobami w wieku poprodukcyjnym. 10. Liczba uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjalnych w przeliczeniu na mieszkańców wyższa niż średnia dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego i Polski. 11. Wyższa liczba jednostek nowo rejestrowanych w rejestrze REGON niż średnia dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski. 12. Wysoka liczba stowarzyszeń, fundacji i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. 13. Wysokie dochody budżetu ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca. 14. Wyższe niż średnia dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca. 15. Rosnąca liczba nowo oddanych budynków w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. 16. Położenie w malowniczym regionie dwóch subregionów: Beskidu Wyspowego i Gorców oraz w dolinie rzeki Kamienica. 17. Wzrost ilości osób korzystających z sieci wodociągowej w ostatnich latach. 18. Duża lesistość obszaru grunty leśne stanowią 64,48% powierzchni. Słabe strony 1. Ujemne saldo migracji. 2. Niższy odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym, niż średnia w powiecie limanowskim, województwie małopolskim i Polsce. 3. Mała liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON w porównaniu ze średnią dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski. 4. Liczba podmiotów gospodarki narodowej w przeliczeniu na mieszkańców w wieku produkcyjnym znacznie niższa od średniej dla jednostek terytorialnych wyższego rzędu. 5. Bardzo wysoki udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym. 6. Niski udział % dochodów własnych w dochodach ogółem. 7. Bardzo niski udział w podatkach stanowiących dochody z budżetu państwa w przeliczeniu na 1 mieszkańca podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych. 8. Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca niższe niż średnia dla województwa małopolskiego i Polski. 9. Niska kwota pozyskanych funduszy unijnych w poprzednim okresie programowania w przeliczeniu na 1 mieszkańca. 10. Duża liczba osób w gospodarstwach domowych, które korzystały z pomocy społecznej w przeliczeniu na mieszkańców. 11. Duża liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na mieszkańców. 12. Niski stopień skanalizowania gminy. 13. Bardzo niska liczba przydomowych oczyszczalni ścieków w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. 14. Przeważająca liczba słabej jakości gleb (V i IV klasy bonitacyjnej). 15. Niska jakość i dostępność usług publicznych na terenie gminy. 16. Słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna i rekreacyjna. 17. Brak wspólnej wizji rozwoju gminy oraz niewystarczająca współpraca trójsektorowa. 18. Brak sieci gazowej. 9

10 19. Niewystarczająca świadomość ekologiczna mieszkańców. 20. Słabe wykorzystanie technik informacyjno- -komunikacyjnych (TIK) w administracji publicznej. 21. Duża odległość od większych ośrodków gospodarczych, co wpływa na wysokie koszty bezpośrednie prowadzenia działalności gospodarczej. 22. Rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Szanse Zagrożenia 1. Możliwość pozyskania środków z funduszy europejskich na lata oraz środków krajowych na realizację projektów. 2. Poszerzanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy. 3. Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. 4. Moda na prowadzenie zdrowego trybu życia. 5. Rosnące zainteresowanie regionalnymi produktami ekologicznymi i naturalnymi. 6. Wydłużająca się średnia długość życia mieszkańców Polski i Europy. 7. Rosnący popyt na wyjazdy weekendowe i zwiększająca się liczba osób podróżujących po Polsce. Źródło: Opracowanie własne Wnioski z analizy SWOT: 1. Napływ zanieczyszczenia powietrza z obszarów sąsiednich. 2. Duża atrakcyjność innych regionów pod względem uzdrowiskowym. 3. Klęski żywiołowe i zmiany klimatyczne. 4. Wysoka atrakcyjność turystyczna i gospodarcza innych regionów. 5. Zanikanie więzi społecznych i tożsamości regionalnej. 6. Niestabilna polityka finansowa państwa. 7. Sytuacja ekonomiczno-polityczna na świecie. Analizując wyżej zaprezentowane mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia wynikające z diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy Kamienica można wyłonić te, które w największym stopniu oddziałują lub mogą oddziaływać na gminę. Słabe strony wraz z zagrożeniami powinny być niwelowane przez mocne strony oraz szanse rozwoju. Największymi atutami gminy są: kapitał społeczny w postaci młodego społeczeństwa oraz atrakcyjne warunki naturalne (występowanie wód szczawno-siarczanych) i krajobrazowe położenie na granicy Gorców i Beskidu Wyspowego oraz w dolinie rzeki Kamienica, a także duża lesistość obszaru. Największymi słabościami gminy są: wysoka liczba osób bezrobotnych, co związane jest z niskim poziomem przedsiębiorczości wśród mieszkańców i niską liczbą podmiotów gospodarczych działających na obszarze gminy. Przekłada się to na niskie dochody własne budżetu gminy bardzo małe wpływy z podatków od osób fizycznych i prawnych. W sferze 10

11 społecznej odczuwalny jest brak wystarczającej liczby miejsc w przedszkolach oraz wysoki wskaźnik liczby dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny. Największych szans na rozwój gminy upatruje się w: możliwościach pozyskiwania funduszy unijnych na lata oraz środków krajowych na realizację inwestycji w sektorze gospodarczym oraz społecznym, a także w wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii w sektorze prywatnym i publicznym, modzie na zdrowy i aktywny tryb życia oraz na produkty regionalne. Największe zagrożenia dla rozwoju gminy to: zanieczyszczenie środowiska i napływ zanieczyszczeń z obszarów sąsiednich oraz wysoka atrakcyjność turystyczno-uzdrowiskowa sąsiednich regionów, a także zanikanie więzi społecznych i tożsamości regionalnej. Podsumowanie analizy SWOT: 1. W Gminie Kamienica następuje systematyczny wzrost liczby ludności, mimo odnotowywanego od 2013 roku ujemnego salda migracji. Wpływ na stale zwiększającą się liczbę ludności ma przede wszystkim wysoki wskaźnik przyrostu naturalnego na terenie gminy. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku obrazuje, iż udział osób w wieku przedprodukcyjnym jest wysoki, natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym jest stosunkowo niska. Świadczy to o młodym społeczeństwie. Wzrastająca liczba osób odzwierciedla się w liczbie uczniów szkół podstawowych średnia dla Gminy Kamienica jest znacznie wyższa od jednostek administracyjnych wyższego rzędu. 2. Sytuacja demograficzna w gminie jest dobra, jednak należy stworzyć odpowiednie warunki zachęcające mieszkańców do pozostawania na terenie gminy, ponieważ ujemne saldo migracji rośnie, co świadczy o odpływie ludności z obszaru. Do działań tych można zaliczyć: tworzenie atrakcyjnych miejsc pracy oraz warunków mieszkaniowych, wspieranie rodziców przy powrocie na rynek pracy poprzez zapewnienie większej ilości miejsc w przedszkolach i utworzenie żłobka oraz kształtowanie estetycznej i funkcjonalnej przestrzeni publicznej. Istotne są także działania wzmacniające tożsamość lokalną i przywiązanie do miejsca pochodzenia. Na ujemne saldo migracji ma również wpływ niekorzystna sytuacja na rynku pracy, przejawiająca się wysokim poziomem bezrobocia. 3. Liczba nowo rejestrowanych przedsiębiorstw w 2011 roku znacząco spadła w stosunku do lat poprzednich jednak od kolejnego roku wskaźnik przyjmował 11

12 wartość wzrostową w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców, która w 2014 roku była znacznie wyższa od wskaźnika jednostek administracyjnych wyższego rzędu. Nowo rejestrowane podmioty gospodarcze oraz wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i mieszkaniowej gminy powinny przełożyć się w dłuższej perspektywie czasu na wzrost dochodów własnych w dochodach ogółem, co również poprawi sytuację społeczno-gospodarczą gminy. 4. Sytuacja na rynku pracy związana jest bezpośrednio z rozwojem przedsiębiorczości. Procentowy udział liczby osób bezrobotnych do osób w wieku produkcyjnym w Gminie Kamienica w 2014 roku był znacznie wyższy niż średnia dla jednostek administracyjnych wyższego rzędu. Wysoka wartość wskaźnika dotyczącego bezrobocia spowodowana jest niską atrakcyjnością gospodarczą gminy oraz niską przedsiębiorczością wśród mieszkańców, co potwierdza mała liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. W związku z tym, należy podjąć działania aktywizujące miejscową ludność oraz stworzyć warunki do rozwoju przedsiębiorczości. Pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy powinno mieć także wzmocnienie sektora ekonomii społecznej, który wykorzystując zasoby ludzkie działa komplementarnie do sektora prywatnego i publicznego, zapobiega wykluczeniu społecznemu oraz łagodzi napięcia społeczne. Dzięki temu, iż przedsiębiorstwa społeczne mogą pełnić bardzo różnorodne funkcje, istnieje możliwości ich działania we wszystkich sektorach, a kluczowe znaczenie w ich funkcjonowaniu ma działanie na rzecz ludzi. Znaczenie ekonomii społecznej w dzisiejszych czasach jest ogromne, dlatego też ważne jest wspieranie tego sektora gospodarki. 5. Osiągnięta w 2014 roku wartość udziału dochodów własnych w dochodach ogółem była znacznie niższa niż średnia dla jednostek administracyjnych wyższego rzędu. Niskie dochody własne gminy związane są z niskimi dochodami mieszkańców. Gminę cechuje więc słaba samodzielność finansowa, która jest szczególnie istotna ze względu na jakość usług publicznych oraz nowe inwestycje o charakterze rozwojowym. Należy wzmacniać sektor małych i średnich przedsiębiorstw oraz zachęcać mieszkańców do zakładania nowych działalności gospodarczych. Dzięki nowo powstającym podmiotom oraz wzrostowi liczby mieszkańców na obszarze gminy zwiększone zostaną wpływy do budżetu z podatku od osób fizycznych i prawnych, a tym samym gmina będzie dysponować większymi możliwościami inwestycyjnymi na swoim terenie, co przyczyni się do wzrostu jakości życia jej mieszkańców. 12

13 6. Do rozwoju społeczno-gospodarczego gminy przyczynia się również realizacja projektów dofinansowanych z funduszy unijnych. Uzyskanie dofinansowania z Unii Europejskiej na realizację nowych przedsięwzięć oraz istnienie różnych form partnerstw sektora społeczno-gospodarczego jeśli zostaną wykorzystane w odpowiedni sposób na rozbudowę infrastruktury uzdrowiskowej i turystycznej, powinny przynieść wymierne korzyści w postaci większej liczby osób odwiedzających gminę (turystów, kuracjuszy), co również zwiększy wpływy z podatku wpływające do budżetu gminy. Gmina Kamienica z powodzeniem pozyskiwała i wykorzystywała środki unijnie m.in. z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata oraz Szwajcarsko- Polskiego Programu Współpracy. W ramach programów unijnych na lata , Gmina będzie dążyć do uzyskania środków na nowe projekty, które w znacznym stopniu przyczynią się do rozwoju obszaru. 7. Posiadane walory środowiska naturalnego należy eksponować, a jednocześnie chronić. Rosnące zainteresowanie aktywnym spędzaniem wolnego czasu na czystym i świeżym powietrzu oraz moda na zdrowy tryb życia wskazują na potrzebę inwestycji w zakresie infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, które będą skierowane zarówno do mieszkańców jak i turystów. Dużą rolę w tym zakresie powinny odegrać liczne szlaki piesze, rowerowe i biegowe trasy narciarskie. Słaby marketing i promocja Gminy Kamienica odzwierciedla się w małej liczbie turystów odwiedzających gminę. 8. Gmina Kamienica to przede wszystkim bogate walory przyrodniczo-turystyczne. Ponad 64% stanowią grunty leśne. Gmina w całości położona jest na terenie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, a jednym z ważniejszych obszarów chronionych jest Gorczański Park Narodowy, który zajmuje powierzchnię ha na terenie gminy. Ponadto występują tu obszary Natura Położenie na granicy Gorców i Beskidu Wyspowego wpływa na atrakcyjność pod względem turystycznym. Wysokie wartości krajobrazowe oraz ukształtowanie terenu sprzyjają powstawaniu licznych szlaków. Gmina posiada bogate walory dziedzictwa kulturowego, związane z dorobkiem Białych Górali (Górali Kamienickich). Największym potencjałem w zakresie usług turystycznych i uzdrowiskowych oraz w rozwoju turystyki jest występowanie wód mineralnych szczawno-siarczanych w miejscowości Szczawa. Potencjał ten powinien zostać wykorzystany do wzmocnienia usług turystyczno-uzdrowiskowych (m.in. poprzez ograniczenie 13

14 przemysłu i wprowadzanie odnawialnych źródeł energii), a także należy dążyć do wykorzystania istniejących zasobów w celu rozwoju gminy. 9. Pomimo występujących na terenie cennych walorów naturalnych i tradycji kulturowych oraz licznych walorów krajobrazowych, Gmina Kamienica jest słabo rozpoznawalnym regionem pod względem turystycznym, dlatego niezbędny jest rozwój infrastruktury turystycznej i uzdrowiskowej, aby sytuacja ta uległa zmianie. Istotne jest również organizowanie wydarzeń kulturalnych na terenie gminy, głównie poprzez zaangażowanie organizacji pozarządowych, a także promowanie ekologicznych i naturalnych produktów lokalnych. Liczne festiwale kulturalne o zróżnicowanej tematyce mogłyby odbywać się przez cały rok, przyciągając turystów nie tylko w sezonie. 10. Istotne znaczenie w przypadku Gminy Kamienica ma czyste środowisko. Należy więc zwiększać świadomość ekologiczną wśród mieszkańców oraz przeciwdziałać degradacji cennego środowiska naturalnego. Koncepcja kształcenia i wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego powinna współdziałać z hasłem myśleć globalnie działać lokalnie. Ważną rolę dla gminy odegra rosnąca moda na zdrowy tryb życia. Podnoszenie świadomości ekologicznej powinno mieć miejsce już wśród najmłodszych mieszkańców gminy. Najprostszym sposobem na upowszechnianie tej wiedzy jest organizacja zajęć dodatkowych dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Zajęcia takie można realizować jako projekty miękkie, sfinansowane z funduszy unijnych. Należy również podejmować działania zmierzające do ochrony środowiska naturalnego, aby zapobiegać degradacji cennych przyrodniczo obszarów. Ważną rolę w poprawie stanu środowiska powinny odegrać inwestycje wykorzystujące odnawialne źródła energii, jako alternatywne źródła dla ogrzewania węglem oraz gazyfikacja gminy. Działania te będą kontynuacją gminy związaną z pozyskiwaniem energii ze źródeł odnawialnych. Wsparcie wymiany źródeł energii na alternatywne przyczyni się do obniżenia emisji zanieczyszczeń i zachowania czystego środowiska, dzięki czemu gmina będzie postrzegana jako zielony obszar przyjazny środowisku. 11. W 2014 roku na terenie Gminy Kamienica zarejestrowanych było 25 fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych, których celem jest działanie na rzecz rozwoju mieszkańców gminy. W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców wskaźnik wzrósł w stosunku do 2009 roku i przyjął wartości znacznie wyższe niż w powiecie limanowskim, ale niższe od średnich dla województwa małopolskiego 14

15 oraz Polski. Dlatego ważne jest, aby aktywizować społeczność lokalną i zachęcać do angażowania się w działalność non-profit. 12. Ważne również z punktu widzenia gminy jest inwestowanie w rozwój oraz upowszechnianie technologii informacyjno-komunikacyjnych. TIK jest obecnie dziedziną, która przenika przez wszystkie sfery życia społecznego i gospodarczego. Dzięki nowej perspektywie finansowej, istnieje możliwość zwiększania zastosowania TIK w instytucjach publicznych, a co za tym idzie prowadzenie działań promocyjnych w zakresie turystycznym i uzdrowiskowym na szeroką skalę z ich wykorzystaniem Drzewo problemów i celów Analiza SWOT, opracowana na bazie kompleksowej i pogłębionej diagnozy społeczno-gospodarczej Gminy Kamienica, pozwoliła na stworzenie drzewa problemów (schemat 1) oraz drzewa celów (schemat 2). Za pomocą tej metody można było wyznaczyć i zaprezentować związki między problemami, a także zidentyfikować ich przyczyny oraz skutki. Na tej podstawie zostały sformułowane główne efekty działań z wykorzystaniem określonych środków. Do zagadnień problemowych zostały wpisane najważniejsze elementy analizy SWOT. 15

16 Schemat 1 Drzewo problemów Niewystarczająca jakość i dostępność usług publicznych Niewystarczająca świadomość mieszkańców co do możliwości rozwoju jakie może dawać status gminy uzdrowiskowej Niewystarczająca współpraca trójsektorowa na rzecz rozwoju gminy Słaba aktywność społeczna mieszkańców oraz brak wspólnych priorytetów rozwoju gminy Słabo rozwinięty system wewnętrznej i zewnętrznej informacji turystycznej Niedostateczne wykorzystanie potencjału przyrodniczo-leczniczego gminy do aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców gminy w zakresie usług turystycznych Mała liczba turystów odwiedzających Gminę Kamienica Mała rozpoznawalność gminy pod względem turystycznym Mała liczba przedsiębiorstw świadczących usługi uzdrowiskowe i turystyczne Wysoki udział % osób bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Niskie wpływy do budżetu gminy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych Główne przyczyny Główne problemy Główne skutki Źródło: Opracowanie własne 16

17 Schemat 2 Drzewo celów Wykreowanie klimatu przedsiębiorczości sprzyjającego aktywności społecznej i gospodarczej Wykreowanie funkcji uzdrowiskowej gminy wraz z funkcją turystyczno-rekreacyjną Inwestycje w odnawialne źródła energii Zapewnienie dostępu do wysokiej jakości usług publicznych Stworzenie estetycznej i funkcjonalnej przestrzeni publicznej Gmina Kamienica zielonym uzdrowiskiem, miejscem wykorzystującym walory naturalne do rozwoju społeczno-gospodarczego, oferującym wysokiej jakości usługi przyrodolecznicze i turystyczne Wzrost jakości poziomu życia na obszarze Gminy Kamienica Wzrost liczby turystów Spadek poziomu bezrobocia. Wysoka jakość środowiska naturalnego Wzrost aktywności społecznej mieszkańców. Główne środki Wizja 2023 Główne efekty Źródło: Opracowanie własne 17

18 2.2 Kierunki rozwoju Gminy Kamienica Zaprezentowane drzewo problemów oraz drzewo celów pozwoliły określić i zaproponować strategiczne kierunki rozwoju Gminy Kamienica. Określono wizję 2023, misję oraz dwa cele strategiczne. Wokół celów zostały skoncentrowane cele operacyjne oraz przyporządkowane im działania priorytetowe. Wykonywanie zaplanowanych do realizacji działań pozwoli na realizację misji gminy oraz jej systematyczny rozwój gospodarczy Wizja, misja, cele strategiczne, operacyjne i działania priorytetowe Wizja i misja Strategii Rozwoju Gminy Kamienica to przede wszystkim określenie kierunków rozwoju, a także wyraz aspiracji mieszkańców. Wizja przedstawia wizerunek gminy w przyszłości, natomiast misja jest priorytetowym kierunkiem polityki rozwoju, wokół którego powinny koncentrować się wszystkie działania samorządu oraz partnerów z sektora publicznego, społecznego, gospodarczego oraz mieszkańców na rzecz poprawy jakości życia społeczności lokalnej. Osiągnięcie wyznaczonej misji będzie odbywać się poprzez realizację celów strategicznych. Do celów operacyjnych zostały przyporządkowane działania priorytetowe, w ramach których realizowane będą zadania. Bez wyznaczonej wizji i misji gminy, decyzje zarządcze mogą bywać przypadkowe, natomiast codzienna praca może sprowadzać się do mechanicznego realizowania procedur, bez większego wpływu na rozwój gminy. W wyniku przeprowadzonych analiz oraz na podstawie zebranych informacji, sformułowano wizję oraz misję rozwoju Gminy Kamienica. Dzięki realizacji postawionych celów strategicznych, celów operacyjnych oraz zaplanowanych do realizacji działań priorytetowych, możliwe będzie wypełnienie przyjętej wizji i misji (schemat 3). 18

19 Schemat 3 Założenia Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata WIZJA 2023 Gmina Kamienica zielonym uzdrowiskiem, miejscem wykorzystującym walory naturalne do rozwoju społeczno-gospodarczego, oferującym wysokiej jakości usługi przyrodolecznicze i turystyczne MISJA Tworząc możliwości do aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców w harmonii ze środowiskiem naturalnym, zapewniamy wysoką jakość życia oraz rozwijamy funkcję turystyczno-uzdrowiskową Gminy Kamienica Cel strategiczny 1. Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym obszarem turystyczno-uzdrowiskowym Cel strategiczny 2. Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu 2.1 Wysoka jakość usług publicznych 2.2 Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Przygotowanie infrastruktury uzdrowiskowej Wykorzystanie zasobów naturalnych do rozwoju przyrodolecznictwa oraz świadczenia usług zdrowotnych i prozdrowotnych Organizacja wydarzeń kulturalnych oraz promujących lokalnych artystów i tradycje obszaru Współpraca ponadlokalna zorientowana na rozwój turystyki Tworzenie infrastruktury turystyczno- -rekreacyjnej Rozbudowa i modernizacja infrastruktury publicznej Wzrost dostępu i jakości usług publicznych Ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie emisji zanieczyszczeń Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców Budowanie partnerstw międzysektorowych i wspieranie inicjatyw oddolnych Źródło: Opracowanie własne 19

20 Najważniejszym zadaniem, jakie stoi przed władzami samorządowymi Gminy Kamienica, jest ukształtowanie wizerunku gminy, który będzie atrakcyjny przede wszystkim dla rozwoju gospodarczego, zamieszkania czy spędzania czasu wolnego. Wszystkie te czynniki będą przyczyniać się do rozwoju funkcji turystyczno-uzdrowiskowej. Większa integracja mieszkańców oraz zaangażowanie w rozwój społeczno-gospodarczy przyczynią się do budowania społeczeństwa obywatelskiego. Wyznaczone priorytety w postaci wizji i celów rozwoju gminy pozwolą władzom lokalnym na odpowiednie skoordynowanie zaplanowanych do realizacji zadań. Cel 1. Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym obszarem turystyczno-uzdrowiskowym Cel operacyjny 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie Utworzenie uzdrowiska w miejscowości Szczawa jest jednym z kluczowych celów do osiągnięcia w ciągu najbliższych 7 lat, na które została opracowana Strategia. Status uzdrowiska może być nadany obszarowi, który spełnia łącznie następujące warunki: posiada złoża naturalnych surowców leczniczych o potwierdzonych właściwościach leczniczych; posiada klimat o właściwościach leczniczych; spełnia wymagania w stosunku do środowiska; posiada infrastrukturę techniczną w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej, a także prowadzi gospodarkę odpadami 2. Priorytetem Gminy Kamienica jest dążenie do spełnienia wszystkich tych warunków. Szansą na rozwój miejscowości jest rozbudowa infrastruktury uzdrowiskowej, dzięki której możliwe będzie wykorzystanie cennych zasobów naturalnych. Najważniejszym elementem jest opracowanie operatu uzdrowiskowego, za pomocą którego zostaną wydzielone trzy rodzaje stref ochronnych, oznaczone literami A, B i C. Strefa A obejmuje obszar, na którym zlokalizowane lub planowane są zakłady i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, a także inne obiekty służące lecznictwu uzdrowiskowemu lub obsłudze pacjenta lub turysty, dla której procentowy udział terenów zielonych wynosi nie mniej niż 75%. Strefa B, dla której procentowy udział terenów zielonych wynosi nie mniej niż 55%, stanowi otoczenie obszaru A. Strefa C, przyległa do 2 Ustawa z dnia 28 lipca 2005 o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 651 z późn. zm.). 20

21 strefy B, stanowi jej otoczenie, obejmując obszar mający wpływ na zachowanie walorów krajobrazowych, klimatycznych oraz ochronę złóż naturalnych surowców leczniczych. Wyznaczenie obszaru uzdrowiskowego wiązać się będzie również z rozbudową infrastruktury turystyczno-uzdrowiskowej. Racjonalne wykorzystanie zasobów cennych przyrodniczo do świadczenia usług zdrowotnych i prozdrowotnych przyniesie korzystne efekty zarówno środowiskowe, jak i ekonomiczne, co wpłynie na rozwój Gminy Kamienica. Działania proekologiczne oraz podnoszące świadomość mieszkańców na temat wpływu środowiska naturalnego na zdrowie człowieka powinny być jednym z głównych priorytetów podczas tworzenia obszaru uzdrowiskowego, ponieważ gmina nie będzie w stanie spełnić wymagań dotyczących środowiska oraz klimatu, jeśli mieszkańcy nie będą potrafili dbać o środowisko w najbliższym otoczeniu. Cel operacyjny 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu Gmina Kamienica posiada wysoki potencjał kulturowy, naturalny i historyczny. Na obszarze tworzy wielu artystów, powstają ludowe zespoły regionalne, jest szeroka oferta produktów regionalnych, które produkują kultywujące tradycje lokalne Koła Gospodyń Wiejskich. Jednym z elementów promocji gminy będzie organizacja cyklicznych imprez kulturalnych o ponadlokalnym zasięgu, bazujących na produktach lokalnych (m.in. sery kaglane, warzonka, chleb swojski, smalec z wędzonym boczkiem). Podejmowane w ten sposób działania mogą mieć charakter edukacyjny, wychowawczy, kulturalny, rekreacyjny, czy też sportowy. Stworzenie spójnego, corocznego kalendarza wydarzeń odbywających się na terenie gminy, pozwoli na zaangażowanie społeczności lokalnej w życie gminy, jej aktywizację wokół dziedzictwa kulturowego i historycznego. Niewykorzystywane do tej pory dziedzictwo kulturowe powinno zostać wypromowane i wykorzystane do promocji gminy, np. dziedzictwo Białych Górali, dorobek Piotra Kwita i innych twórców działających w gminie. Ważnym elementem jest również współpraca ponadlokalna, bazująca na dziedzictwie kulturowym i naturalnym obszaru, dążąca do rozwoju turystyki. Rosnące zainteresowanie aktywnym spędzaniem czasu wolnego na świeżym powietrzu oraz prowadzenie zdrowego stylu życia wskazuje na potrzebę inwestycji w zakresie infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, skierowanej zarówno do mieszkańców jak i turystów. Ważne dla rozwoju gminy jest stworzenie odpowiedniej bazy technicznej na potrzeby usług turystycznych, przez wyznaczenie w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego terenów przeznaczonych pod rozwój bazy turystycznej wraz z ich 21

22 z uzbrojeniem. Oferta turystyczna i rekreacyjna musi być bardziej atrakcyjna (zarówno dla wewnętrznych jak i zewnętrznych odbiorców), aby zapewnić wysoką i trwałą renomę w sferze turystyki. Zbudowanie funkcjonalnej sieci szlaków turystyki pieszej, konnej i rowerowej oraz tras narciarskich, a także stworzenie spójnego systemu terenowego oznakowania turystycznego, we współpracy z sąsiednimi gminami, będzie bardzo ważne z punktu widzenia turystów. Należy dążyć do zaspokojenia potrzeb rekreacyjnych, zwiększania chęci do prowadzenia aktywnego stylu życia oraz tworzenia miejsc pracy związanych z realizacją usług turystycznych. Rozwój zaplecza rekreacyjnego i sportowego oraz opracowanie i wdrożenie spójnej koncepcji marketingu gminy, będzie podstawą do stworzenia wizerunku gminy turystycznej, a tym samym przyciągnięcia nowych turystów. Cel 2. Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica Cel operacyjny 2.1 Wysoka jakość usług publicznych Wysoki standard usług publicznych jest istotny z punktu widzenia wszystkich mieszkańców gminy. Usługi publiczne stanowią współcześnie istotny aspekt życia, dlatego są uznawane za obowiązek państwa. Oferowanie wysokiego standardu usług publicznych podnosi średni poziom życia mieszkańców oraz wpływa na wizerunek gminy, a także na to, w jaki sposób jest postrzegana jako miejsce do zamieszkania czy prowadzenia działalności gospodarczej. Działaniami związanymi z estetyzacją i funkcjonalnością przestrzeni będzie zapewnienie odpowiedniej jakości oraz dostępności infrastruktury drogowej. Ponadto systemy infrastruktury technicznej są istotnym czynnikiem zapewnienia odpowiednich warunków życia oraz zaspokojenia elementarnych potrzeb mieszkańców. Obowiązkiem gminy jest zatem dążenie do zapewnienia wysokich standardów funkcjonowania placówek publicznych, w szczególności związanych ze startem życiowym dzieci i młodzieży, ze względu na wysoki współczynnik przyrostu naturalnego w gminie oraz prognozy ludności, według których liczba osób w województwie małopolskim i powiecie limanowskim ma tendencję wzrostową. Istotne znaczenie dla rozwoju i wizerunku Gminy Kamienica będzie miało nadanie nowych funkcji zdegradowanym obszarom wykorzystanie posiadanego potencjału do rozwoju obszarów dotychczas zaniedbanych poprzez działania wzajemnie powiązane, obejmujące kwestie społeczne, gospodarcze, funkcjonalno-przestrzenne, techniczne i środowiskowe. Wsparciem powinny zostać również objęte grupy osób wykluczonych społecznie (mieszkania komunalne, pomoc społeczna, publiczna ochrona zdrowia). Istotne będzie wdrożenie działań mających na celu rozpoznanie oraz zaspokojenie 22

23 potrzeb mieszkańców w zakresie działalności samorządu. Szczególną uwagę należy zwrócić na wspieranie włączenia społecznego i aktywną integrację osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym na obszarach zdegradowanych. Ponadto istotnym czynnikiem warunkującym wysoką jakość życia jest ochrona środowiska naturalnego wraz z ograniczeniem emisji zanieczyszczeń. Unia Europejska zdefiniowała cele dotyczące zmian klimatu i energii na okres do 2020 roku, wśród których znalazło się zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, ograniczenie zużycia energii i większe wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. W związku z tym, ograniczenie emisji zanieczyszczeń jest jednym z priorytetowych działań Polski w perspektywie finansowej UE na lata Biorąc pod uwagę, iż Gmina Kamienica posiada unikalne walory naturalne, dzięki którym możliwe jest utworzenie uzdrowiska, należy zwrócić szczególną uwagę na ochronę środowiska przyrodniczego. Działaniami, które będą do tego zmierzać, będzie przede wszystkim wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, a także termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z modernizacją systemów wytwarzania energii, co przyczyni się do redukcji emisji zanieczyszczeń. Należy również zachęcać przedsiębiorstwa jak i gospodarstwa domowe do zastąpienia paliw stałych źródłami energii alternatywnej. Priorytetowym działaniem gminy powinno być dążenie do osiągnięcia wysokich standardów ochrony środowiska. Gmina będzie dążyć do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego m.in. poprzez budowę infrastruktury i zakup sprzętu związanego z ograniczeniem i likwidacją zagrożeń wynikających z klęsk żywiołowych (zakup samochodów i wyposażenie OSP, zakup systemów szybkiego ostrzegania przed klęskami żywiołowymi). 2.2 Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Głównym czynnikiem rozwoju społeczno-gospodarczego jest przedsiębiorczość. Działania zmierzające do poprawy warunków funkcjonowania przedsiębiorstw powinny przyczyniać się do podnoszenia konkurencyjności gospodarki, rozumianej jako długookresowa zdolność do sprostania konkurencji zewnętrznej oraz do powstawania nowych, trwałych miejsc pracy, a także pobudzać przedsiębiorców do dalszego inwestowania. Jednym z elementów, który może wpłynąć na wzrost liczby przedsiębiorstw, może być opracowanie i wdrożenie programu rozwoju przedsiębiorczości oraz utworzenie w gminie punktu doradztwa ds. przedsiębiorczości, które będą wspierać przedsiębiorstwa na wczesnym etapie ich działalności oraz późniejszym etapie funkcjonowania. Ważne jest również informowanie potencjalnych beneficjentów o możliwościach realizacji inwestycji w ramach 23

24 perspektywy finansowania funduszy europejskich. Istotne będzie również przygotowanie atrakcyjnych ofert inwestycyjnych, które mogłyby przyciągnąć potencjalnych inwestorów. Znaczącym elementem dla rozwoju gminy jest również promowanie aktywności lokalnej i wspieranie oddolnych działań mieszkańców. Efektem działalności organizacji pozarządowych (NGO ang. non-govermental organizations) powinno być zwiększanie identyfikacji mieszkańców z miejscem urodzenia, zamieszkania oraz środowiskiem lokalnym. Podstawowym zadaniem NGO jest podejmowanie działań związanych ze zwiększeniem spójności społecznej, a w dalszej perspektywie również spójności ekonomicznej społeczeństwa. Należy podejmować działania mające na celu zachęcenie NGO do realizacji projektów na rzecz społeczności lokalnej, m.in. poprzez opracowanie programu wsparcia finansowego wkładu własnego projektów. Kształtowanie regionalnej i lokalnej tożsamości to obowiązek wspólnego działania podmiotów funkcjonujących w różnych sferach życia, dlatego ważnym elementem będzie organizowanie regularnych spotkań trójsektorowych (samorząd, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe). Kolejnym elementem pobudzania aktywności wśród mieszkańców będzie wsparcie sektora ekonomii społecznej, opartego na solidarności, samorządności i partycypacji. Za podstawę ekonomii społecznej uchodzi zjawisko przedsiębiorczości społecznej. Termin ten nie jest jednoznacznie zdefiniowany, jednak można stwierdzić, iż ekonomia społeczna radzi sobie z zaspokajaniem i wypełnianiem potrzeb, których nie mogą wypełnić inne sektory. Działalność przedsiębiorczości społecznej ma cele głownie społeczne, a zyski w założeniu są reinwestowane w te cele lub we wspólnotę. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości w trzecim sektorze powinno być realizowane poprzez zapewnienie dostępu do preferencyjnych warunków, takich jak źródła kapitału, usługi doradcze czy szkoleniowe. 24

25 1. Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym obszarem turystyczno-uzdrowiskowym Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Planowane do realizacji zadania w latach Strategia Rozwoju jest dokumentem, który formułuje plan działania gminy, wdrażany przez sektor publiczny, społeczny, gospodarczy. Osiągniecie wyznaczonych priorytetów będzie prowadzić do uzyskania efektu synergii, powodującego wzrost jakości życia mieszkańców. Plan operacyjny Gminy Kamienica został przedstawiony w tabeli 3. Tabela 3 Plan operacyjny Cel strategiczny Cel operacyjny Działanie priorytetowe Zadania 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie Przygotowanie infrastruktury uzdrowiskowej Wykorzystanie zasobów naturalnych do rozwoju przyrodolecznictwa oraz świadczenia usług zdrowotnych i prozdrowotnych Opracowanie operatu uzdrowiskowego i wystąpienie z wnioskiem o uzyskanie statusu uzdrowiska Zagospodarowanie terenu wokół pijalni wód mineralnych wraz z budową tężni i utworzeniem ścieżki zdrowia Wyznaczenie i utworzenie obszarów zieleni urządzonej Organizacja serii spotkań świadomościowych mieszkańców z ekspertami, dotyczących utworzenia uzdrowiska Umożliwienie przyłączy wód mineralnych do obiektów turystycznych Wspieranie działań w zakresie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych w przyrodolecznictwie Wdrożenie innowacyjnych metod w zakresie wykorzystywania wód mineralnych Stymulowanie rozwoju przedsiębiorczości w zakresie usług zdrowotnych i prozdrowotnych Działania proekologiczne oraz podnoszące świadomość mieszkańców na temat wpływu środowiska naturalnego na zdrowie człowieka oraz promowanie zdrowego stylu życia. 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu Organizacja wydarzeń kulturalnych oraz promujących lokalnych artystów i tradycje obszaru Integracja i aktywizacja społeczności lokalnej wokół dziedzictwa naturalnego, kulturowego i historycznego gminy Stworzenie spójnego, corocznego kalendarza wydarzeń odbywających się na terenie gminy Organizacja cyklicznych wydarzeń o ponadlokalnym zasięgu, stanowiących wizytówkę Gminy Kamienica Organizacja aktywnych form spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży, poprzez zajęcia sportowo-rekreacyjne, kulturalne oraz inne Stwarzanie warunków do międzypokoleniowej integracji mieszkańców. 25

26 2. Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Budowanie wizerunku gminy opartego na produktach lokalnych Tworzenie miejsc promocji i sprzedaży produktów lokalnych. 2.1 Wysoka jakość usług publicznych Współpraca ponadlokalna zorientowana na rozwój turystyki Tworzenie infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej Rozbudowa i modernizacja infrastruktury publicznej Zbudowanie funkcjonalnej sieci szlaków turystyki pieszej, konnej i rowerowej oraz tras narciarskich Organizowanie i prowadzenie szkoleń z zakresu obsługi ruchu turystycznego Opracowanie i wdrożenie koncepcji marketingu gminy, opartego na potencjale turystycznouzdrowiskowym i produktach lokalnych Inicjowanie współpracy branży turystycznej i okołoturystycznej Opracowanie i wdrożenie Programu Rozwoju Turystyki Stworzenie spójnego systemu terenowego oznakowania turystycznego oraz informacji turystycznej Utworzenie oferty turystyczno-rekreacyjnej skierowanej do różnych grup docelowych Wyznaczenie na obszarze gminy terenów przeznaczonych pod rozwój bazy turystycznej wraz z ich uzbrojeniem Zagospodarowanie brzegów rzeki Kamienica budowa kąpielisk oraz ścieżki rekreacyjnej i rowerowej wzdłuż rzeki wraz z budową centrum rekreacyjno-wypoczynkowego w Szczawie Rozbudowa strefy sportów ekstremalnych na bazie toru motocrossowego w Kamienicy Dolnej Budowa wież/punktów widokowych Budowa hali sportowej w Kamienicy Zapewnienie odpowiedniej jakości oraz dostępności infrastruktury drogowej budowa/ przebudowa/remont dróg gminnych, m.in. modernizacja dróg: Kamienica Zasadne oraz Kuźle- Wąchały i Zawory w Szczawie Zaprojektowanie i budowa spójnego systemu dróg rowerowych łączących wszystkie miejscowości w gminie Budowa chodników i ciągów pieszych Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej oraz zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia w wodę Modernizacja oczyszczalni ścieków w Szczawie Budowa infrastruktury i zakup sprzętu związanego z ograniczeniem i likwidacją zagrożeń wynikających z klęsk żywiołowych Rozbudowa budynku Remizy Ochotniczej Straży Pożarnej w Szczawie Dążenie do gazyfikacji gminy Przywrócenie lub nadanie nowych funkcji pustostanom, zgodnie z zapotrzebowaniem mieszkańców Modernizacja istniejącej infrastruktury publicznej, wspierającej inwestycje prywatne w rozwój usług turystyczno-uzdrowiskowych Opracowanie i wdrożenie Programu Rewitalizacji Wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży poprzez rozbudowę i wyposażenie 26

27 2.2 Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Wzrost dostępu i jakości usług publicznych Ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie emisji zanieczyszczeń Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców Budowanie partnerstw międzysektorowych i wspieranie inicjatyw oddolnych. infrastruktury edukacyjnej Budowa infrastruktury świadczącej usługi opiekuńczo-rehabilitacyjne na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych Zapewnienie dzieciom wystarczającej ilości miejsc w przedszkolach i klubach dziecięcych Poprawa jakości kształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym i gimnazjalnym Zapewnienie dostępu do szybkiego Internetu oraz stosowanie e-usług w administracji publicznej (TIK) Wspieranie włączenia społecznego i aktywna integracja osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym Zapewnienie wysokiej jakości systemu ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej Realizacja programów profilaktycznych Poprawa jakości bezpieczeństwa publicznego Przygotowanie programu wspierania opieki nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi Wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z modernizacją systemów wytwarzania energii Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne na terenie całej gminy Opracowanie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Likwidacja nielegalnych wysypisk śmieci Realizacja programu usuwania wyrobów zawierających azbest Opracowanie i wdrożenie programu rozwoju przedsiębiorczości Utworzenie w gminie punktu doradztwa ds. przedsiębiorczości Wsparcie MŚP na wczesnym etapie działalności oraz późniejszego funkcjonowania Wsparcie finansowe i instytucjonalne działalności gospodarczych Inicjowanie oraz prowadzenie kampanii informacyjnej o dostępnych zewnętrznych źródłach wsparcia finansowego Przygotowywanie ofert inwestycyjnych dla potencjalnych inwestorów Powołanie Forum Organizacji Pozarządowych Organizacja regularnych spotkań trójsektorowych (samorząd, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe) Opracowanie i wdrożenie programu finansowego wsparcia wkładu własnego projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe Wsparcie rozwoju sektora ekonomii społecznej. Źródło: Opracowanie własne 27