UCHWAŁA NR XV/140/16 RADY GMINY W KAMIENICY. z dnia 3 czerwca 2016 r. w sprawie uchwalenia Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "UCHWAŁA NR XV/140/16 RADY GMINY W KAMIENICY. z dnia 3 czerwca 2016 r. w sprawie uchwalenia Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata"

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR XV/140/16 RADY GMINY W KAMIENICY z dnia 3 czerwca 2016 r. w sprawie uchwalenia Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Na podstawie art. 18 ust. 1 i ust. 2 pkt. 6a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 446) Rada Gminy uchwala, co następuje: 1. Uchwala się Strategię Rozwoju Gminy Kamienica na lata stanowiącą załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Kamienica. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Gminy Kamienica Eugeniusz Rutka Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 1

2 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Czerwiec 2016 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 2

3 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Spis treści Wstęp Część wprowadzająca Strategia jako instrument kreowania polityki rozwoju Metodologia prac nad Strategią Struktura dokumentu Część programująco-strategiczna Analiza obszarów problemowych Analiza SWOT Drzewo problemów i celów Kierunki rozwoju Gminy Kamienica Wizja, misja, cele strategiczne, operacyjne i działania priorytetowe Planowane do realizacji zadania w latach Projekty priorytetowe Plan rzeczowo-finansowy dokumentu i możliwe źródła finansowania Ocena spójności celów strategicznych z dokumentami wyższego rzędu Podsumowanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wpływ zadań na środowisko Część wdrożeniowa Wdrażanie i monitoring Strategii Rozwoju Aktualizacja i ewaluacja Strategii Promocja Strategii Rozwoju Spis tabel Spis schematów Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 3 2

4 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wstęp Zarządzanie gminą wiąże się z szeregiem działań i podejmowaniem decyzji, ważnych dla lokalnej społeczności. Aby zarządzenie nią było efektywne, potrzebny jest wieloletni plan, wskazujący kierunki dalszego rozwoju. Działania właściwe ze strategicznego punktu widzenia mają większe znaczenie niż działania nastawione na przynoszenie natychmiastowych efektów. Dążenie do rozwoju oraz do zaspokajania indywidualnych i zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej, a także zapewnienie najwyższego standardu życia powinno być podstawowym celem działania władz samorządowych. Spełnienie tego celu wymaga od władz realizacji nie tylko ustawowych zadań własnych, ale przede wszystkim dążenia do ciągłego rozwoju gminy. Głównym celem tworzenia dokumentu strategicznego jakim jest Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata było zdiagnozowanie priorytetowych kierunków rozwoju, przyczyniających się do rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Kierunki te powinny przyczyniać się do podniesienia jakości życia mieszkańców oraz tworzyć zachęty dla potencjalnych inwestorów oraz dla osób chcących się osiedlać na obszarze gminy. Strategia to długookresowy dokument, zawierający priorytety, kierunki oraz strategiczne cele rozwoju, niezbędne do realizacji przyjętych założeń. Strategia stanowi ogół planowanych działań, mogących zapewnić dynamiczny rozwój całego obszaru, zmierzających do realizacji wyznaczonych celów rozwojowych. Wizerunek gminy jest istotną cechą, która budowana jest za pomocą Strategii. Jest on wizytówką, a zarazem źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych, inwestorów i społeczności lokalnej o długoterminowych uwarunkowaniach rozwoju przyjętych przez gminę oraz o sposobach rozwiązywania przez nią problemów, które się pojawiają. Strategiczne planowanie polega na wykluczeniu rozwiązań nierealnych. Dzięki opracowaniu i wdrażaniu Strategii, dana jednostka terytorialna może w sposób efektywny wykorzystać własne zasoby, w tym zasoby finansowe, rzeczowe czy społeczne oraz określić sposoby przeciwdziałania pojawiającym się zagrożeniom a także degradacji obszaru w strefie społeczno-gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej czy technicznej. Strategia to dokument stanowiący źródło zasad i zbiór rozwiązań. Każda Strategia jest inna, ponieważ endoi egzogenny wkład w każdym programowanym przypadku jest inny. W Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata zawarto kierunki rozwoju gminy oraz działania związane z realizacją Strategii, do których przyporządkowane zostały Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 4 3

5 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata możliwe źródła finansowania. Okres obowiązywania niniejszej Strategii wiąże się z perspektywą finansową Unii Europejskiej na lata Kolejny okres programowania stwarza nowe możliwości i wyzwania dla potencjalnych beneficjentów funduszy unijnych. Do pełnego wykorzystania szansy, jaką dają środki unijne, opracowano długookresową Strategię, która zawiera priorytetowe kierunki rozwoju, obejmujące okres programowania unijnego Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 5 4

6 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Część wprowadzająca 1.1. Strategia jako instrument kreowania polityki rozwoju Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata jest odpowiedzią samorządu gminnego na zmieniające się warunki otoczenia i sytuację społeczno-gospodarczą, wymagającą nowego, a często też innego spojrzenia na posiadane aspiracje, zasoby, a także perspektywy rozwoju gminy. W niniejszym dokumencie została zaprezentowana wizja gminy, misja oraz cele strategiczne, operacyjne i działania priorytetowe, które przewidziane zostały do realizacji we wskazanym siedmioletnim okresie obowiązywania Strategii. Wyszczególniono także zadania skumulowane w projekty, za pośrednictwem których będzie można osiągnąć wyznaczone cele. Strategia Gminy Kamienica to dokument otwarty, co oznacza, iż w miarę upływu czasu i podejmowania zawartych w niej działań, możliwa jest jej aktualizacja, a także kreowanie nowych zadań i korekta tych, które zostały sformułowane podczas etapu jej tworzenia aby w jak najlepszy sposób dostosować się do zmieniającego się otoczenia Metodologia prac nad Strategią Opracowanie Strategii Rozwoju Gminy Kamienica było okazją do przeprowadzenia otwartych rozmów z przedstawicielami różnych środowisk gminnych. Tematem dyskusji na ww. spotkaniach była analiza obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej gminy oraz możliwości jej przyszłego rozwoju. Efektem przeprowadzonych spotkań było uzyskanie odpowiedzi na pytania: co chcemy osiągnąć? jakie mamy priorytety? w jaki sposób chcemy dążyć do wyznaczonych celów? Odpowiedź na te pytania była podstawą do skonstruowania dokumentu, który służyć będzie wszystkim mieszkańcom Gminy Kamienica. Proces prac związanych z opracowaniem, przygotowaniem oraz wdrożeniem dokumentu Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata rozpoczęto w lutym 2016 roku. Podczas pierwszego etapu prac nad dokumentem zostały zorganizowane warsztaty strategiczne z przedstawicielami: przedsiębiorców, organizacji pozarządowych, administracji samorządowej, lokalnymi liderami (Zespół ds. Strategii Rozwoju). Poprowadzono spotkanie otwarte oraz organizowane były spotkania z Zespołem ds. Strategii, powołanym przez Wójta Gminy Kamienica, którego zadaniem była koordynacja prac nad powstawaniem dokumentu. Warsztaty i spotkania służyły poznaniu opinii i potrzeb mieszkańców na temat sytuacji Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 6 5

7 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata w gminie, tak aby opracowanie spójnego dokumentu strategicznego było odzwierciedleniem oraz zaspokojeniem potrzeb mieszkańców gminy. Do prac nad dokumentem wykorzystano szereg metod partycypacyjnych oraz prac analitycznych, które wzajemnie się uzupełniały. Należały do nich: analiza danych zastanych, analizy strategiczne, badania ankietowe wśród uczestników spotkań i mieszkańców gminy, spotkania warsztatowe z przedstawicielami przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i samorządu lokalnego. Strategia powstała w oparciu o dokument Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata (Załącznik 1), w którym została przedstawiona pogłębiona analiza sytuacji społeczno-gospodarczej gminy. Duży wpływ na opracowanie dokumentu miały również wnioski zgłaszane podczas konsultacji społecznych i warsztatów organizowanych w trakcie procesu budowania Strategii oraz zgłaszanie pomysłów do realizacji za pomocą fiszek projektowych. Do głównych materiałów źródłowych, stanowiących materiał analityczny i podstawę opracowania Strategii, należą: dane z Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych) 1, wnioski uzyskane z analizy ankiet przeprowadzonych podczas warsztatów grupowych oraz uzyskanych drogą elektroniczną na skrzynkę mailową Urzędu Gminy, wnioski uzyskane z analizy przekazanych przez podmioty fiszek projektowych oraz przesyłanych na skrzynkę mailową Urzędu Gminy, wnioski zgłaszane podczas warsztatów grupowych. 1.3 Struktura dokumentu Niniejszy dokument składa się z trzech zasadniczych części, które odpowiadają logice procesu strategicznego. Część pierwsza jest elementem wprowadzającym, druga część zawiera elementy programująco-strategiczne, trzecia zaś jest częścią wdrożeniową. Podczas pierwszego etapu prac nad Strategią ujęto przebieg procesu tworzenia Strategii, wykorzystane metody oraz przesłanki, które skutkowały podjęciem decyzji o przystąpieniu do prac nad dokumentem. 1 Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, bdl.stat.gov.pl. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 7 6

8 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata W części drugiej niniejszego dokumentu wskazano zdiagnozowane problemy wraz z celami strategicznymi, do których Gmina Kamienica powinna dążyć, aby te problemy zniwelować. Zdefiniowano również cele szczegółowe i działania priorytetowe, powiązane bezpośrednio z przyjętą wizją i misją rozwoju gminy. Zwieńczeniem dokumentu jest część trzecia, w której skupiono się na elementach dotyczących monitorowania i wdrażania Strategii, a także na wskazaniu wskaźników służących do oceny realizacji Strategii. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 8 7

9 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Część programująco-strategiczna 2.1. Analiza obszarów problemowych Analiza SWOT Analiza SWOT jest narzędziem analizy strategicznej, służącym określeniu najlepszych kierunków rozwoju ze względu na cel działania. Wykorzystywana jest zazwyczaj we wszystkich obszarach planowania strategicznego. Polega na zidentyfikowaniu mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń, dzięki czemu można je odpowiednio wykorzystać w procesie zaplanowanego rozwoju lub zniwelować skutki ich negatywnego wpływu. Metoda ta pozwala również pogrupować czynniki na pozytywne (mocne strony i szanse) oraz negatywne (słabe strony i zagrożenia). Można je również podzielić na czynniki wewnętrzne (opisujące mocne i słabe strony danej jednostki) oraz czynniki zewnętrzne (czyli szanse i zagrożenia wynikające z jej mikro- i makrootoczenia). Czynniki wewnętrzne (mocne i słabe strony) są zależne m.in. od władz lokalnych i społeczności lokalnej, natomiast czynniki zewnętrzne (szanse i zagrożenia) należące do otoczenia bliższego i dalszego są niezależne od władz danej jednostki, a także jej mieszkańców. Tabela 1 Schemat analizy SWOT S W O T Strengths Weaknesses Opportunities Threats Silne strony, atuty, zalety Słabe strony, słabości, Szanse, możliwości, Zagrożenia, trudności wady okazje ZASOBY OTOCZENIE Źródło: Opracowanie własne Poniższa analiza SWOT została wypracowana dla Gminy Kamienica jako część Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Zbadane zostały główne elementy mające wpływ na rozwój tego obszaru. Analizę przeprowadzono w oparciu o dane z GUS, informacje zebrane podczas spotkań i warsztatów, prac Zespołu ds. Strategii Rozwoju oraz przeprowadzonych badań ankietowych, a także na podstawie obserwacji własnych. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 9 8

10 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 2 Analiza SWOT Gminy Kamienica Analiza SWOT Mocne strony 1. Występowanie wód leczniczych w miejscowości Szczawa. 2. Atrakcyjne położenie, blisko granicy ze Słowacją. 3. Bogate walory turystyczno-przyrodnicze. 4. Liczne szlaki piesze i rowerowe. 5. Bogate zasoby kulturowe i historyczne. 6. Dziedzictwo kulturowe dorobku Białych Górali. 7. Wzrastająca liczba mieszkańców dodatni przyrost naturalny. 8. Korzystna proporcja w strukturze ludności udział % osób w wieku przedprodukcyjnym wyższy niż w powiecie limanowskim, województwie małopolskim i Polsce. 9. Stosunkowo młode społeczeństwo znaczna przewaga liczby osób młodych nad osobami w wieku poprodukcyjnym. 10. Liczba uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjalnych w przeliczeniu na mieszkańców wyższa niż średnia dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego i Polski. 11. Wyższa liczba jednostek nowo rejestrowanych w rejestrze REGON niż średnia dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski. 12. Wysoka liczba stowarzyszeń, fundacji i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. 13. Wysokie dochody budżetu ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca. 14. Wyższe niż średnia dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca. 15. Rosnąca liczba nowo oddanych budynków w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. 16. Położenie w malowniczym regionie dwóch subregionów: Beskidu Wyspowego i Gorców oraz w dolinie rzeki Kamienica. 17. Wzrost ilości osób korzystających z sieci wodociągowej w ostatnich latach. 18. Duża lesistość obszaru grunty leśne stanowią 64,48% powierzchni. Słabe strony 1. Ujemne saldo migracji. 2. Niższy odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym, niż średnia w powiecie limanowskim, województwie małopolskim i Polsce. 3. Mała liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON w porównaniu ze średnią dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski. 4. Liczba podmiotów gospodarki narodowej w przeliczeniu na mieszkańców w wieku produkcyjnym znacznie niższa od średniej dla jednostek terytorialnych wyższego rzędu. 5. Bardzo wysoki udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym. 6. Niski udział % dochodów własnych w dochodach ogółem. 7. Bardzo niski udział w podatkach stanowiących dochody z budżetu państwa w przeliczeniu na 1 mieszkańca podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych. 8. Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca niższe niż średnia dla województwa małopolskiego i Polski. 9. Niska kwota pozyskanych funduszy unijnych w poprzednim okresie programowania w przeliczeniu na 1 mieszkańca. 10. Duża liczba osób w gospodarstwach domowych, które korzystały z pomocy społecznej w przeliczeniu na mieszkańców. 11. Duża liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na mieszkańców. 12. Niski stopień skanalizowania gminy. 13. Bardzo niska liczba przydomowych oczyszczalni ścieków w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. 14. Przeważająca liczba słabej jakości gleb (V i IV klasy bonitacyjnej). 15. Niska jakość i dostępność usług publicznych na terenie gminy. 16. Słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna i rekreacyjna. 17. Brak wspólnej wizji rozwoju gminy oraz niewystarczająca współpraca trójsektorowa. 18. Brak sieci gazowej. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 10 9

11 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Niewystarczająca świadomość ekologiczna mieszkańców. 20. Słabe wykorzystanie technik informacyjno- -komunikacyjnych (TIK) w administracji publicznej. 21. Duża odległość od większych ośrodków gospodarczych, co wpływa na wysokie koszty bezpośrednie prowadzenia działalności gospodarczej. 22. Rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Szanse Zagrożenia 1. Możliwość pozyskania środków z funduszy europejskich na lata oraz środków krajowych na realizację projektów. 2. Poszerzanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy. 3. Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. 4. Moda na prowadzenie zdrowego trybu życia. 5. Rosnące zainteresowanie regionalnymi produktami ekologicznymi i naturalnymi. 6. Wydłużająca się średnia długość życia mieszkańców Polski i Europy. 7. Rosnący popyt na wyjazdy weekendowe i zwiększająca się liczba osób podróżujących po Polsce. Źródło: Opracowanie własne Wnioski z analizy SWOT: 1. Napływ zanieczyszczenia powietrza z obszarów sąsiednich. 2. Duża atrakcyjność innych regionów pod względem uzdrowiskowym. 3. Klęski żywiołowe i zmiany klimatyczne. 4. Wysoka atrakcyjność turystyczna i gospodarcza innych regionów. 5. Zanikanie więzi społecznych i tożsamości regionalnej. 6. Niestabilna polityka finansowa państwa. 7. Sytuacja ekonomiczno-polityczna na świecie. Analizując wyżej zaprezentowane mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia wynikające z diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy Kamienica można wyłonić te, które w największym stopniu oddziałują lub mogą oddziaływać na gminę. Słabe strony wraz z zagrożeniami powinny być niwelowane przez mocne strony oraz szanse rozwoju. Największymi atutami gminy są: kapitał społeczny w postaci młodego społeczeństwa oraz atrakcyjne warunki naturalne (występowanie wód szczawno-siarczanych) i krajobrazowe położenie na granicy Gorców i Beskidu Wyspowego oraz w dolinie rzeki Kamienica, a także duża lesistość obszaru. Największymi słabościami gminy są: wysoka liczba osób bezrobotnych, co związane jest z niskim poziomem przedsiębiorczości wśród mieszkańców i niską liczbą podmiotów gospodarczych działających na obszarze gminy. Przekłada się to na niskie dochody własne budżetu gminy bardzo małe wpływy z podatków od osób fizycznych i prawnych. W sferze Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 11 10

12 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata społecznej odczuwalny jest brak wystarczającej liczby miejsc w przedszkolach oraz wysoki wskaźnik liczby dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny. Największych szans na rozwój gminy upatruje się w: możliwościach pozyskiwania funduszy unijnych na lata oraz środków krajowych na realizację inwestycji w sektorze gospodarczym oraz społecznym, a także w wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii w sektorze prywatnym i publicznym, modzie na zdrowy i aktywny tryb życia oraz na produkty regionalne. Największe zagrożenia dla rozwoju gminy to: zanieczyszczenie środowiska i napływ zanieczyszczeń z obszarów sąsiednich oraz wysoka atrakcyjność turystyczno-uzdrowiskowa sąsiednich regionów, a także zanikanie więzi społecznych i tożsamości regionalnej. Podsumowanie analizy SWOT: 1. W Gminie Kamienica następuje systematyczny wzrost liczby ludności, mimo odnotowywanego od 2013 roku ujemnego salda migracji. Wpływ na stale zwiększającą się liczbę ludności ma przede wszystkim wysoki wskaźnik przyrostu naturalnego na terenie gminy. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku obrazuje, iż udział osób w wieku przedprodukcyjnym jest wysoki, natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym jest stosunkowo niska. Świadczy to o młodym społeczeństwie. Wzrastająca liczba osób odzwierciedla się w liczbie uczniów szkół podstawowych średnia dla Gminy Kamienica jest znacznie wyższa od jednostek administracyjnych wyższego rzędu. 2. Sytuacja demograficzna w gminie jest dobra, jednak należy stworzyć odpowiednie warunki zachęcające mieszkańców do pozostawania na terenie gminy, ponieważ ujemne saldo migracji rośnie, co świadczy o odpływie ludności z obszaru. Do działań tych można zaliczyć: tworzenie atrakcyjnych miejsc pracy oraz warunków mieszkaniowych, wspieranie rodziców przy powrocie na rynek pracy poprzez zapewnienie większej ilości miejsc w przedszkolach i utworzenie żłobka oraz kształtowanie estetycznej i funkcjonalnej przestrzeni publicznej. Istotne są także działania wzmacniające tożsamość lokalną i przywiązanie do miejsca pochodzenia. Na ujemne saldo migracji ma również wpływ niekorzystna sytuacja na rynku pracy, przejawiająca się wysokim poziomem bezrobocia. 3. Liczba nowo rejestrowanych przedsiębiorstw w 2011 roku znacząco spadła w stosunku do lat poprzednich jednak od kolejnego roku wskaźnik przyjmował Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 12 11

13 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata wartość wzrostową w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców, która w 2014 roku była znacznie wyższa od wskaźnika jednostek administracyjnych wyższego rzędu. Nowo rejestrowane podmioty gospodarcze oraz wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i mieszkaniowej gminy powinny przełożyć się w dłuższej perspektywie czasu na wzrost dochodów własnych w dochodach ogółem, co również poprawi sytuację społeczno-gospodarczą gminy. 4. Sytuacja na rynku pracy związana jest bezpośrednio z rozwojem przedsiębiorczości. Procentowy udział liczby osób bezrobotnych do osób w wieku produkcyjnym w Gminie Kamienica w 2014 roku był znacznie wyższy niż średnia dla jednostek administracyjnych wyższego rzędu. Wysoka wartość wskaźnika dotyczącego bezrobocia spowodowana jest niską atrakcyjnością gospodarczą gminy oraz niską przedsiębiorczością wśród mieszkańców, co potwierdza mała liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. W związku z tym, należy podjąć działania aktywizujące miejscową ludność oraz stworzyć warunki do rozwoju przedsiębiorczości. Pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy powinno mieć także wzmocnienie sektora ekonomii społecznej, który wykorzystując zasoby ludzkie działa komplementarnie do sektora prywatnego i publicznego, zapobiega wykluczeniu społecznemu oraz łagodzi napięcia społeczne. Dzięki temu, iż przedsiębiorstwa społeczne mogą pełnić bardzo różnorodne funkcje, istnieje możliwości ich działania we wszystkich sektorach, a kluczowe znaczenie w ich funkcjonowaniu ma działanie na rzecz ludzi. Znaczenie ekonomii społecznej w dzisiejszych czasach jest ogromne, dlatego też ważne jest wspieranie tego sektora gospodarki. 5. Osiągnięta w 2014 roku wartość udziału dochodów własnych w dochodach ogółem była znacznie niższa niż średnia dla jednostek administracyjnych wyższego rzędu. Niskie dochody własne gminy związane są z niskimi dochodami mieszkańców. Gminę cechuje więc słaba samodzielność finansowa, która jest szczególnie istotna ze względu na jakość usług publicznych oraz nowe inwestycje o charakterze rozwojowym. Należy wzmacniać sektor małych i średnich przedsiębiorstw oraz zachęcać mieszkańców do zakładania nowych działalności gospodarczych. Dzięki nowo powstającym podmiotom oraz wzrostowi liczby mieszkańców na obszarze gminy zwiększone zostaną wpływy do budżetu z podatku od osób fizycznych i prawnych, a tym samym gmina będzie dysponować większymi możliwościami inwestycyjnymi na swoim terenie, co przyczyni się do wzrostu jakości życia jej mieszkańców. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 13 12

14 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Do rozwoju społeczno-gospodarczego gminy przyczynia się również realizacja projektów dofinansowanych z funduszy unijnych. Uzyskanie dofinansowania z Unii Europejskiej na realizację nowych przedsięwzięć oraz istnienie różnych form partnerstw sektora społeczno-gospodarczego jeśli zostaną wykorzystane w odpowiedni sposób na rozbudowę infrastruktury uzdrowiskowej i turystycznej, powinny przynieść wymierne korzyści w postaci większej liczby osób odwiedzających gminę (turystów, kuracjuszy), co również zwiększy wpływy z podatku wpływające do budżetu gminy. Gmina Kamienica z powodzeniem pozyskiwała i wykorzystywała środki unijnie m.in. z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata oraz Szwajcarsko- Polskiego Programu Współpracy. W ramach programów unijnych na lata , Gmina będzie dążyć do uzyskania środków na nowe projekty, które w znacznym stopniu przyczynią się do rozwoju obszaru. 7. Posiadane walory środowiska naturalnego należy eksponować, a jednocześnie chronić. Rosnące zainteresowanie aktywnym spędzaniem wolnego czasu na czystym i świeżym powietrzu oraz moda na zdrowy tryb życia wskazują na potrzebę inwestycji w zakresie infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, które będą skierowane zarówno do mieszkańców jak i turystów. Dużą rolę w tym zakresie powinny odegrać liczne szlaki piesze, rowerowe i biegowe trasy narciarskie. Słaby marketing i promocja Gminy Kamienica odzwierciedla się w małej liczbie turystów odwiedzających gminę. 8. Gmina Kamienica to przede wszystkim bogate walory przyrodniczo-turystyczne. Ponad 64% stanowią grunty leśne. Gmina w całości położona jest na terenie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, a jednym z ważniejszych obszarów chronionych jest Gorczański Park Narodowy, który zajmuje powierzchnię ha na terenie gminy. Ponadto występują tu obszary Natura Położenie na granicy Gorców i Beskidu Wyspowego wpływa na atrakcyjność pod względem turystycznym. Wysokie wartości krajobrazowe oraz ukształtowanie terenu sprzyjają powstawaniu licznych szlaków. Gmina posiada bogate walory dziedzictwa kulturowego, związane z dorobkiem Białych Górali (Górali Kamienickich). Największym potencjałem w zakresie usług turystycznych i uzdrowiskowych oraz w rozwoju turystyki jest występowanie wód mineralnych szczawno-siarczanych w miejscowości Szczawa. Potencjał ten powinien zostać wykorzystany do wzmocnienia usług turystyczno-uzdrowiskowych (m.in. poprzez ograniczenie Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 14 13

15 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata przemysłu i wprowadzanie odnawialnych źródeł energii), a także należy dążyć do wykorzystania istniejących zasobów w celu rozwoju gminy. 9. Pomimo występujących na terenie cennych walorów naturalnych i tradycji kulturowych oraz licznych walorów krajobrazowych, Gmina Kamienica jest słabo rozpoznawalnym regionem pod względem turystycznym, dlatego niezbędny jest rozwój infrastruktury turystycznej i uzdrowiskowej, aby sytuacja ta uległa zmianie. Istotne jest również organizowanie wydarzeń kulturalnych na terenie gminy, głównie poprzez zaangażowanie organizacji pozarządowych, a także promowanie ekologicznych i naturalnych produktów lokalnych. Liczne festiwale kulturalne o zróżnicowanej tematyce mogłyby odbywać się przez cały rok, przyciągając turystów nie tylko w sezonie. 10. Istotne znaczenie w przypadku Gminy Kamienica ma czyste środowisko. Należy więc zwiększać świadomość ekologiczną wśród mieszkańców oraz przeciwdziałać degradacji cennego środowiska naturalnego. Koncepcja kształcenia i wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego powinna współdziałać z hasłem myśleć globalnie działać lokalnie. Ważną rolę dla gminy odegra rosnąca moda na zdrowy tryb życia. Podnoszenie świadomości ekologicznej powinno mieć miejsce już wśród najmłodszych mieszkańców gminy. Najprostszym sposobem na upowszechnianie tej wiedzy jest organizacja zajęć dodatkowych dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Zajęcia takie można realizować jako projekty miękkie, sfinansowane z funduszy unijnych. Należy również podejmować działania zmierzające do ochrony środowiska naturalnego, aby zapobiegać degradacji cennych przyrodniczo obszarów. Ważną rolę w poprawie stanu środowiska powinny odegrać inwestycje wykorzystujące odnawialne źródła energii, jako alternatywne źródła dla ogrzewania węglem oraz gazyfikacja gminy. Działania te będą kontynuacją gminy związaną z pozyskiwaniem energii ze źródeł odnawialnych. Wsparcie wymiany źródeł energii na alternatywne przyczyni się do obniżenia emisji zanieczyszczeń i zachowania czystego środowiska, dzięki czemu gmina będzie postrzegana jako zielony obszar przyjazny środowisku. 11. W 2014 roku na terenie Gminy Kamienica zarejestrowanych było 25 fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych, których celem jest działanie na rzecz rozwoju mieszkańców gminy. W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców wskaźnik wzrósł w stosunku do 2009 roku i przyjął wartości znacznie wyższe niż w powiecie limanowskim, ale niższe od średnich dla województwa małopolskiego Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 15 14

16 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata oraz Polski. Dlatego ważne jest, aby aktywizować społeczność lokalną i zachęcać do angażowania się w działalność non-profit. 12. Ważne również z punktu widzenia gminy jest inwestowanie w rozwój oraz upowszechnianie technologii informacyjno-komunikacyjnych. TIK jest obecnie dziedziną, która przenika przez wszystkie sfery życia społecznego i gospodarczego. Dzięki nowej perspektywie finansowej, istnieje możliwość zwiększania zastosowania TIK w instytucjach publicznych, a co za tym idzie prowadzenie działań promocyjnych w zakresie turystycznym i uzdrowiskowym na szeroką skalę z ich wykorzystaniem Drzewo problemów i celów Analiza SWOT, opracowana na bazie kompleksowej i pogłębionej diagnozy społeczno-gospodarczej Gminy Kamienica, pozwoliła na stworzenie drzewa problemów (schemat 1) oraz drzewa celów (schemat 2). Za pomocą tej metody można było wyznaczyć i zaprezentować związki między problemami, a także zidentyfikować ich przyczyny oraz skutki. Na tej podstawie zostały sformułowane główne efekty działań z wykorzystaniem określonych środków. Do zagadnień problemowych zostały wpisane najważniejsze elementy analizy SWOT. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 16 15

17 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Schemat 1 Drzewo problemów Niewystarczająca jakość i dostępność usług publicznych Niewystarczająca świadomość mieszkańców co do możliwości rozwoju jakie może dawać status gminy uzdrowiskowej Niewystarczająca współpraca trójsektorowa na rzecz rozwoju gminy Słaba aktywność społeczna mieszkańców oraz brak wspólnych priorytetów rozwoju gminy Słabo rozwinięty system wewnętrznej i zewnętrznej informacji turystycznej Niedostateczne wykorzystanie potencjału przyrodniczo-leczniczego gminy do aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców gminy w zakresie usług turystycznych Mała liczba turystów odwiedzających Gminę Kamienica Mała rozpoznawalność gminy pod względem turystycznym Mała liczba przedsiębiorstw świadczących usługi uzdrowiskowe i turystyczne Wysoki udział % osób bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Niskie wpływy do budżetu gminy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych Główne przyczyny Główne problemy Główne skutki Źródło: Opracowanie własne 16 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 17

18 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Schemat 2 Drzewo celów Wykreowanie klimatu przedsiębiorczości sprzyjającego aktywności społecznej i gospodarczej Wykreowanie funkcji uzdrowiskowej gminy wraz z funkcją turystyczno-rekreacyjną Inwestycje w odnawialne źródła energii Zapewnienie dostępu do wysokiej jakości usług publicznych Stworzenie estetycznej i funkcjonalnej przestrzeni publicznej Gmina Kamienica zielonym uzdrowiskiem, miejscem wykorzystującym walory naturalne do rozwoju społeczno-gospodarczego, oferującym wysokiej jakości usługi przyrodolecznicze i turystyczne Wzrost jakości poziomu życia na obszarze Gminy Kamienica Wzrost liczby turystów Spadek poziomu bezrobocia. Wysoka jakość środowiska naturalnego Wzrost aktywności społecznej mieszkańców. Główne środki Wizja 2023 Główne efekty Źródło: Opracowanie własne Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 18 17

19 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Kierunki rozwoju Gminy Kamienica Zaprezentowane drzewo problemów oraz drzewo celów pozwoliły określić i zaproponować strategiczne kierunki rozwoju Gminy Kamienica. Określono wizję 2023, misję oraz dwa cele strategiczne. Wokół celów zostały skoncentrowane cele operacyjne oraz przyporządkowane im działania priorytetowe. Wykonywanie zaplanowanych do realizacji działań pozwoli na realizację misji gminy oraz jej systematyczny rozwój gospodarczy Wizja, misja, cele strategiczne, operacyjne i działania priorytetowe Wizja i misja Strategii Rozwoju Gminy Kamienica to przede wszystkim określenie kierunków rozwoju, a także wyraz aspiracji mieszkańców. Wizja przedstawia wizerunek gminy w przyszłości, natomiast misja jest priorytetowym kierunkiem polityki rozwoju, wokół którego powinny koncentrować się wszystkie działania samorządu oraz partnerów z sektora publicznego, społecznego, gospodarczego oraz mieszkańców na rzecz poprawy jakości życia społeczności lokalnej. Osiągnięcie wyznaczonej misji będzie odbywać się poprzez realizację celów strategicznych. Do celów operacyjnych zostały przyporządkowane działania priorytetowe, w ramach których realizowane będą zadania. Bez wyznaczonej wizji i misji gminy, decyzje zarządcze mogą bywać przypadkowe, natomiast codzienna praca może sprowadzać się do mechanicznego realizowania procedur, bez większego wpływu na rozwój gminy. W wyniku przeprowadzonych analiz oraz na podstawie zebranych informacji, sformułowano wizję oraz misję rozwoju Gminy Kamienica. Dzięki realizacji postawionych celów strategicznych, celów operacyjnych oraz zaplanowanych do realizacji działań priorytetowych, możliwe będzie wypełnienie przyjętej wizji i misji (schemat 3). Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 19 18

20 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Schemat 3 Założenia Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata WIZJA 2023 Gmina Kamienica zielonym uzdrowiskiem, miejscem wykorzystującym walory naturalne do rozwoju społeczno-gospodarczego, oferującym wysokiej jakości usługi przyrodolecznicze i turystyczne MISJA Tworząc możliwości do aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców w harmonii ze środowiskiem naturalnym, zapewniamy wysoką jakość życia oraz rozwijamy funkcję turystyczno-uzdrowiskową Gminy Kamienica Cel strategiczny 1. Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym obszarem turystyczno-uzdrowiskowym Cel strategiczny 2. Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu 2.1 Wysoka jakość usług publicznych 2.2 Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Przygotowanie infrastruktury uzdrowiskowej Wykorzystanie zasobów naturalnych do rozwoju przyrodolecznictwa oraz świadczenia usług zdrowotnych i prozdrowotnych Organizacja wydarzeń kulturalnych oraz promujących lokalnych artystów i tradycje obszaru Współpraca ponadlokalna zorientowana na rozwój turystyki Tworzenie infrastruktury turystyczno- -rekreacyjnej Rozbudowa i modernizacja infrastruktury publicznej Wzrost dostępu i jakości usług publicznych Ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie emisji zanieczyszczeń Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców Budowanie partnerstw międzysektorowych i wspieranie inicjatyw oddolnych Źródło: Opracowanie własne Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 20 19

21 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Najważniejszym zadaniem, jakie stoi przed władzami samorządowymi Gminy Kamienica, jest ukształtowanie wizerunku gminy, który będzie atrakcyjny przede wszystkim dla rozwoju gospodarczego, zamieszkania czy spędzania czasu wolnego. Wszystkie te czynniki będą przyczyniać się do rozwoju funkcji turystyczno-uzdrowiskowej. Większa integracja mieszkańców oraz zaangażowanie w rozwój społeczno-gospodarczy przyczynią się do budowania społeczeństwa obywatelskiego. Wyznaczone priorytety w postaci wizji i celów rozwoju gminy pozwolą władzom lokalnym na odpowiednie skoordynowanie zaplanowanych do realizacji zadań. Cel 1. Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym obszarem turystyczno-uzdrowiskowym Cel operacyjny 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie Utworzenie uzdrowiska w miejscowości Szczawa jest jednym z kluczowych celów do osiągnięcia w ciągu najbliższych 7 lat, na które została opracowana Strategia. Status uzdrowiska może być nadany obszarowi, który spełnia łącznie następujące warunki: posiada złoża naturalnych surowców leczniczych o potwierdzonych właściwościach leczniczych; posiada klimat o właściwościach leczniczych; spełnia wymagania w stosunku do środowiska; posiada infrastrukturę techniczną w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej, a także prowadzi gospodarkę odpadami 2. Priorytetem Gminy Kamienica jest dążenie do spełnienia wszystkich tych warunków. Szansą na rozwój miejscowości jest rozbudowa infrastruktury uzdrowiskowej, dzięki której możliwe będzie wykorzystanie cennych zasobów naturalnych. Najważniejszym elementem jest opracowanie operatu uzdrowiskowego, za pomocą którego zostaną wydzielone trzy rodzaje stref ochronnych, oznaczone literami A, B i C. Strefa A obejmuje obszar, na którym zlokalizowane lub planowane są zakłady i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, a także inne obiekty służące lecznictwu uzdrowiskowemu lub obsłudze pacjenta lub turysty, dla której procentowy udział terenów zielonych wynosi nie mniej niż 75%. Strefa B, dla której procentowy udział terenów zielonych wynosi nie mniej niż 55%, stanowi otoczenie obszaru A. Strefa C, przyległa do 2 Ustawa z dnia 28 lipca 2005 o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 651 z późn. zm.). Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 21 20

22 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata strefy B, stanowi jej otoczenie, obejmując obszar mający wpływ na zachowanie walorów krajobrazowych, klimatycznych oraz ochronę złóż naturalnych surowców leczniczych. Wyznaczenie obszaru uzdrowiskowego wiązać się będzie również z rozbudową infrastruktury turystyczno-uzdrowiskowej. Racjonalne wykorzystanie zasobów cennych przyrodniczo do świadczenia usług zdrowotnych i prozdrowotnych przyniesie korzystne efekty zarówno środowiskowe, jak i ekonomiczne, co wpłynie na rozwój Gminy Kamienica. Działania proekologiczne oraz podnoszące świadomość mieszkańców na temat wpływu środowiska naturalnego na zdrowie człowieka powinny być jednym z głównych priorytetów podczas tworzenia obszaru uzdrowiskowego, ponieważ gmina nie będzie w stanie spełnić wymagań dotyczących środowiska oraz klimatu, jeśli mieszkańcy nie będą potrafili dbać o środowisko w najbliższym otoczeniu. Cel operacyjny 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu Gmina Kamienica posiada wysoki potencjał kulturowy, naturalny i historyczny. Na obszarze tworzy wielu artystów, powstają ludowe zespoły regionalne, jest szeroka oferta produktów regionalnych, które produkują kultywujące tradycje lokalne Koła Gospodyń Wiejskich. Jednym z elementów promocji gminy będzie organizacja cyklicznych imprez kulturalnych o ponadlokalnym zasięgu, bazujących na produktach lokalnych (m.in. sery kaglane, warzonka, chleb swojski, smalec z wędzonym boczkiem). Podejmowane w ten sposób działania mogą mieć charakter edukacyjny, wychowawczy, kulturalny, rekreacyjny, czy też sportowy. Stworzenie spójnego, corocznego kalendarza wydarzeń odbywających się na terenie gminy, pozwoli na zaangażowanie społeczności lokalnej w życie gminy, jej aktywizację wokół dziedzictwa kulturowego i historycznego. Niewykorzystywane do tej pory dziedzictwo kulturowe powinno zostać wypromowane i wykorzystane do promocji gminy, np. dziedzictwo Białych Górali, dorobek Piotra Kwita i innych twórców działających w gminie. Ważnym elementem jest również współpraca ponadlokalna, bazująca na dziedzictwie kulturowym i naturalnym obszaru, dążąca do rozwoju turystyki. Rosnące zainteresowanie aktywnym spędzaniem czasu wolnego na świeżym powietrzu oraz prowadzenie zdrowego stylu życia wskazuje na potrzebę inwestycji w zakresie infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, skierowanej zarówno do mieszkańców jak i turystów. Ważne dla rozwoju gminy jest stworzenie odpowiedniej bazy technicznej na potrzeby usług turystycznych, przez wyznaczenie w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego terenów przeznaczonych pod rozwój bazy turystycznej wraz z ich Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 22 21

23 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata z uzbrojeniem. Oferta turystyczna i rekreacyjna musi być bardziej atrakcyjna (zarówno dla wewnętrznych jak i zewnętrznych odbiorców), aby zapewnić wysoką i trwałą renomę w sferze turystyki. Zbudowanie funkcjonalnej sieci szlaków turystyki pieszej, konnej i rowerowej oraz tras narciarskich, a także stworzenie spójnego systemu terenowego oznakowania turystycznego, we współpracy z sąsiednimi gminami, będzie bardzo ważne z punktu widzenia turystów. Należy dążyć do zaspokojenia potrzeb rekreacyjnych, zwiększania chęci do prowadzenia aktywnego stylu życia oraz tworzenia miejsc pracy związanych z realizacją usług turystycznych. Rozwój zaplecza rekreacyjnego i sportowego oraz opracowanie i wdrożenie spójnej koncepcji marketingu gminy, będzie podstawą do stworzenia wizerunku gminy turystycznej, a tym samym przyciągnięcia nowych turystów. Cel 2. Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica Cel operacyjny 2.1 Wysoka jakość usług publicznych Wysoki standard usług publicznych jest istotny z punktu widzenia wszystkich mieszkańców gminy. Usługi publiczne stanowią współcześnie istotny aspekt życia, dlatego są uznawane za obowiązek państwa. Oferowanie wysokiego standardu usług publicznych podnosi średni poziom życia mieszkańców oraz wpływa na wizerunek gminy, a także na to, w jaki sposób jest postrzegana jako miejsce do zamieszkania czy prowadzenia działalności gospodarczej. Działaniami związanymi z estetyzacją i funkcjonalnością przestrzeni będzie zapewnienie odpowiedniej jakości oraz dostępności infrastruktury drogowej. Ponadto systemy infrastruktury technicznej są istotnym czynnikiem zapewnienia odpowiednich warunków życia oraz zaspokojenia elementarnych potrzeb mieszkańców. Obowiązkiem gminy jest zatem dążenie do zapewnienia wysokich standardów funkcjonowania placówek publicznych, w szczególności związanych ze startem życiowym dzieci i młodzieży, ze względu na wysoki współczynnik przyrostu naturalnego w gminie oraz prognozy ludności, według których liczba osób w województwie małopolskim i powiecie limanowskim ma tendencję wzrostową. Istotne znaczenie dla rozwoju i wizerunku Gminy Kamienica będzie miało nadanie nowych funkcji zdegradowanym obszarom wykorzystanie posiadanego potencjału do rozwoju obszarów dotychczas zaniedbanych poprzez działania wzajemnie powiązane, obejmujące kwestie społeczne, gospodarcze, funkcjonalno-przestrzenne, techniczne i środowiskowe. Wsparciem powinny zostać również objęte grupy osób wykluczonych społecznie (mieszkania komunalne, pomoc społeczna, publiczna ochrona zdrowia). Istotne będzie wdrożenie działań mających na celu rozpoznanie oraz zaspokojenie Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 23 22

24 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata potrzeb mieszkańców w zakresie działalności samorządu. Szczególną uwagę należy zwrócić na wspieranie włączenia społecznego i aktywną integrację osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym na obszarach zdegradowanych. Ponadto istotnym czynnikiem warunkującym wysoką jakość życia jest ochrona środowiska naturalnego wraz z ograniczeniem emisji zanieczyszczeń. Unia Europejska zdefiniowała cele dotyczące zmian klimatu i energii na okres do 2020 roku, wśród których znalazło się zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, ograniczenie zużycia energii i większe wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. W związku z tym, ograniczenie emisji zanieczyszczeń jest jednym z priorytetowych działań Polski w perspektywie finansowej UE na lata Biorąc pod uwagę, iż Gmina Kamienica posiada unikalne walory naturalne, dzięki którym możliwe jest utworzenie uzdrowiska, należy zwrócić szczególną uwagę na ochronę środowiska przyrodniczego. Działaniami, które będą do tego zmierzać, będzie przede wszystkim wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, a także termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z modernizacją systemów wytwarzania energii, co przyczyni się do redukcji emisji zanieczyszczeń. Należy również zachęcać przedsiębiorstwa jak i gospodarstwa domowe do zastąpienia paliw stałych źródłami energii alternatywnej. Priorytetowym działaniem gminy powinno być dążenie do osiągnięcia wysokich standardów ochrony środowiska. Gmina będzie dążyć do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego m.in. poprzez budowę infrastruktury i zakup sprzętu związanego z ograniczeniem i likwidacją zagrożeń wynikających z klęsk żywiołowych (zakup samochodów i wyposażenie OSP, zakup systemów szybkiego ostrzegania przed klęskami żywiołowymi). 2.2 Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Głównym czynnikiem rozwoju społeczno-gospodarczego jest przedsiębiorczość. Działania zmierzające do poprawy warunków funkcjonowania przedsiębiorstw powinny przyczyniać się do podnoszenia konkurencyjności gospodarki, rozumianej jako długookresowa zdolność do sprostania konkurencji zewnętrznej oraz do powstawania nowych, trwałych miejsc pracy, a także pobudzać przedsiębiorców do dalszego inwestowania. Jednym z elementów, który może wpłynąć na wzrost liczby przedsiębiorstw, może być opracowanie i wdrożenie programu rozwoju przedsiębiorczości oraz utworzenie w gminie punktu doradztwa ds. przedsiębiorczości, które będą wspierać przedsiębiorstwa na wczesnym etapie ich działalności oraz późniejszym etapie funkcjonowania. Ważne jest również informowanie potencjalnych beneficjentów o możliwościach realizacji inwestycji w ramach Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 24 23

25 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata perspektywy finansowania funduszy europejskich. Istotne będzie również przygotowanie atrakcyjnych ofert inwestycyjnych, które mogłyby przyciągnąć potencjalnych inwestorów. Znaczącym elementem dla rozwoju gminy jest również promowanie aktywności lokalnej i wspieranie oddolnych działań mieszkańców. Efektem działalności organizacji pozarządowych (NGO ang. non-govermental organizations) powinno być zwiększanie identyfikacji mieszkańców z miejscem urodzenia, zamieszkania oraz środowiskiem lokalnym. Podstawowym zadaniem NGO jest podejmowanie działań związanych ze zwiększeniem spójności społecznej, a w dalszej perspektywie również spójności ekonomicznej społeczeństwa. Należy podejmować działania mające na celu zachęcenie NGO do realizacji projektów na rzecz społeczności lokalnej, m.in. poprzez opracowanie programu wsparcia finansowego wkładu własnego projektów. Kształtowanie regionalnej i lokalnej tożsamości to obowiązek wspólnego działania podmiotów funkcjonujących w różnych sferach życia, dlatego ważnym elementem będzie organizowanie regularnych spotkań trójsektorowych (samorząd, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe). Kolejnym elementem pobudzania aktywności wśród mieszkańców będzie wsparcie sektora ekonomii społecznej, opartego na solidarności, samorządności i partycypacji. Za podstawę ekonomii społecznej uchodzi zjawisko przedsiębiorczości społecznej. Termin ten nie jest jednoznacznie zdefiniowany, jednak można stwierdzić, iż ekonomia społeczna radzi sobie z zaspokajaniem i wypełnianiem potrzeb, których nie mogą wypełnić inne sektory. Działalność przedsiębiorczości społecznej ma cele głownie społeczne, a zyski w założeniu są reinwestowane w te cele lub we wspólnotę. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości w trzecim sektorze powinno być realizowane poprzez zapewnienie dostępu do preferencyjnych warunków, takich jak źródła kapitału, usługi doradcze czy szkoleniowe. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 25 24

26 1. Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym obszarem turystyczno-uzdrowiskowym Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Planowane do realizacji zadania w latach Strategia Rozwoju jest dokumentem, który formułuje plan działania gminy, wdrażany przez sektor publiczny, społeczny, gospodarczy. Osiągniecie wyznaczonych priorytetów będzie prowadzić do uzyskania efektu synergii, powodującego wzrost jakości życia mieszkańców. Plan operacyjny Gminy Kamienica został przedstawiony w tabeli 3. Tabela 3 Plan operacyjny Cel strategiczny Cel operacyjny Działanie priorytetowe Zadania 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie Przygotowanie infrastruktury uzdrowiskowej Wykorzystanie zasobów naturalnych do rozwoju przyrodolecznictwa oraz świadczenia usług zdrowotnych i prozdrowotnych Opracowanie operatu uzdrowiskowego i wystąpienie z wnioskiem o uzyskanie statusu uzdrowiska Zagospodarowanie terenu wokół pijalni wód mineralnych wraz z budową tężni i utworzeniem ścieżki zdrowia Wyznaczenie i utworzenie obszarów zieleni urządzonej Organizacja serii spotkań świadomościowych mieszkańców z ekspertami, dotyczących utworzenia uzdrowiska Umożliwienie przyłączy wód mineralnych do obiektów turystycznych Wspieranie działań w zakresie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych w przyrodolecznictwie Wdrożenie innowacyjnych metod w zakresie wykorzystywania wód mineralnych Stymulowanie rozwoju przedsiębiorczości w zakresie usług zdrowotnych i prozdrowotnych Działania proekologiczne oraz podnoszące świadomość mieszkańców na temat wpływu środowiska naturalnego na zdrowie człowieka oraz promowanie zdrowego stylu życia. 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu Organizacja wydarzeń kulturalnych oraz promujących lokalnych artystów i tradycje obszaru Integracja i aktywizacja społeczności lokalnej wokół dziedzictwa naturalnego, kulturowego i historycznego gminy Stworzenie spójnego, corocznego kalendarza wydarzeń odbywających się na terenie gminy Organizacja cyklicznych wydarzeń o ponadlokalnym zasięgu, stanowiących wizytówkę Gminy Kamienica Organizacja aktywnych form spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży, poprzez zajęcia sportowo-rekreacyjne, kulturalne oraz inne Stwarzanie warunków do międzypokoleniowej integracji mieszkańców. 25 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 26

27 2. Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Budowanie wizerunku gminy opartego na produktach lokalnych Tworzenie miejsc promocji i sprzedaży produktów lokalnych. 2.1 Wysoka jakość usług publicznych Współpraca ponadlokalna zorientowana na rozwój turystyki Tworzenie infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej Rozbudowa i modernizacja infrastruktury publicznej Zbudowanie funkcjonalnej sieci szlaków turystyki pieszej, konnej i rowerowej oraz tras narciarskich Organizowanie i prowadzenie szkoleń z zakresu obsługi ruchu turystycznego Opracowanie i wdrożenie koncepcji marketingu gminy, opartego na potencjale turystycznouzdrowiskowym i produktach lokalnych Inicjowanie współpracy branży turystycznej i okołoturystycznej Opracowanie i wdrożenie Programu Rozwoju Turystyki Stworzenie spójnego systemu terenowego oznakowania turystycznego oraz informacji turystycznej Utworzenie oferty turystyczno-rekreacyjnej skierowanej do różnych grup docelowych Wyznaczenie na obszarze gminy terenów przeznaczonych pod rozwój bazy turystycznej wraz z ich uzbrojeniem Zagospodarowanie brzegów rzeki Kamienica budowa kąpielisk oraz ścieżki rekreacyjnej i rowerowej wzdłuż rzeki wraz z budową centrum rekreacyjno-wypoczynkowego w Szczawie Rozbudowa strefy sportów ekstremalnych na bazie toru motocrossowego w Kamienicy Dolnej Budowa wież/punktów widokowych Budowa hali sportowej w Kamienicy Zapewnienie odpowiedniej jakości oraz dostępności infrastruktury drogowej budowa/ przebudowa/remont dróg gminnych, m.in. modernizacja dróg: Kamienica Zasadne oraz Kuźle- Wąchały i Zawory w Szczawie Zaprojektowanie i budowa spójnego systemu dróg rowerowych łączących wszystkie miejscowości w gminie Budowa chodników i ciągów pieszych Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej oraz zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia w wodę Modernizacja oczyszczalni ścieków w Szczawie Budowa infrastruktury i zakup sprzętu związanego z ograniczeniem i likwidacją zagrożeń wynikających z klęsk żywiołowych Rozbudowa budynku Remizy Ochotniczej Straży Pożarnej w Szczawie Dążenie do gazyfikacji gminy Przywrócenie lub nadanie nowych funkcji pustostanom, zgodnie z zapotrzebowaniem mieszkańców Modernizacja istniejącej infrastruktury publicznej, wspierającej inwestycje prywatne w rozwój usług turystyczno-uzdrowiskowych Opracowanie i wdrożenie Programu Rewitalizacji Wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży poprzez rozbudowę i wyposażenie 26 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 27

28 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Wzrost dostępu i jakości usług publicznych Ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie emisji zanieczyszczeń Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców Budowanie partnerstw międzysektorowych i wspieranie inicjatyw oddolnych. infrastruktury edukacyjnej Budowa infrastruktury świadczącej usługi opiekuńczo-rehabilitacyjne na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych Zapewnienie dzieciom wystarczającej ilości miejsc w przedszkolach i klubach dziecięcych Poprawa jakości kształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym i gimnazjalnym Zapewnienie dostępu do szybkiego Internetu oraz stosowanie e-usług w administracji publicznej (TIK) Wspieranie włączenia społecznego i aktywna integracja osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym Zapewnienie wysokiej jakości systemu ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej Realizacja programów profilaktycznych Poprawa jakości bezpieczeństwa publicznego Przygotowanie programu wspierania opieki nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi Wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z modernizacją systemów wytwarzania energii Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne na terenie całej gminy Opracowanie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Likwidacja nielegalnych wysypisk śmieci Realizacja programu usuwania wyrobów zawierających azbest Opracowanie i wdrożenie programu rozwoju przedsiębiorczości Utworzenie w gminie punktu doradztwa ds. przedsiębiorczości Wsparcie MŚP na wczesnym etapie działalności oraz późniejszego funkcjonowania Wsparcie finansowe i instytucjonalne działalności gospodarczych Inicjowanie oraz prowadzenie kampanii informacyjnej o dostępnych zewnętrznych źródłach wsparcia finansowego Przygotowywanie ofert inwestycyjnych dla potencjalnych inwestorów Powołanie Forum Organizacji Pozarządowych Organizacja regularnych spotkań trójsektorowych (samorząd, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe) Opracowanie i wdrożenie programu finansowego wsparcia wkładu własnego projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe Wsparcie rozwoju sektora ekonomii społecznej. Źródło: Opracowanie własne 27 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 28

29 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Projekty priorytetowe Władza samorządowa Gminy Kamienica stoi przed wyzwaniem jakim jest tworzenie możliwości do aktywności społeczno-gospodarczej mieszkańców, zapewniając jednocześnie wysoką jakość życia oraz rozwój funkcji turystyczno-uzdrowiskowej gminy. Realizacja tego celu ma się odbywać poprzez wykreowanie Gminy Kamienica jako nowoczesnego obszaru turystyczno-uzdrowiskowego, dzięki wzmocnieniu przedsiębiorczości mieszkańców i ich społecznej aktywności. Wyznaczenie projektów priorytetowych pozwoli skoordynować zadania zaplanowane do realizacji w ramach Strategii. W tabeli 4 zaprezentowano najważniejsze zadania. Tabela 4 Projekty priorytetowe do realizacji na terenie Gminy Kamienica w latach PROJEKT 1. Nazwa projektu Stworzenie uzdrowiska w Gminie Kamienica Szacunkowa Okres realizacji ok. 15 mln zł wartość Miejscowość Szczawa posiada naturalne zasoby do świadczenia usług zdrowotnych i prozdrowotnych. Potencjałem tego obszaru są wody mineralne, które mogą służyć do rozwoju przyrodolecznictwa. Utworzenie uzdrowiska z wykorzystaniem dziedzictwa naturalnego i kulturowego regionu, w szczególności posiadanych zasobów wód leczniczych, przyczyni się w znacznym stopniu do rozwoju społeczno-gospodarczego. Dzięki estetycznemu i funkcjonalnemu zagospodarowaniu przestrzeni publicznej, podniesie się poziom atrakcyjności obszaru, co przełoży się na większą liczbę odwiedzających go osób. Konieczność odnowy i rewitalizacji budynków zdegradowanych pod względem Zakres rzeczowy technicznym, znajdujących się w miejscowości jest również konieczna ze projektu wraz względu na zachowanie uzdrowiskowego charakteru. Przywrócenie dawnej z uzasadnieniem funkcji turystycznej w znacznym stopniu przyczyni się do rozwoju społecznogospodarczego obszaru. Planowany zakres rzeczowy projektu: 1. Opracowanie operatu uzdrowiskowego dla miejscowości Szczawa wraz z wyznaczeniem stref A, B i C. 2. Zagospodarowanie terenu wokół istniejącej pijalni wód mineralnych, rozbudowa infrastruktury technicznej, budowa obiektów małej architektury. 3. Budowa tężni oraz ścieżki zdrowia. 4. Wyznaczenie i utworzenie obszarów zieleni urządzonej. Cel strategiczny 1 Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym Cele i działania, obszarem turystyczno-uzdrowiskowym. w które wpisuje Cel operacyjny 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie. się projekt Działanie Przygotowanie infrastruktury uzdrowiskowej. Możliwe źródła finansowania Środki finansowe budżetu gminy oraz prywatnych inwestorów, możliwość utworzenia partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata : Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 29 28

30 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata : Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. PROJEKT 2. Podniesienie poziomu aktywności społeczno-gospodarczej oraz integracji Nazwa projektu mieszkańców Szacunkowa Okres realizacji ok. 4 mln zł wartość Celem projektu jest prowadzenie kompleksowej i zindywidualizowanej aktywizacji społeczno-gospodarczej mieszkańców. Rozwój przedsiębiorczości na obszarze gminy przyczyni się również do zwiększenia konkurencyjności gospodarki. Działania, z szeroko rozumianego rozwoju przedsiębiorczości, będą przyczyniać się do powstawania nowych miejsc pracy, a co za tym idzie spadku bezrobocia, które na obszarze Gminy Kamienica jest jednym z najwyższych w powiecie limanowskim. Ważne z punktu rozwoju obszaru jest wspólne działanie sektora gospodarczego i społecznego na rzecz rozwoju gminy, integracja społeczności lokalnej w celu dążenia do podniesienia jakości życia wszystkich mieszkańców. Integracja mieszkańców będzie służyć włączeniu społecznemu. W ramach projektu zaplanowano następujące przedsięwzięcia: 1. Opracowanie i wdrożenie programu rozwoju przedsiębiorczości oraz utworzenie w UG punktu doradztwa zajmującego się kompleksową Zakres obsługą inwestora na każdym etapie realizacji inwestycji, począwszy od rzeczowy wyboru lokalizacji do zakończenia realizacji inwestycji oraz obsługą projektu wraz przedsiębiorców w zakresie pomocy w załatwieniu spraw z uzasadnieniem administracyjnych, a także świadczenia doradztwa merytorycznego. 2. Informowanie potencjalnych beneficjentów o możliwościach realizacji inwestycji w ramach perspektywy finansowania funduszy europejskich na lata Zamieszczanie na stronie Urzędu Gminy bieżących informacji dotyczących możliwości pozyskania unijnych środków finansowych. 3. Wspieranie MŚP na wczesnym etapie działalności oraz późniejszym etapie funkcjonowania, np. zapewniając młodym i kreatywnym ludziom powierzchnię biurową, obniżenie wartości podatków przez pierwszy rok działalności, dostęp do obsługi prawnej czy księgowej, a także wsparcie finansowe i instytucjonalne działalności gospodarczych. 4. Przygotowywanie atrakcyjnych ofert inwestycyjnych będzie również czynnikiem przyciągającym nowych inwestorów, a także bodźcem do zakładania działalności na terenie gminy przez jej mieszkańców. Cele i działania, w które wpisuje się projekt Możliwe źródła finansowania Cel strategiczny 2 Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica. Cel operacyjny2.2 Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Działanie priorytetowe Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców. Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata : Oś priorytetowa 3 Przedsiębiorcza Małopolska. Działanie 3.4 Rozwój i konkurencyjność małopolskich MŚP. Oś priorytetowa 8 Rynek pracy. Działanie 8.3 Wsparcie na zakładanie działalności gospodarczej. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 30 29

31 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Nazwa projektu PROJEKT 3. Zagospodarowanie brzegów rzeki Kamienica na potrzeby ścieżek rekreacyjnych wraz z budową centrum rekreacyjno-wypoczynkowego w Szczawie Szacunkowa Okres realizacji ok. 5 mln zł wartość Projekt obejmuje budowę ścieżki rekreacyjnej wzdłuż brzegów rzeki Kamienica, od centrum Kamienicy do centrum Szczawy, o długości ok. 6 km wraz zagospodarowaniem działek o powierzchni ok. 2,6 ha w Szczawie, gdzie planowana jest budowa centrum rekreacyjno-wypoczynkowego oraz pięciu miejsc na potrzeby rekreacji i wypoczynku: dwóch w Kamienicy i trzech w Szczawie. Projektowana ścieżka prowadzić będzie od centrum miejscowości Kamienica, gdzie planowany jest parking początkowy z małą architekturą. Drugie miejsce postojowe planowane jest ok. 2 km dalej. Ścieżka będzie przebiegać Zakres rzeczowy wzdłuż rzeki Kamienica do miejscowości Szczawa, gdzie zaplanowana jest projektu wraz budowa kąpieliska otwartego z plażą, plac zabaw, skatepark, siłownia z uzasadnieniem zewnętrzna, kompleks boisk do siatkówki, tenisa i gier zespołowych. Teren ten będzie ogólnodostępny dla mieszkańców oraz turystów. Ścieżka rekreacyjna będzie prowadziła dalej drogą gminną Kuźle Wąchały do centrum Szczawy, gdzie zlokalizowana jest Pijalnia Wód Mineralnych. Przy pijalni planowana jest budowa placu zabaw dla dzieci oraz amfiteatr. W celu efektywnego wykorzystania potencjału naturalnego jakim jest rzeka Kamienica, konieczne jest również przeprowadzenie prac związanych z zachowaniem bezpieczeństwa poprzez ochronę przed klęskami żywiołowymi, a także umocnienie brzegów rzeki i ich odpowiednie zagospodarowanie. Cel strategiczny 1 Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym Cele i działania, obszarem turystyczno-uzdrowiskowym. w które wpisuje Cel operacyjny 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu. się projekt Działanie priorytetowe Tworzenie infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata : Możliwe źródła finansowania Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata : Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. 30 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 31

32 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata PROJEKT 4. Nazwa projektu Projekt STOP niskiej emisji Szacunkowa Okres realizacji ok. 6 mln wartość Gmina Kamienica posiada unikalne walory naturalne, dzięki którym możliwe jest utworzenie uzdrowiska. Szczególną uwagę należy więc zwrócić na ochronę środowiska przyrodniczego i ograniczenie zanieczyszczeń, co przyczyni się do podniesienia poziomu jakości życia na obszarze gminy. Podstawowym narzędziem do realizacji projektu będzie opracowanie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Kontynuacja działań zmierzających do zwiększenia wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych, powinna być priorytetowym działaniem gminy. W ramach projektu planuje się: 1. Prowadzenie działań proekologicznych oraz podnoszących świadomość Zakres rzeczowy mieszkańców na temat wpływu środowiska naturalnego na zdrowie i życie projektu wraz człowieka, upowszechnianie nawyku segregacji śmieci, edukacji z uzasadnieniem mieszkańców od najmłodszych lat prowadzenie warsztatów w szkołach, organizacja konkursów wiedzy o środowisku. 2. Termomodernizację budynków użyteczności publicznej wraz z modernizacją systemów wytwarzania energii. 3. Wymianę oświetlenia ulicznego na energooszczędne na terenie całej gminy. 4. Likwidację nielegalnych wysypisk śmieci. 5. Realizację programu usuwania wyrobów zawierających azbest. 6. Wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (możliwość ubiegania się o dofinansowanie). Cel strategiczny 2 Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica. Cele i działania, Cel operacyjny 2.1 Wysoka jakość usług publicznych. w które wpisuje Działanie priorytetowe Ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie się projekt emisji zanieczyszczeń. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata Możliwe źródła finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata : Oś priorytetowa 4 Regionalna polityka energetyczna. Działanie 4.4 Redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza. Oś priorytetowa 5 Ochrona środowiska. Działanie 5.2 Rozwijanie systemu gospodarki odpadami. Źródło: Opracowanie własne Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 32 31

33 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata PROJEKT 5. Nazwa projektu Rewitalizacja miejscowości Kamienica i Szczawa Szacunkowa Okres realizacji ok. 6 mln wartość Obszarem planowanym do podjęcia działań rewitalizacyjnych są miejscowości Kamienica oraz Szczawa. Na obszarze zdegradowanym koncentrują się negatywne zjawiska, które dotyczą sfery społecznej, gospodarczej, przestrzennej i infrastrukturalnej oraz środowiskowej. Natężenie wymienionych zjawisk potwierdzają m.in. wartości wskaźników, takich jak: udział osób długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych, udział bezrobotnych zarejestrowanych w wieku produkcyjnym, liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców czy udział budynków podłączonych do sieci kanalizacyjnej w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych, które wypadają niekorzystnie na tle średniej dla gminy, powiatu, województwa i kraju. W ramach projektu, planowane jest: 1. Zagospodarowanie brzegów rzeki Kamienica budowa kąpielisk oraz ścieżki rekreacyjnej i rowerowej wzdłuż rzeki. W celu efektywnego wykorzystania potencjału naturalnego rzeki, konieczne jest również przeprowadzenie prac związanych z zachowaniem bezpieczeństwa poprzez ochronę przed klęskami żywiołowymi, a także umocnienie brzegów rzeki i ich odpowiednie zagospodarowanie. 2. Zagospodarowanie terenu wokół pijalni wód mineralnych w Szczawie wraz z budową tężni i utworzeniem ścieżki zdrowia. Zakres rzeczowy 3. Wyznaczenie i utworzenie obszarów zieleni urządzonej. projektu wraz 4. Prowadzenie kompleksowej i zindywidualizowanej aktywizacji z uzasadnieniem społeczno-gospodarczej mieszkańców, poprzez m.in.: opracowanie i wdrożenie programu rozwoju przedsiębiorczości, wspieranie MŚP na wczesnym etapie funkcjonowania, przygotowywanie atrakcyjnych ofert inwestycyjnych. 5. Opracowanie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, który będzie służył ochronie środowiska przyrodniczego i zapobieganiu degradacji środowiska, co przyczyni się do podniesienia jakości życia na obszarze gminy. 6. Termomodernizację budynków użyteczności publicznej wraz z modernizacją systemów wytwarzania energii. Rewitalizacja będzie miała na celu ochronę, zagospodarowanie, udostępnianie i adaptację na cele turystyczne i rekreacyjne lokalnego dziedzictwa naturalnego i kulturowego oraz poprawę dostępności i jakości usług publicznych. Obszary te zostały wyznaczone na podstawie wymienionych problemów oraz potencjałów takich jak: bogate dziedzictwo naturalne i kulturowe (Beskid Wyspowy, Gorce występowanie wód mineralnych szczawy, Biali Górale, rzeka Kamienica, lasy, krajobraz), liczne szlaki rowerowe i piesze, atrakcyjne położenie i korzystna struktura wieku mieszkańców stanowić będą solidną podstawę do przezwyciężenia negatywnych zjawisk. Cele i działania, w które wpisuje się projekt Możliwe źródła finansowania Zakres rzeczowy projektu priorytetowego 5. wpisuje się we wszystkie cele i działania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata : Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 33 32

34 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Działanie 9.1 Aktywna integracja. Poddziałanie Aktywna integracja projekty konkursowe Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Działanie 11.3 Fundusz Rewitalizacji i odnowy Małopolski. Źródło: Opracowanie własne Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 34 33

35 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Plan rzeczowo-finansowy dokumentu i możliwe źródła finansowania Plan rzeczowo-finansowy zawiera źródła finansowania zadań zaplanowanych do realizacji. Zapewni to większą efektywność, spójność i synergię realizacji celów Strategii. Oprócz środków pochodzących z budżetu Gminy Kamienica, zawarto źródła finansowania z następujących funduszy, programów i instytucji: 1) Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata (RPO WM ). 2) Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER ). 3) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW ). 4) Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata (FIO ). 5) Program Priorytetowy: Edukacja ekologiczna na lata , Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). 6) Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata (POIiŚ ). 7) Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata W tabeli 5 zostały przedstawione planowane do realizacja zadania wraz z możliwymi źródłami ich finansowania. Tabela 5 Możliwe źródła finansowania zadań Lp. Nazwa zadania Możliwe źródła finansowania Cel operacyjny 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie Działanie priorytetowe Przygotowanie infrastruktury uzdrowiskowej Opracowanie operatu uzdrowiskowego i wystąpienie z wnioskiem Środki finansowe budżetu gminy. o uzyskanie statusu uzdrowiska. Środki finansowe budżetu gminy. Zagospodarowanie terenu wokół pijalni wód mineralnych wraz z budową tężni i utworzeniem ścieżki zdrowia. PROW Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne lub kształtowanie przestrzeni publicznej. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 35 34

36 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wyznaczenie i utworzenie obszarów zieleni urządzonej Organizacja serii spotkań świadomościowych mieszkańców z ekspertami, dotyczących utworzenia uzdrowiska. RPO WM PROW RPO WM Środki finansowe budżetu gminy. Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne lub kształtowanie przestrzeni publicznej. Ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego. Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich Umożliwienie przyłączy wód mineralnych do obiektów turystycznych. Środki finansowe budżetu gminy Cel operacyjny 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie Działanie priorytetowe Wykorzystanie zasobów naturalnych do rozwoju przyrodolecznictwa oraz świadczenia usług zdrowotnych i prozdrowotnych Wspieranie działań w zakresie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych w przyrodolecznictwie. Wdrożenie innowacyjnych metod w zakresie wykorzystania wód mineralnych. Stymulowanie rozwoju przedsiębiorczości w zakresie usług zdrowotnych i prozdrowotnych Działania proekologiczne oraz podnoszące świadomość mieszkańców na temat wpływu środowiska naturalnego na zdrowie człowieka oraz promowanie zdrowego stylu życia. Środki NFOŚiGW POIiŚ Środki finansowe budżetu gminy. Środki NFOŚiGW RPO WM Środki NFOŚiGW POIiŚ Program Priorytetowy: Edukacja ekologiczna na lata Oś priorytetowa II Ochrona Środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. Działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna. Typ projektu Prowadzenie działań informacyjno- -edukacyjnych w zakresie ochrony środowiska i efektywnego wykorzystania jego zasobów. Program Priorytetowy: Edukacja ekologiczna na lata Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne. Działanie 6.2 Ochrona różnorodności biologicznej. Program Priorytetowy: Edukacja ekologiczna na lata Oś priorytetowa II Ochrona Środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. Działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna. Typ projektu Prowadzenie działań informacyjno- Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 36 35

37 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata edukacyjnych w zakresie ochrony środowiska i efektywnego wykorzystania jego zasobów. Cel operacyjny 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu Działanie priorytetowe Organizacja wydarzeń kulturalnych oraz promujących lokalnych artystów i tradycje obszaru Integracja i aktywizacja społeczności lokalnej wokół dziedzictwa naturalnego, kulturowego i historycznego gminy. Stworzenie spójnego, corocznego kalendarza wydarzeń odbywających się na terenie gminy. Organizacja cyklicznych wydarzeń o ponadlokalnym zasięgu, stanowiących wizytówkę Gminy Kamienica. Organizacja aktywnych form spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży poprzez zajęcia sportowo-rekreacyjne, kulturalne oraz inne. Stwarzanie warunków do międzypokoleniowej integracji mieszkańców. RPO WM Środki finansowe budżetu gminy. RPO WM RPO WM RPO WM Budowanie wizerunku gminy opartego na produktach lokalnych. RPO WM Tworzenie miejsc promocji i sprzedaży produktów lokalnych. PROW Cel operacyjny 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu Działanie priorytetowe Współpraca ponadlokalna zorientowana na rozwój turystyki Zbudowanie funkcjonalnej sieci szlaków turystyki pieszej, konnej i rowerowej oraz tras narciarskich. Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne. Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Poddziałanie Rozwój instytucji kultury oraz udostępnienie dziedzictwa kulturowego. Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne. Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Poddziałanie Organizacja wydarzeń kulturalnych. Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie. Działanie 9.2 Usługi społeczne i zdrowotne. Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie. Działanie 9.2 Usługi społeczne i zdrowotne. Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne. Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów regionu. Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów. Współpraca z innymi podmiotami sektora gospodarczego, społecznego i publicznego. Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne. Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów regionu. RPO WM Poddziałanie Rozwój lokalnych zasobów subregionów SPR. Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 37 36

38 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Organizowanie i prowadzenie szkoleń z zakresu obsługi ruchu turystycznego. Opracowanie i wdrożenie koncepcji marketingu gminy, opartego na potencjale turystyczno-uzdrowiskowym i produktach lokalnych. Inicjowanie współpracy branży turystycznej i okołoturystycznej. PROW Środki finansowe budżetu gminy. Środki finansowe budżetu gminy. Zadanie nie wymaga nakładów finansowych Opracowanie i wdrożenie Programu Rozwoju Turystyki. Środki finansowe budżetu gminy. Cel operacyjny 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu Działanie priorytetowe Tworzenie infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Działanie 11.3 Fundusz Rewitalizacji i odnowy Małopolski. Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne lub kształtowanie przestrzeni publicznej Stworzenie spójnego systemu terenowego oznakowania turystycznego oraz informacji turystycznej. Utworzenie oferty turystyczno-rekreacyjnej skierowanej do różnych grup docelowych. Wyznaczenie na obszarze gminy terenów przeznaczonych pod rozwój bazy turystycznej wraz z ich uzbrojeniem. Zagospodarowanie brzegów rzeki Kamienica budowa kąpielisk oraz ścieżki rekreacyjnej i rowerowej wzdłuż rzeki wraz z budową centrum rekreacyjno-wypoczynkowego w Szczawie. Środki finansowe budżetu gminy. PROW RPO WM Środki finansowe budżetu gminy. PROW RPO WP Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne lub kształtowanie przestrzeni publicznej. Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne lub kształtowanie przestrzeni publicznej. Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne. Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów regionu. Poddziałanie Rozwój lokalnych zasobów subregionów SPR. Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 38 37

39 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Rozbudowa strefy sportów ekstremalnych na bazie toru motocrossowego w Kamienicy Dolnej Budowa wież/punktów widokowych Budowa hali sportowej w Kamienicy. RPO WM Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Działanie 11.3 Fundusz Rewitalizacji i odnowy Małopolski. Środki finansowe budżetu gminy we współpracy z podmiotami sektora społecznego i gospodarczego. Środki finansowe budżetu gminy we współpracy z podmiotami sektora społecznego i gospodarczego. Cel operacyjny 2.1 Wysoka jakość usług publicznych Działanie priorytetowe Rozbudowa i modernizacja infrastruktury publicznej Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich Zapewnienie odpowiedniej jakości oraz dostępności infrastruktury drogowej budowa/ przebudowa/remont dróg gminnych, m.in. modernizacja dróg: Kamienica Zasadne oraz Kuźle-Wąchały i Zawory w Szczawie. Zaprojektowanie i budowa spójnego systemu dróg rowerowych łączących wszystkie miejscowości w gminie. PROW RPO WM RPO WM Budowa chodników i ciągów pieszych. PROW Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej oraz zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia w wodę Modernizacja oczyszczalni ścieków w Szczawie Budowa infrastruktury i zakup sprzętu związanego z ograniczeniem i likwidacją zagrożeń wynikających z klęsk PROW PROW POIiŚ RPO WM Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Budowa lub modernizacja dróg lokalnych. Oś priorytetowa 7 Infrastruktura transportowa. Działanie 7.1 Infrastruktura drogowa. Podziałanie Drogi subregionalne SPR. Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Działanie 11.3 Fundusz Rewitalizacji i odnowy Małopolski. Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne lub kształtowanie przestrzeni publicznej. Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Gospodarka wodno-ściekowa. Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. Gospodarka wodno-ściekowa. Oś priorytetowa II Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. Działanie 2.3 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach. Oś priorytetowa 5 Ochrona Środowiska Działanie 5.1 Adaptacja do zmian klimatu Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 39 38

40 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata żywiołowych. Poddziałanie Wsparcie służb ratunkowych Modernizacja budynku Remizy Ochotniczej Straży pożarnej w Szczawie. RPO WM Dążenie do gazyfikacji gminy. RPO WM Przywrócenie lub nadanie nowych funkcji pustostanom, zgodnie z zapotrzebowaniem mieszkańców. Modernizacja istniejącej infrastruktury publicznej, wspierającej inwestycje prywatne w rozwój usług turystycznouzdrowiskowych Opracowanie i wdrożenie Programu Rewitalizacji Wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży poprzez rozbudowę i wyposażenie infrastruktury edukacyjnej. Budowa infrastruktury świadczącej usługi opiekuńczorehabilitacyjne na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych. Zapewnienie dzieciom wystarczającej ilości miejsc w przedszkolach i klubach dziecięcych. Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Oś Priorytetowa 4 Regionalna polityka energetyczna. Działanie 4.4 Redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza. Poddziałanie Obniżenie poziomu niskiej emisji SPR. Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. RPO WM Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Działanie M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich. PROW Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne lub kształtowanie przestrzeni publicznej. Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej. RPO WM Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich. Działanie 11.3 Fundusz Rewitalizacji i odnowy Małopolski. Środki budżetu gminy, dotacja w ramach konkursu Urzędu Marszałkowskiego na opracowanie programów rewitalizacji, finansowanego z Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna na lata RPO WM RPO WM Oś priorytetowa 10 Wiedza i kompetencje. Działanie 10.1 Rozwój kształcenia ogólnego. Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie. Działanie 9.2 Usługi społeczne i zdrowotne. Środki finansowe budżetu gminy we współpracy z podmiotami sektora społecznego i gospodarczego. Cel operacyjny 2.1 Wysoka jakość usług publicznych Działanie priorytetowe Wzrost dostępu i jakości usług publicznych RPO WM RPO WM Oś priorytetowa 8 Rynek pracy. Działanie 8.5 Wsparcie na rzecz łączenia życia zawodowego z prywatnym. Oś priorytetowa 10 Wiedza i kompetencje. Działanie 10.1 Rozwój kształcenia ogólnego. Poddziałanie Wychowanie przedszkolne SPR Poprawa jakości kształcenia na poziomie przedszkolnym, RPO WM Oś priorytetowa 10 Wiedza i kompetencje. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 40 39

41 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata podstawowym i gimnazjalnym. Zapewnienie dostępu do Internetu oraz stosowanie e-usług w administracji publicznej. Wspieranie włączenia społecznego i aktywna integracja osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Zapewnienie wysokiej jakości systemu ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej. RPO WM PRO WM PRO WM RPO WM Realizacja programów profilaktycznych. PO WER Poprawa jakości bezpieczeństwa publicznego. Środki finansowe budżetu gminy Przygotowanie programu wspierania opieki nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi. Działanie 10.1 Rozwój kształcenia ogólnego. Poddziałanie Wychowanie przedszkolne SPR. Poddziałanie Edukacja w szkołach prowadzących kształcenie ogólne. Poddziałanie Małopolska chmura edukacyjna. Oś priorytetowa 2 Cyfrowa Małopolska. Działanie 2.1 E-administracja i otwarte zasoby. Poddziałanie Elektroniczna administracja. Poddziałanie E-usługi w edukacji. Poddziałanie E-usługi w informacji przestrzennej. Oś priorytetowa 12 Infrastruktura społeczna. Działanie 12.1 Infrastruktura ochrony zdrowia. Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie. Działanie 9.1 Aktywna integracja. Poddziałanie Aktywna integracja projekty konkursowe. Oś priorytetowa 12 Infrastruktura społeczna. Działanie 12.1 Infrastruktura ochrony zdrowia. Oś priorytetowa 4 Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa. Działanie 4.1 Innowacje społeczne. Środki finansowe budżetu gminy. Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie. RPO WM Działanie 9.2 Usługi społeczne i zdrowotne. Cel operacyjny 2.1 Wysoka jakość usług publicznych Działanie priorytetowe Ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie emisji zanieczyszczeń Wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. RPO WM Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z modernizacją systemów wytwarzania energii. RPO WM Oś priorytetowa 4 Regionalna polityka energetyczna. Działanie 4.1 Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Podziałanie Rozwój infrastruktury produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Oś Priorytetowa 4 Regionalna polityka energetyczna. Działanie 4.3 Poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym. Działanie Głęboka modernizacja energetyczna Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 41 40

42 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata budynków użyteczności publicznej SPR Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne na terenie całej gminy. Środki finansowe budżetu gminy Opracowanie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Środki finansowe budżetu gminy Likwidacja nielegalnych wysypisk śmieci. Środki finansowe budżetu gminy Realizacja programu usuwania wyrobów zawierających azbest. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata RPO WM Oś priorytetowa 5 Ochrona środowiska. Działanie 5.2 Rozwijanie systemu gospodarki odpadami. Poddziałanie Gospodarka odpadami SPR. Cel operacyjny 2.2 Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Działanie priorytetowe Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców Opracowanie i wdrożenie programu rozwoju przedsiębiorczości. RPO WM Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie. Działanie 9.1 Aktywna integracja. Poddziałanie Aktywna integracja projekty konkursowe Utworzenie w gminie punktu doradztwa ds. przedsiębiorczości. Środki finansowe budżetu gminy Wsparcie MŚP na wczesnym etapie działalności oraz późniejszego funkcjonowania. Wsparcie finansowe i instytucjonalne działalności gospodarczych. Inicjowanie oraz prowadzenie kampanii informacyjnej o dostępnych zewnętrznych źródłach wsparcia finansowego. Przygotowywanie ofert inwestycyjnych dla potencjalnych inwestorów. Środki finansowe budżetu gminy. Środki finansowe budżetu gminy. Środki finansowe budżetu gminy. Zadanie nie wymaga nakładów finansowych. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 42 41

43 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Cel operacyjny 2.2 Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Działanie operacyjne Budowanie partnerstw międzysektorowych i wspieranie inicjatyw oddolnych Powołanie Forum Organizacji Pozarządowych. Środki finansowe budżetu gminy Organizacja regularnych spotkań trójsektorowych (samorząd, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe). Opracowanie i wdrożenie programu finansowego wsparcia wkładu własnego projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe Wsparcie rozwoju sektora ekonomii społecznej. Środki finansowe budżetu gminy. Środki finansowe budżetu gminy. PO WER FIO RPO WM Źródło: Opracowanie własne Oś priorytetowa II Efektywne polityki publiczne na rynku pracy. Działanie 2.9 Rozwój ekonomii społecznej. Priorytet 2 Aktywne społeczeństwo. Kierunek działania 6 Rozwój przedsiębiorczości społecznej. Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie. Działanie 9.3 Wsparcie ekonomii społecznej. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 43 42

44 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Ocena spójności celów strategicznych z dokumentami wyższego rzędu Cele strategiczne, cele operacyjne oraz działania priorytetowe odnoszą się w swych założeniach do zidentyfikowanych problemów mieszkańców na obszarze gminy, uwzględniając przy tym kontekst innych dokumentów strategicznych na szczeblu europejskim, krajowym oraz regionalnym, które również regulują działania w przedmiotowym obszarze. Zatem komplementarność celów wyznaczonych w Strategii z innymi działaniami oraz priorytetami wpływa na skuteczność i efektywność realizacji dokumentu. Zestawienie dokumentów strategicznych wraz z odniesieniem do komplementarności celów przedstawia tabela 6. Tabela 6 Wykaz powiązań celów Strategii Rozwoju z dokumentami strategicznymi Lp. Program Misja/Cel/Priorytet/Działanie 3 POZIOM EUROPEJSKI Strategia Europa 2020 Strategia Rozwoju Kraju 2020 Cel główny 1: Osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia na poziomie 75% wśród kobiet i mężczyzn w wieku lat, w tym poprzez zwiększenie zatrudnienia młodzieży, osób starszych i pracowników nisko wykwalifikowanych oraz skuteczniejszą integrację legalnych imigrantów. Cel główny 3: Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20%, w porównaniu z poziomami z 1990 r.; zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii; dążenie do zwiększenia efektywności energetycznej o 20%. Unia Europejska zdecydowana jest podjąć decyzję o osiągnięciu do 2020 roku 30-procentowej redukcji emisji w porównaniu z poziomami z 1990 r., o ile inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnych redukcji emisji, a kraje rozwijające się wniosą wkład na miarę swoich zobowiązań i możliwości. Cel główny 4: Podniesienie poziomu wykształcenia, zwłaszcza poprzez dążenie do zmniejszenia odsetka osób zbyt wcześnie kończących naukę do poniżej 10% oraz poprzez zwiększenie do co najmniej 40% odsetka osób w wieku lat mających wykształcenie wyższe lub równoważne. Cel główny 5: Wspieranie włączenia społecznego, zwłaszcza przez ograniczanie ubóstwa, mając na celu wydźwignięcie z ubóstwa lub wykluczenia społecznego co najmniej 20 mln obywateli. POZIOM KRAJOWY Obszar strategiczny I Sprawne i efektywne państwo. Cel I.3 Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela. I.3.2. Rozwój kapitału społecznego. Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka. Cel II.2 Wzrost wydajności gospodarki. II.2.4 Poprawa warunków ramowych dla prowadzenia działalności gospodarczej. Cel II.3 Zwiększenie innowacyjności gospodarki. II.3.4 Zwiększenie wykorzystania rozwiązań innowacyjnych. Cel II.4 Rozwój kapitału ludzkiego. II.4.1 Zwiększanie aktywności zawodowej. II.4.2 Poprawa jakości kapitału ludzkiego. 3 Zapisy w tabeli przytoczono w niezmienionej formie. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 44 43

45 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Polska Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, miasta, obszary wiejskie (KSRR) 6. Strategia Rozwoju Polski Południowej do roku 2020 Cel II.5 Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych. II.5.2 Upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych. Cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko. II.6.1 Racjonalne gospodarowanie zasobami. II.6.4 Poprawa stanu środowiska. Obszar strategiczny III Spójność społeczna i terytorialna. Cel III.1 Integracja społeczna. III.1.1 Zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Cel III.2 Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych. III.2.1 Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych. Obszar Konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Cel 1 Wspieranie prorozwojowej alokacji zasobów w gospodarce, stworzenie warunków do wzrostu oszczędności oraz podaży pracy i innowacji. Cel 3 Poprawa dostępności i jakości edukacji na wszystkich etapach oraz podniesienie konkurencyjności nauki. Cel 6 Rozwój kapitału ludzkiego poprzez wzrost zatrudnienia i stworzenie workfare state. Cel 7 Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska. Obszar Efektywności i sprawności państwa Cel 11 Wzrost społecznego kapitału rozwoju. Cel 2 Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów. 2.2 Regionalna integracja funkcjonalna, wspomaganie rozprzestrzeniania się procesów rozwojowych na obszary poza głównymi miastami oraz budowanie potencjału dla specjalizacji terytorialnej Wspomaganie rozwoju specjalizacji terytorialnej. Cel 3 Poprawa dostępności terytorialnej kraju w różnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej Poprawa dostępności ośrodków subregionalnych oraz obszarów wiejskich. Cel 4 Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski. 4.6 Zmniejszenie obciążenia środowiska powodowanego emisjami zanieczyszczeń do wód, atmosfery i gleby. Cel 1 Wzmocnienie wzrostu konkurencyjności rozwoju regionów Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych Rozwijanie potencjału rozwojowego i absorpcyjnego obszarów wiejskich Efektywne wykorzystanie w procesach rozwojowych potencjału specjalizacji terytorialnej Rozwój kapitału intelektualnego, w tym kapitału ludzkiego i społecznego Zwiększanie możliwości wprowadzania rozwiązań innowacyjnych przez przedsiębiorstwa i instytucje regionalne Wspieranie rozwoju Instytucji Otoczenia Biznesu Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego. Cel 2 Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych. 2.2 Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe. Cel 2 Polska południowa przestrzenią partnerskiej współpracy na rzecz efektywnego wykorzystania możliwości rozwojowych. Cel 3 Polska południowa miejscem przyciągającym ludzi, podmioty i inicjatywy wzmacniające potencjały makroregionu. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 45 44

46 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata POZIOM REGIONALNY 7. Obszar 1 Gospodarka wiedzy i aktywności. 1.1 Rozwój kapitału intelektualnego. 1.4 Rozwój kształcenia zawodowego i wspieranie zatrudnienia. 1.5 Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości. Obszar 2 Dziedzictwo i przemysł czasu wolnego. 2.2 Zrównoważony rozwój infrastruktury oraz komercjalizacja usług czasu wolnego. 2.3 Kształcenie kadr dla rozwoju i obsługi przemysłów czasu wolnego. 2.4 Wzmocnienie promocji dziedzictwa regionalnego oraz oferty przemysłów czasu Strategia Rozwoju wolnego. Województwa Obszar 5 Rozwój miast i terenów wiejskich. Małopolskiego 5.2 Rozwój gospodarczy małych i średnich miast oraz terenów wiejskich. na lata Obszar 6 Bezpieczeństwo ekologiczne, zdrowotne i społeczne. 6.1 Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju Małopolski. 6.2 Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego: profilaktyka i ochrona zdrowia. 6.3 Poprawa bezpieczeństwa społecznego: integrująca polityka społeczna. Obszar 7 Zarządzanie rozwojem województwa. 7.2 Kształtowanie i rozwój aktywności obywatelskiej oraz wzmacnianie kapitału społecznego. Źródło: Opracowanie własne na podstawie wskazanych w tabeli dokumentów strategicznych Przy formułowaniu celów Strategii Rozwoju wzięto również pod uwagę zapisy Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata oraz Programu Strategicznego Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Małopolskiego , gdyż wpisanie się zadań zaplanowanych do realizacji na terenie gminy w obszary strategicznej interwencji oraz inteligentne specjalizacje regionu zwiększa szanse na uzyskanie dofinansowania w perspektywie finansowej Unii Europejskiej na lata Matrycę zależności pomiędzy celami Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata a ww. dokumentami regionalnymi przedstawia tabela 7. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 46 45

47 Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Program Strategiczny Regionalna Strategia Innowacji Województwa Małopolskiego Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 7 Matryca zależności między celami Strategii Rozwoju a dokumentami regionalnymi Cele strategiczne Dokument Cel strategiczny 1 Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym obszarem turystyczno- -uzdrowiskowym Obszary regionalnej inteligentnej specjalizacji Cel strategiczny 2 Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica Nauki o życiu (life sciences) X Energia zrównoważona Technologie informacyjne i komunikacyjne Chemia Produkcja metali i wyrobów metalowych oraz wyrobów z mineralnych surowców niemetalicznych X X Elektrotechnika i przemysł maszynowy Przemysły kreatywne i czasu wolnego X X Miasto wojewódzkie i jego obszar funkcjonalny Miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji Obszary wiejskie w szczególności o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Obszary strategicznej interwencji Obszary strategicznej interwencji krajowe Obszary przygraniczne Obszary strategicznej interwencji regionalne X Subregionalny program rozwoju Krakowski Obszar Metropolitalny Subregion Tarnowski Subregion Sądecki X X Subregion Podhalański Małopolska Zachodnia Obszary o wysokim potencjale zasobów dziedzictwa kulturowego Obszary o wysokim potencjale zasobów dziedzictwa przyrodniczego Inne Obszary górskie X X Zbiorniki i cieki wodne X Uzdrowiska Obszary zagrożone osuwaniem się mas ziemnych X X X X Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 47 46

48 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Obszary zagrożone deficytem jakościowym lub ilościowym wód X X Polska Południowa Obszary zagrożone skumulowanymi problemami społecznymi bezrobocie X X Obszary o niskim poziomie przedsiębiorczości mieszkańców X X Obszary zagrożone skumulowanymi problemami społecznymi ubóstwo X X Obszary o niskich wynikach egzaminów gimnazjalnych X X Źródło: Opracowanie własne na podstawie ww. dokumentów strategiczno-programowych Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 48 47

49 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Podsumowanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wpływ zadań na środowisko W świetle zapisów artykułu 46 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 353) przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty następujących dokumentów: 1. koncepcje przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, plany zagospodarowania przestrzennego oraz strategie rozwoju regionalnego; 2. polityki, strategie, plany lub programy w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywane lub przyjmowane przez organy administracji, wyznaczające ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; 3. polityki, strategie, plany lub programy inne niż wymienione w pkt. 1 i 2, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony. Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata jest dokumentem, którego projekt, ze względu na charakter i skalę ujętych w nim działań, wymaga przeprowadzenia procesu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W tym celu organ opracowujący projekt dokumentu sporządza prognozę oddziaływania na środowisko. Prognoza oddziaływania na środowisko stanowi odrębny dokument, którego głównym celem jest analiza i ocena ewentualnych skutków środowiskowych związanych z wdrażaniem zadań Strategii. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 71) w Prognozie dokonano analizy w kontekście kwalifikacji przedsięwzięć ujętych w Strategii wg podziału zawartego w powyższym akcie prawnym. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 49 48

50 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata W obowiązującym w Polsce prawie, ochrona przyrody regulowana jest przepisami Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz z późn. zm.). Gmina Kamienica pod względem walorów przyrodniczych jest bardzo atrakcyjna. Łączna powierzchnia terenów objętych ochroną wynosi 9 517,98 ha, co stanowi 99,99% ogólnej powierzchni 4. Obszary prawnie chronione na terenie gminy to 5 : Park Narodowy: Gorczański Park Narodowy; Obszar Chronionego Krajobrazu Południowomałopolski Obszar Chronionego Krajobrazu; Obszary Natura 2000: Ostoja Gorczańska (PLH120018); Środkowy Dunajec z dopływami (PLH120088); Gorce (PLB120001). Pomnik przyrody: Szczawa: lipa w przysiółku Bukówka; wodospad Spad na Kamienicy, wys. 2 m; jodła pospolita w przysiółku Białe; fragment koryta potoku Głębiniec z progami wodospadowymi przysiółek Łuszczyki; Zasadne: lipa w przysiółku Magorzyca; Kamienica: park pałacowy. Wprowadzenie w życie planów i inwestycji zawartych w Strategii może powodować oddziaływanie na środowisko. W ramach określenia czy w należyty sposób został uwzględniony interes środowiska przyrodniczego i kulturowego dla proponowanych działań w niniejszej Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata przeprowadzono wstępną analizę i ocenę oddziaływania na środowisko. Przygotowanie i realizacja zadań omawianych w niniejszym dokumencie obligatoryjnie uwzględniać będzie obowiązujące przepisy prawne i respektować obowiązujące zakazy dla ww. form ochrony. Należy zaznaczyć, iż na etapie sporządzania Strategii nie jest możliwe dokonanie szczegółowej oceny oddziaływania na środowisko, ponieważ nie jest znana dokładna lokalizacja niektórych przedsięwzięć, jak również ich powierzchnia. Ocena ta nie zastępuje 4 Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego: Bank Danych Lokalnych, stat.gov.pl. 5 Serwis Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody, crfop.gdos.gov.pl. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 50 49

51 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Prognozy oddziaływania na środowisko, której obowiązek przeprowadzenia dla m.in. skutków realizacji dokumentów strategicznych opracowywanych przez organy administracyjne nakłada Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Prognoza oddziaływania na środowisko został przygotowany jako pierwszy element w procesie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tego rodzaju dokumentów. Dokument ma na celu identyfikację przewidywanych ewentualnych skutków wpływu ustaleń Strategii na środowisko, ocenę zaproponowanych w nim rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych, a także ich zgodność z przepisami prawa z zakresu ochrony środowiska. Zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w Prognozie Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Krakowie (pismo z dnia 9 maja 2016 r., znak: OO TP) oraz Małopolskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Krakowie (pismo z dnia 13 maja 2016 r., znak: NS ). Zarówno Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie w piśmie z dnia 2 czerwca 2016 r., znak: ST-II KM jak i Małopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w piśmie z dnia 31 maja 2016 r., znak: NS nie wnieśli zastrzeżeń oraz wyrazili pozytywną opinię przedstawionych dokumentów. W ramach konsultacji społecznych mieszkańcy Gminy Kamienica nie wnieśli uwag oraz nie przedstawili żadnych wniosków. Prognoza nie zastępuje Oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, która to będzie wymagana w przypadku realizacji przedsięwzięć w oparciu o Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Analizując ww. rozporządzenia, żadne z działań ujętych w Strategii nie kwalifikuje się do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, jednak cześć z nich po ustaleniu lokalizacji lub powierzchniowej skali oddziaływania inwestycji może spełnić kryteria przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Znaczące grupy przedsięwzięć zawartych w Strategii tworzą inwestycje polegające głównie na zadaniach budowy lub rozbudowy obiektów, uregulowaniu gospodarki wodno- -ściekowej, a także zabiegach modernizacyjno-remontowych. Znaczący wpływ na środowisko będzie odczuwalny poprzez: Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 51 50

52 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata emisję zanieczyszczeń pochodzących ze spalania paliwa przez pojazdy mechaniczne w silnikach spalinowych w trakcie prac budowlanych i modernizacyjnych; uciążliwości hałasowe związane z wykonywaniem robót budowlanych; odpady powstające w trakcie wykonywania robót ziemnych i budowlanych. Pomimo negatywnych przejściowych uciążliwości, po zakończeniu realizacji przedsięwzięć będzie widoczny pozytywny efekt społeczny i ekologiczny. Jednym z zadań w Strategii jest uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej. Działanie to po etapie budowy przyniesie pozytywny efekt ekologiczny pozwoli zapobiegać usuwaniu nieczystości ciekłych w sposób, który prowadzi do zanieczyszczenia gleb i wód, co będzie miało duże znaczenie dla środowiska. Organizacja gospodarki ściekowej wyeliminuje niekontrolowane odprowadzanie ścieków, a co za tym idzie zanieczyszczenia środowiska wodno-glebowego. Dzięki termomodernizacji budynków zmniejszy się zapotrzebowanie na ciepło, co będzie się wiązać z mniejszym spalaniem paliw energetycznych i mniejszymi emisjami zanieczyszczeń (głównie CO2) do atmosfery. Dodatkowe wsparcie w postaci wykorzystywania odnawialnych źródeł energii oraz opracowanie planu gospodarki niskoemisyjnej pozwoli spotęgować ten efekt. Przygotowanie i prowadzenie prac polegających na dociepleniu budynków w ramach modernizacji powinno w szczególności uwzględniać ochronę ptaków i nietoperzy gniazdujących w ścianach budynków. Większość ptaków gniazdujących w budynkach, a także wszystkie nietoperze w Polsce objęte są ścisłą ochroną gatunkową. Ważne jest, aby działania rekompensujące straty wykonywać w przypadku wszystkich remontowanych budynków. W przypadku konieczności ingerencji w środowisko flory i fauny objętej ochroną należy wcześniej uzyskać stosowne pozwolenie w trybie art. 56 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Przed rozpoczęciem prac demontażowych należy przeprowadzić rozeznanie w kontekście występowania chronionych gatunków zwierząt, natomiast po zakończeniu prac, w obiektach, w których wcześniej gniazdowały ptaki należy (o ile to możliwe) umożliwić im dalsze gniazdowanie lub zapewnić siedliska zastępcze. Ponadto sposób przeprowadzenia prac demontażowych oraz ich termin powinien być dostosowany do okresów lęgowych tych gatunków. Obecnie wizerunek niektórych obszarów na terenie gminy nie jest zadowalający. Działania polegające na tworzeniu obszarów zielonych sprawią, iż tereny zniszczone i zaniedbane będą lepiej komponować się z otaczającym krajobrazem. Istniejąca zieleń Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 52 51

53 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata zostanie poddana pielęgnacji, uszkodzone i chore rośliny usunięte, a w zamian wprowadzone zostaną nowe nasadzenia. Działanie to pozytywnie wpłynie na krajobraz miejscowości. W ramach Strategii planuje się takie zadania, które mogą wyznaczać ramy dla dalszych działań będących źródłem negatywnych oddziaływań. Rozwój istniejących i tworzenie nowych terenów inwestycyjnych spowoduje napływ przedsiębiorców oraz powstanie nowych budynków gospodarczo-usługowych. Funkcjonowanie powstałych obiektów będzie się wiązać z dodatkową emisją zanieczyszczeń do atmosfery oraz wytwarzaniem odpadów. Działania polegające na wspieraniu przedsięwzięć wykorzystujących odnawialne źródła energii spowodują, iż skala tych uciążliwości będzie nieznaczna. Pozostałe działania zawarte w Strategii nie będą wpływały negatywnie na środowisko. Prawidłowe wykonawstwo daje gwarancję pełnej ochrony środowiska gruntowego przed wpływami antropogenicznymi. Negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze, jak również krajobraz, zaniknie po zakończeniu prac budowlanych i uporządkowaniu terenu. W przypadku występowania niekorzystnych oddziaływań na środowisko istnieje możliwość i konieczność minimalizacji oddziaływań inwestycji na środowisko m.in. poprzez następujące działania: właściwe kierowanie pracami; prowadzenie prac budowlanych i modernizacyjnych wyłącznie w porze dziennej, maszynami oraz pojazdami o najlepszych parametrach akustycznych, aby jak najbardziej zmniejszyć uciążliwość hałasu; prawidłowe zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu budowy; stosowanie odpowiednich technologii, materiałów i rozwiązań konstrukcyjnych; dotrzymywanie terminów wykonywania prac budowlanych; nadzór nad skutecznością i jakością realizacji; stosownie wysokiej klasy rozwiązań technicznych; oszczędzanie podczas budowy surowców takich jak: woda, piasek i energia; maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu. Z uwagi na położenie geograficzne Gminy Kamienica oraz charakter zadań przewidzianych do realizacji w ramach Strategii nie przewiduje się wystąpienia oddziaływań transgranicznych. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 53 52

54 3. Część wdrożeniowa Strategia jest długookresowym dokumentem określającym cele strategiczne, cele operacyjne i działania priorytetowe zaplanowane do realizacji. Sprawna i efektywna realizacja Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata warunkuje wdrożenie skutecznego systemu monitorowania i oceny Strategii wraz z towarzyszącymi jej programami rozwoju oraz aktualizacji i ewaluacji tego dokumentu Wdrażanie i monitoring Strategii Rozwoju Celem monitoringu jest gromadzenie oraz analiza danych na temat przebiegu realizacji danego programu, która pozwala na wyłapywanie ewentualnych nieprawidłowości w jego realizacji i wprowadzaniu niezbędnych korekt umożliwiających osiągnięcie wcześniejszych założeń. Monitoring pozwoli także na obserwacje rezultatów prowadzonych działań, a w razie potrzeby na wprowadzanie niezbędnych aktualizacji oraz korekt dokumentu. Określone w Strategii cele strategiczne, cele operacyjne i działania priorytetowe wyznaczają zakres monitoringu Strategii, który prowadzony będzie w zakresie finansowym oraz rzeczowym. Zakres finansowy będzie dotyczyć efektywności wydawanych środków, natomiast zakres rzeczowy będzie związany z efektywnością podejmowanych działań oraz postępem we wdrażaniu Strategii. Określenie systemu monitorowania umożliwi gromadzenie bieżących danych, dotyczących postępów we wdrażaniu, oraz osiągania celów założonych w Strategii. Pozwoli to również na obserwację rezultatów prowadzonych działań, a w razie potrzeby na wprowadzenie niezbędnych aktualizacji oraz korekt dokumentu. Proces wdrażania natomiast jest złożonym przedsięwzięciem, wymagającym stałej komunikacji z otoczeniem oraz odpowiedniego przygotowania informacyjnego. Komunikacja opierać się będzie na pozyskiwaniu obiektywnej informacji dotyczącej przebiegu wdrażania, skutków, a także publicznego odbioru. Za wdrożenie Strategii odpowiedzialny jest Wójt Gminy Kamienica, natomiast za prowadzenie monitorowania i ewaluacji odpowiedzialny jest Zespół ds. Strategii, powołany przez Wójta. Spotkania Zespołu ds. Strategii będą odbywać się co najmniej raz na rok, a do jego zadań będzie należało m.in.: monitorowanie oraz ocena wdrażania poszczególnych działań, przedstawienie wniosków z realizacji poszczególnych celów strategicznych, sporządzenie raportów z realizacji dokumentu po każdym spotkaniu i przedstawienie ich do zatwierdzenia Radzie Gminy na sesji, Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 54

55 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata gromadzenie i poddawanie analizie informacji w układzie przedstawionego w tabeli 8 zestawu wskaźników, opublikowanie wyników sprawozdań na stronie internetowej Urzędu Gminy. Rada Gminy, jako instytucja kontrolna i uchwałodawcza, będzie mieć za zadanie: analizowanie i zatwierdzanie wniosków o zmianę treści Strategii Rozwoju, akceptację sprawozdań z realizacji Strategii, aktualizację Strategii, uwzględnienie zadań zaplanowanych do realizacji przy przyjmowaniu budżetu gminy oraz wieloletnich planów inwestycyjnych lub innych dokumentów strategicznych o znaczeniu lokalnym. Wszystkie informacje dotyczące stanu realizacji Strategii będą przekazywane zainteresowanym, a w szczególności mieszkańcom gminy, za pośrednictwem strony internetowej Urzędu Gminy Kamienica oraz podczas spotkań z różnymi grupami społecznymi, m.in. z mieszkańcami, organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorcami. Przebieg rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym będą monitorowane w sposób ciągły. Raport sporządzany na podstawie monitoringu powinien wskazywać na tendencje rozwoju oraz zachodzące przeobrażenia, a także umożliwiać dokonywanie oceny stopnia realizacji zapisanych celów, które mierzone będą za pomocą corocznych zmian wskaźników przedstawionych w tabeli Aktualizacja i ewaluacja Strategii Ewaluacja ma na celu poprawę jakości, spójności oraz skuteczności realizacji Strategii Rozwoju w odniesieniu do konkretnych problemów gminy, przy jednoczesnym uwzględnieniu celu strategicznego oraz podejmowanych działań. Głównym zadaniem ewaluacji jest weryfikacja, czy w wyniku realizacji zadań osiągnięto spodziewane rezultaty oraz w jakim stopniu przełożyły się one na realizację celów. Ewaluacja Strategii Rozwoju prowadzona będzie w celu określenia rzeczywistych efektów zrealizowanych projektów oraz inwestycji w niej zaplanowanych, a ocena jej będzie polegać na pięciu zasadniczych kryteriach: skuteczność określa czy osiągnięte zostały cele Strategii założone na etapie programowania; trwałość będzie dostarczać informacji, czy osiągnięte efekty realizacji Strategii spowodowane jej pozytywnym oddziaływaniem będą trwać po jej zakończeniu; Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 55 54

56 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata użyteczność pozwala ocenić zgodność celów Strategii z faktycznymi problemami oraz potrzebami grupy docelowej; efektywność ocenia poziom ekonomiczności Strategii; trafność pozwala zobrazować w jakim stopniu zdefiniowane w Strategii cele odpowiadają potrzebom zidentyfikowanym dla danego obszaru. Ewaluacja działań zawartych w Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata podzielona zostanie na następujące części: ex-ante (przed realizacją Strategii) stanowi instrument podejmowania spójnych decyzji (ocena została przeprowadzona przed opracowaniem niniejszego dokumentu); on-going (na bieżąco) obserwacja prowadzona przez Zespół ds. Strategii, którego zadaniem będzie przygotowywanie sprawozdań z realizacji Strategii co najmniej raz na dwa lata; mid-term (w połowie okresu realizacji) instrument w wyniku którego nastąpi aktualizacja Strategii; ex-post (na zakończenie realizacji Strategii) służyć będzie ocenie zgodności i efektywności działań realizowanych w ramach Strategii, wraz z założeniami i celami, które przyjęte zostały w niniejszym dokumencie. W przypadku zmiany zewnętrznych jak i wewnętrznych uwarunkowań społecznych i gospodarczych oraz wykreowania nowych projektów możliwa będzie aktualizacja Strategii ze względu na jej formułę otwartą. W trakcie obowiązywania dokumentu, co najmniej dwukrotnie, będą analizowane postępy w realizacji zapisów, celem podjęcia decyzji dotyczącej potrzeby uaktualniania jej założeń. Wniosek o aktualizację Strategii może złożyć: Zespół ds. Strategii, Wójt Gminy, inicjatywa co najmniej 25 mieszkańców lub 3 członków Rady Gminy, natomiast Rada Gminy jako instytucja uchwałodawcza i kontrolna będzie mieć za zadanie analizowanie oraz zatwierdzanie wniosków o zmianę treści dokumentu, a także jego aktualizację. System monitoringu oraz procedura ewaluacji, która jest z nim powiązana, pozwoli w znacznym stopniu wyeliminować istotny problem dezaktualizacji założeń i celów zdefiniowanych w Strategii, który wynikać będzie ze zmieniających się warunków otoczenia oraz funkcjonowania podmiotów realizujących poszczególne projekty, czy zmian prawodawstwa. W trakcie realizacji Strategii możliwe będzie również uwzględnienie nowych, dodatkowych działań (zadań), które wpisywać się będą w wyznaczone cele strategiczne i działania priorytetowe. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 56 55

57 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 8 Wskaźniki mierzalności rozwoju Gminy Kamienica Lp. Nazwa wskaźnika Wartość wskaźnika dla Gminy Kamienica na koniec: Wartość wskaźnika średnia ogółem dla województwa małopolskiego na koniec: Wartość wskaźnika średnia ogółem dla Polski na koniec: Pożądana wartość wskaźnika na koniec: 2009 r r r r r. 1. Liczba ludności ogółem Udział % ludności wg ekonomicznych grup wieku w ludności ogółem w wieku przedprodukcyjnym 27,0 24,9 19,0 18,0 w wieku produkcyjnym 60,5 61,6 62,8 63,0 utrzymanie aktualnego poziomu utrzymanie aktualnego poziomu w wieku poprodukcyjnym 12,6 13,5 18,2 19,0 3. Przyrost naturalny na mieszkańców 6,1 5,3 1,4 0,0 utrzymanie aktualnego poziomu 4. Saldo migracji na pobyt stały na mieszkańców 2,7-1,0 0,9-0,4 powyżej 0,0 5. Odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym 42,0 64,1 78,9 79,4 min. 85% średniej krajowej na koniec 2023 r. 6. Liczba uczniów w szkołach podstawowych w przeliczeniu na mieszkańców utrzymanie aktualnego poziomu 7. Liczba uczniów w gimnazjach w przeliczeniu na mieszkańców Średnie wyniki % z egzaminu gimnazjalnego 51, ,40 61,20 58,60 utrzymanie aktualnego poziomu powyżej średniej krajowej na koniec 2023 r. 9. Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 tys. mieszkańców powyżej średniej krajowej na koniec 2023 r. 6 Dane dla roku Nie podano wyników dla Gminy Kamienica z 2009 roku, ponieważ wprowadzono zmiany w egzaminach gimnazjalnych. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 57 56

58 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Osoby w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na mieszkańców Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ,1 13,9 6,6 7,5 12. Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności Podmioty na mieszkańców w wieku produkcyjnym Budynki nowo oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców Dochody budżetu ogółem na 1 mieszkańca w złotych Dochody własne na 1 mieszkańca w złotych Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem 15,8 23,9 51,9 55, Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych na 1 mieszkańca w złotych Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych na 1 mieszkańca w złotych ,35 0,57 43,73 55, Wydatki budżetu ogółem na 1 mieszkańca w złotych Wydatki majątkowe na 1 mieszkańca w złotych Wydatki bieżące na 1 mieszkańca w złotych średnia dla kraju w 2023 r. poniżej średniej dla kraju w 2023 r. min. 80% średniej wojewódzkiej na koniec 2023 r. utrzymanie min. aktualnego poziomu min. 80% średniej wojewódzkiej na koniec 2023 r. utrzymanie aktualnego poziomu utrzymanie aktualnego poziomu powyżej średniej wojewódzkiej na koniec 2023 r. min. 80% średniej wojewódzkiej na koniec 2023 r. zwiększenie wskaźnika o 50% zwiększenie wskaźnika o 50% utrzymanie aktualnego poziomu utrzymanie aktualnego poziomu utrzymanie aktualnego poziomu Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, stat.gov.pl, Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl, Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 58 57

59 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Promocja Strategii Rozwoju Ważnym elementem jest umożliwienie społeczności lokalnej udziału w procesie tworzenia Strategii oraz podczas jej realizacji, w celu efektywnego i skutecznego wdrożenia zapisów w niej zawartych. W ten sposób zostanie zapewniona skuteczna metoda komunikacji społecznej, czyli przekazywanie danych do otoczenia. Zespół ds. Strategii ma za zadanie prowadzić i nadzorować promocję Strategii Rozwoju, a w jej ramach także promocję wszystkich projektów, wraz ze współpracą z Urzędem Gminy w Kamienicy. Głównym zadaniem tych jednostek będzie zapewnienie powszechnego dostępu do bieżących informacji dotyczących prowadzonych przedsięwzięć z zakresu i wymiaru pozyskanego dofinansowania zewnętrznego dla poszczególnych projektów, a także przekazywanie informacji o rezultatach działań ze wskazaniem konkretnych obszarów problemowych na terenie gminy. Na partnerach zaangażowanych w realizację przedsięwzięć również spoczywa odpowiedzialność za upowszechnianie bieżących informacji na temat poszczególnych zadań. Jeśli realizacja projektów będzie współfinansowana z funduszy Unii Europejskiej, wówczas promocja tychże przedsięwzięć będzie się odbywać zgodnie z wytycznymi właściwych instytucji w tym zakresie. Do realizacji wskazanych zadań, w celu zapewnienia efektywnej współpracy z partnerami, wykorzystywane będą następujące narzędzia komunikacji: spotkania Zespołu ds. Strategii z przedstawicielami istotnymi z punktu widzenia rozwoju gminy: partnerami z sektora społecznego i gospodarczego oraz specjalistami i ekspertami zewnętrznymi; strona internetowa Urzędu Gminy Kamienica wraz z pocztą elektroniczną komórki odpowiedzialnej za kontakt z poszczególnymi grupami społecznymi; gazetka lokalna Gorczańskie wieści ; spotkania informacyjno-konsultacyjne z mieszkańcami gminy, organizowane raz na kwartał. Najistotniejszym celem działań związanych z promocją dokumentu jest chęć dotarcia do jak najszerszej grupy beneficjentów mieszkańców, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych oraz instytucji publicznych, które mogą być partnerami podczas realizacji określonych zadań. Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 59 58

60 Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Spis tabel Tabela 1 Schemat analizy SWOT... 8 Tabela 2 Analiza SWOT Gminy Kamienica... 9 Tabela 3 Plan operacyjny Tabela 4 Projekty priorytetowe do realizacji na terenie Gminy Kamienica w latach Tabela 5 Możliwe źródła finansowania zadań Tabela 6 Wykaz powiązań celów Strategii Rozwoju z dokumentami strategicznymi Tabela 7 Matryca zależności między celami Strategii Rozwoju a dokumentami regionalnymi Tabela 8 Wskaźniki mierzalności rozwoju Gminy Kamienica Spis schematów Schemat 1 Drzewo problemów Schemat 2 Drzewo celów Schemat 3 Założenia Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 60 59

61 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Załącznik 1 Luty 2016 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 61

62 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Spis treści Wstęp Uwarunkowania przestrzenne Uwarunkowania społeczno-gospodarcze Uwarunkowania naturalne, kulturowe i turystyczne Klimat, gleby, zasoby naturalne Zasoby przyrodnicze Walory turystyczne Zasoby kulturowe Porównanie Gminy Kamienica do Polski, województwa małopolskiego i innych jednostek samorządu terytorialnego z powiatu limanowskiego Wnioski z analizy danych Gminy Kamienica Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 62

63 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wstęp Dążenie do rozwoju oraz do zaspokajania indywidualnych i zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej, a także zapewnienie najwyższego standardu życia powinno być podstawowym celem działania władz samorządowych. Spełnienie tego celu wymaga od władz realizacji nie tylko ustawowych zadań własnych, ale przede wszystkim dążenia do ciągłego rozwoju gminy. Tworzenie dokumentów strategicznych jednostek samorządu terytorialnego wynika z licznych przesłanek formalno-prawnych. Szybko zmieniające się warunki wewnętrzne i zewnętrzne gminy sprawiają, że władze Gminy Kamienica są zobowiązane do działań odnoszących się do dłuższej perspektywy czasu. Stabilny i usystematyzowany rozwój gminy możliwy będzie wówczas, gdy opierać się będzie na wieloletnim programie rozwoju społeczno- -gospodarczego. W związku z tym opracowanie Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata jest odpowiedzią na dynamikę zmian społecznych i gospodarczych. W Strategii wskazane zostaną kierunki rozwoju gminy, priorytety i zadania do realizacji, uwzględniające perspektywę finansową Unii Europejskiej na lata Opracowanie Strategii ma na celu przede wszystkim wskazanie kierunków rozwoju gminy Kamienica, dających największe szanse na podniesienie jakości życia mieszkańców oraz stworzenie zachęt dla potencjalnych inwestorów oraz dla osób chcących się osiedlać na obszarze gminy. Diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy Kamienica stanowi podstawę do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Jest ona syntetycznym ujęciem sytuacji przestrzennej i społeczno-gospodarczej Gminy Kamienica na tle powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski wraz ze wskazaniem trendów, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich lat ( ). Dane wykorzystane w Diagnozie w głównej mierze służą wyznaczeniu mocnych i słabych stron gminy, a także jej potencjałów i problemów. To z kolei jest podstawą do sformułowania celów i wyznaczenia najważniejszych kierunków rozwoju. 3 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 63

64 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Uwarunkowania przestrzenne Gmina Kamienica położona jest w południowej części województwa małopolskiego, usytuowana na pograniczu dwóch malowniczych jednostek fizyczno-geograficznych między pasmem Gorców a Beskidu Wyspowego. Położona jest w dolinie rzeki Kamienicy, która być może swoją nazwę wzięła od potężnych głazów wypełniających jej dno oraz brzegi. Gmina rozciąga się na przestrzeni 24 km w dolinie rzeki. Pod względem administracyjnym gmina leży w powiecie limanowskim. W jej skład, oprócz Kamienicy (podzielonej na dwa sołectwa: Kamienica Górna i Kamienica Dolna) która jest siedzibą władz administracyjnych, wchodzą cztery okoliczne sołectwa: Zbludza, Szczawa, Zasadne i Zalesie. Sąsiednimi gminami są: Dobra, Łukowica, Mszana Dolna, Niedźwiedź i Słopnice z powiatu limanowskiego, Nowy Targ i Ochotnica Dolna z powiatu nowotarskiego oraz Łącko z powiatu nowosądeckiego, 1. Gmina Kamienica zajmuje łącznie 95 km 2 co stanowi 0,63% powierzchni województwa małopolskiego oraz 9,99% powierzchni powiatu limanowskiego. Liczba ludności według stanu na koniec 2014 roku w Gminie Kamienica wynosiła 7776 osób, w tym 3913 mężczyzn oraz 3863 kobiety. Gęstość zaludnienia wyniosła 82 osoby/km 2, co było wartością niższą niż średnia powiatu limanowskiego (136 osób/km 2 ), województwa małopolskiego (222 osoby/km 2 ) oraz Polski (123 osoby/km 2 ) 2. Rysunek 1 przedstawia położenie gminy na tle województwa małopolskiego oraz powiatu limanowskiego. 1 Strona internetowa Gminy Kamienica, kamienica.net.pl, inf. z r. 2 Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, stat.gov.pl. 4 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 64

65 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Rysunek 1 Położenie gminy na tle województwa małopolskiego oraz powiatu limanowskiego Źródło: Portal internetowy Interaktywna Mapa Polski, Na terenie gminy występują trzy rodzaje dróg: wojewódzkie, powiatowe oraz gminne. Do dróg ponadlokalnych zaliczane są drogi wojewódzkie oraz powiatowe, natomiast gminne mają znaczenie lokalne. Przez gminę przebiega droga wojewódzka 968 relacji Lubień Mszana Dolna Kamienica Zabrzeż o łącznej długości 43,7 km na terenie gminy przebiega przez miejscowości Szczawa i Kamienica. Przez gminę przechodzą również dwie drogi powiatowe: droga 1609 K Limanowa Kamienica, która przebiega przez Kamienicą i Zbludzę na odcinku 8,66 km oraz droga 1613 K Zamieście Słopnice Zalesie, która przebiega przez Zalesie na odcinku 1,01 km. Uzupełnieniem podstawowego układu drogowego są drogi gminne, których stan techniczny w ostatnich latach zdecydowanie się poprawił. Na długości ponad 50 km wykonano nawierzchnię 5 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 65

66 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata asfaltową, co stanowi ok. 60% potrzeb. Struktura wszystkich dróg publicznych została zaprezentowana w tabeli 1. Na terenie Gminy Kamienica nie występują natomiast połączenia kolejowe. Tabela 1 Struktura dróg publicznych w Gminie Kamienica Drogi Długość dróg na terenie gminy (km) Udział % poszczególnych dróg Wojewódzkie 16,42 5,97 Powiatowe 9,67 3,52 Gminne ,51 Razem 275,09 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zarządu Dróg Wojewódzkich w Krakowie, zdw.krakow.pl oraz danych Powiatowego Zarządu Dróg w Limanowej, pzd.limanowa.pl Najwięcej procent powierzchni gminy zajmują grunty leśne 64,48% powierzchni obszaru, drugie miejsce zajmują grunty orne 16,64%, zaś najmniejszą powierzchnię zajmują pozostałe użytki rolne (grunty rolne zabudowane) 1,26%. Szczegółowy podział struktury użytkowania gruntów w Gminie Kamienica w 2014 roku przedstawia tabela 2. Gmina Kamienica Tabela 2 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Kamienica w 2014 roku Sady Łąki Pastwiska Pozostałe Grunty trwałe trwałe użytki leśne Grunty orne Pozostałe grunty Ogółem rolne [ha] [%] 16,64 1,67 5,36 7,81 1,26 64,48 2, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 6 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 66

67 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Uwarunkowania społeczno-gospodarcze Z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wynika, iż liczba osób zamieszkujących Gminę Kamienica zwiększyła się na przestrzeni lat W 2009 roku liczba mieszkańców wynosiła 7 496, natomiast w 2014 roku odnotowano wzrost liczby ludności o 280 osób od 2009 roku (wykres 1) Wykres 1 Liczba ludności w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Prognoza ludności dla województwa małopolskiego (wykres 2) oraz prognoza ludności dla powiatu limanowskiego (wykres 3) wskazują również na korzystne trendy demograficzne. Przewiduje się, że w kolejnych latach będzie następował wzrost liczby ludności. Do 2025 roku szacuje się wzrost liczby ludności o prawie 40 tys. w stosunku do 2014 roku, jednak w 2030 roku prognozowany jest spadek liczby osób zamieszkujących województwo o ponad 4 tys. w stosunku do roku Natomiast w powiecie limanowskim szacuje się systematyczny wzrost liczby ludności aż do roku 2030 przewidywany wzrost wynosi ponad 7 tys. osób w stosunku do roku Wykres 2 Prognoza ludności w województwie małopolskim na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 7 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 67

68 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 3 Prognoza ludności dla powiatu limanowskiego na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Sytuacja demograficzna w województwie i powiecie będzie bezpośrednio wpływać na liczbę osób zamieszkujących Gminę Kamienica. Biorąc pod uwagę prognozy demograficzne należy przyjąć, iż liczba mieszkańców gminy również będzie wzrastać, co będzie miało swoje odzwierciedlenie w poprawie sytuacji społeczno-gospodarczej. Należy również zauważyć, że w ostatnich latach liczba ludności w gminie systematycznie się zwiększała można więc przyjąć, iż taka tendencja będzie się utrzymywać. Wpływ na zmiany demograficzne mają przede wszystkim: współczynnik przyrostu naturalnego oraz saldo migracji. Współczynnik przyrostu naturalnego, który jest określony jako różnica między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w przeliczeniu na mieszkańców, w latach przyjmował wartości dodatnie na analizowanym obszarze (wykres 4). W 2014 roku współczynnik przyrostu naturalnego wyniósł 5,3 i był wyższy od średniej odnotowanej dla powiatu limanowskiego oraz zdecydowanie wyższy niż średnia województwa małopolskiego i Polski (wykres 5). Wykres 4 Przyrost naturalny w przeliczeniu na osób w Gminie Kamienica w okresie ,8 6,1 5,0 5,1 5,3 3, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 8 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 68

69 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata ,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Wykres 5 Przyrost naturalny w przeliczeniu na osób w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski 5,3 4,7 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie 1,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 0,0 Polska Wskaźniki salda migracji określają udział migracji we wzroście populacji. W okresie saldo migracji na analizowanym obszarze podlegało wahaniom, jednak można zauważyć, iż w ostatnim okresie wartości te były ujemne, co wskazuje na niekorzystną tendencję odpływu ludności z gminy (wykres 6). W 2014 roku saldo migracji było niekorzystne w porównaniu ze średnią dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 7). Wykres 6 Saldo migracji na pobyt stały w przeliczeniu na osób w Gminie Kamienica w okresie ,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0 2,7 0,9 0, ,5-0,8-1,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS -1,0 9 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 69

70 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 7 Saldo migracji na pobyt stały w przeliczeniu na osób w 2014 roku porównanie średniej dla Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małpolskiego oraz Polski 1,0 0,9 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie -1,0-0,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska -0,4 O sytuacji demograficznej na danym obszarze świadczy również struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w % wartości ogółem. Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w Gminie Kamienica przedstawia wykres 8. Na analizowanym obszarze liczba ludności w wieku produkcyjnym utrzymuje się na poziomie 60,5 61,7%, liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym maleje, natomiast wzrasta liczba osób w wieku poprodukcyjnym, co świadczy o starzejącym się społeczeństwie. Na tle jednostek wyższego rzędu w 2014 roku gmina reprezentowała się jednak korzystnie, biorąc pod uwagę udział osób w wieku przedprodukcyjnym oraz poprodukcyjnym (wykres 9). Wykres 8 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w Gminie Kamienica w latach ,6 12,5 12,7 12,7 13,0 13, ,5 60,6 60,9 61,4 61,7 61,6 27,0 27,0 26,4 25,9 25,2 24, w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 10 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 70

71 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 9 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski ,5 14,4 18,2 19,0 61,6 61,5 62,8 63,0 24,9 24,1 19,0 18,0 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Analizując strukturę ludności według wieku i płci zobrazowaną na wykresie 10, można stwierdzić, iż największą liczbę osób wśród kobiet i mężczyzn stanowią mieszkańcy w wieku lata, jednak widoczna jest znaczna przewaga kobiet w tym wieku. Najmniejszy udział stanowią natomiast osoby w wieku 85 lat i powyżej. Widać znaczną przewagę w liczbie osób młodych nad osobami w wieku poprodukcyjnym, co jest zjawiskiem korzystnym i świadczy o stosunkowo młodym społeczeństwie. Wykres 10 Struktura ludności według wieku i płci w Gminie Kamienica w 2014 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS 11 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 71

72 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata O polityce społecznej oraz dostępie do wysokiej jakości usług publicznych świadczy odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym. W 2009 roku odsetek ten w Gminie Kamienica wyniósł 42,0% natomiast w roku 2014 wartość wzrosła o 22,1% i wynosiła 64,1%, zauważalny jest zatem pozytywny trend (wykres 11). Odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2014 roku w Gminie Kamienica był niższy w porównaniu ze średnią jednostek wyższego rzędu (wykres 12). Wykres 11 Odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w Gminie Kamienica w latach ,0 32,5 54,5 65,8 59,4 64, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 12 Odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski ,1 64,5 78,9 79,4 0 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Na terenie Gminy Kamienica znajdują się: 4 Szkoły Podstawowe, 2 Zespoły Szkoły Podstawowej i Gimnazjum, 1 Gimnazjum, 1 Zespół Szkoły i Przedszkola, 1 Przedszkole Samorządowe oraz 1 Punkt Przedszkolny 3. Kolejnym analizowanym wskaźnikiem jest liczba uczniów szkół podstawowych w przeliczeniu na mieszkańców Gminy Kamienica. Od 2009 roku można było zaobserwować spadek liczby uczniów w szkołach podstawowych, natomiast w roku 2014 wartość ta wzrosła 3 Strona Internetowa Urzędu Gminy Kamienica, kamienica.net.pl. 12 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 72

73 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata w stosunku do roku 2013 i wynosiła 87 uczniów na mieszkańców (wykres 13). Gmina Kamienica pod względem liczby uczniów w szkołach podstawowych wypada bardzo dobrze na tle średniej dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 14). 100 Wykres 13 Liczba uczniów w szkołach podstawowych w przeliczeniu na mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 14 Liczba uczniów w szkołach podstawowych w przeliczeniu na mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Jakość szkolnictwa w gminie obrazują średnie wyniki sprawdzianów w klasie 6 szkoły podstawowej, sprawdzających wiedzę i umiejętności uczniów kończących ten etap nauki. W 2014 roku średni wynik uzyskany przez uczniów szkół podstawowych w Gminie Kamienica wynosił 25,46 i przyjmował wyższe wartości niż w roku poprzednim (wykres 15). W 2014 roku średni wynik uzyskany ze sprawdzianu na koniec szkoły podstawowej był niewiele niższy od średnich dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 16). 13 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 73

74 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 15 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu po 6 klasie szkoły podstawowej w Gminie Kamienica w latach ,08 25,98 22,94 24,7 25, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl oraz Okręgowej Komisji Edukacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl Wykres 16 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu po 6 klasie szkoły podstawowej w 2014 roku porówanie średniej dla Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski ,46 25,59 26,3 25,82 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl oraz Okręgowej Komisji Edukacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl Analizują wskaźnik odnoszący się do liczby uczniów szkół gimnazjalnych w przeliczeniu na mieszkańców w Gminie Kamienica, można zauważyć znaczny spadek. W 2009 roku liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych na mieszkańców Gminy Kamienica wynosiła 49, natomiast w roku 2014 spadła do 42 (wykres 17). Mimo zmniejszającej się liczby uczniów, Gmina Kamienica nadal prezentuje się korzystnie w porównaniu ze średnią powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 18). 14 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 74

75 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 17 Liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych w przeliczeniu na mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 18 Liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych w przeliczeniu na mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej dla Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Kolejnym wskaźnikiem opisującym poziom nauczania w Gminie Kamienica jest średni wynik % uzyskany ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych. Średnie procentowe wyniki uzyskane przez uczniów w 2014 roku zostały przedstawione w tabeli 3. Z powodu wprowadzonych zmian w egzaminach gimnazjalnych możliwe jest porównanie między sobą jedynie osiągnięć uczniów w latach oraz Wykres 19 przedstawia średnią procentową uzyskaną przez uczniów ze wszystkich egzaminów w 2014 roku w Gminie Kamienica w porównaniu ze średnim wynikiem dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski. Zauważyć można, iż wyniki kończące ten etap kształcenia uczniów gimnazjów z terenu Gminy Kamienica są wyższe od wyników dla powiatu limanowskiego, ale jednocześnie niższe niż średnia województwa małopolskiego oraz Polski. 15 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 75

76 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 3 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w Polsce, województwie małopolskim, powiecie limanowskim i Gminie Kamienica w latach Średnie wyniki % ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych Jednostka terytorialna w danym roku Polska 56,08 51,40 57,20 58,00 58,60 województwo małopolskie 56,76 51,61 58,25 58,33 61,20 powiat limanowski 54,06 54,22 53,55 53,63 53,15 Gmina Kamienica 51,27 50,37 53,10 51,11 55,40 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl oraz Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl Wykres 19 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski ,40 53,15 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie 61,20 58,60 Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl oraz Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl Sytuację gospodarczą na terenie gminy odzwierciedla wskaźnik liczby podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności, wskaźnik jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. ludności oraz wskaźnik liczby podmiotów na mieszkańców w wieku produkcyjnym. W latach liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności stale wzrastała w 2014 roku osiągnęła wartość 676 podmiotów. Wynik ten był wyższy o 92 podmioty w stosunku do roku 2009 (wykres 20), jednak był zdecydowanie niższy od średniej dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 21). 16 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 76

77 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 20 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 21 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS42,73 Liczba jednostek nowo zarejestrowanych podlegała wahaniom w latach , jednak w 2014 roku osiągnęła wartość najwyższą 112 nowo zakładanych przedsiębiorstw w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców (wykres 22). Porównanie wskaźnika Gminy Kamienica ze średnią dla jednostek wyższego rzędu w 2014 roku wypada bardzo korzystnie (wykres 23). 17 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 77

78 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 22 Jednostki nowo rejestrowane w rejestrze REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 23 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatlu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Wskaźnik ilości podmiotów gospodarki narodowej na mieszkańców w wieku produkcyjnym między 2009 a 2014 rokiem wzrastał (wykres 24). W 2014 roku jego wartość wynosiła 110, jednak był to nadal zdecydowanie niższy wynik niż średnia dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 25). 18 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 78

79 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 24 Podmioty gospodarki narodowej na mieszkańców w wieku produkcyjnym w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 25 Podmioty gospodarki narodowej na mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2014 roku porównanie średniej dla Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Liczba podmiotów gospodarki narodowej ogółem w Gminie Kamienica w 2014 roku wynosiła 526, w tym odnotowano 506 podmiotów sektora prywatnego. Wśród wszystkich podmiotów najwięcej zarejestrowanych było w sektorze budownictwa (46%), handlu hurtowego i detalicznego (14%) i przetwórstwa przemysłowego (5%), a 35% w pozostałych branżach. Organizacje pozarządowe są jedną z form aktywności lokalnej oraz przejawem społeczeństwa obywatelskiego. Mają istotne znaczenie w umacnianiu więzi społecznych i władz lokalnych oraz dają możliwość rozwoju społecznego obszaru. Na terenie Gminy Kamienica w 2014 roku zarejestrowanych było 25 fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych. Skupiają one wokół siebie ludzi, którzy mają wspólne pasje, zainteresowania, a także interesują się tym co dzieje się w ich otoczeniu oraz aktywnie działają w wielu dziedzinach. Według danych GUS liczba działających fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys. 19 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 79

80 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata mieszkańców w 2014 roku wyniosła w Gminie Kamienica 32. Na przestrzeni lat wartość ta wzrosła o 4 podmioty (wykres 26) i była wyższa od wartości dla powiatu limanowskiego, natomiast przyjmowała niższe wartości niż w województwie małopolskim i Polsce (wykres 27). Wykres 26 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 27 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo Polska małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Sytuację na rynku pracy odzwierciedla udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym. W latach wartość wskaźnika dla Gminy Kamienica cały czas wzrastała (najwyższa w 2013 roku 16,3%). Udział osób bezrobotnych zarejestrowanych wśród osób w wieku produkcyjnym znacząco spadł w 2014 roku wyniósł 13,9% (wykres 28). Mimo tendencji spadkowej, wartość ta nadal była znacząco wyższa od średnich dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 29). 20 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 80

81 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 28 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Kamienica w latach ,1 14,4 15,5 16,2 16,3 13, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 29 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w 2014 roku porównianie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski 15,0 13,9 11,1 10,0 7,5 6,6 5,0 0,0 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Sytuacja gospodarcza na danym obszarze zależy od wielu czynników określających atrakcyjność inwestycyjną. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową określił atrakcyjność inwestycyjną w następujący sposób: Atrakcyjność inwestycyjna jest rozumiana jako zdolność skłonienia do inwestycji poprzez oferowanie kombinacji korzyści lokalizacji możliwych do osiągnięcia w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. Obszary oferujące optymalną kombinację czynników lokalizacji stwarzają zarazem najlepsze warunki dla funkcjonowania przedsiębiorstw, czym przyciągają inwestorów 4. Tabela 4 przedstawia atrakcyjność inwestycyjną województwa małopolskiego w 2015 roku. Porównując czynniki atrakcyjności wszystkich województw województwo małopolskie uplasowało się ostatecznie na dość wysokiej 4. pozycji w skali kraju. Największymi atutami województwa jest infrastruktura społeczna oraz zasoby i koszty pracy, najsłabiej jednak oceniono dostępność transportową oraz bezpieczeństwo powszechne regionu. Województwo małopolskie jest atrakcyjnym miejscem dla inwestorów. 4 Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2015, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2015, s Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 81

82 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 4 Atrakcyjność inwestycyjna województwa małopolskiego w 2015 roku Lokata na 16 Czynniki atrakcyjności inwestycyjnej województw w Polsce Dostępność transportowa 10 Zasoby i koszty pracy 2 Rynek zbytu 4 Infrastruktura gospodarcza 4 Infrastruktura społeczna 1 Bezpieczeństwo powszechne 9 Aktywność województwa wobec inwestorów 8 Atrakcyjność inwestycyjna województwa 4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2015, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2015 Ocenie zostały poddane także pod względem atrakcyjności inwestycyjnej wszystkie podregiony. Gmina Kamienica położona jest w podregionie nowosądeckim, podregion ten znalazł się wśród podregionów o najniższej atrakcyjności do prowadzenia działalności przemysłowej, przeciętnej atrakcyjności do prowadzenia działalności usługowej oraz działalności zaawansowanej technologicznie (tabela 5). Tabela 5 Atrakcyjność inwestycyjna podregionu nowosądeckiego w 2015 roku Atrakcyjność inwestycyjna Podregion nowosądecki dla działalności przemysłowej dla działalności usługowej dla działalności zaawansowanej technologicznie najniższa przeciętna przeciętna *Klasy atrakcyjności: najwyższa, wysoka, przeciętna, niska, najniższa. Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2015, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2015 Kolejnym ważnym wskaźnikiem określającym sytuację ekonomiczną w gminie jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w stosunku do średniej krajowej. Dane odnośnie wynagrodzeń określane są w statystykach na poziomie powiatu, zatem nie można jednoznacznie określić poziomu dochodów mieszkańców gminy, jednak sytuacja jaka ma miejsce w powiece limanowskim w pełni obrazuje również możliwości finansowe wszystkich poszczególnych gmin, które leżą administracyjnie w jego granicach. Przeciętne wynagrodzenie brutto w 2014 r. w powiecie limanowskim wyniosło 3 115,85 zł. Był to wynik dalece odbiegający od przeciętnego wynagrodzenia w kraju (4 003,99 zł) oraz w województwie małopolskim (3 700,06 zł). 22 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 82

83 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Sytuację finansową gminy obrazują wskaźniki dochodów i wydatków w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Dochody budżetu ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Kamienica w latach ulegały wahaniom. W 2014 roku nastąpił wzrost dochodów o 780 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca w stosunku do roku 2013 (wykres 30). Uzyskany dochód był wyższy od średnich powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 31). Wykres 30 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 31 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Kamienica w okresie ulegały wahaniom. W ostatnim badanym roku wyniosły 962 zł i były ponad dwukrotnie wyższe niż w roku 2009 (wykres 32). Mimo wzrastającej wartości wskaźnika, w 2014 roku przyjmował on niższe wartości niż w powiecie limanowskim i ponad dwukrotnie niższe niż w województwie małopolskim i Polsce (wykres 33). 23 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 83

84 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 32 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 33 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Na podstawie dochodów ogólnych, a także dochodów własnych, można określić sprawność finansową danej jednostki. Obrazuje ją procentowy wskaźnik dochodów własnych w dochodach ogółem. Wykres 34 przedstawia wzrost możliwości finansowych Gminy Kamienica w stosunku do 2009 roku. Udział dochodów własnych wynosił wówczas 15,8%, natomiast w 2014 roku zwiększył się do 23,9%. Wynik ten jest jednak bardzo słaby w porównaniu z wartościami osiągniętymi Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie w powiecie limanowskim, województwie małopolskim oraz Polsce (wykres 35) Polska Wykres 34 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w Gminie Kamienica w latach ,0 23, , ,8 16,7 14, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 24 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 84

85 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 35 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 23,9 30,1 51,9 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 55,4 Polska Na dochody własne budżetu gminy składa się m.in. udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w postaci wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie gminy oraz od osób prawnych mających siedzibę na jej terenie w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Na wykresie 36 można zauważyć, iż wpływy z podatków od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Kamienica w analizowanych latach rosły, w 2014 roku wynosiły 260 zł. W porównaniu z jednostkami wyższego rzędu prezentowały się jednak bardzo niekorzystnie (wykres 37). Wykres 36 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 25 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 85

86 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 37 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo Polska małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Biorąc pod uwagę wpływy z podatku od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2014 roku Gmina Kamienica wypadła bardzo niekorzystnie. Zauważyć można minimalne wahania, jednak wskaźnik w okresie utrzymywał się na bardzo niskim poziomie (wykres 38). W 2014 roku gmina uzyskała z tego tytuły 0,57 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca był to wynik bardzo niekorzystny w porównaniu z wartością wyliczoną dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 39). Wykres 38 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach ,50 1,00 0,50 0,35 0,74 1,03 0,83 0,96 0,57 0, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 26 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 86

87 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 39 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski 60,00 55,36 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 0,57 8,06 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca ulegały wahaniom, a w roku 2014 osiągnęły wartość najwyższą zł, wzrosły o zł w przeliczeniu na 1 osobę w stosunku do 2009 roku (wykres 40). Wydatkowana kwota była wyższa niż średnia dla powiatu limanowskiego i województwa małopolskiego, natomiast niższa niż średnia dla Polski (wykres 41). 43,73 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Polska Wykres 40 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 41 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 27 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 87

88 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Kamienica ulegały wahaniom. Najwyższą wartość osiągnęły w 2014 roku zł, wzrosły w stosunku do 2009 roku o 705 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca (wykres 42). Osiągnięta wartość była wyższa od średniej dla powiatu limanowskiego, natomiast znacznie niższa niż średnia dla województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 43). Wykres 42 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 43 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Ostatnią analizowaną kategorią wydatków są wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Suma wydatków w Gminie Kamienica ulegała znacznym wahaniom, najwyższą wartość osiągnęła w 2014 roku 956 zł, wzrosła w stosunku do 2009 roku o 364 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca (wykres 44). Kwota ta była wyższa w porównaniu ze średnią obliczoną dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 45). 28 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 88

89 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 44 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 45 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wskaźnikiem, na który warto również zwrócić uwagę, jest wielkość pozyskanych funduszy unijnych oraz wartość dofinansowania z UE przypadająca na 1 mieszkańca obrazuje on aktywność samorządu. W tabeli 6 zostały przedstawione dane dla wszystkich gmin powiatu limanowskiego odnośnie liczby projektów, wartości dofinansowania oraz wartości dofinansowania w przeliczeniu na 1 mieszkańca z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego (RPO WM) na lata Gmina Kamienica zrealizowała 5 projektów, a wartość dofinansowania w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosła 157,66 zł. Wynik ten był najniższy ze wszystkich gmin leżących administracyjnie w powiecie limanowskim, co oznacza że Gmina Kamienica pozyskała bardzo małą liczbę funduszy w przeliczeniu na 1 mieszkańca (wykres 46). 29 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 89

90 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 6 Wartość dofinansowania z RPO WM w gminach powiatu limanowskiego Wartość dofinansowania Gmina Liczba projektów Wartość dofinansowania z UE [zł] z UE w przeliczeniu na 1 osobę [zł] Miasto Limanowa ,10 954,60 Miasto Mszana Dolna , ,87 Gmina Dobra ,16 788,01 Gmina Jodłownik , ,74 Gmina Kamienica ,29 157,66 Gmina Laskowa , ,48 Gmina Limanowa ,12 392,72 Gmina Łukowica ,02 497,90 Gmina Mszana Dolna ,17 206,51 Gmina Niedźwiedź ,13 600,74 Gmina Słopnice ,51 638,87 Gmina Tymbark ,85 352,58 Źródło: Serwis Mapa dotacji UE Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, mapadotacji.gov.pl (inf. z r.) Wykres 46 Wartość dofinansowania z RPO WM w przeliczeniu na 1 osobę (w zł) w gminach powiatu limanowskiego Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna 954, ,87 Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Kamienica Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark 157,66 206,51 392,72 497,90 600,74 638,87 352,58 788, , ,74 Źródło: Serwis Mapa dotacji UE Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, mapadotacji.gov.pl (inf. z r.) Pomoc społeczna polega na działaniu zmierzającym do zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin. Obowiązek wykonywania zadań pomocy społecznej z mocy ustawy spoczywa na gminie oraz na administracji rządowej. Z tego obowiązku wynika podział na zadania zlecone finansowane z budżetu centralnego i zadania własne, na które środki pochodzą z budżetu 30 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 90

91 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata gminy. Bezpośrednio realizacją zobowiązań wobec ludności zajmuje się Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kamienicy. Na terenie gminy funkcjonują dwa niepubliczne zakłady podstawowej opieki zdrowotnej. Zakład opieki zdrowotnej w Szczawie funkcjonuje w budynku Ośrodka Zdrowia, wybudowanego przez samorząd gminy przy udziale Społecznego Komitetu. W 2013 roku oddano do użytku nowy budynek Ośrodka Zdrowia w Kamienicy, natomiast stary budynek odnowiono i dostosowano do funkcjonowania poradni rehabilitacyjnej. Wskaźnik liczby osób w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w 2014 roku wyniósł 203 (wykres 47). Wartość ta była zdecydowanie wyższa od średniej dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 48). Wykres 47 Osoby w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 48 Osoby w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Kolejnym wskaźnikiem obrazującym sytuację w gminie jest wskaźnik ilości dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w przeliczeniu na mieszkańców. Pomimo tego, iż średnia w Gminie Kamienica spada z roku na rok (wykres 49) to jest ona w dalszym ciągu wyższa od średniej dla powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 50). 31 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 91

92 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 49 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 50 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Kolejnym analizowanym aspektem na terenie Gminy Kamienica jest stan infrastruktury technicznej. Na koniec 2014 roku wg danych GUS do sieci wodociągowej było podłączonych budynków korzystało z niej 89,1% mieszkańców. Wartość ta wzrosła ponad czterokrotnie w stosunku do roku 2009 i była wyższa od średniej wartości wyliczonej dla powiatu limanowskiego i województwa małopolskiego oraz nieznacznie niższa od średniej dla kraju (wykres 51). 32 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 92

93 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 51 Korzystający z wodociągu w % ogółu ludności porównanie Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego i Polski w roku 2009 i ,0 91,6 89,1 87,3 75,3 80,5 80,0 60,0 50,7 42,1 40,0 20,2 20,0 0,0 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Na terenie Gminy Kamienica znajdują się dwie biologiczne oczyszczalnie ścieków: w Szczawie oraz w Kamienicy. Długość sieci kanalizacyjnej wg danych GUS w 2014 roku wynosiła 68,6 km 908 przyłączy. Na terenie gminy ścieki również były gromadzone w 110 zbiornikach bezodpływowych. Liczba osób korzystających z sieci kanalizacyjnej w latach systematycznie wzrastała. W 2014 roku korzystało z niej 48,6% mieszkańców, podczas gdy w 2009 roku tylko 20,3%. Osiągnięta wartość była wyższa niż średnia dla powiatu limanowskiego, natomiast niższa od średnich dla województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 52). 100,0 Wykres 52 Korzystający z kanalizacji w % ogółu ludności porównanie Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego i Polski w roku 2009 i ,0 60,0 48,6 51,9 59,8 61,5 68,7 40,0 20,0 20,3 22,5 33,0 0,0 Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Liczba przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Kamienica w 2014 roku w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców wyniosła 4 wskaźnik ten był znacznie niższy od średnich wyliczonych dla jednostek wyższego rzędu (wykres 53). 33 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 93

94 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 53 Liczba oczyszczalni przydomowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2014 roku porównanie Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W Gminie Kamienica liczba nowych budynków oddanych do użytkowania na przestrzeni analizowanych lat ulegała wahaniom, jednak najwyższą wartość osiągnęła w 2014 roku 28 nowo oddanych budynków w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców (wykres 54). Wartość ta była niższa niż średnia dla powiatu limanowskiego, taka sama jak średnia województwa małopolskiego oraz wyższa od średniej dla Polski (wykres 55). Wykres 54 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 55 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2014 roku porównanie Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Gmina Kamienica powiat limanowski województwo małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska 34 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 94

95 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Podstawowym źródłem zasilania dla Gminy Kamienica jest linia 15kV GPZ (Główny Punkt Zasilania) Łosina Kamienica. Łączna długość linii średniego napięcia wynosi 58 km i jest wyposażona w przewody AFL o przekroju 70 mm 2, 35mm 2 oraz 25 mm 2. Elektryfikacja gminy przebiegała w latach powstało wówczas 13 stacji transformatorowych. W styczniu 2016 roku na terenie gminy znajdowały się 42 stacje 5. 5 Dane uzyskane z Urzędu Gminy Kamienica. 35 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 95

96 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Uwarunkowania naturalne, kulturowe i turystyczne Klimat, gleby, zasoby naturalne Obszar Gminy Kamienica położony jest w malowniczym regionie dwóch subregionów klimatycznych: Beskidu Wyspowego oraz Gorców, które należą do strefy klimatycznej regionu gór średnich. W obrębie tych subregionów można wyróżnić mezoregiony, czyli obszary ciepłych, południowych zboczy i chłodnych wierzchowin 6. Wzdłuż doliny rzeki Kamienica, przy której położona jest gmina, występują najmniej korzystne warunki klimatyczne, gdyż wahania temperatur sięgają od C do C. Wiosna przychodzi zwykle dość późno, zazwyczaj pod koniec marca. Natomiast zima rozpoczyna się w połowie listopada i obfituje w duże opady śniegu, tworząc zwykle dość grubą pokrywę śnieżną. Gwałtowne topnienie śniegów oraz wzbieranie wód powoduje docierający tutaj również wiatr halny. Najsuchszym miesiącem jest luty (31 mm), natomiast w czerwcu opady osiągają najwyższą średnią wartość (115 mm). Suma średnich opadów w ciągu roku wynosi 756 mm. Średnia temperatura 17,5 0 C sprawia, że miesiąc lipiec jest najcieplejszym miesiącem w roku, zaś styczeń ze średnią temperaturą -4,7 0 C najchłodniejszym. Średnia roczna temperatura wynosi 7,3 0 C (tabela 6) 7. Okres wegetacji roślin jest krótki, wynosi ok. 180 dni, podczas gdy średnia Polski to 200 dni. Tabela 7 Średnia roczna temperatura i opady w Gminie Kamienica Wyszczególnienie Miesiące Średnia I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. Opady Temperatura -4,7-2,9 2,3 7,9 12,3 15,7 17,5 16,9 13,4 8,9 3,0-2,3 7,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z platformy internetowej pl.climate-data.org Na terenie gminy przeważają bardzo słabej jakości gleby, w większości V i VI klasy bonitacyjnej, a więc najmniej urodzajne w Polsce. Największą powierzchnię zajmują gleby bielicowe o niewykształconym profilu, przeważnie umiarkowane wilgotne. W dolinie rzeki zaś zdarzają się mady górskie, brunatne, wyługowane i brunatne kwaśne. Na okolicznych polach i łąkach rosną okazy flory tj.: krokusy, storczyki czy lilia złotogłów. W lasach żyją okazy fauny typowej dla Beskidów, m.in. : sarny, jelenie, dziki, rysie, borsuki i wilki. Około 90% powierzchni gminy pokrywają utwory fliszu karpackiego, które obejmują piaskowce magurskie i podmagurskie, warstwy inoceramowe, margle łąckie oraz pstre łupki. W dolinie rzeki Kamienicy występują osady aluwialne, a ok. 4% powierzchni zbudowane jest 6 Okołowicz W., Martyn D., Regiony klimatyczne, PPWK, Warszawa Strona internetowa Urzędu Gminy Kamienica, kamienica.net.pl; Platforma internetowa pl.climate-data.org. 36 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 96

97 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata z utworów plejstoceńskich występujących na obrzeżu rzeki Kamienicy. Utwory heloceńskie, z których wytworzyły się mady, stanowią ok. 1% powierzchni ogólnej. Wyniesienia wahają się od 475 do m n.p.m. Przeważają stoki o nachyleniu średnim od 11 0 do 35 0 oraz wystawie południowej i południowo-zachodniej. Rzeźba terenu ma górski charakter. Wierzchowiny są zaokrąglone, stoki silnie i bardzo silnie opadające w kierunku licznych wąskich dolin potoków. Dolina rzeki Kamienicy rozciąga się z północnego-zachodu w kierunku południowo-wschodnim. Woda gruntowa na stokach i wierzchowinach występuje na głębokości 6 20 metrów, u podnóży stoków oraz w dolinach rzek i potoków zalega na głębokości 2 5 metrów. Zasoby przyrodnicze Gmina Kamienica położona jest w dolinie rzeki Kamienica oraz jej dopływów. Długość rzeki Kamienica od jej źródeł znajdujących się pod najwyższym szczytem Gorców Turbaczem (1 310 m n.p.m.) do ujścia do Dunajca w miejscowości Zabrzeż wynosi ok. 32 km. Gmina rozciąga się na odcinku 24 km wzdłuż rzeki. Pod względem walorów przyrodniczych Gmina Kamienica jest bardzo atrakcyjna jest to jedna z najbardziej malowniczych gmin położonych w centralnej części województwa małopolskiego, na terenie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (POChK). Na obszarze tym wprowadza się ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów, w celu zachowania ich trwałości oraz zwiększania różnorodności biologicznej. Na terenie gminy wyznaczono różnorakie formy ochrony przyrody. Jednym z najważniejszych obszarów chronionych jest Gorczański Park Narodowy (GPN), który zajmuje na terenie Gminy Kamienica powierzchnię ha, co stanowi 19% powierzchni GPN 8. Zgodnie z Rejestrem Form Ochrony Przyrody Województwa Małopolskiego prowadzonym przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Krakowie 9, na dzień roku na obszarze Gminy Kamienica znajdują się następujące pomniki przyrody: Szczawa: lipa w przysiółku Bukówka; wodospad Spad na Kamienicy, wys. 2 m; jodła pospolita w przysiółku Białe; fragment koryta potoku Głębiniec z progami wodospadowymi przysiółek Łuszczki; Zasadne: lipa w przysiółku Magorzyca; Kamienica: park pałacowy. 8 Strona internetowa Gorczańskiego Parku Narodowego, gorczanskipark.pl. 9 Strona internetowa Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, krakow.rdos.gov.pl. 37 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 97

98 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Ponadto na obszarze Gminy Kamienica znajdują się obszary Natura 2000 mające znaczenie dla Wspólnoty 10 : Ostoja Gorczańska (PLH120018); Środkowy Dunajec z dopływami (PLH120088); Gorce (PLB120001). Obszar Natura 2000 Ostoja Gorczańska to specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) o powierzchni ,9 ha, obejmujący prawie całe pasmo górskie Gorców, należące do Beskidów Zachodnich. Grzbiety górskie są szerokie i płaskie, a doliny głęboko wcięte. Jest to obszar źródliskowych dopływów Dunajca i Raby. Większość terenów porośnięta jest lasami. W wyższych partiach gór występują rozległe polany leśne, stopniowo zarastające lasem. Stwierdzono tutaj występowanie 13 typów siedlisk przyrodniczych. Na obszarze występuje również duża różnorodność roślinna ok. 940 gatunków z licznymi stanowiskami chronionych prawnie, rzadkich lokalnie lub zagrożonych gatunków roślin naczyniowych. Do głównych zagrożeń obszaru należą: zanieczyszczenie powietrza, wycinanie lasów oraz ich eksploatacja poza parkiem narodowym, a także zaprzestanie wypasu bydła, co prowadzi do zarastania łąk. Ewentualne niezbędne prace z zakresu ochrony przeciwpowodziowej powinny być prowadzone zgodnie z zasadami dobrej praktyki regulacji rzek i potoków górskich. Obszar Natura 2000 Środkowy Dunajec z dopływami to specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) o powierzchni 755,8 ha. Ostoję Środkowego Dunajca z dopływami tworzą: rzeka Dunajec na odcinku od północnej granicy Ostoi Pieniny do ujścia lewobrzeżnego dopływu Smolnik, dolna część potoku Ochotnica od mostu w miejscowości Ochotnica Górna do ujścia do Dunajca, dolna część potoku Kamienica Gorczańska (Łącka) od mostu w miejscowości Szczawa do mostu na trasie Krościenko Stary Sącz w miejscowości Zabrzeż, dolna część potoku Słomka od mostu w miejscowości Przyszowa do ujścia do Dunajca. Rzeka Dunajec w granicach ostoi zaliczana jest jako średnia rzeka wyżynna wschodnia, zaś jej dopływy Ochotnica, Kamienica Gorczańska i Słomka zaliczane są do małych rzek fliszowych. Dolina jest częściowo pokryta lasem, a częściowo wykorzystywana rolniczo. 10 Portal informacyjno-edukacyjny, obszary.natura2000.org.pl, inf. z r. 38 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 98

99 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Największymi zagrożeniami obszaru jest intensywna eksploatacja żwiru rzecznego, realizacja programów ochrony przeciwpowodziowej, prace budowane w korycie rzeki związane z zabudową hydrotechniczną, zanieczyszczenie obszarowe i punktowe, realizacja programu energetycznego wykorzystania wód. Obszar Natura 2000 Gorce to obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia) o powierzchni 6 824,9 ha. Obejmuje górne fragmenty pasma Beskidów Zachodnich (Gorców) od wysokości 600 m n.p.m. po szczyty Jaworzyny Kamienickiej (1 288 m n.p.m.), Kudłonia (1 276 m n.p.m.) i Mostownicy (1 251 m n.p.m.). Obszar jest górną częścią kilku niewielkich rzek. W partiach trzyszczytowych występują górskie polany i łąki, na których dawniej wypasano owce i bydło w dużo większym stopniu. Powierzchnia ostoi jest pokryta lasem reglowym w 99%. Obszar jest ostoją ptasią o randze europejskiej E71. Występuje tu 15 gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Do największych zagrożeń ostoi zalicza się zanieczyszczenia atmosferyczne powodujące usychanie drzewostanu i jego podatność na wiatrołomy, co z kolej powoduje rozwój stokowych procesów erozyjnych. Znaczną degradację terenu powoduje również pasterstwo, połączone z przepędzaniem owiec przez las. Skupiska domów letniskowych również szpecą krajobraz i zwiększają ilość ścieków w gorczańskich potokach. Gmina Kamienica kładzie szczególny nacisk na zrównoważony rozwój obszaru, ze względu na cenne walory przyrodnicze, które można wykorzystać przede wszystkim do rozwoju gminy. Działania związane z ochroną środowiska na terenie gminy są zgodne i spójne z Programem Ochrony Środowiska Powiatu Limanowskiego na lata z perspektywą do roku 2017, którego głównym celem jest: Wysoka jakość środowiska warunkiem zrównoważonego i dynamicznego rozwoju powiatu. Celem długoterminowym do roku 2017, dotyczącym powietrza atmosferycznego jest: Utrzymanie dobrej jakości powietrza atmosferycznego poprzez dalszą redukcję emisji zanieczyszczeń. Cel ten będzie realizowany m.in. przez kierunek: Eliminowanie zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem powietrza pyłem azbestowym i włóknami azbestowym, działanie: Sukcesywne pozbywanie się produktów zawierających azbest, będących potencjalnym źródłem zanieczyszczenia powietrza pyłem azbestowym i włóknami azbestowymi. Ochrona środowiska naturalnego jest obowiązkiem władz publicznych i obywateli. Władze administracyjne powinny zapewnić, poprzez politykę zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwo ekologiczne i dostęp do zasobów nieuszczuplonych współczesnemu i przyszłemu pokoleniu. Polityka ekologiczna prowadzona przez władze Gminy Kamienica w pełni wyraża się poprzez ideę ekorozwoju, widoczną w planowaniu i realizacji inwestycji strategicznych. 39 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 99

100 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Władze samorządowe Gminy Kamienica, mając na uwadze zdrowie mieszkańców oraz prawo Unii Europejskiej, podjęły działania w kierunku likwidacji niebezpiecznego odpadu jakim jest azbest. W 2012 roku utworzono Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Kamienica do roku Walory turystyczne Gmina Kamienica położona jest na wschodniej granicy Gorców i Beskidu Wyspowego. Teren gminy należy do prowincji Karpaty Zachodnie, podporowincji Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, makroregionu Beskidy Zachodnie oraz mezoregionu Gorce i Beskid Wyspowy 12. Gmina jest małą, ale niezwykle malowniczo położoną jednostką. Panują tutaj doskonałe warunki zarówno do wypoczynku zimowego (wyciąg orczykowy dla narciarzy, kuligi szlakami Gorczańskiego Parku Narodowego), jak i letniego. Przez obszar Gminy Kamienica przebiegają szlaki Gorców i Beskidu Wyspowego: sześć pieszych szlaków turystycznych, jeden szlak spacerowy oraz jeden szlak konny. Występuje tutaj szczególnie łagodny klimat dla osób z dolegliwościami powikłań wieńcowych oraz chorób serca. W miejscowości Szczawa znajdują się źródła wód mineralnych szczawno-siarczanych o uniwersalnym zastosowaniu w leczeniu różnych dolegliwości. Ponadto jest tu wyjątkowo czyste powietrze, o specyficznym aromacie lasów i łąk górskich. Szczawa jest jedną z najatrakcyjniejszych miejscowości małopolski, a co za tym idzie powiatu limanowskiego i Gminy Kamienica. W przyszłości przewiduje się wzrost usług turystyczno-uzdrowiskowych w tzw. branży okołouzdrowiskowej. Rozwój zaplecza uzdrowiskowego na terenie gminy ma odbywać się w szczególności w miejscowości Szczawa. Ze względu na położenie gminy w otoczeniu Gorczańskiego Parku Narodowego, walorów środowiska przyrodniczego oraz występowania źródeł mineralnych, przewiduje się ograniczenie przemysłu i podporządkowanie go głównej funkcji obszaru, tj. uzdrowiskowo-wypoczynkowego oraz wymaganiom ochrony środowiska. Zasoby kulturowe Na terenie gminy działa Gminny Ośrodek Kultury w Kamienicy oraz jego placówki: Biblioteka Publiczna w Kamienicy, 11 Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Kamienica do roku 2023, Ochotnica Dolna Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 100

101 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Biblioteka Publiczna w Szczawie, Świetlica Środowiskowa w Zalesiu, Biblioteka i Świetlica Środowiskowa w Zbludzy, Świetlica Środowiskowa w Zasadnem. Gminny Ośrodek Kultury prowadzi działalność w zakresie kultury, sztuki, sportu i rekreacji. Organizuje występy, koncerty muzyczne, wystawy, konkursy oraz imprezy estradowe i plenerowe imprezy masowe. Tworzenie nowych inicjatyw kulturalnych, stwarzanie możliwości udziału w zajęciach zespołów regionalnych i sekcjach zainteresowań daje możliwość rozwijania swoich pasji i zainteresowań mieszkańcom gminy. Gmina Kamienica posiada wielu twórców i artystów ludowych, znanych również na terenie całego kraju, a nawet poza jego granicami. Twórcy ci brali niejednokrotnie udział w wystawach i konkursach, które przynosiły im liczne nagrody i wyróżnienia 13. Na terenie Gminy Kamienica znajdują się również obiekty dziedzictwa kulturowego świadczące o historii gminy zostały objęte ścisłą ochroną konserwatorską. Wykaz zabytków wpisanych do rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa prezentuje tabela 8. Tabela 8 Wykaz zabytków w Gminie Kamienica wpisanych do rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa Miejscowość Zabytki Nr rejestru Kamienica ogród dworski A-302 z r. Polana Jaworzyna Kamienicka kapliczka kamienna, 1904 r. A-331 z r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa (stan na dzień roku), nid.pl Pierwsza źródłowa wzmianka o Gminie Kamienica pochodzi z dokumentu lokacyjnego z 1330 roku, wystawionego przez Klasztor Sióstr Klarysek ze Starego Sącza. Po pierwszym rozbiorze Polski obszar gminy znalazł się na austriackim obszarze wpływów. W XIX w. Kamienica znalazła się pod rządami Maksymiliana Marszałkowicza ( ) przemysłowca, działacza politycznego i społecznego, który budował tu tartaki i papiernie (w papierni pracował przez 2 lata przywódca powstania chochołowskiego Jan Kanty Andrusikiewicz), a w Szczawie hutę żelaza. Zgromadził okazałą bibliotekę i doprowadził do tego, że Kamienica stała się znanym w całej Galicji ośrodkiem kultury i azylem dla prześladowanych patriotów. Na przełomie XIX i XX w., miała miejsce emigracja zarobkowa najuboższych mieszkańców Kamienicy na Węgry i do USA. 13 Strona internetowa Urzędu Gminy Kamienica, kamienica.net.pl. 41 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 101

102 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata W 1907 Kamienica wraz ze Szczawą i Zasadnem przeszła na własność Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Celulozy w miejscowości Zsolna na Węgrzech (dzisiaj Żylina na Słowacji), a w 1923 w ręce akcyjnego Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego Saturn założonego przez przemysłowców łódzkich, m.in. Karola Scheiblera, z siedzibą w Czeladzi. W okresie I wojny światowej Kamienica nie została objęta bezpośrednimi działaniami wojennymi, jednak w jej okolicy dochodziło do wielu potyczek. W 1918 r. zorganizowano we wsi manifestację na rzecz odrodzenia i niepodległości Polski, w której wzięła udział większość mieszkańców. W okresie międzywojennym, na mocy ustawy unifikacyjnej z 23 marca 1933 roku, wprowadzającej tzw. gminy zbiorowe, w skład gminy weszły okoliczne wsie: Zbludza, Zalesie, Zasadne oraz Szczawa. W tym więc okresie wykształciła się gmina w obecnym kształcie. Podczas II wojny światowej Kamienica została podporządkowana prawom obowiązującym na terenie Generalnej Guberni, a wójtowie byli osobiście odpowiedzialni za wykonywanie zarządzeń okupanta. Kamienica doświadczyła kilkunastu obław i pacyfikacji, ponieważ była silnym ośrodkiem i zapleczem oddziałów partyzanckich. Na lata 60. XX w. przypada dynamiczny rozwój infrastruktury budowano w tym okresie obiekty użyteczności publicznej oraz przeprowadzono elektryfikację. Jednocześnie, wraz ze zamianami ustawodawstwa, Kamienica wchodząca po wojnie w skład powiatu limanowskiego, podobnie jak inne jednostki administracyjne przeszła kolejno: rozwiązanie w 1954 roku gmin zbiorowych i powołanie Gromadzkich Rad Narodowych (powołano wówczas na terenie gminy trzy odrębne jednostki), scalenie gromad w 1958 roku, a także reformę terytorialną w 1975 roku, w wyniku której Kamienica znalazła się w nowo utworzonym województwie nowosądeckim oraz została podporządkowana Urzędowi Rejonowemu w Limanowej. Gminę Kamienica w obecnym kształcie, funkcjonującą na mocy ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym, tworzy sześć sołectw: Kamienica Górna, Kamienica Dolna, Szczawa, Zalesie, Zasadne oraz Zbludza Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy Kamienica, bip.malopolska.pl. 42 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 102

103 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Porównanie Gminy Kamienica do Polski, województwa małopolskiego i innych jednostek samorządu terytorialnego z powiatu limanowskiego W tabelach od 9 do 20 zestawiono dane statystyczne dla Gminy Kamienica i pozostałych gmin powiatu limanowskiego oraz dla województwa małopolskiego i Polski. Dane dotyczą m.in. struktury ludności oraz sytuacji finansowej gminy i odnoszą się do lat Gmina Kamienica jest czwartą pod względem wielkości powierzchni gminą w powiecie limanowskim oraz dwunastą czyli ostatnią gminą pod względem gęstości zaludnienia. Tabela 9 Powierzchnia terenu i gęstość zaludnienia porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Powierzchnia Gęstość zaludnienia Jednostka terytorialna ha km 2 na 1 km 2 Polska województwo małopolskie powiat limanowski Gmina Kamienica Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 43 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 103

104 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 10 Liczba ludności w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Liczba ludności Jednostka terytorialna Polska województwo małopolskie powiat limanowski Gmina Kamienica Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku omówiona została w rozdziale drugim (wykresy: 8 i 9). Na podstawie przedstawionych danych w tabeli 11 można stwierdzić, iż Gmina Kamienica jest gminą młodą w porównaniu do województwa małopolskiego oraz Polski, natomiast wśród gmin powiatu limanowskiego tylko trzy gminy mają wyższą liczbę ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz tylko cztery mniejszą liczbę ludności w wieku poprodukcyjnym. 44 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 104

105 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 11 Ludność wg ekonomicznych grup wieku [%] w tatach 2009 i 2014 porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Jednostka terytorialna Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym Polska 18,9 18,0 64,5 63,0 16,5 19,0 województwo małopolskie 20,0 19,0 63,7 62,8 16,3 18,2 powiat limanowski 26,0 24,1 60,2 61,5 13,7 14,4 Gmina Kamienica 27,0 24,9 60,5 61,6 12,6 13,5 Miasto Limanowa 21,7 20,6 64,2 62,3 14,1 17,1 Miasto Mszana Dolna 23,0 21,5 61,1 61,0 15,8 17,5 Gmina Dobra 23,9 22,3 60,5 62,2 15,7 15,5 Gmina Jodłownik 24,9 23,4 59,9 60,9 15,1 15,7 Gmina Laskowa 28,3 26,2 58,3 60,5 13,4 13,3 Gmina Limanowa 26,7 24,6 60,4 62,3 12,9 13,1 Gmina Łukowica 27,6 25,8 58,6 60,2 13,8 14,1 Gmina Mszana Dolna 26,6 23,9 58,9 61,6 14,5 14,5 Gmina Niedźwiedź 27,6 24,8 61,0 63,1 11,4 12,1 Gmina Słopnice 31,8 29,6 56,5 59,2 11,7 11,2 Gmina Tymbark 27,3 24,9 59,7 60,7 13,0 14,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Udział osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na terenie powiatu utrzymuje się na wysokim poziomie (tabela 12). W 2014 roku najmniej bezrobotnych było w Gminie Laskowa (7,6%), natomiast najwięcej w Gminie Kamienica (13,9%) można jednak zauważyć znaczny spadek tej wartości (o 2,4%) w stosunku do 2013 roku. 45 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 105

106 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 12 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Udział [%] bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku Jednostka terytorialna produkcyjnym Polska 7,7 7,9 8,0 8,7 8,8 7,5 województwo małopolskie 6,2 6,7 6,8 7,6 7,8 6,6 powiat limanowski 11,9 12,4 13,1 13,3 13,4 11,1 Gmina Kamienica 14,1 14,4 15,5 16,2 16,3 13,9 Miasto Limanowa 11,9 11,2 12,3 12,9 13,1 10,5 Miasto Mszana Dolna 11,8 12,0 12,2 12,1 12,4 11,0 Gmina Dobra 8,8 10,1 11,1 12,0 11,7 9,9 Gmina Jodłownik 9,9 10,6 10,6 11,7 12,2 10,4 Gmina Laskowa 9,3 10,2 10,9 10,9 11,1 7,6 Gmina Limanowa 13,5 13,9 15,0 15,0 14,9 12,0 Gmina Łukowica 12,9 13,5 14,4 14,8 15,3 13,3 Gmina Mszana Dolna 10,8 11,8 12,0 12,0 12,2 10,5 Gmina Niedźwiedź 11,0 12,3 12,8 13,1 12,9 11,2 Gmina Słopnice 13,7 14,5 14,0 14,4 13,2 10,9 Gmina Tymbark 14,3 14,7 15,0 14,2 14,2 11,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Na terenie powiatu limanowskiego, w Mieście Limanowa, Gminie Dobra, Gminie Mszana Dolna, a także w Gminie Kamienica, średni wydatek na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w przeliczeniu na 1 mieszkańca był wyższy od średniej krajowej, wojewódzkiej oraz powiatu. Gmina Kamienica uplasowała się na 3. miejscu pośród wszystkich gmin powiatu limanowskiego. 46 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 106

107 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 13 Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska Jednostka terytorialna w przeliczeniu na 1 mieszkańca Polska województwo małopolskie powiat limanowski Gmina Kamienica Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Średnie wydatki jednostek samorządu terytorialnego na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca zostały przedstawione w tabeli 14. Gmina Kamienica w 2014 roku zajęła 7. miejsce wydając 639 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca, co było kwotą wyższą od średniej dla kraju, województwa małopolskiego oraz powiatu limanowskiego. Najmniej na ten cel wydało Miasto Mszana Dolna (434 zł), natomiast najwięcej Gmina Łukowica (711 zł). 47 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 107

108 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 14 Wydatki na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Wydatki na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca Jednostka terytorialna Polska województwo małopolskie powiat limanowski Gmina Kamienica Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W tabelach 15 i 16 zostały przedstawione dochody uzyskiwane przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego z tytułu podatku od nieruchomości oraz od środków transportowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach Na terenie Gminy Kamienica podatek od nieruchomości na 1 mieszkańca w 2014 roku wynosił 148 zł, co dawało gminie 4. miejsce wśród gmin powiatu limanowskiego, wartość ta jednak była niższa od średnich wartości dla kraju, województwa i powiatu. W przypadku wpływów z podatku od środków transportowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca Gmina Kamienica wypadła bardzo niekorzystnie i zajęła ostatnie miejsce wśród gmin powiatu limanowskiego (razem w Gminą Łukowica), osiągając średnią wartość 12 zł. 48 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 108

109 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 15 Dochody podatkowe podatek od nieruchomości w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Dochody podatkowe podatek od nieruchomości w przeliczeniu na Jednostka terytorialna 1 mieszkańca Polska województwo małopolskie powiat limanowski Gmina Kamienica Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Tabela 16 Dochody podatkowe podatek od środków transportowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Dochody podatkowe podatek od środków transportowych w przeliczeniu na Jednostka terytorialna 1 mieszkańca Polska województwo małopolskie powiat limanowski Gmina Kamienica Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 49 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 109

110 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata W tabelach 17 i 18 został przedstawiony udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa będące podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz podatkiem dochodowym od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Gmina Kamienica w 2014 roku zajęła 9. miejsce w powiecie limanowskim pod względem wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Analizując udział podatku dochodowego od osób prawnych, gmina wypadła bardzo niekorzystnie w porównaniu do jednostek administracyjnych wyższego rzędu. W 2014 roku zajęła 7. miejsce wśród jednostek należących do powiatu limanowskiego. Tabela 17 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek Jednostka terytorialna dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca Polska województwo małopolskie powiat limanowski Gmina Kamienica Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 50 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 110

111 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 18 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek Jednostka terytorialna dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca Polska 60,38 52,58 59,19 58,43 54,12 55,35 województwo małopolskie 47,33 36,60 42,38 40,04 40,83 43,78 powiat limanowski 5,03 6,35 5,25 6,41 7,54 8,08 Gmina Kamienica 0,35 0,74 1,03 0,84 0,96 0,57 Miasto Limanowa 28,88 32,85 26,34 34,50 39,48 40,36 Miasto Mszana Dolna 11,15 15,29 17,61 21,73 32,17 29,84 Gmina Dobra 1,86 5,58 3,13 2,84 2,40 1,34 Gmina Jodłownik 0,93 0,78 0,62 1,84 1,17 0,55 Gmina Laskowa 0,18 0,51 0,79 0,82 2,19 1,52 Gmina Limanowa -0,08 0,51-0,37 0,16 0,07 0,12 Gmina Łukowica 0,25 0,85 0,42 1,04 0,16 0,25 Gmina Mszana Dolna 1,08 0,83 1,55 0,34 0,19 0,38 Gmina Niedźwiedź 0,37 0,58 2,44 0,40 1,23 1,00 Gmina Słopnice 0,25 0,42 0,40 0,39 0,68 0,23 Gmina Tymbark 9,37 11,77 6,17 7,10 5,89 21,71 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W tabelach 19 i 20 została zaprezentowana wielkość subwencji ogółem oraz subwencji oświatowej w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Wysoka subwencja negatywnie obrazuje sytuację gospodarczą gminy. Najwyższą subwencję w 2014 roku posiadała Gmina Słopnice (2 001 zł), natomiast najniższą Miasto Limanowa (934 zł). Gmina Kamienica znalazła się na 8. miejscu wśród gmin powiatu limanowskiego (1 793 zł). Zarówno subwencja ogólna, jak i oświatowa w 2014 roku w Gminie Kamienica była wyższa od średniej krajowej, wojewódzkiej oraz powiatu. 51 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 111

112 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 19 Subwencja ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Subwencja ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca Jednostka terytorialna Polska województwo małopolskie powiat limanowski Gmina Kamienica Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Tabela 20 Subwencja oświatowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorzdu terytorialnego Subwencja oświatowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca Jednostka terytorialna Polska województwo małopolskie powiat limanowski Gmina Kamienica Miasto Limanowa Miasto Mszana Dolna Gmina Dobra Gmina Jodłownik Gmina Laskowa Gmina Limanowa Gmina Łukowica Gmina Mszana Dolna Gmina Niedźwiedź Gmina Słopnice Gmina Tymbark Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 52 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 112

113 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wnioski z analizy danych Gminy Kamienica Po przeprowadzeniu analizy danych dotyczących sytuacji społeczno-gospodarczej oraz finansowej Gminy Kamienica, wyciągnięto następujące wnioski: 1. W Gminie Kamienica następuje systematyczny wzrost liczby ludności, mimo odnotowywanego od 2013 roku ujemnego salda migracji. Wpływ na stale zwiększającą się liczbę ludności ma przede wszystkim wysoki wskaźnik przyrostu naturalnego na terenie gminy. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku obrazuje, iż udział osób w wieku przedprodukcyjnym jest wysoki, natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym jest stosunkowo niska. Świadczy to o młodym społeczeństwie. Wzrastająca liczba osób odzwierciedla się w liczbie uczniów szkół podstawowych, gdzie średnia dla Gminy Kamienica jest znacznie wyższa od jednostek administracyjnych wyższego rzędu. Analizując piramidę ludności zauważyć można jej szeroką podstawę, zwężającą się ku górze, co również świadczy o młodym społeczeństwie. 2. Sytuacja demograficzna w gminie jest dobra, jednak należy stworzyć odpowiednie warunki zachęcające mieszkańców do pozostawania na terenie gminy, ponieważ ujemne saldo migracji się powiększa, co świadczy o odpływie ludności z obszaru. Do działań tych można zaliczyć tworzenie atrakcyjnych miejsc pracy oraz warunków mieszkaniowych i wspieranie rodziców przy powrocie do pracy poprzez zapewnienie większej ilości miejsc w przedszkolach i żłobkach oraz kształtowanie estetycznej i funkcjonalnej przestrzeni publicznej. Mając na uwadze dostęp do opieki przedszkolnej można zauważyć znaczną poprawę w stosunku do wartości wskaźnika liczby dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Wartość ta w 2014 roku była wyższa o 22,1% w porównaniu z rokiem 2009, jednak nadal była niższa w stosunku do średnich wartości dla jednostek wyższego rzędu. 3. Liczba nowo rejestrowanych przedsiębiorstw w 2011 roku znacząco spadła jednak od kolejnego roku wskaźnik przyjmował wartość wzrostową w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców, która w 2014 roku była znacznie wyższa od wskaźnika jednostek administracyjnych wyższego rzędu. Nowo rejestrowane podmioty gospodarcze oraz wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i mieszkaniowej gminy powinny przyczynić się w dłuższej perspektywie czasu do wzrostu dochodów własnych w dochodach ogółem, co również poprawi sytuację społeczno-gospodarczą gminy. 4. Sytuacja na rynku pracy związana jest bezpośrednio z rozwojem przedsiębiorczości. Procentowy udział liczby osób bezrobotnych do osób w wieku produkcyjnym w Gminie 53 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 113

114 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Kamienica w 2014 roku był znacznie wyższy niż średnia dla jednostek administracyjnych wyższego rzędu. Mimo, że nastąpił spadek wskaźnika o 2,4% w stosunku do 2013 roku był on ciągle najwyższy wśród wszystkich gmin znajdujących się w powiecie limanowskim. 5. W latach udział dochodów własnych Gminy Kamienica w dochodach ogółem wahał się, natomiast od 2013 roku ma tendencję wzrostową. Osiągnięta w 2014 roku wartość była jednak znacznie niższa niż średnia dla jednostek samorządu terytorialnego wyższego rzędu. Równie niskie były wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca, a podatek dochodowy od osób prawnych w 2014 roku był na bardzo niskim poziomie ponad 70-krotnie niższym niż średnia dla województwa małopolskiego oraz Polski. Gminę cechuje więc słaba samodzielność finansowa, która jest szczególnie istotna ze względu na jakość usług publicznych oraz nowe inwestycje o charakterze rozwojowym. 6. Wydatki majątkowe przeznaczane są na długo- lub krótkookresowe cele inwestycyjne, które służą rozwojowi sektora społecznego i gospodarczego obszaru. W okresie zauważyć można wzrost wartości wydatków majątkowych gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Osiągnięty wskaźnik był również wyższy od średnich dla jednostek administracyjnych wyższego rzędu. 7. Do rozwoju społeczno-gospodarczego gminy przyczynia się również realizacja projektów dofinansowanych z funduszy unijnych. W latach na terenie Gminy Kamienica zrealizowano 5 projektów z RPO WM o łącznej wartości ,29, a średnia wartość przypadająca na jednego mieszkańca wyniosła zaledwie 157,66 zł. Gmina Kamienica powinna pozyskiwać więcej środków unijnych na nowe projekty w ramach programów unijnych na lata , ponieważ w poprzednim okresie programowania zrealizowana wartość projektów w przeliczeniu na 1 mieszkańca była najniższa wśród gmin z powiatu limanowskiego. 8. Na terenie gminy funkcjonują dwa niepubliczne zakłady podstawowej opieki zdrowotnej w Szczawie i Kamienicy. Realizacją zadań polityki społecznej zajmuje się Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kamienicy. Liczba osób w gospodarstwach domowych korzystająca z pomocy społecznej w latach miała tendencję spadkową w 2014 roku osiągnęła poziom 203 osoby w przeliczeniu na mieszkańców. Wynik ten był jednak nadal zdecydowanie wyższy od średniej dla jednostek wyższego rzędu. Negatywną sytuację w gminie obrazuje również wskaźnik liczby dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na mieszkańców. Wartość osiągnięta w 2014 roku była 54 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 114

115 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata wyższa niż średnia dla powiatu limanowskiego oraz ponad dwukrotnie wyższa niż średnia dla województwa małopolskiego oraz Polski. 9. W 2014 roku na terenie Gminy Kamienica zarejestrowanych było 25 fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych, których celem jest działanie na rzecz rozwoju mieszkańców gminy. W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców wskaźnik wzrósł w stosunku do 2009 roku i przyjmował wartości znacznie wyższe niż w powiecie limanowskim, jednak cały czas niższe od średnich dla województwa małopolskiego oraz Polski. Dlatego ważne jest, aby aktywizować społeczność lokalną i zachęcać do angażowania się w działalność non-profit. 10. Gmina Kamienica to przede wszystkim bogate walory przyrodniczo-turystyczne. Ponad 64% stanowią grunty leśne. Gmina w całości położona jest na terenie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, a jednym z ważniejszych obszarów chronionych jest Gorczański Park Narodowy, który zajmuje ha na terenie gminy. Ponadto występują obszary Natura Położenie na granicy Gorców i Beskidu Wyspowego wpływa na atrakcyjność pod względem turystycznym. Największym potencjałem dla rozwoju turystyki jest występowanie wód mineralnych szczawno- -siarczanych w miejscowości Szczawa. Potencjał ten powinien zostać wykorzystany do wzmocnienia usług turystyczno-uzdrowiskowych. Należy również podejmować działania zmierzające do ochrony środowiska naturalnego, aby zapobiegać degradacji cennych przyrodniczo obszarów (m.in. poprzez ograniczenie przemysłu), a także dążyć do wykorzystania istniejących zasobów w celu rozwoju gminy. 55 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 115

116 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Spis rysunków: Rysunek 1 Położenie gminy na tle województwa małopolskiego oraz powiatu limanowskiego... 5 Spis tabel: Tabela 1 Struktura dróg publicznych w Gminie Kamienica... 6 Tabela 2 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Kamienica w 2014 roku... 6 Tabela 3 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w Polsce, województwie małopolskim, powiecie limanowskim i Gminie Kamienica w latach Tabela 4 Atrakcyjność inwestycyjna województwa małopolskiego w 2015 roku Tabela 5 Atrakcyjność inwestycyjna podregionu nowosądeckiego w 2015 roku Tabela 6 Wartość dofinansowania z RPO WM w gminach powiatu limanowskiego Tabela 7 Średnia roczna temperatura i opady w Gminie Kamienica Tabela 8 Wykaz zabytków w Gminie Kamienica wpisanych do rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa Tabela 9 Powierzchnia terenu i gęstość zaludnienia porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 10 Liczba ludności w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 11 Ludność wg ekonomicznych grup wieku [%] w tatach 2009 i 2014 porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 12 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 13 Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 14 Wydatki na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 15 Dochody podatkowe podatek od nieruchomości w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 16 Dochody podatkowe podatek od środków transportowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 116

117 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 17 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 18 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 19 Subwencja ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Tabela 20 Subwencja oświatowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach porównanie wybranych jednostek samorzdu terytorialnego Spis wykresów: Wykres 1 Liczba ludności w Gminie Kamienica w latach Wykres 2 Prognoza ludności w województwie małopolskim na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok)... 7 Wykres 3 Prognoza ludności dla powiatu limanowskiego na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok)... 8 Wykres 4 Przyrost naturalny w przeliczeniu na osób w Gminie Kamienica w okresie Wykres 5 Przyrost naturalny w przeliczeniu na osób w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski... 9 Wykres 6 Saldo migracji na pobyt stały w przeliczeniu na osób w Gminie Kamienica w okresie Wykres 7 Saldo migracji na pobyt stały w przeliczeniu na osób w 2014 roku porównanie średniej dla Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małpolskiego oraz Polski Wykres 8 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w Gminie Kamienica w latach Wykres 9 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 10 Struktura ludności według wieku i płci w Gminie Kamienica w 2014 roku Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 117

118 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 11 Odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w Gminie Kamienica w latach Wykres 12 Odsetek dzieci w wieku 3 5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 13 Liczba uczniów w szkołach podstawowych w przeliczeniu na mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Wykres 14 Liczba uczniów w szkołach podstawowych w przeliczeniu na mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 15 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu po 6 klasie szkoły podstawowej w Gminie Kamienica w latach Wykres 16 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu po 6 klasie szkoły podstawowej w 2014 roku porówanie średniej dla Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 17 Liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych w przeliczeniu na mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Wykres 18 Liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych w przeliczeniu na mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej dla Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 19 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 20 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w Gminie Kamienica w latach Wykres 21 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 22 Jednostki nowo rejestrowane w rejestrze REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w Gminie Kamienica w latach Wykres 23 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatlu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 118

119 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 24 Podmioty gospodarki narodowej na mieszkańców w wieku produkcyjnym w Gminie Kamienica w latach Wykres 25 Podmioty gospodarki narodowej na mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2014 roku porównanie średniej dla Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 26 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Wykres 27 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 28 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Kamienica w latach Wykres 29 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w 2014 roku porównianie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 30 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Wykres 31 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 32 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Wykres 33 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 34 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w Gminie Kamienica w latach Wykres 35 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 36 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Wykres 37 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 119

120 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 38 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Wykres 39 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 40 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Wykres 41 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 42 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Wykres 43 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 44 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Kamienica w latach Wykres 45 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 46 Wartość dofinansowania z RPO WM w przeliczeniu na 1 osobę (w zł) w gminach powiatu limanowskiego Wykres 47 Osoby w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Wykres 48 Osoby w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 49 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Wykres 50 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na mieszkańców w 2014 roku porównanie średniej Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 51 Korzystający z wodociągu w % ogółu ludności porównanie Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego i Polski w roku 2009 i Wykres 52 Korzystający z kanalizacji w % ogółu ludności porównanie Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego i Polski w roku 2009 i Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 120

121 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 53 Liczba oczyszczalni przydomowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2014 roku porównanie Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Wykres 54 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Kamienica w latach Wykres 55 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2014 roku porównanie Gminy Kamienica, powiatu limanowskiego, województwa małopolskiego oraz Polski Bibliografia: 1. Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2015, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy Kamienica, bip.malopolska.pl. 3. Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa Okołowicz W., Martyn D., Regiony klimatyczne, PPWK, Warszawa Platforma internetowa, pl.climate-data.org. 6. Portal informacyjno-edukacyjny, obszary.natura2000.org.pl. 7. Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, stat.gov.pl. 8. Portal internetowy Interaktywna Mapa Polski, mapapolski.com.pl. 9. Program Ochrony Środowiska Powiatu Limanowskiego na lata z perspektywą do roku 2017, Limanowa Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Kamienica do roku 2023, Ochotnica Dolna Rejestr Narodowego Instytutu Dziedzictwa, nid.pl. 12. Serwis Mapa dotacji UE Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, mapadotacji.gov.pl. 13. Serwis Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, krakow.rdos.gov.pl. 14. Strona internetowa Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl. 15. Strona internetowa Gminy Kamienica, kamienica.net.pl. 16. Strona internetowa Gorczańskiego Parku Narodowego, gorczanskipark.pl. 17. Strona internetowa Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl. 18. Strona internetowa Powiatowego Zarządu Dróg w Limanowej, pzd.limanowa.pl. 19. Strona internetowa Zarządu Dróg Wojewódzkich w Krakowie, zdw.krakow.pl. 61 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 121

122 Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2014 r. poz z późn. zm.). 62 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 122

123 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Maj 2016 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 123

124 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Autor: mgr inż. Monika Anasiewicz InicjatywaLokalna.pl ul. Targowa 18/609, Kielce tel ; Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 124

125 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Spis treści 1. WPROWADZENIE PODSTAWA PRAWNA CEL SPORZĄDZANIA OPRACOWANIA ZAKRES PROGNOZY WYMAGANY PRAWEM I TRYB POSTĘPOWANIA ZASTOSOWANA METODYKA CHARAKTERYSTYKA OCENIANEGO DOKUMENTU INFORMACJE PODSTAWOWE GŁÓWNE CELE I ZAŁOŻENIA STRATEGII POWIĄZANIA STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI CHARAKTERYSTYKA TERENU GMINY KAMIENICA ORAZ OBECNEGO STANU ŚRODOWISKA ANALIZA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ PROBLEMY JEGO OCHRONY ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI STRATEGII Z UWZGLĘDNIENIEM OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE Lokalizacja obszaru Powierzchnia ziem Ludność Lokalny klimat Jakość powietrza atmosferycznego Krajobraz oraz występujące formy ochrony przyrody Warunki wodne Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne Zasoby naturalne Dobra materialne, zabytki STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI ZAŁOŻEŃ ZAWARTYCH W STRATEGII ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ODDZIAŁYWAŃ USTALEŃ STRATEGII NA ŚRODOWISKO MATRYCA ZBIORCZA ODDZIAŁYWAŃ ŚRODOWISKOWYCH WPŁYW REALIZACJI PROJEKTU NA POSZCZEGÓLNE ASPEKTY ŚRODOWISKA Różnorodność biologiczna, roślinność, zwierzęta Klimat, powietrze atmosferyczne Ludność Powierzchnia ziem, krajobraz Warunki wodne Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne Zasoby naturalne Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 125

126 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Dobra materialne, zabytki Obszary chronione, Natura SKUMULOWANE I TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU OGRANICZENIE NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO W ZWIĄZKU Z REALIZACJĄ ZADAŃ STRATEGII PROPOZYCJA ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNEGO DO ZAWARTEGO W PROJEKCIE STRATEGII METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI PROJEKTU STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM SPIS RYSUNKÓW SPIS WYKRESÓW SPIS TABEL BIBLIOGRAFIA OŚWIADCZENIE AUTORA PROGNOZY Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 126

127 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykaz skrótów BAT najlepsze dostępne techniki (ang. best available techniques) GUS Główny Urząd Statystyczny GZWP główny zbiornik wód podziemnych JCWP jednolite części wód powierzchniowych JCWPd jednolite części wód podziemnych KPd Korytarz Południowy OChK obszar chronionego krajobrazu OZE odnawialne źródła energii OOŚ ocena oddziaływania na środowisko PEM pola elektromagnetyczne PM pył zawieszony Prognoza Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata RDOŚ Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska Strategia Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska 5 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 127

128 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wprowadzenie 1.1 Podstawa prawna W myśl Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 353) istnieje obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla m.in. skutków realizacji dokumentów strategicznych opracowanych przez organy administracyjne. W tym celu organ opracowujący projekt dokumentu sporządza prognozę oddziaływania na środowisko. Niniejszy dokument Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata (zwany dalej Prognozą) został przygotowany jako pierwszy element w procesie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tego rodzaju dokumentów. Dokument ma na celu identyfikację przewidywanych ewentualnych skutków wpływu ustaleń Strategii na środowisko, ocenę zaproponowanych w nim rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych, a także ich zgodność z przepisami prawa z zakresu ochrony środowiska. Zapisy Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko stanowią odzwierciedlenie wdrożenia do polskich regulacji prawnych ustaleń podjętych na poziomie międzynarodowym w dyrektywach Wspólnot Europejskich: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. WE L 197 z ); Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. WE L 175 z ); Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z ); Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz. Urz. WE L 41 z ); Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału 6 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 128

129 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz. U. UE L 156 z ); Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Dz. U. UE L 24 z ). Poza ww. aktami prawnymi, postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko regulują również obowiązujące ustawy i rozporządzenia prawa polskiego, w tym przede wszystkim: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 z późn. zm.); Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672); Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 71); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1800); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. Nr 192 poz. 1883); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031); Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2014 r. poz z późn. zm.); Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 z późn. zm.); Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 z późn. zm.); Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290); Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2015 r. poz. 199 z późn. zm.); Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz z późn. zm.); 7 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 129

130 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23). 1.2 Cel sporządzania opracowania Wprowadzenie w życie planów i inwestycji zawartych w dokumencie Strategii może powodować oddziaływanie na środowisko. Niniejsza Prognoza ma zdiagnozować możliwe szkody dla środowiska, jakie mogą mieć miejsce na skutek realizacji przedsięwzięć, dla których Strategia wyznacza ramy i kierunki rozwoju, między innymi poprzez ocenę relacji pomiędzy przyjętymi w Strategii rozwiązaniami o charakterze planistycznym i organizacyjnym a uwarunkowaniami środowiska przyrodniczego, a także aspektami gospodarczymi i społecznymi, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Ze względu na brak możliwości przeanalizowania na tym etapie wszystkich działań w zakresie rozwiązań technicznych, etap dokładnej identyfikacji zagrożeń związanych z realizacją inwestycji powinien zostać przeprowadzony na szczeblu uzyskiwania potrzebnych decyzji, a więc na szczeblu lokalnym. Zatem określenie dokładnej skali oddziaływania poszczególnych inwestycji nie jest przedmiotem niniejszej Prognozy. Sporządzony dokument sygnalizuje ewentualne potencjalne zagrożenie środowiska. Dokument ten umożliwia wskazanie na wczesnym etapie potencjalnych kolizji z obszarami przyrodniczymi, kulturowymi oraz ewentualnych konfliktów społecznych. Ponadto jednym z głównych celów tego opracowania jest przedstawienie rozwiązań mających na celu minimalizację negatywnych oddziaływań, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, jak również ocena potencjalnych zmian w środowisku w przypadku braku realizacji zadań zawartych w Strategii. Prognoza ma za zadanie dostarczyć informacje zainteresowanym mieszkańcom w procesie konsultacji społecznych oraz organom Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie i Małopolskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu w Krakowie celem jej zaopiniowania. Prognoza zawiera informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko. Podczas jej opracowywania starano się zidentyfikować i ocenić bezpośrednie, pośrednie oraz skumulowane oddziaływanie na wszelkie komponenty środowiska związane z ustaleniami Strategii. Ponadto przeanalizowano zgodność danego dokumentu z celami środowiska ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym. 8 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 130

131 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Zakres Prognozy wymagany prawem i tryb postępowania Zgodnie z wytycznymi art. 51 ust. 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko niniejsza Prognoza powinna: zawierać: informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu Prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym, oświadczenie autora, a w przypadku, gdy wykonawcą Prognozy jest zespół autorów kierującego tym zespołem, o spełnieniu wymagań, o których mowa w art. 74a ust. 2, stanowiące załącznik do Prognozy; określać, analizować i oceniać: istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, 9 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 131

132 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; przedstawiać: rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Natomiast szczegółowy zakres niniejszego dokumentu, w myśl art. 53 ww. ustawy, został wskazany przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie (pismo z dnia 9 maja 2016 r., znak: OO TP) oraz Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Krakowie (pismo z dnia 13 maja 2016 r., znak: NS ). Informacje zawarte w niniejszej Prognozie zostały opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny. Również stopień jej szczegółowości został dostosowany do szczegółowości założeń projektu Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 132

133 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata W przedmiotowej Prognozie uwzględniono informacje zawarte w prognozach sporządzonych dla innych, przyjętych już dokumentów, powiązanych z projektem poddawanym procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 1.4 Zastosowana metodyka Niniejszą Prognozę sporządzono na podstawie rozpoznania terenowego uwarunkowań ekofizjograficznych i walorów krajobrazowych, identyfikacji potencjalnych zagrożeń i uciążliwości. Analizie poddano dostępne opracowania planistyczne i dokumentacyjne na poziomie gminy, powiatu, województwa i kraju, a także oceny realizacji obowiązków prawnych i skuteczności rozwiązań chroniących środowisko przed nadmierną eksploatacją zasobów oraz wprowadzaniem zanieczyszczeń antropogenicznych do środowiska. Analizowano również środowiskowe uwarunkowania etapu realizacji i eksploatacji celów strategicznych, ze szczególnym uwzględnieniem możliwego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska. Prognoza ma charakter ogólny, ponieważ odnosi się do oceny wpływu celów i zadań zawartych w Strategii. Zastosowane metody są typowe dla strategicznych ocen oddziaływania na środowisko. Zastosowano głównie metody: Opisowe metoda ta dotyczy charakterystyki i oceny istniejącego stanu poszczególnych elementów środowiska dokonanych na podstawie danych: przedstawionych w Programie Ochrony Środowiska oraz uzyskanych z Urzędu Gminy Kamienica, a także z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska prowadzącego wojewódzki monitoring środowiska. Oceny analiz jakościowych metoda ta dotyczy identyfikacji i oceny analiz jakościowych oraz środowiskowych uzyskanych z Urzędu Gminy Kamienica oraz z wojewódzkiego monitoringu środowiska prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. Macierzowe metoda ta przedstawiona została w postaci tabeli, która jest wykresem siatki. W wierszach wpisano uruchamiane przy realizacji Strategii działania, a w kolumnach poszczególne elementy opisujące środowisko. Pod uwagę wzięto następujące komponenty środowiska: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziem, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, obszary chronione, w tym obszary Natura Biorąc pod uwagę oceny skutków środowiskowych wdrażania zadań Strategii, zakwalifikowano poszczególne cele 11 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 133

134 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata projektów do pozytywnych, negatywnych bądź neutralnych w zakresie analizowanego zagadnienia w stosunku do poszczególnych aspektów środowiskowych. Wartościowania metoda ta dotyczy oceny i wartościowania skutków przewidzianych zmian w środowisku podczas wdrażania projektów i wpływu poszczególnych celów projektów na komponenty środowiska. Powyższe metody są stosunkowo ogólne i mają dość subiektywny charakter. Przy sporządzaniu Prognozy wykorzystano dostępne publikacje, dokumenty i raporty dotyczące rozpatrywanego obszaru. Ponadto analizie poddano środowiskowe uwarunkowania etapu realizacji i eksploatacji celów strategicznych, ze szczególnym uwzględnieniem możliwego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska. 12 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 134

135 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Charakterystyka ocenianego dokumentu 2.1 Informacje podstawowe Podstawą prawną do przygotowania Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata jest art. 4 ust 1. Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2016 r. poz. 383), który mówi, że politykę rozwoju prowadzi się na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych. Opracowywanie Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata było okazją do przeprowadzenia otwartych rozmów z przedstawicielami różnych środowisk gminnych. Dyskusja obejmowała analizę obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz możliwości dalszego rozwoju Gminy Kamienica, co pozwoliło uzyskać odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące obecnego stanu, jak również przyszłości Gminy Kamienica. Realizacja celów zawartych w Strategii wspiera pozytywne przemiany na terenie gminy. Dało to podstawy do skonstruowania dokumentu, który ma służyć wszystkim mieszkańcom gminy. Prace nad Strategią były koordynowane przez Zespół ds. Strategii, powołany w lutym 2016 roku przez Wójta Gminy Kamienica, w skład którego weszli: pracownicy administracji samorządowej, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe oraz lokalni liderzy. Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata składa się z trzech zasadniczych części odpowiadających logice procesu strategicznego: pierwsza jest częścią wprowadzającą, druga częścią programująco-strategiczną, zaś trzecia wdrożeniową. 2.2 Główne cele i założenia Strategii Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata jest dokumentem, który prezentuje wizję, jaka chciałaby być gmina w 2023 roku. Wizja ta została ujęta w sformułowaniu: Gmina Kamienica zielonym uzdrowiskiem, miejscem wykorzystującym walory naturalne do rozwoju społeczno-gospodarczego, oferującym wysokiej jakości usługi przyrodolecznicze i turystyczne. W celu realizacji zamierzonej wizji, wyznaczono misję: Tworząc możliwości do aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców w harmonii ze środowiskiem naturalnym, zapewniamy wysoką jakość życia oraz rozwijamy funkcję turystyczno-uzdrowiskową Gminy Kamienica, która ma być motorem do spełnienia wizji Kamienica Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 135

136 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 1 Wizja i misja wyznaczone dla Gminy Kamienica w ramach Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata WIZJA Gmina Kamienica zielonym uzdrowiskiem, miejscem wykorzystującym walory naturalne do rozwoju społeczno-gospodarczego, oferującym wysokiej jakości usługi przyrodolecznicze i turystyczne. MISJA Tworząc możliwości do aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców w harmonii ze środowiskiem naturalnym, zapewniamy wysoką jakość życia oraz rozwijamy funkcję turystyczno-uzdrowiskową Gminy Kamienica. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata W celu urzeczywistnienia założeń wizji i misji przeprowadzono warsztaty i konsultacje społeczne, w ramach których wyznaczono dwa cele strategiczne: Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym obszarem turystyczno- -uzdrowiskowym; Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica. Pomocne w realizacji założeń zawartych w celach strategicznych mają być cele operacyjne oraz wyodrębnione wokół nich działania o większym stopniu szczegółowości. Poszczególne działania priorytetowe w ramach celu strategicznego 1 zaprezentowano w tabeli 2, zaś zadania w ramach celu strategicznego 2 w tabeli 3. Tabela 2 Cele i zadania zawarte w Strategii w ramach 1. celu strategicznego: Gmina Kamienica nowoczesnym i chętnie odwiedzanym obszarem turystyczno-uzdrowiskowym 1.1 Utworzenie uzdrowiska w Szczawie Cel operacyjny Przygotowanie infrastruktury uzdrowiskowej. Zadania Opracowanie operatu uzdrowiskowego i wystąpienie z wnioskiem o uzyskanie statusu uzdrowiska Zagospodarowanie terenu wokół pijalni wód mineralnych wraz z budową tężni i utworzeniem ścieżki zdrowia Wyznaczenie i utworzenie obszarów zieleni urządzonej Organizacja serii spotkań świadomościowych mieszkańców z ekspertami, dotyczących utworzenia uzdrowiska Umożliwienie przyłączy wód mineralnych do obiektów turystycznych Wykorzystanie zasobów naturalnych do rozwoju przyrodolecznictwa oraz świadczenia usług zdrowotnych i prozdrowotnych. Cel operacyjny Organizacja wydarzeń kulturalnych oraz promujących lokalnych artystów i tradycje obszaru Wspieranie działań w zakresie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych w przyrodolecznictwie Wdrożenie innowacyjnych metod w zakresie wykorzystywania wód mineralnych Stymulowanie rozwoju przedsiębiorczości w zakresie usług zdrowotnych i prozdrowotnych Działania proekologiczne oraz podnoszące świadomość mieszkańców na temat wpływu środowiska naturalnego na zdrowie człowieka oraz promowanie zdrowego stylu życia. 1.2 Wykorzystanie potencjału kulturowego i naturalnego regionu Zadania Integracja i aktywizacja społeczności lokalnej wokół dziedzictwa naturalnego, kulturowego i historycznego gminy Stworzenie spójnego, corocznego kalendarza wydarzeń odbywających się na terenie gminy Organizacja cyklicznych wydarzeń o ponadlokalnym zasięgu, stanowiących wizytówkę Gminy Kamienica. 14 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 136

137 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Współpraca ponadlokalna zorientowana na rozwój turystyki Tworzenie infrastruktury turystyczno- -rekreacyjnej Organizacja aktywnych form spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży, poprzez zajęcia sportowo-rekreacyjne, kulturalne oraz inne Stwarzanie warunków do międzypokoleniowej integracji mieszkańców Budowanie wizerunku gminy opartego na produktach lokalnych Tworzenie miejsc promocji i sprzedaży produktów lokalnych Zbudowanie funkcjonalnej sieci szlaków turystyki pieszej, konnej i rowerowej oraz tras narciarskich Organizowanie i prowadzenie szkoleń z zakresu obsługi ruchu turystycznego Opracowanie i wdrożenie koncepcji marketingu gminy, opartego na potencjale turystyczno-uzdrowiskowym i produktach lokalnych Inicjowanie współpracy branży turystycznej i okołoturystycznej Opracowanie i wdrożenie Programu Rozwoju Turystyki Stworzenie spójnego systemu terenowego oznakowania turystycznego oraz informacji turystycznej Utworzenie oferty turystyczno-rekreacyjnej skierowanej do różnych grup docelowych Wyznaczenie na obszarze gminy terenów przeznaczonych pod rozwój bazy turystycznej wraz z ich uzbrojeniem Zagospodarowanie brzegów rzeki Kamienica budowa kąpielisk oraz ścieżki rekreacyjnej i rowerowej wzdłuż rzeki wraz z budową centrum rekreacyjnowypoczynkowego w Szczawie Rozbudowa strefy sportów ekstremalnych na bazie toru motocrossowego w Kamienicy Dolnej Budowa wież/punktów widokowych Budowa hali sportowej w Kamienicy. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Tabela 3 Cele i zadnia zawarte w Strategii w ramach 2. celu strategicznego: Wysoka jakość życia na obszarze Gminy Kamienica 2.1 Wysoka jakość usług publicznych Cel operacyjny Rozbudowa i modernizacja infrastruktury publicznej. Zadania Zapewnienie odpowiedniej jakości oraz dostępności infrastruktury drogowej budowa/przebudowa/remont dróg gminnych, m.in. modernizacja dróg: Kamienica Zasadne oraz Kuźle Wąchały i Zawory w Szczawie Zaprojektowanie i budowa spójnego systemu dróg rowerowych łączących wszystkie miejscowości w gminie Budowa chodników i ciągów pieszych Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej oraz zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia w wodę Modernizacja oczyszczalni ścieków w Szczawie Budowa infrastruktury i zakup sprzętu związanego z ograniczeniem i likwidacją zagrożeń wynikających z klęsk żywiołowych Rozbudowa budynku Remizy Ochotniczej Straży Pożarnej w Szczawie Dążenie do gazyfikacji gminy Przywrócenie lub nadanie nowych funkcji pustostanom, zgodnie z zapotrzebowaniem mieszkańców Modernizacja istniejącej infrastruktury publicznej, wspierającej inwestycje prywatne w rozwój usług turystyczno-uzdrowiskowych Opracowanie i wdrożenie Programu Rewitalizacji Wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży poprzez rozbudowę i wyposażenie infrastruktury edukacyjnej. 15 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 137

138 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wzrost dostępu i jakości usług publicznych Ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Cel operacyjny Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców Budowanie partnerstw międzysektorowych i wspieranie inicjatyw oddolnych Budowa infrastruktury świadczącej usługi opiekuńczo-rehabilitacyjne na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych Zapewnienie dzieciom wystarczającej ilości miejsc w przedszkolach i klubach dziecięcych Poprawa jakości kształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym i gimnazjalnym Zapewnienie dostępu do szybkiego Internetu oraz stosowanie e-usług w administracji publicznej (TIK) Wspieranie włączenia społecznego i aktywna integracja osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym Zapewnienie wysokiej jakości systemu ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej Realizacja programów profilaktycznych Poprawa jakości bezpieczeństwa publicznego Przygotowanie programu wspierania opieki nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi Wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z modernizacją systemów wytwarzania energii Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne na terenie całej gminy Opracowanie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Likwidacja nielegalnych wysypisk śmieci Realizacja programu usuwania wyrobów zawierających azbest. 2.2 Gmina aktywnych przedsiębiorczo i społecznie mieszkańców Zadania Opracowanie i wdrożenie programu rozwoju przedsiębiorczości Utworzenie w gminie punktu doradztwa ds. przedsiębiorczości Wsparcie MŚP na wczesnym etapie działalności oraz późniejszego funkcjonowania Wsparcie finansowe i instytucjonalne działalności gospodarczych Inicjowanie oraz prowadzenie kampanii informacyjnej o dostępnych zewnętrznych źródłach wsparcia finansowego Przygotowywanie ofert inwestycyjnych dla potencjalnych inwestorów Powołanie Forum Organizacji Pozarządowych Organizacja regularnych spotkań trójsektorowych (samorząd, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe) Opracowanie i wdrożenie programu finansowego wsparcia wkładu własnego projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe Wsparcie rozwoju sektora ekonomii społecznej. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Powiązania Strategii z innymi dokumentami Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata jest zgodna i komplementarna z wieloma dokumentami strategicznymi wyższego rzędu, takimi jak: Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu; Strategia Rozwoju Kraju 2020; Polska Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju; Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030; 16 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 138

139 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, miasta, obszary wiejskie (KSRR); Strategia Rozwoju Polski Południowej do roku 2020; Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata Komplementarność tych dokumentów ze Strategią ma podnieść efektywność planowanych do realizacji zadań priorytetowych. Spójności te szczegółowo opisuje podrozdział 2.3 Strategii. 17 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 139

140 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Charakterystyka terenu Gminy Kamienica oraz obecnego stanu środowiska 3.1 Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska oraz problemy jego ochrony istotne z punktu widzenia realizacji Strategii z uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie W poniższym podrozdziale scharakteryzowano poszczególne komponenty odnoszące się do aktualnej sytuacji i stanu środowiska na obszarze Gminy Kamienica. Podczas oceny szczególnie uwzględniono obszary objęte przewidywanym znaczącym oddziaływaniem na środowisko Lokalizacja obszaru Gmina Kamienica położona jest w powiecie limanowskiem, w południowej części województwa małopolskiego, usytuowana na pograniczu dwóch malowniczych jednostek fizyczno-geograficznych między pasmem Gorców a Beskidu Wyspowego. Lokalizację gminy na tle województwa i powiatu przedstawiono na rysunku 1. Rysunek 1 Lokalizacja Gminy Kamienica na tle województwa małopolskiego i powiatu limanowskiego Źródło: Portal internetowy Interaktywna Mapa Polski, mapapolski.com.pl Gmina Kamienica graniczy od północny z gminami Słopnice i Dobra (powiat limanowski), od strony wschodniej z Gminą Łukowica (powiat limanowski) i Gminą Łącko (powiat nowosądecki), od strony południowej z Gminą Ochotnica Dolna (powiat nowotarski), a od strony zachodniej z gminami Mszana Dolna i Niedźwiedź (powiat limanowski) oraz Nowy Targ (powiat nowotarski). W skład gminy, oprócz Kamienicy (podzielonej na dwa sołectwa: Kamienica Górna i Kamienica Dolna), która jest siedzibą władz administracyjnych, wchodzą cztery okoliczne sołectwa: Zbludza, Szczawa, Zasadne i Zalesie. 18 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 140

141 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Przez gminę przebiega droga wojewódzka 968 relacji Lubień Mszana Dolna Kamienica Zabrzeż o łącznej długości 43,7 km na terenie gminy przebiega przez miejscowości Szczawa i Kamienica. Przez gminę przechodzą również dwie drogi powiatowe: droga 1609 K Limanowa Kamienica, która przebiega przez Kamienicą i Zbludzę na odcinku 8,66 km oraz droga 1613 K Zamieście Słopnice Zalesie, która przebiega przez Zalesie na odcinku 1,01 km Powierzchnia ziem Gmina Kamienica zajmuje powierzchnię 95,18 km 2, co stanowi 10% powierzchni powiatu limanowskiego oraz 0,63% powierzchni województwa małopolskiego. Szczegółowy podział struktury użytkowania gruntów w Gminie Kamienica w 2014 roku przedstawia tabela 4 oraz wykres 1. Gmina Kamienica Tabela 4 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Kamienica w 2014 roku Grunty Łąki Pastwiska Pozostałe Grunty Pozostałe Sady orne trwałe trwałe użytki rolne leśne grunty Ogółem [ha] [%] 16,64 1,67 5,36 7,81 1,26 64,48 2, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wykres 1 Struktura użytkowania gruntów na obszarze Gminie Kamienica w 2014 roku Pozostałe grunty 2,78% Grunty orne 16,64% Grunty leśne 64,48% Sady 1,67% Łąki trwałe 5,36% Pozostałe użytki rolne 1,26% Pastwiska trwałe 7,81% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W strukturze użytkowania gruntów na terenie Gminy Kamienica dominują grunty leśne, które stanowią 64,48% ogólnej powierzchni. Grunty orne stanowią drugą w kolejności formę użytkowania gruntów zajmując 16,64% całego obszaru. Najmniejszy udział 1 Strona internetowa Gminy Kamienica, kamienica.net.pl. 19 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 141

142 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata w strukturze użytkowania gruntów całego obszaru gminy mają pozostałe użytki rolne (grunty rolne zabudowane) 1,26%. Gmina Kamienica jest typową gminą rolniczą, na terenie której przeważają bardzo słabej jakości gleby, w większości V i VI klasy bonitacyjnej, a więc najmniej urodzajne w Polsce. Największą powierzchnię zajmują gleby bielicowe o niewykształconym profilu, przeważnie umiarkowane wilgotne. W dolinie rzeki zaś zdarzają się mady górskie, brunatne, wyługowane i brunatne kwaśne. Występujące na terenie gminy grunty orne zaliczone zostały do kompleksu zbożowo-pastewnego lub owsiano-ziemniaczano-górskiego. Na terenie gminy dominują gleby w postaci piaskowców, mułowców i iłowców. W centralnej części gminy występują gleby typu piaskowców, łupków, zlepieńców, margli, podrzędnych iłowców i mułowców. Najmniejszy obszar zajmują gleby w postaci piasków, żwirów, mad rzecznych oraz torfów i namułów. Strukturę morfologiczną gleb na obszarze Gminy Kamienica przedstawiono na rysunku 2. Rysunek 2 Struktura morfologiczna gleb na obszarze Gminy Kamienica Źródło: Strona internetowa Państwowego Instytutu Geologicznego, Państwowego Instytutu Badawczego, pgi.gov.pl Ludność Gminę Kamienicę w 2014 roku (według stanu na dzień 31 grudnia) zamieszkiwało osób (co stanowiło 6,0% ludności powiatu limanowskiego). Od 2011 roku obserwuje się systematyczny wzrost liczby ludności w gminie (wykres 2). 20 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 142

143 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Wykres 2 Liczba ludności w Gminie Kamienica w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Teren gminy w 2014 roku zamieszkiwało mężczyzn i kobiety. W strukturze wieku ludności Gminy Kamienica w 2014 roku największy udział zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet stanowiły osoby w lata, jednak widoczna jest znaczna przewaga kobiet w tym wieku. Najmniejszy udział stanowiły natomiast osoby w wieku 85 lat i powyżej (wykres 3). Wykres 3 Struktura wieku ludności z podziałem na płeć w Gminie Kamienica w 2014 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Udział grupy ludności w wieku przedprodukcyjnym w roku 2014 wynosił 24,9%, co w porównaniu do roku 2010 (27,0%) odzwierciedla spadek o 2,1%. Udział ludności w wieku produkcyjnym w roku 2010 (60,6%) był o 1,0% niższy niż w roku 2014 (61,6%). Analogicznie liczba ludności w wieku poprodukcyjnym wzrosła o 1,0% w porównaniu z rokiem 2010 z poziomu 12,5% do 13,5%. 21 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 143

144 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Na obszarze 95,18 km 2 jaki zajmuje Gmina Kamienica na 1 km 2 przypadają 82 osoby. Wynik ten jest niższy od średniej gęstości zaludnienia dla województwa małopolskiego (222 osoby/km 2 ) i średniej dla powiatu limanowskiego (136 osób/km 2 ) Lokalny klimat Obszar Gminy Kamienica położony jest w malowniczym regionie dwóch subregionów klimatycznych: Beskidu Wyspowego oraz Gorców, które należą do strefy klimatycznej regionu gór średnich. W obrębie tych subregionów można wyróżnić mezoregiony, czyli obszary ciepłych, południowych zboczy i chłodnych wierzchowin 2. Wzdłuż doliny rzeki Kamienica, przy której położona jest gmina, występują najmniej korzystne warunki klimatyczne, gdyż wahania temperatur sięgają od C do C. Wiosna przychodzi zwykle dość późno, zazwyczaj pod koniec marca. Natomiast zima rozpoczyna się w połowie listopada i obfituje w duże opady śniegu, tworząc zwykle dość grubą pokrywę śnieżną. Gwałtowne topnienie śniegów oraz wzbieranie wód powoduje docierający tutaj również wiatr halny. Najsuchszym miesiącem jest luty (31 mm), natomiast w czerwcu opady osiągają najwyższą średnią wartość (115 mm). Suma średnich opadów w ciągu roku wynosi 756 mm. Średnia temperatura w lipcu wynosi 17,5 0 C i sprawia, że jest on najcieplejszym miesiącem w roku, zaś styczeń ze średnią temperaturą -4,7 0 C najchłodniejszym. Średnia roczna temperatura wynosi 7,3 0 C. Okres wegetacji roślin jest krótki, wynosi ok. 180 dni, podczas gdy średnia Polski to 200 dni Jakość powietrza atmosferycznego Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska (Poś) ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości poprzez utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach, oraz zmniejszaniu poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. Nadmierne zanieczyszczenie powietrza, oprócz bezpośredniego szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludności, powoduje także niekorzystne zmiany w jakości wód, gleby, szaty roślinnej i budowlach. Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Kamienica jest: spalanie paliw na cele grzewcze w paleniskach domowych i lokalnych kotłowniach, ruch komunikacyjny i przemysł. 2 Okołowicz W., Martyn D., Regiony klimatyczne, PPWK, Warszawa Strona internetowa Urzędu Gminy Kamienica, kamienica.net.pl; Platforma internetowa pl.climate-data.org. 22 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 144

145 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata W strukturze emisji zanieczyszczeń wyróżnia się: a) zanieczyszczenia gazowe, takie jak: SO2, NO2, CO, CO2 oraz inne gazy pochodzące głównie z procesów technologicznych; b) zanieczyszczenia pyłowe pochodzące z procesów energetycznych (pyły ze spalania paliw) oraz procesów technologicznych. Na stan powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Kamienica wpływa przede wszystkim emisja ze źródeł zlokalizowanych na jej obszarze, a także zanieczyszczenia napływające z sąsiednich aglomeracji. Jakość powietrza w województwie małopolskim została przedstawiona w raporcie Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w roku 2014 sporządzonym przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. Zgodnie z podziałem na strefy, zawartym w nowelizacji Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672), w każdej strefie oceny poziomu substancji w powietrzu podawane są ze względu na dwie grupy kryteriów: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5, ołowiu, benzenu, tlenku węgla, ozonu, kadmu, arsenu, benzo(a)pirenu, niklu ze względu na ochronę zdrowia ludzi; dwutlenku siarki, tlenku azotu, ozonu ze względu na ochronę roślin. Gmina Kamienica leży w obszarze rozległej powierzchniowo strefy małopolskiej km 2. W strefie małopolskiej dokonano pomiarów ze względu na ochronę zdrowia ludzi, natomiast pomiaru ze względu na ochronę roślin dokonano dla całego województwa małopolskiego. Dopuszczalne poziomy ocenianych substancji określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031). Wynikiem oceny jest zaliczenie każdej strefy dla wszystkich substancji podlegających ocenie do jednej z poniższych klas: klasa A (D1) jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych (D1); klasa B jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; klasa C (D2) jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji 23 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 145

146 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata nie jest określony poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych (D2). Poniżej w zestawieniu tabelarycznym (tabele 5 i 6) została przedstawiona klasyfikacja strefy małopolskiej względem poszczególnych zanieczyszczeń. Nazwa strefy Tabela 5 Klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń wg kryterium dla ochrony zdrowia ludzi Kod strefy Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń SO2 NO2 PM10 Pb C2H6 CO As Cd Ni BaP PM 2,5 O3 strefa PL1203 A A C A A A A A A C C A małopolska Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w roku 2014, WIOŚ Kraków Strefa małopolska uzyskała klasę C z powodu przekroczeń poziomu dopuszczalnego dla stężeń 24-godzinnych pyłu PM10, a także z powodu przekroczenia poziomu docelowego pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu. Nazwa strefy Tabela 6 Klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń wg kryterium dla ochrony roślin Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych Kod strefy zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy Ogólna klasa strefy NOx SO 2 O3 strefa małopolska PL1203 A A A A Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w roku 2014, WIOŚ Kraków Analizując wyniki oceny rocznej stanu powietrza wg kryterium dla roślin, strefę małopolską zakwalifikowano do klasy A. Główne zagrożenie dla jakości powietrza w Gminie Kamienica stanowią: emisje zanieczyszczeń w porze zimowej z domów jednorodzinnych, spalanie w lokalnych kotłowniach i piecach różnego rodzaju materiałów odpadowych, wzrost poziomu ruchu pojazdów i wzrost emisji spalin. Powstające zanieczyszczenia ze względu na miejsce występowania, szczególnie w zwartej zabudowie, silnie oddziaływają nie tylko na środowisko, ale także stanowią poważne zagrożenia dla zdrowia lokalnych społeczności. Należy zatem skrupulatnie eliminować obecne problemy na terenie gminy, tj.: stosowanie paliw o wysokiej zawartości popiołu i siarki wraz ze spalaniem śmieci w kotłach o niskiej sprawności cieplnej, wysoki udział indywidualnego ogrzewania na paliwa stałe w zaspokajaniu potrzeb grzewczych mieszkańców, eksploatacja instalacji energetycznych o małej mocy, duże straty energii cieplnej spowodowane złym stanem technicznym budynków, emisja pochodząca z zabrudzenia jezdni oraz jej okolicy, 24 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 146

147 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata emisja powstająca w trakcie prac budowlanych, niedostosowanie instalacji i urządzeń przemysłowych oraz energetycznego spalania paliw do obowiązujących standardów emisyjnych i imisyjnych, niski poziom wiedzy ekologicznej Krajobraz oraz występujące formy ochrony przyrody Pod względem walorów przyrodniczych Gmina Kamienica jest bardzo atrakcyjna jest to jedna z najbardziej malowniczych gmin położonych w centralnej części województwa małopolskiego. Na terenie gminy największą powierzchnię ha zajmuje Gorczański Park Narodowy (GPN), co stanowi 19% powierzchni GPN 4. Ponadto na obszarze Gminy Kamienica znajduje się Południowomałopolski Obszar Chronionego Krajobrazu (POChK) oraz trzy obszary Natura 2000 mające znaczenie dla Wspólnoty 5 : Ostoja Gorczańska (PLH120018); Środkowy Dunajec z dopływami (PLH120088); Gorce (PLB120001). Zgodnie z Rejestrem Form Ochrony Przyrody Województwa Małopolskiego prowadzonym przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Krakowie 6, na dzień roku na obszarze Gminy Kamienica znajdują się następujące pomniki przyrody: Szczawa: lipa w przysiółku Bukówka; wodospad Spad na Kamienicy, wys. 2 m; jodła pospolita w przysiółku Białe; fragment koryta potoku Głębieniec z progami wodospadowymi przysiółek Łuszczki; Zasadne: lipa w przysiółku Magorzyca; Kamienica: park pałacowy. Gorczański Park Narodowy 7 (GPN) utworzony został w 1981 r. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1980 r. (Dz. U. Nr 18 poz. 66), do 1 stycznia 1999 r. (przed reformą administracyjną) znajdował się w województwie nowosądeckim, obecnie w województwie małopolskim. Zajmuje powierzchnię 7 029,85 ha. Od 1997 roku otoczony jest strefą ochronną otuliną o powierzchni ha. 4 Strona internetowa Gorczańskiego Parku Narodowego, gorczanskipark.pl. 5 Portal informacyjno-edukacyjny, obszary.natura2000.org.pl. 6 Strona internetowa Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, krakow.rdos.gov.pl. 7 Program Ochrony Środowiska powiatu limanowskiego na lata z perspektywą do roku 2017 oraz strona internetowa Gorczańskiego Parku Narodowego, gorczanskipark.pl. 25 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 147

148 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata W Gorczańskim Parku Narodowym wyróżnić można trzy kategorie ochrony przyrody: ścisłą (3 611,07 ha) dotyczącą borów, lasów i niektórych polan, czynną (2 882,51 ha), na powierzchni której dozwolone jest wykonywanie drobnych zabiegów pielęgnacyjnych oraz krajobrazową (536,27 ha), która polega na prowadzeniu gospodarki rolnej i leśnej w sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu ochrony. Gorczański Park Narodowy jest typowym parkiem górskim z piętrowym drzewostanem. Fragmenty drzewostanów zachowały swój naturalny, niezmieniony charakter puszczy. Lasy regla dolnego tworzy buczyna karpacka, z udziałem następujących gatunków: jodły, klona jawora, wiązu górskiego i olszy. Regiel górny reprezentowany jest przez bór świerkowy z ograniczonym udziałem gatunków liściastych. Oprócz piętrowej roślinności w Gorcach występuje również inna roślinność m.in. gatunki niżowo-górskie, ogólnogórskie, subalpejskie i alpejskie. Ukształtowanie morfologiczne Gorców jest bardzo typowe dla Beskidów Zachodnich. Wzniesienia oraz grzbiety górskie w szczytowych partiach są zaokrąglone, nieraz spłaszczone, łagodnie schodzą w kierunku dolin, gdzie charakter morfologiczny znacznie się zmienia. Występują wówczas stromizny, bystre potoki, osuwiska. Znajdują się tu również groty i jaskinie osuwiskowe powstałe w wyniku przemieszczania się warstw skalnych (najczęściej gruboławicowych piaskowców magurskich). Ze względu na występowanie rzadkich gatunków ptaków tj. głuszca, dzięcioła białogrzbietego, sóweczki i puszczyka uralskiego, Gorczański Park Narodowy został włączony do projektu Natura 2000 jako Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Gorce. Południowomałopolski Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje powierzchnię ha i położony jest na terenie powiatów: suskiego, myślenickiego, limanowskiego, nowotarskiego, tatrzańskiego, gorlickiego i nowosądeckiego 8. Funkcja ochronna obszaru wynika z wybitnej wartości obiektów przyrodniczych, dla których OChK jest bezpośrednią otuliną lub dodatkową strefą ochronną (przejściową), a ponadto większą część tego terenu stanowi obszar węzłów i korytarzy ekologicznych sieci ECONET-PL. Obszarowo przeważają zróżnicowane ekosystemy leśne. Wśród cennych ekosystemów naturalnych: kompleksy torfowisk wysokich w południowo-zachodniej części 8 Uchwała Sejmiku Województwa Małopolskiego nr XVIII/299/12 z dnia 27 lutego 2012 r. w sprawie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz Uchwała Sejmiku Województwa Małopolskiego XXXIV/578/13 z dnia 25 marca 2013 roku w sprawie zmiany Uchwały Nr XVIII/299/12 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 lutego 2012 roku w sprawie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. 26 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 148

149 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Kotliny Orawsko-Nowotarskiej (tzw. Torfowiska Orawskie) i ekosystem rzeki Białki z przełomem oraz izolowane skałki Pasa Skalic Nowotarskich i Spiskich 9. Funkcjonowanie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu reguluje Uchwała Sejmiku Województwa Małopolskiego nr XVIII/299/12 z dnia 27 lutego 2012 r. w sprawie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz Uchwała Sejmiku Województwa Małopolskiego XXXIV/578/13 z dnia 25 marca 2013 roku w sprawie zmiany Uchwały Nr XVIII/299/12 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 lutego 2012 roku w sprawie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W dokumentach tych znajdują się działania w zakresie czynnej ochrony ekosystemów oraz zakazy. Do szczególnych działań w zakresie czynnej ochrony ekosystemów Południowomałopolskiego OChK należą: utrzymanie ciągłości i trwałości ekosystemów leśnych; sprzyjanie tworzeniu zwartych kompleksów leśnych; tworzenie i odtwarzanie stref ekotonowych, celem zwiększenia bioróżnorodności; utrzymywanie i tworzenie leśnych korytarzy ekologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości migracji dużych ssaków; zalesianie i zadrzewianie gruntów mało przydatnych do produkcji rolnej i nie przeznaczonych na inne cele, z wyłączeniem terenów, na których występują nieleśne siedliska przyrodnicze podlegające ochronie, siedliska gatunków roślin, grzybów i zwierząt związanych z ekosystemami nieleśnymi, a także miejsca pełniące funkcje punktów i ciągów widokowych na terenach o dużych wartościach krajobrazowych; pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym, drzew dziuplastych, części drzew obumarłych, aż do całkowitego ich rozkładu; zachowanie śródleśnych cieków, mokradeł, polan, torfowisk, wrzosowisk, muraw kserotermicznych i piaskowych oraz polan o wysokiej bioróżnorodności; utrzymanie odpowiedniego poziomu wód gruntowych dla zachowania siedlisk wilgotnych i bagiennych; zachowanie siedlisk chronionych i zagrożonych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; działania na rzecz czynnej ochrony oraz restytucji rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, zwierząt i grzybów. 9 Rejestr Obszarów Chronionego Krajobrazu województwa małopolskiego (stan na r.), krakow.rdos.gov.pl. 27 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 149

150 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Na obszarze Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu zakazuje się: zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego oraz budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych; dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 25 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. Zakazy, o których mowa w ustaleniach powyżej, nie dotyczą: realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których przeprowadzona procedura oceny oddziaływania na środowisko wykazała brak niekorzystnego wpływu na ochronę przyrody OChK, lub dla których nie stwierdzono konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; 28 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 150

151 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata wydobywania kamieni, żwiru i piasku w związku z utrzymaniem wód, szlaków żeglownych oraz remontem urządzeń wodnych, o których mowa w art. 124 pkt 3 Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne; terenów objętych koncesjami na wydobywanie kopalin ze złóż, wydanymi na podstawie Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze; terenów przeznaczonych na cele wydobywania skał i minerałów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin; terenów przeznaczonych na cele wydobywania skał i minerałów w uchwalonych po dniu wejścia w życie uchwały o miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, dla których przeprowadzona procedura strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wykazała brak niekorzystnego wpływu na przyrodę OChK; wykonywania koniecznych prac bezpośrednio związanych z robotami budowlanymi dopuszczonymi do realizacji na OChK przez właściwe organy na podstawie Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane: na terenach przeznaczonych pod zabudowę w obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego; poprzedzonymi ostatecznymi decyzjami o warunkach zabudowy; działań związanych z eksploatacją złóż kopalin, zgodnie z koncesjami na wydobywanie kopalin ze złóż wydanymi na podstawie Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze; budowania nowych obiektów budowlanych na obszarach, co do których: miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego lub studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego obowiązujące w Uchwale Sejmiku Województwa Małopolskiego nr XVIII/299/12 z dnia 27 lutego 2012 r. w sprawie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu dopuszczają budowę nowych obiektów budowlanych w zakresie, w jakim budowa ta została jednoznacznie dopuszczona w tych aktach prawnych; projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego uzgodnione przed dniem wejścia w życie Uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego nr XVIII/299/12 z dnia 27 lutego 2012 r. w sprawie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu w trybie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie 29 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 151

152 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata przyrody w związku z Ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, dopuszczają budowę nowych obiektów budowlanych w zakresie, w jakim budowa ta została dopuszczona w tych projektach; w dniu wejścia w życie Uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego nr XVIII/299/12 z dnia 27 lutego 2012 r. w sprawie Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu funkcjonowały w obrocie prawnym ostateczne decyzje o warunkach zabudowy do czasu wykonania na ich podstawie inwestycji lub utraty mocy obowiązującej tych decyzji; w pasie szerokości 25 m od sztucznych zbiorników wodnych o powierzchni mniejszej niż 10 arów. Obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk Ostoja Gorczańska (kod obszaru PLH120018) o powierzchni ,89 ha, położony jest na terenie gmin: Dobra, Kamienica, Mszana Dolna, Niedźwiedź, Słopnice, Nowy Targ, Ochotnica Dolna, Rabka-Zdrój 10. Obszar położony w rejonie małopolskim, obejmuje prawie całe pasmo górskie Gorców, należące do Beskidów Zachodnich. Grzbiety górskie są szerokie i płaskie, a doliny głęboko wcięte. Ostoja jest obszarem źródliskowym dopływów Dunajca i Raby. Sieć potoków jest bardzo gęsta. Większość terenu porośnięta jest lasami. W reglu dolnym są to buczyny i bór świerkowo-jodłowy, w reglu górnym świerczyny górnoreglowe. Zaś obszary nadbrzeżne porastają olszyny. W wyższych partiach gór występują rozległe, ekstensywnie użytkowane polany leśne, stopniowo zarastające lasem. Jest to szczególnie cenna ostoja siedliskowa występuje 13 rodzajów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej (największy obszar spośród nich zajmują żyzne buczyny i bory górnoreglowe) oraz 8 gatunków z załącznika II 11. Szczególne znaczenie mają dobrze zachowane, naturalne zbiorowiska leśne oraz kompleksy łąk. Występuje tu również duża różnorodność roślinna, ok. 940 gatunków, z licznymi stanowiskami chronionych prawnie, rzadkich lokalnie lub zagrożonych roślin naczyniowych. Poza tym jest to ważne miejsce bytowania zwierząt typowych dla Karpat, zwłaszcza drapieżnych, jak: wilk, niedźwiedź, ryś (chronione również dyrektywą siedliskową). Pospolite są także sarny, jelenie, dziki. Na terenie tym występują 10 Strona internetowa Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Natura 2000, natura2000.gdos.gov.pl. 11 Dyrektywa 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. Załącznik I Rodzaje siedlisk przyrodniczych ważnych dla Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia Specjalnych Obszarów Ochrony; Załącznik II Gatunki roślin i zwierząt ważne dla Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia Specjalnych Obszarów Ochrony. 30 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 152

153 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata dość liczne traszki, żaby trawne, ropuchy szare i kumaki górskie oraz salamandra plamista, a gatunek gadów reprezentuje m.in. jaszczurka zwinka, żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny i gniewosz plamisty. Jest to również cenna ostoja ptasia o randze europejskiej, zarastająca lasem z powodu zaprzestania wypasu owiec i bydła. Były to głównie łąki mieczykowo-mietlicowe. W lokalnych zagłębieniach terenu, o zwiększonej wilgotności podłoża, lub przy wysiękach wody, spotyka się eutroficzne młaki 12. Obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk Środkowy Dunajec z dopływami (kod obszaru PLH120088) o powierzchni 755,83 ha obejmuje gminy: Chełmiec, Kamienica, Krościenko nad Dunajcem, Łącko, Łukowica, Nowy Sącz, Ochotnica Dolna, Podegrodzie, Stary Sącz i Szczawnica 13. Ostoję Środkowego Dunajca z dopływami tworzą: rzeka Dunajec na odcinku od północnej granicy Ostoi Pieniny do ujścia lewobrzeżnego dopływu Smolnik, dolna część potoku Ochotnica od mostu w miejscowości Ochotnica Górna do ujścia do Dunajca, dolna część potoku Kamienica Gorczańska (Łącka) od mostu w miejscowości Szczawa do mostu na trasie Krościenko Stary Sącz w miejscowości Zabrzeż, dolna część potoku Słomka od mostu w miejscowości Przyszowa do ujścia do Dunajca. Rzeka Dunajec w granicach ostoi zaliczana jest jako średnia rzeka wyżynna wschodnia, zaś jej dopływy Ochotnica, Kamienica Gorczańska i Słomka zaliczane są do małych rzek fliszowych. Dolina jest częściowo pokryta lasem, a częściowo wykorzystywana rolniczo (użytki zielone, pola uprawne). Wzdłuż rzeki biegnie droga krajowa łącząca Szczawnicę, Krościenko i Nowy Sącz. Koryto rzeki jest z jednej strony ograniczone wałem drogowym (niekiedy umocnione ścianami betonowym lub ostrogami), z drugiej zaś nadbrzeżnymi wzniesieniami. Tworzą je pojedyncze głazy, otoczone kamienie lub żwir, rzadziej piasek. Nurt rzeki jest słabo zacieniony, zróżnicowany, z wyraźnie widocznymi bystrzami i plosami. Liczne odsypy z roślinnością pionierską, a w dolinach Ochotnicy i Kamienicy rozległe kamieńce nadrzeczne. Dunajec w granicach ostoi nie ma przegród blokujących wędrówki ryb. Jedynie w miejscowości Świniarsko znajduje się przegroda denna, która może sprawiać trudności słabiej pływającym przedstawicielom ichtiofauny. 12 Natura 2000 Standardowy formularz danych dla Obszaru Specjalnej Ochrony Siedlisk Ostoja Gorczańska. 13 Strona internetowa Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Natura 2000, natura2000.gdos.gov.pl. 31 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 153

154 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Dopływy Dunajca mają charakter podgórski, dno kamieniste, żwirowe, rzadko piaszczyste. W większości przypadków są silnie wcięte i zacienione, jednak Kamienica Gorczańska, Kamienica Sądecka i Ochotnica wykształciły rozległe obszary kamieńcowe. Dopływy Dunajca stanowią niezbędne zaplecze tarliskowe dla gatunków ryb chronionych. Ostoja jest ważna dla gatunków ryb cennych z przyrodniczego i gospodarczego punktu widzenia. Aktualnie w środkowym Dunajcu i w jego dopływach bytuje 19 gatunków ryb. Poza pstrągiem potokowym i lipieniem, licznie reprezentowane są karpiowate ryby reofilne, takie jak: świnka, brzana, brzanka, kleń, jelec i certa oraz ryby stagnofilne (płoć, leszcz) i drapieżne (szczupak, okoń), podchodzące ze zbiornika Rożnów lub zrzucane z kaskady zbiorników Czorsztyn Sromowce Wyżnie. Dodatkowo środkowy Dunajec jest ważnym miejscem bytowania dla objętej ochroną ex situ głowacicy. W dolinach Ochotnicy, Kamienicy Sądeckiej i Kamienicy Gorczańskiej występują rozległe kamieńce nadrzeczne. Obok doliny Białki, podobnie jak w powyżej wymienionych dopływach, znajduje się najważniejszy w Polsce obszar występowania siedlisk kamieńcowych 14. Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Gorce (kod obszaru PLB120001) o powierzchni 6 824,85 ha położony jest na terenie gmin: Kamienica, Mszana Dolna, Niedźwiedź, Nowy Targ, Ochotnica Dolna, Rabka-Zdrój 15 Obejmuje górne fragmenty pasma Beskidów Zachodnich (Gorców) od wysokości 600 m n.p.m. po szczyty Jaworzyny Kamienickiej (1 288 m n.p.m.), Kudłonia (1 276 m n.p.m.) i Mostownicy (1 251 m n.p.m.). Obszar jest górną częścią zlewni kilku niewielkich rzek (głównie Kamienicy). W partiach przyszczytowych występują górskie polany i łąki (ok. 1% powierzchni), na których dawniej, w dużo większym stopniu niż obecnie, wypasano owce i bydło. W 99% powierzchnia ostoi jest pokryta lasem reglowym. W skład regla górnego wchodzi bór świerkowy, a w reglu dolnym dominuje buczyna karpacka i zbiorowiska borowe. W dolinach potoków występuje olszyna karpacka. Obszar jest ostoją ptasią o randze europejskiej E71 występuje 15 gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi 16. Szczególne znaczenie ma populacja dzięcioła zielonosiwego, dzięcioła trójpalczastego, dzięcioła białogrzbietego, głuszca, muchołówki małej, puchacza, sóweczki, jarząbka, włochatki i puszczyka uralskiego. 14 Natura 2000 Standardowy formularz danych dla Obszaru Specjalnej Ochrony Siedlisk Środkowy Dunajec z dopływami. 15 Strona internetowa Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Natura 2000, natura2000.gdos.gov.pl. 16 Polska Czerwona Księga Roślin jest to księga, w której znajdują się rośliny zagrożone na terenie Polski wyginięciem, a także te, które już wyginęły. 32 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 154

155 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Do rzadkich roślin występujących na tym obszarze należą: wawrzynek wilczełyko, śnieżynka przebiśnieg, dziewięćsił bezłodygowy, szafrany, liczne gatunki goryczek i storczyków. Na terenie ostoi występują też wilki i niedźwiedzie, rysie, zaskrońce oraz żmije zygzakowate, a także 11 gatunków płazów z salamandrą plamistą 17. Przez fragment Gminy Kamienica przebiega jeden z 7 głównych korytarzy ekologicznych Korytarz Południowy (KPd), łączący Lasy Bieszczadów na południowym wschodzie (granica z Ukrainą i Słowacją) z Lasami Rudzkimi na południu (granica z Czechami). Położenie gminy na tle sieci korytarzy ekologicznych w Polsce przedstawiono na rysunku 3. Rysunek 3 Położenie Gminy Kamienica na tle sieci korytarzy ekologicznych w Polsce Źródło: Górny M., Jędrzejewski W., Korytarze ekologiczne w Polsce, Instytut Biologii Ssaków PAN, Białowieża 2011 Głównym założeniem korytarzy ekologicznych jest zapewnienie spójności ekologicznej sieci Natura 2000 oraz innych obszarów prawnie chronionych. Rangę lokalnych ciągów ekologicznych w gminie posiadają doliny rzek i cieków, zagospodarowane jako użytki zielone oraz pasma zadrzewień i zakrzewień Warunki wodne Wody powierzchniowe Gmina Kamienica położona jest w dolinie rzeki Kamienica i jej dopływów należących do rzek i potoków Karpat, których zasoby wodne są znaczne i nierównomiernie rozłożone w czasie i przestrzeni. Charakteryzują się one małą bezwładnością hydrologiczną (częste zmiany stanów wody nawet w ciągu dnia), znacznym potencjałem powodziowym oraz dużą intensywnością procesów erozyjnych (erozja brzegowa i denna). 17 Natura 2000 Standardowy formularz danych dla Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Gorce. 33 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 155

156 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Rzeka Kamienna stanowi dopływ rzeki Dunajec, której zlewnia ma typowo górski charakter odznaczająca się dużymi spadkami i licznymi wzniesieniami powodującymi szybki spływ i duże, krótkotrwałe odpływy. Podczas takich odpływów wody posiadają bardzo dużą energię i prędkość. W wyniku działania tych sił wleczone są i unoszone duże ilości materiału, który w dalszej kolejności osadzany jest w dolnych partiach zlewni. Rzeki i potoki górskie charakteryzują się znaczną zmiennością koryta w wyniku ruchów rumowiska rzecznego. W przebiegu wieloletnim występują okresowe procesy erozyjne na przemian z okresami akumulacji, przy czym zdecydowanie przeważają procesy erozyjne i pogłębienie koryt rzecznych 18. Jednolita część wód powierzchniowych oznacza oddzielny i znaczący element, który można w sposób jednolity scharakteryzować i opisać. Jednolitą część wód może tworzyć jeden lub więcej cieków (rzek, potoków). W wyniku przeglądu zmian i warunków hydromorfologicznych wyróżniono jednolite części wód powierzchniowych: naturalne, silnie zmienione i sztuczne. Silnie zmieniona część wód powierzchniowych to wody, których charakter został w znacznym stopniu zmieniony na skutek fizycznego oddziaływania człowieka. Sztuczna część wód powierzchniowych oznacza wody powstałe na skutek działalności człowieka. Zgodnie z Rozporządzeniem nr 4/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie z dnia 16 stycznia 2014 roku w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły Gmina Kamienica znajduje się w obrębie jednolitej części wód powierzchniowych (JCWP) Kamienica (PLRW ). Państwowy Monitoring Środowiska w zakresie wód powierzchniowych (Monitoring Jakości Wód Powierzchniowych) prowadzony jest w Polsce przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska pod nadzorem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Sposób oraz częstotliwość badań monitoringowych i klasyfikację stanu wód określają rozporządzenia wykonawcze do Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 z późn. zm.) oraz wytyczne Głównego Inspektora Ochrony Środowiska: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 257 poz. 1545); 18 Program Ochrony Środowiska powiatu limanowskiego na lata z perspektywą do roku Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 156

157 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu przeprowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 258 poz z późn. zm.). Monitoring wód powierzchniowych, zgodnie z zapisami art. 155a ustawy Prawo wodne, ma na celu pozyskanie informacji o stanie wód powierzchniowych na potrzeby planowania w gospodarowaniu wodami oraz oceny osiągnięcia celów środowiskowych. Zgodnie z zapisami Ramowej Dyrektywy Wodnej 19 badania prowadzi się w 6-letnich cyklach Planów Gospodarowania Wodami. W 2014 roku monitoring wód powierzchniowych realizowany był na podstawie Programu państwowego monitoringu środowiska województwa małopolskiego na lata (w zakresie podsystemu monitoringu jakości wód powierzchniowych). Badania wód powierzchniowych w 2014 roku prowadzono w 93 punktach pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych na rzekach i potokach województwa (naturalnych, silnie zmienionych oraz sztucznych JCWP rzecznych) oraz w 2 punktach na 1 zbiorniku zaporowym 20. Badania prowadzone były w ramach trzech rodzajów monitoringu 21 : Monitoring diagnostyczny głównym celem było dostarczenie ogólnej oceny stanu jednolitych części wód każdej zlewni i podzlewni na obszarze dorzecza oraz umożliwienie oceny długoterminowych zmian naturalnych, a także zmian wynikających z działalności antropogenicznej. Oceny dokonano na podstawie wyników pomiarów pełnej listy wskaźników elementów biologicznych, fizykochemicznych, substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w tym specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych oraz substancji priorytetowych. Monitoring ten pozwala na uzyskanie spójnego i całościowego obrazu stanu ekologicznego i chemicznego w dorzeczu. Monitoring operacyjny realizowany w celu ustalenia stanu jednolitych części wód, które na podstawie przeglądu wpływu działalności człowieka i/lub wyników monitoringu diagnostycznego uznano za zagrożone niespełnieniem określonych dla nich celów środowiskowych, a także dokonania oceny krótkoterminowych zmian stanu 19 Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, zmierzające do lepszej ochrony wód. 20 Wyniki klasyfikacji i oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych w województwie małopolskim w roku 2014, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków GEO Pomerania, strona internetowa Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie, geopomerania.pl/monitoringsrodowiska/wody/powierzchniowe.html. 35 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 157

158 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata wynikających z realizacji programów działań naprawczych określonych w Programie wodno-środowiskowym kraju. Zakres pomiarowy obejmuje wskaźniki biologiczne, wspomagane przez podstawowe wskaźniki fizykochemiczne. W przypadku występowania w jednolitych częściach wód powierzchniowych źródeł zanieczyszczeń o potencjalnej możliwości zrzutu substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w szczególności substancji priorytetowych, prowadzi się badania tych substancji. Monitoring badawczy mający na celu: określenie wpływu na jakość wód zanieczyszczeń awaryjnych, wyjaśnienie przyczyn niespełnienia celów środowiskowych (osiągnięcia dobrego stanu wód) jeśli ich wyjaśnienie nie jest możliwe na podstawie monitoringu diagnostycznego i operacyjnego, ustalenie przyczyn wyraźnych rozbieżności między wynikami oceny stanu/potencjału ekologicznego na podstawie badań biologicznych i fizykochemicznych oraz zebranie dodatkowych informacji o stanie wód w związku z uwarunkowaniami lokalnymi lub umowami międzynarodowymi. Dla badawczych punktów pomiarowych nie przewiduje się określonego, minimalnego programu badań, ani ich częstotliwości. Znajdująca się na terenie gminy JCWP Kamienica ma typ potoku fliszowego o naturalnej części wód i celu środowiskowym dobry stan wód. Jednolita część wód powierzchniowych będąca w granicach Gminy Kamienica nie jest zagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych. Jednakże trzeba mieć na uwadze art. 38d Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, który określa następujące cele środowiskowe: dla jednolitych części wód powierzchniowych niewyznaczonych jako sztuczne lub silnie zmienione celem jest przede wszystkim ochrona, poprawa oraz przywracanie stanu jednolitych części wód powierzchniowych, tak aby osiągnąć dobry stan tych wód, a także zapobieganie pogorszeniu ich stanu; dla sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych celem jest ochrona wód oraz poprawa ich potencjału ekologicznego i stanu chemicznego, tak aby osiągnąć dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny wód powierzchniowych, a także zapobieganie pogorszeniu ich potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego. Zgodnie z zapisami ww. ustawy cele środowiskowe należy osiągnąć do dnia 22 grudnia 2015 r. 36 Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 158

159 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Biorąc pod uwagę zagrożenie powodziowe, teren Gminy Kamienica usytuowany jest korzystnie. Jednakże przez teren gminy przepływają liczne potoki o charakterze górskim. Zagrożenie powodziowe występuje corocznie, w czasie wiosennych roztopów na przełomie marca i kwietnia oraz tzw. wyżówki, na przełomie czerwca i lipca. Jego wielkość uzależniona jest od stanu warunków atmosferycznych (gwałtowne ocieplenie i topnienie śniegów oraz intensywność opadów). Zgodnie z danymi przedstawionymi na rysunku 4, teren Gminy Kamienica nie leży na obszarze zagrożenia powodziowego, zgodnie z prawdopodobieństwem wystąpienia powodzi wynoszącym Q 0,2% raz na 500 lat. Rysunek 4 Obszary zagrożenia powodziowego na terenie Gminy Kamienica Źródło: Hydroportal Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, kzgw.gov.pl Wody podziemne Według podziału Wiencława i Mitręgi powiat limanowski położony jest na terenie karpackiego regionu hydrogeologicznego (XXIV), którego zasoby eksploatacyjne szacowane są na 195 tys. m 3 /d, a jednostkowe zasoby eksploatacyjne Meks wynoszą 11 m 3 /na dobę na km 2, co kwalifikuje ten region do terenów praktycznie bezwodnych 22. Gmina Kamienica leży w granicach dwóch jednolitych części wód podziemnych (JCWPd): 153 i 154 oraz w granicach głównego zbiornika wód podziemnych (GZWP) nr 439 (rysunek 5). 22 Program Ochrony Środowiska powiatu limanowskiego na lata z perspektywą do roku Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 159

160 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Strategii Rozwoju Gminy Kamienica na lata Rysunek 5 Lokalizacja GZWP i JCWPd w obrębie Gminy Kamienica według podziału na 161 części Źródło: Strona internetowa Państwowej Służby Hydrogeologicznej, psh.gov.pl W granicach gminy znajduje się główny zbiornik wód podziemnych nr 439, szczelinowo-porowy, o zasobach dyspozycyjnych 23 tys. m 3 /dobę. Wody jednolitych części wód podziemnych, w obrębie których położona jest Gmina Kamienica, odznaczają się dobrym stanem chemicznym. Pod względem ilościowym wody JCWPd 153 i 154 ocenione zostały dobrze. Obie JCWPd w granicach gminy nie są zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych 23. Dla jednolitych części wód podziemnych w art. 38e Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne wyznaczone zostały następujące cele środowiskowe: zapobieganie lub ograniczanie wprowadzania do nich zanieczyszczeń; zapobieganie pogorszenia oraz poprawa ich stanu; ochrona i podejmowanie działań naprawczych, a także zapewnianie równowagi między poborem a zasilaniem tych wód, tak aby osiągnąć ich dobry stan. Realizując cele, o których mowa w ust. 1 ww. ustawy, podejmuje się w szczególności działania określone w Programie wodno-środowiskowym kraju, polegające na stopniowym redukowaniu zanieczyszczenia wód podziemnych przez odwracanie znaczących i utrzymujących się tendencji wzrostowych zanieczyszczenia powstałego w wyniku działalności człowieka. Znacząca i utrzymująca się tendencja wzrostowa oznacza 23 Program wodno-środowiskowy kraju załącznik 1, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa Id: C7D BBB0-36A025CD76A2. Uchwalony Strona 160

Lokalna Grupa Działania Przyjazna Ziemia Limanowska. Analiza SWOT

Lokalna Grupa Działania Przyjazna Ziemia Limanowska. Analiza SWOT Lokalna Grupa Działania Przyjazna Ziemia Limanowska Analiza SWOT Wrzesień 2015 Analiza SWOT jest to jedna z najpopularniejszych i najskuteczniejszych metod analitycznych wykorzystywanych we wszystkich

Bardziej szczegółowo

Lokalna Grupa Działania Piękna Ziemia Gorczańska

Lokalna Grupa Działania Piękna Ziemia Gorczańska Lokalna Grupa Działania Piękna Ziemia Gorczańska Analiza SWOT Wrzesień 2015 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Zadanie współfinansowane

Bardziej szczegółowo

Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata

Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata Strategia Rozwoju Gminy Kamienica na lata 2016 2023 Czerwiec 2016 Spis treści Wstęp... 3 1. Część wprowadzająca... 5 1.1. Strategia jako instrument kreowania polityki rozwoju... 5 1.2. Metodologia prac

Bardziej szczegółowo

Lokalna Grupa Działania. Perły Ponidzia

Lokalna Grupa Działania. Perły Ponidzia Lokalna Grupa Działania Perły Ponidzia Analiza SWOT Październik 2015 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Zadanie współfinansowane ze środków

Bardziej szczegółowo

Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Gorce-Pieniny. Analiza SWOT

Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Gorce-Pieniny. Analiza SWOT Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Gorce-Pieniny Analiza SWOT Analiza SWOT jest to jedna z najpopularniejszych i najskuteczniejszych metod analitycznych wykorzystywanych we wszystkich obszarach planowania

Bardziej szczegółowo

Zakres Obszarów Strategicznych.

Zakres Obszarów Strategicznych. Zakres Obszarów Strategicznych. Załącznik nr 2 do Strategii Rozwoju Gminy Lipnica na lata 2014-2020. Konstrukcja Obszarów Strategicznych Strategii Rozwoju Gminy Lipnica na lata 2014-2020 zakłada wpisywanie

Bardziej szczegółowo

Warsztat strategiczny 1

Warsztat strategiczny 1 Strategia Rozwoju Miasta Nowy Targ na lata 2018-2023 z perspektywą do 2030 roku Warsztat strategiczny 1 Artur Kubica, Bartosz Tyrna Nowy Targ, 12/04/2018 Plan warsztatu Rola strategii rozwoju i jej kształt

Bardziej szczegółowo

Kierunki i zadania do Strategii Rozwoju Gminy Zgierz na lata 2014-2020

Kierunki i zadania do Strategii Rozwoju Gminy Zgierz na lata 2014-2020 Kierunki i zadania do Strategii Rozwoju Gminy Zgierz na lata 2014-2020 Obszar I Infrastruktura społeczna. 1. Wspieranie aktywności oraz integracji społeczności lokalnej. 2. Wspieranie i aktywizacja mieszkańców

Bardziej szczegółowo

Priorytet 5: Rozwój obszarów wiejskich. Analiza SWOT

Priorytet 5: Rozwój obszarów wiejskich. Analiza SWOT 72 Priorytet 5: Rozwój obszarów wiejskich Analiza SWOT MOCNE STRONY 1. Możliwość rozwoju produkcji żywności wysokiej jakości. 2. Korzystna struktura wielkości gospodarstw. 3. Korzystne warunki przyrodnicze

Bardziej szczegółowo

Lokalna Grupa Działania Rozwój Ziemi Lubaczowskiej

Lokalna Grupa Działania Rozwój Ziemi Lubaczowskiej Lokalna Grupa Działania Rozwój Ziemi Lubaczowskiej Analiza SWOT Październik 2015 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Zadanie współfinansowane

Bardziej szczegółowo

Zbiorcze zestawienie analizy SWOT dla obszaru Lokalnej Grupy Działania Krajna Złotowska MOCNE STRONY

Zbiorcze zestawienie analizy SWOT dla obszaru Lokalnej Grupy Działania Krajna Złotowska MOCNE STRONY Zbiorcze zestawienie analizy SWOT dla obszaru Lokalnej Grupy Działania MOCNE STRONY 1. Walory środowiska naturalnego potencjał dla rozwoju turystyki i rekreacji 2. Zaangażowanie liderów i społeczności

Bardziej szczegółowo

I Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009

I Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009 I Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009 Strategią rozwoju nazywa się rozmaite sposoby oddziaływania w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego Strategia rozwoju

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2. Karty przedsięwzięć dotyczących komponentu społeczno-gospodarczych

Załącznik nr 2. Karty przedsięwzięć dotyczących komponentu społeczno-gospodarczych Załącznik nr 2. Karty przedsięwzięć dotyczących komponentu społeczno-gospodarczych Nr 1 Atrakcyjni na rynku pracy, koszt w PLN Szkolenia i kursy skierowane do osób dorosłych (bezrobotnych), które z własnej

Bardziej szczegółowo

Gminny Program Rewitalizacji Miasta Ostrów Mazowiecka na lata Spotkanie konsultacyjne 18/10/16 Ostrów Mazowiecka

Gminny Program Rewitalizacji Miasta Ostrów Mazowiecka na lata Spotkanie konsultacyjne 18/10/16 Ostrów Mazowiecka Gminny Program Rewitalizacji Miasta Ostrów Mazowiecka na lata 2016-2023 Spotkanie konsultacyjne 18/10/16 Ostrów Mazowiecka 1 Agenda Wprowadzenie o GPR Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych Obszar zdegradowany

Bardziej szczegółowo

ANKIETA DOTYCZĄCA ANALIZY POTRZEB I PROBLEMÓW

ANKIETA DOTYCZĄCA ANALIZY POTRZEB I PROBLEMÓW ANKIETA DOTYCZĄCA ANALIZY POTRZEB I PROBLEMÓW Szanowni Państwo Urząd Gminy rozpoczął prace nad przygotowaniem Strategii Rozwoju. istotnym elementem, niezbędnym dla stworzenia strategii jest poznanie opinii

Bardziej szczegółowo

II KONSULTACJE W SPRAWIE OPRACOWANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY OSIEK NA LATA 2015-2022

II KONSULTACJE W SPRAWIE OPRACOWANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY OSIEK NA LATA 2015-2022 II KONSULTACJE W SPRAWIE OPRACOWANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY OSIEK NA LATA 2015-2022 2022 WYNIKI ANKIETY DLA MIESZKAŃCÓW GMINY OSIEK OCENA STANU INFRASTRUKTURY NA TERENIE GMINY OSIEK OCENA SYTUACJI GOSPODARCZEJ

Bardziej szczegółowo

Priorytet 5: Rozwój obszarów wiejskich. Analiza SWOT

Priorytet 5: Rozwój obszarów wiejskich. Analiza SWOT 80 Priorytet 5: Rozwój obszarów wiejskich Analiza SWOT MOCNE STRONY 1. Możliwość rozwoju produkcji żywności wysokiej jakości. 2. Korzystna struktura wielkości gospodarstw. 3. Korzystne warunki przyrodnicze

Bardziej szczegółowo

ZAKRES LOKALNYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH

ZAKRES LOKALNYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH ZAKRES LOKALNYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH WIELKOPOLSKIE REGIONALNE FORUM TERYTORIALNE Spotkanie subregionalne - Kalisz, 11 czerwca 2018 r. Oddział Planowania Strategicznego DPR Metodyka opracowania Analiza

Bardziej szczegółowo

Wykres nr 1 Największy potencjał obszaru LGD wg ankietowanych

Wykres nr 1 Największy potencjał obszaru LGD wg ankietowanych Badania ankietowe (Etap I, II, V) Kolejną metodą partycypacji zastosowaną w opracowywaniu LSR były badania ankietowe. LGD Przyjazna Ziemia Limanowska pierwsze ankiety dla społeczności lokalnej wysłała

Bardziej szczegółowo

Wizja. 2. Gmina Bełżec przyjaznym miejscem życia i pracy z rozwijającym się rolnictwem oraz przedsiębiorczością.

Wizja. 2. Gmina Bełżec przyjaznym miejscem życia i pracy z rozwijającym się rolnictwem oraz przedsiębiorczością. Wizja 1. Roztoczańskie Centrum Rekreacyjne wykorzystujące położenie transgraniczne, walory przyrodnicze i gospodarcze dla poszerzania oferty turystycznowypoczynkowej. 2. Gmina Bełżec przyjaznym miejscem

Bardziej szczegółowo

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (LSR) na okres programowania PROW

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (LSR) na okres programowania PROW Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (LSR) na okres programowania PROW 2014-2020 Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie Poleska Dolina Bugu Grudzień 2015 Rozdział IV Analiza SWOT Analiza

Bardziej szczegółowo

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Dynów na lata

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Dynów na lata Projekt Opracowanie i przyjęcie do realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Dynów realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014 2020 Celem pracy jest opracowanie dokumentu,

Bardziej szczegółowo

Uogólniona dla całego obszaru, objętego LSR, Analiza SWOT. z wykorzystaniem analiz SWOT z konsultacji przeprowadzonych w gminach

Uogólniona dla całego obszaru, objętego LSR, Analiza SWOT. z wykorzystaniem analiz SWOT z konsultacji przeprowadzonych w gminach Uogólniona dla całego obszaru, objętego LSR, Analiza SWOT z wykorzystaniem analiz SWOT z konsultacji przeprowadzonych w gminach i analizy SWOT powiatu MOCNE STRONY 1. Atrakcyjne walory krajobrazowo przyrodnicze

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030 Spotkanie organizacyjne STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030 Puławy, 19 marca 2014 Agenda spotkania Zespołu ds. opracowania Strategii 2 Rozwoju Miasta Puławy do roku

Bardziej szczegółowo

Organizacje pozarządowe jako potencjalni beneficjenci w MRPO 2014-2020. Jakub Szymański Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej

Organizacje pozarządowe jako potencjalni beneficjenci w MRPO 2014-2020. Jakub Szymański Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej Organizacje pozarządowe jako potencjalni beneficjenci w MRPO 2014-2020 Jakub Szymański Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej SCHEMAT RPO 2014-2020: DWUFUNDUSZOWY I ZINTEGROWANY 1. WARUNKI DLA ROZWOJU

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO GMINY GNOJNIK NA LATA ROZDZIAŁ 2. STRESZCZENIE

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO GMINY GNOJNIK NA LATA ROZDZIAŁ 2. STRESZCZENIE ROZDZIAŁ 2. STRESZCZENIE Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Gnojnik na lata 2012-2020 jest podstawowym dokumentem określającym wizję, misję, cele strategiczne, cele operacyjne i finansowe

Bardziej szczegółowo

Gospodarka Sfera społeczna Turystyka 2. Prosimy o zaznaczenie 3 aspektów najpilniejszych do realizacji w celu poprawy warunków bytowych Gminie:

Gospodarka Sfera społeczna Turystyka 2. Prosimy o zaznaczenie 3 aspektów najpilniejszych do realizacji w celu poprawy warunków bytowych Gminie: Szanowni Państwo, W związku z podjęciem prac związanych z opracowaniem dokumentu strategicznego pn. Strategia Rozwoju Gminy Łącko na lata 2018-2023, zwracamy się do Państwa z prośbą o wypełnienie poniższej

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY KWIDZYN NA LATA PROJEKT

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY KWIDZYN NA LATA PROJEKT STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY KWIDZYN NA LATA 2014-2020 PROJEKT Opracowano: dr inż. Marcin Duda Kwidzyn 2014 Spis treści Wprowadzenie... 4 Metodologia prac... 5 Harmonogram prac...

Bardziej szczegółowo

OPRACOWANIE ZINTEGROWANEGO PROGRAMU AKTYWIZACJI I PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ NA TERENIE OBSZARU FUNKCJONALNEGO BLISKO KRAKOWA

OPRACOWANIE ZINTEGROWANEGO PROGRAMU AKTYWIZACJI I PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ NA TERENIE OBSZARU FUNKCJONALNEGO BLISKO KRAKOWA OPRACOWANIE ZINTEGROWANEGO PROGRAMU AKTYWIZACJI I PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ NA TERENIE OBSZARU FUNKCJONALNEGO BLISKO KRAKOWA - w ramach projektu Razem Blisko Krakowa zintegrowany rozwój podkrakowskiego obszaru

Bardziej szczegółowo

Strategia rozwoju Gminy Lipno na lata

Strategia rozwoju Gminy Lipno na lata Strategia rozwoju Gminy Lipno na lata 2017-2026 Prezentacja wyników prac 8 maja 2017 r. Fundacja Partnerzy dla Samorządu Radosław Szarleja 1 PROGRAM PREZENTACJI 1. Uzasadnienie potrzeby sporządzenia Strategii

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIASTA PABIANICE

STRATEGIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIASTA PABIANICE STRATEGIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIASTA PABIANICE 2007-2015 METODYKA AKTUALIZACJI STRATEGII Etap 1: Diagnoza stanu miasta Etap 2: Analiza strategiczna Etap 3: Opracowanie założeń dla rozwoju miasta 2 METODYKA

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU POWIATU SIERADZKIEGO NA LATA dr Marek Chrzanowski

STRATEGIA ROZWOJU POWIATU SIERADZKIEGO NA LATA dr Marek Chrzanowski STRATEGIA ROZWOJU POWIATU SIERADZKIEGO NA LATA 2015-2020 dr Marek Chrzanowski PROCES OPRACOWANIA STRATEGII Analiza danych źródłowych CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA Spotkania warsztatowe Zespołu Ankieta przeprowadzona

Bardziej szczegółowo

ANKIETA. Strategii Rozwoju Gminy Kargowa na lata

ANKIETA. Strategii Rozwoju Gminy Kargowa na lata ANKIETA Strategii Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2015-2022 GOSPODARKA 1. Jak ocenia Pani / Pan dostęp i stan podstawowych mediów w gminie /zwodociągowanie, kanalizacja sanitarna/?. 2. Jak ocenia Pani /

Bardziej szczegółowo

Priorytet 1: Rozwój i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionu. Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego

Priorytet 1: Rozwój i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionu. Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego Priorytet 1: Rozwój i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionu Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa

Bardziej szczegółowo

CEL OGÓLNY (CO) CEL SZCZEGÓŁOWY (CS) PRZEDSIĘWZIĘCIE (P) PREFEROWANE TYPY OPERACJI

CEL OGÓLNY (CO) CEL SZCZEGÓŁOWY (CS) PRZEDSIĘWZIĘCIE (P) PREFEROWANE TYPY OPERACJI Opis operacji odpowiadającej działaniu z zakresu Małe projekty pod kątem spełniania kryteriów wyboru określonych w Lokalnej Strategii Rozwoju Lokalnej Grupy Działania Partnerstwo na Jurze Tytuł projektu:

Bardziej szczegółowo

Projekt dofinansowany ze środków Unii Europejskiej oraz Funduszu Europejskiego Pomoc Techniczna

Projekt dofinansowany ze środków Unii Europejskiej oraz Funduszu Europejskiego Pomoc Techniczna Projekt dofinansowany ze środków Unii Europejskiej oraz Funduszu Europejskiego Pomoc Techniczna 2014-2020 Rewitalizacja jest zbiorem kompleksowych działań, prowadzonych na rzecz lokalnej społeczności,

Bardziej szczegółowo

II KONSULTACJE W SPRAWIE OPRACOWANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY MIASTO I GMINA SEROCK NA LATA 2016-2025

II KONSULTACJE W SPRAWIE OPRACOWANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY MIASTO I GMINA SEROCK NA LATA 2016-2025 II KONSULTACJE W SPRAWIE OPRACOWANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY MIASTO I GMINA SEROCK NA LATA 2016-2025 DRZEWO CELÓW CELE STRATEGICZNE Prężna gospodarczo gmina ukierunkowana na tworzenie innowacyjnych klastrów

Bardziej szczegółowo

Zielone miejsca pracy w Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 i Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Dolnośląskiego

Zielone miejsca pracy w Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 i Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Dolnośląskiego Zielone miejsca pracy w Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 i Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Dolnośląskiego 2014 2020. Priorytety i wysokość wsparcia dr Robert Foks Zespół

Bardziej szczegółowo

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2007-2013 STRUKTURA DOKUMENTU 2 1. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa lubelskiego, 2. Strategia realizacji Regionalnego Programu

Bardziej szczegółowo

LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA RUDA ŚLĄSKA DO ROKU 2030

LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA RUDA ŚLĄSKA DO ROKU 2030 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA RUDA ŚLĄSKA DO ROKU 2030 Warsztat 1 Prowadzenie: prof. dr hab. Andrzej Klasik, dr Krzysztof Wrana, dr Adam Polko, mgr Marcin Budziński Fundacja Edukacji Przedsiębiorczej

Bardziej szczegółowo

Przedsięwzięcie 3.2 Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu

Przedsięwzięcie 3.2 Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu Kryteria wyboru operacji załącznik Nr 3 do ogłoszenia naboru nr 3/17 Przedsięwzięcie 3. Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu LP. Operacje Kryterium Zasady pkt. pkt. Opis / Sposób

Bardziej szczegółowo

Część II. Opracowanie celów strategicznych, operacyjnych oraz projektów, działań

Część II. Opracowanie celów strategicznych, operacyjnych oraz projektów, działań II warsztat strategiczny gmina Gorzków Część I. Opracowanie Misji i Wizji gminy MISJA Grupa 1: 1. Bezpieczne przejścia szlaki komunikacyjne (ścieżka rowerowa, szlaki konne, trasy spacerowe, chodniki łączące

Bardziej szczegółowo

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie RAPORT MONITORUJĄCY POSTĘPY W REALIZACJI LOKALNEJ STRATEGII ROZWOJU ORAZ FUNKCJONOWANIE STOWARZYSZENIA LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA RAZEM KU LEPSZEJ PRZYSZŁOŚCI za okres: lipiec wrzesień 2016 r.. I. STOPIEŃ

Bardziej szczegółowo

MAŁE PROJEKTY W RAMACH LSR ZIEMIA PSZCZYOSKA - spotkanie informacyjne -

MAŁE PROJEKTY W RAMACH LSR ZIEMIA PSZCZYOSKA - spotkanie informacyjne - MAŁE PROJEKTY W RAMACH LSR ZIEMIA PSZCZYOSKA - spotkanie informacyjne - PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 2007-2013 Podstawowe założenia, jak również zakres, cele oraz działania Programu zostały wybrane

Bardziej szczegółowo

- w ramach projektu Razem Blisko Krakowa zintegrowany rozwój podkrakowskiego obszaru funkcjonalnego

- w ramach projektu Razem Blisko Krakowa zintegrowany rozwój podkrakowskiego obszaru funkcjonalnego Opracowanie dokumentów planistycznych o charakterze strategicznym i operacyjnym oraz dokumentów wdrożeniowych dla podkrakowskiego obszaru funkcjonalnego Blisko Krakowa - w ramach projektu Razem Blisko

Bardziej szczegółowo

ZAKRES LOKALNYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH

ZAKRES LOKALNYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH ZAKRES LOKALNYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH WIELKOPOLSKIE REGIONALNE FORUM TERYTORIALNE Spotkanie subregionalne, Poznań, 21 czerwca 2018 r. Oddział Planowania Strategicznego DPR Metodyka opracowania 80

Bardziej szczegółowo

Cele Lokalnej Strategii Rozwoju LGD - Forum Powiatu Garwolińskiego na lata

Cele Lokalnej Strategii Rozwoju LGD - Forum Powiatu Garwolińskiego na lata Cele Lokalnej Strategii Rozwoju LGD - Forum Powiatu Garwolińskiego na lata 2014-2020 1. Poprawa jakości życia mieszkańców obszaru Lokalnej Grupy Działania Forum Powiatu Garwolińskiego 2. Rozwój innowacyjnej

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA Załącznik do Uchwały Nr... Rady Powiatu Żarskiego z dnia..2016 r. PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA 2016-2021 Żary, 2016 r. 1 SPIS TREŚCI: I. WPROWADZENIE.3 II. DIAGNOZA..4 III. CEL

Bardziej szczegółowo

Tabela 19. Cele i wskaźniki LSR. 1.0 CEL OGÓLNY I 1.0 Stworzenie potencjału dla rozwoju lokalnej gospodarki i tworzenia miejsc pracy na obszarze LGD

Tabela 19. Cele i wskaźniki LSR. 1.0 CEL OGÓLNY I 1.0 Stworzenie potencjału dla rozwoju lokalnej gospodarki i tworzenia miejsc pracy na obszarze LGD Tabela 19. Cele i wskaźniki LSR 1.0 CEL OGÓLNY I 1.0 Stworzenie potencjału dla rozwoju lokalnej gospodarki i tworzenia miejsc pracy na obszarze 1.1 CELE 1.1. Rozwój i wsparcie przedsiębiorczości mieszkańców.

Bardziej szczegółowo

WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM 2014-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM 2014-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM 2014-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego dr Stanisław Sorys Wicemarszałek Województwa Małopolskiego 1_GOSPODARKA WIEDZY 2_CYFROWA MAŁOPOLSKA 3_PRZEDSIĘBIORCZA

Bardziej szczegółowo

RAPORT MONITORUJĄCY POSTĘPY W REALIZACJI LSR ORAZ FUNKCJONOWANIE STOWARZYSZENIA LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA ZIEMI CHEŁMSKIEJ

RAPORT MONITORUJĄCY POSTĘPY W REALIZACJI LSR ORAZ FUNKCJONOWANIE STOWARZYSZENIA LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA ZIEMI CHEŁMSKIEJ RAPORT MONITORUJĄCY POSTĘPY W REALIZACJI LSR ORAZ FUNKCJONOWANIE STOWARZYSZENIA LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA ZIEMI CHEŁMSKIEJ za okres: MAJ CZERWIEC 2016 r. I. STOPIEŃ OSIĄGNIĘCIA CELÓW I WSKAŹNIKÓW LSR CEL

Bardziej szczegółowo

Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata

Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata 2008-2013 Wąbrzeźno, wrzesień 2008 -2- Spis treści Wstęp Rozdział 1. Nawiązanie

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA WYBORU OPERACJI

KRYTERIA WYBORU OPERACJI Załącznik nr 1 do uchwały nr XXXI/177/2016 Walnego Zebrania Członków z dnia 24.10.2016 r. KRYTERIA WYBORU OPERACJI 1. ZAKRES TEMATYCZNY PROW: BUDOWA LUB PRZEBUDOWA OGÓLNODOSTĘPNEJ I NIEKOMERCYJNEJ INFRASTRUKTURY

Bardziej szczegółowo

Dokumenty strategiczne w pozyskiwaniu środków. z UE. Barbara Pędzich-Ciach. ekspertka: prowadząca: Dorota Kostowska

Dokumenty strategiczne w pozyskiwaniu środków. z UE. Barbara Pędzich-Ciach. ekspertka: prowadząca: Dorota Kostowska Dokumenty strategiczne w pozyskiwaniu środków ekspertka: z UE. Barbara Pędzich-Ciach prowadząca: Dorota Kostowska Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc

Bardziej szczegółowo

Raport z badania ankietowego na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Kieleckiego do roku 2020

Raport z badania ankietowego na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Kieleckiego do roku 2020 Raport z badania ankietowego na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Kieleckiego do roku 2020 ZAŁĄCZNIK NR 2 do Strategii Rozwoju Powiatu Kieleckiego do roku 2020 Kielce, luty 2017 r. Strona

Bardziej szczegółowo

CEL OGÓLNY (CO) CEL SZCZEGÓŁOWY (CS) PRZEDSIĘWZIĘCIE (P) PREFEROWANE TYPY OPERACJI

CEL OGÓLNY (CO) CEL SZCZEGÓŁOWY (CS) PRZEDSIĘWZIĘCIE (P) PREFEROWANE TYPY OPERACJI Opis operacji odpowiadającej działaniu z zakresu Odnowa i rozwój wsi pod kątem spełniania kryteriów wyboru określonych w Lokalnej Strategii Rozwoju Lokalnej Grupy Działania Partnerstwo na Jurze Tytuł projektu:

Bardziej szczegółowo

Strategia rozwoju Gminy i Miasta Pyzdry na lata Pyzdry, 2015 r.

Strategia rozwoju Gminy i Miasta Pyzdry na lata Pyzdry, 2015 r. Strategia rozwoju Gminy i Miasta Pyzdry na lata 2015-2020 Pyzdry, 2015 r. Konsultacje społeczne z mieszkańcami gminy i miasta Pyzdry Ankieta dla mieszkańców wyniki Obszary wymagające najpilniejszej interwencji

Bardziej szczegółowo

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego. Założenia perspektywy finansowej 2014-2020. www.pgie.pl

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego. Założenia perspektywy finansowej 2014-2020. www.pgie.pl Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Założenia perspektywy finansowej 2014-2020 www.pgie.pl Perspektywa 2014-2020 W latach 2014-2020 Polska otrzyma z budżetu UE ok. 119,5 mld euro. Na

Bardziej szczegółowo

Strategia Rozwoju Małopolski i finansowanie jej wdrożenia w ramach programu regionalnego w latach 2014 2020 Małgorzata Potocka-Momot

Strategia Rozwoju Małopolski i finansowanie jej wdrożenia w ramach programu regionalnego w latach 2014 2020 Małgorzata Potocka-Momot Strategia Rozwoju Małopolski i finansowanie jej wdrożenia w ramach programu regionalnego w latach 2014 2020 Małgorzata Potocka-Momot Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Polityki Regionalnej

Bardziej szczegółowo

Plan gospodarki niskoemisyjnej w Gminie Igołomia - Wawrzeńczyce

Plan gospodarki niskoemisyjnej w Gminie Igołomia - Wawrzeńczyce Plan gospodarki niskoemisyjnej w Gminie Igołomia - Wawrzeńczyce Plan gospodarki niskoemisyjnej (PGN) jest strategicznym dokumentem, który wyznacza kierunki rozwoju gospodarki niskoemisyjnej dla całego

Bardziej szczegółowo

Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej

Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Iwona Wendel Podsekretarz Stanu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Warszawa, 22 maja 2014

Bardziej szczegółowo

Typy projektów mogących uzyskać dofinansowanie. Poddziałanie nie będzie realizowane w 2015 roku.

Typy projektów mogących uzyskać dofinansowanie. Poddziałanie nie będzie realizowane w 2015 roku. Załącznik nr 2 do Uchwały Nr 1393/15 Zarządu Województwa z dnia 15 października 2015 r. Harmonogram naborów wniosków o dofinansowanie w trybie konkursowym dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Bardziej szczegółowo

LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI

LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI dla przedsięwzięć: 1.2.3 Kreowanie atrakcyjnych przestrzeni spędzania czasu wolnego poprzez budowę, przebudowę i/lub wyposażenie ogólnodostępnej niekomercyjnej infrastruktury

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja Strategii Zrównoważonego Rozwoju dla Miasta Mysłowice 2020+

Aktualizacja Strategii Zrównoważonego Rozwoju dla Miasta Mysłowice 2020+ Aktualizacja Strategii Zrównoważonego Rozwoju dla Miasta Mysłowice 2020+ DIAGNOZA STRATEGICZNA WYKORZYSTANE MATERIAŁY: Raport o stanie miasta Mysłowice 2006 2011 Materiały z warsztatów dla Radnych i przedstawicieli

Bardziej szczegółowo

LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI I OPERACJI WŁASNYCH

LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI I OPERACJI WŁASNYCH Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI I OPERACJI WŁASNYCH KARTA OCENY ZGODNOŚCI OPERACJI Z LOKALNĄ STRATEGIĄ ROZWOJU LGD DOLINĄ WIEPRZA I LEŚNYM

Bardziej szczegółowo

OPRACOWANIE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI DLA GMINY JAWORZE

OPRACOWANIE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI DLA GMINY JAWORZE OPRACOWANIE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI DLA GMINY JAWORZE BROSZURA INFORMACYJNA BROSZURA INFORMACYJNA 1 OPRACOWANIE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI DLA GMINY JAWORZE Zapraszamy mieszkańców do prac

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA 2014 2020 1 Spis treści 1. Wstęp 3 2. Cele Programu Aktywności Lokalnej 5 3. Kierunki działań 6 4. Adresaci Programu 7 5. Metody wykorzystywane do realizacji

Bardziej szczegółowo

Strategiczne kierunki działań Województwa Opolskiego dla obszarów wiejskichna lata

Strategiczne kierunki działań Województwa Opolskiego dla obszarów wiejskichna lata Strategiczne kierunki działań Województwa Opolskiego dla obszarów wiejskichna lata 2014-2020 Pawłowice, 20 lutego 2015 r. Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 roku Powstała z myślą o optymalnym

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY OCHOTNICA DOLNA NA LATA Ochotnica Dolna, I

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY OCHOTNICA DOLNA NA LATA Ochotnica Dolna, I GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY OCHOTNICA DOLNA NA LATA 2017 2023 Ochotnica Dolna, 16.05.2017 I 19.05.2017 REWITALIZACJA To proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony

Bardziej szczegółowo

niepraktykowane dotąd zastosowania zasobów i rozwiązań, wykorzystania nowych metod

niepraktykowane dotąd zastosowania zasobów i rozwiązań, wykorzystania nowych metod Kryteria wyboru operacji dla Przedsięwzięcia I. Wrzosowa Kraina miejsce odpoczynku Operacje Kryterium Opis Zasady pkt. pkt. Sposób weryfikacji wszystkie Innowacyjność Preferuje operacje innowacyjne, niespotykane

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 11 do Wniosku o wybór LSR. Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania - Gniazdo

Załącznik nr 11 do Wniosku o wybór LSR. Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania - Gniazdo Załącznik nr 11 do Wniosku o wybór LSR Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania - Gniazdo Kryteria wyboru operacji, a także procedury zmiany tych kryteriów w ramach wdrażania Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia

Bardziej szczegółowo

Cele rewitalizacji i kierunki działań służące ograniczeniu negatywnych zjawisk

Cele rewitalizacji i kierunki działań służące ograniczeniu negatywnych zjawisk Cele rewitalizacji i kierunki działań służące ograniczeniu negatywnych zjawisk Osiągnięcie oczekiwanego stanu obszaru rewitalizacji w Nowogrodźcu wymaga podjęcia szeregu działań zmierzających do przeciwdziałania

Bardziej szczegółowo

Kryterium Opis Punktacja. Źródło weryfikacji. 1 pkt 2 pkt 5 pkt 7 pkt 10 pkt 0 pkt 5 pkt 10 pkt

Kryterium Opis Punktacja. Źródło weryfikacji. 1 pkt 2 pkt 5 pkt 7 pkt 10 pkt 0 pkt 5 pkt 10 pkt Granty (wzmocnienia kapitału społecznego, w tym przez podnoszenie wiedzy społeczności lokalnej w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatycznych, także z wykorzystaniem rozwiązań innowacyjnych; zachowania

Bardziej szczegółowo

CEL STRATEGICZNY I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I STABILNEGO RYNKU PRACY. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020:

CEL STRATEGICZNY I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I STABILNEGO RYNKU PRACY. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020: NAZWA CELU FINANSOWANIE Cel I.1. Wspieranie aktywności i przedsiębiorczości mieszkańców CEL STRATEGICZNY I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I STABILNEGO RYNKU PRACY Oś I. Osoby młode na rynku pracy: 1. Poprawa

Bardziej szczegółowo

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Lubsko na lata Marek Karłowski Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o.

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Lubsko na lata Marek Karłowski Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Lubsko na lata 2017 2023 Marek Karłowski Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. REWITALIZACJA - definicja Rewitalizacja to wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA WYBORU OPERACJI

KRYTERIA WYBORU OPERACJI KRYTERIA WYBORU OPERACJI 1. ZAKRES TEMATYCZNY PROW: BUDOWA LUB PRZEBUDOWA OGÓLNODOSTĘPNEJ I NIEKOMERCYJNEJ INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ LUB REKREACYJNEJ LUB KULTURALNEJ KRYTERIA FORMALNE KRYTERIUM DEFINICJA

Bardziej szczegółowo

LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI I OPERACJI WŁASNYCH

LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI I OPERACJI WŁASNYCH Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI I OPERACJI WŁASNYCH KARTA OCENY ZGODNOŚCI OPERACJI Z LOKALNĄ STRATEGIĄ ROZWOJU LGD DOLINĄ WIEPRZA I LEŚNYM

Bardziej szczegółowo

LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI

LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI Załącznik do uchwały Zarządu Czarnkowsko-Trzcianeckiej Lokalnej Grupy Działania nr 18/2015 LOKALNE KRYTERIA WYBORU OPERACJI dla przedsięwzięć: 1.2.1 Rozwój niekomercyjnej infrastruktury turystycznej i

Bardziej szczegółowo

MONITORING STRATEGII ROZWOJU GMINY DŁUGOŁĘKA R A P O R T Z A R O K

MONITORING STRATEGII ROZWOJU GMINY DŁUGOŁĘKA R A P O R T Z A R O K MONITORING STRATEGII ROZWOJU GMINY DŁUGOŁĘKA 2011-2020 R A P O R T Z A R O K 2 0 1 2 HORYZONT STRATEGII G M I N Y D Ł U G O ŁĘKA Z A R O K 2 0 1 2 2 ZASADA MONITORINGU Wynika z zapisów strategii: 16.1.2.

Bardziej szczegółowo

MARKETING TERYTORIALNY

MARKETING TERYTORIALNY MARKETING TERYTORIALNY PROJEKT PROGRAMU STRATEGICZNEGO Posiedzenie Komisji ds. Budowy Marki Małopolski oraz Organizacji Imprez Sportowych o Zasięgu Międzynarodowym SWM 16 kwietnia 2013 r. Program strategiczny

Bardziej szczegółowo

Strategia rozwoju miasta Piekary Śląskie Piekary Śląskie, listopad 2011

Strategia rozwoju miasta Piekary Śląskie Piekary Śląskie, listopad 2011 Strategia rozwoju miasta Piekary Śląskie 2020 Piekary Śląskie, listopad 2011 Struktura zaktualizowanej strategii Założenia do aktualizacji. Diagnoza strategiczna miasta pozytywne wyróżniki miasta, procesy

Bardziej szczegółowo

BROSZURA INFORMACYJNA

BROSZURA INFORMACYJNA S t r o n a 1 BROSZURA INFORMACYJNA S t r o n a 2 1. Wprowadzenie Przemiany społeczno-gospodarcze na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza wywołane procesem globalizacji oraz transformacją ustrojową i wyzwaniami

Bardziej szczegółowo

6. Słabo rozwinięta infrastruktura turystyczno-rekreacyjna, w tym baza gastronomiczno- noclegowa CO2. Aktywizacja społeczna i zawodowa mieszkańców

6. Słabo rozwinięta infrastruktura turystyczno-rekreacyjna, w tym baza gastronomiczno- noclegowa CO2. Aktywizacja społeczna i zawodowa mieszkańców Gmina Krynki Cel ogólny Cel szczegółowy Problem CO1. Poprawa infrastruktury społeczno- 1. Oczyszczone środowisko 2. Poprawa stanu dróg 3. Zwiększyć dostęp do Internetu 4. Zwiększyć dostęp komunikacyjny

Bardziej szczegółowo

Zintegrowany Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Oleszyce na lata ROZDZIAŁ II

Zintegrowany Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Oleszyce na lata ROZDZIAŁ II ROZDZIAŁ II Obszar i czas realizacji Zintegrowanego Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszaru Miasta i Gminy Oleszyce 2.1. Obszar rewitalizacji Obszar objęty Zintegrowanym Lokalnym Programem Rewitalizacji

Bardziej szczegółowo

Strategia rozwoju miasta TARNÓW W 2020 MARZEC 2011

Strategia rozwoju miasta TARNÓW W 2020 MARZEC 2011 Strategia rozwoju miasta TARNÓW W 2020 ZAŁOśENIA MARZEC 2011 TENDENCJE W OTOCZENIU GLOBALIZACJA ZMIANY DEMOGRAFICZNE SYTUACJA GEOPOLITYCZNA ZMIANY STYLU śycia INFORMATYZACJA ROSNĄCA KONKURENCJA ADRESACI

Bardziej szczegółowo

Założenia programu Eko - Polska

Założenia programu Eko - Polska Założenia programu Eko - Polska dr Jarosław Klimczak Warszawa 17 Kwiecień 2013r. Cele programu Promocja Polski jako kraju który wykorzystał szanse pakietu klimatycznego Pokazanie Polski jako lidera w ekologii

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU KRAKOWA projekt

STRATEGIA ROZWOJU KRAKOWA projekt STRATEGIA ROZWOJU KRAKOWA 2030 projekt Strategia Rozwoju Krakowa 2030 (projekt) wizja i misja Nowa Wizja rozwoju Krakowa Kraków nowoczesna metropolia tętniąca kulturą, otwarta, bogata, bezpieczna i przyjazna,

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do Strategii Rozwoju Gminy Krzepice na lata

Załącznik nr 1 do Strategii Rozwoju Gminy Krzepice na lata Załącznik nr 1 do Strategii Rozwoju Gminy Krzepice na lata 2016-2025 Podsumowanie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach konsultacji społecznych 1 Istotnym czynnikiem wpływającym na zdefiniowanie

Bardziej szczegółowo

Regionalny Program Operacyjny Województwo Podkarpackie. 1.Oś Priorytetowa I. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka

Regionalny Program Operacyjny Województwo Podkarpackie. 1.Oś Priorytetowa I. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka Regionalny Program Operacyjny Województwo Podkarpackie 1.Oś Priorytetowa I. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka Zwiększone urynkowienie działalności badawczo rozwojowej. Zwiększona działalność B+R przedsiębiorstw.

Bardziej szczegółowo

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r. PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI DO 2020 ROKU Warszawa, 17 września 2015 r. Strategia Europa 2020 Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, a dokumenty strategiczne Polski Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WSPÓŁPRACY GMINY WYRY Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI PROWADZĄCYMI DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO NA 2019 ROK

PROGRAM WSPÓŁPRACY GMINY WYRY Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI PROWADZĄCYMI DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO NA 2019 ROK PROGRAM WSPÓŁPRACY GMINY WYRY Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI PROWADZĄCYMI DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO NA 2019 ROK 1. Ilekroć w treści programu mówi się o: Rozdział 1. Postanowienia ogólne

Bardziej szczegółowo

Projekt Europejski Wymiar Łodzi Wsparcie przedsiębiorców z Łodzi środkami Unii Europejskiej

Projekt Europejski Wymiar Łodzi Wsparcie przedsiębiorców z Łodzi środkami Unii Europejskiej Projekt Europejski Wymiar Łodzi Wsparcie przedsiębiorców z Łodzi środkami Unii Europejskiej Towarzystwo Inicjatyw Europejskich ul. Próchnika 1 lok. 303 90-408 Maj 2013 Operator Programu Wolontariatu Długoterminowego

Bardziej szczegółowo

ANKIETA Opracowanie Programu Rozwoju Powiatu Lubartowskiego na lata Konsultacje społeczne

ANKIETA Opracowanie Programu Rozwoju Powiatu Lubartowskiego na lata Konsultacje społeczne ANKIETA Opracowanie Programu Rozwoju Powiatu Lubartowskiego na lata 2015-2022 Konsultacje społeczne Szanowni Państwo! W związku z prowadzeniem prac nad opracowaniem Programu Rozwoju Powiatu Lubartowskiego

Bardziej szczegółowo

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa stanowi podstawowe narzędzie dla prowadzenia polityki przestrzennej w jego obszarze.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa stanowi podstawowe narzędzie dla prowadzenia polityki przestrzennej w jego obszarze. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa stanowi podstawowe narzędzie dla prowadzenia polityki przestrzennej w jego obszarze. Jej prowadzenie służy realizacji celu publicznego, jakim jest ochrona

Bardziej szczegółowo

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2014-2020 POLITYKA SPÓJNOŚCI UNIA EUROPEJSKA POLSKA WOJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE 2007-2013 347 MLD 2014-2020 376 MLD 2007-2013 67 MLD 2014-2020 82,5 MLD

Bardziej szczegółowo

Cel realizacji Podkarpackiego Programu Odnowy Wsi na lata 2011-2016: Program jest instrumentem realizacji Strategii Województwa

Cel realizacji Podkarpackiego Programu Odnowy Wsi na lata 2011-2016: Program jest instrumentem realizacji Strategii Województwa Cel realizacji Podkarpackiego Programu Odnowy Wsi na lata 2011-2016: Szeroko rozumiana poprawa jakości życia na wsi, zaspokajanie potrzeb społeczno-kulturalnych mieszkańców a także zidentyfikowanie i promowanie

Bardziej szczegółowo

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Nowe Miasto nad Pilicą na lata

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Nowe Miasto nad Pilicą na lata Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Nowe Miasto nad Pilicą na lata 2018-2023 Rewiatalizacja 2 3 Schemat procesu tworzenia i wdrażania programu rewitalizacji 4 5 Liczba osób w wieku pozaprodukcyjnym na

Bardziej szczegółowo

Program Rewitalizacji Gminy i Miasta Żuromin na lata

Program Rewitalizacji Gminy i Miasta Żuromin na lata Program Rewitalizacji Gminy i Miasta Żuromin na lata 2017-2023 Cel spotkania Przedstawienie Programu Rewitalizacji Gminy i Miasta Żuromin na lata 2017-2023 3 Plan spotkania Istota rewitalizacji Metodyka

Bardziej szczegółowo