Wprowadzenie do psychologii

Transkrypt

1 Wprowadzenie do psychologii wychowania Psychologia wychowawcza - pedagogiczna

2 Literatura podstawowa: Brzezińska A. (2000). Psychologia wychowania. [W:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, T.3, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Dembo M. (1997). Stosowana psychologia wychowawcza. Warszawa: WSIP. Przetacznik-Gierowska M., Włodarski Z. (2014). Psychologia wychowawcza. Warszawa: PWN, T.2. Tyszkowa M. (red.) (1990). Rodzina a rozwój jednostki. Poznań

3 Literatura uzupełniająca: Harwas-Napierała B. (2008). Komunikacja interpersonalna w rodzinie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. Kaleta K. (2011). Rodzinne uwarunkowania społecznego funkcjonowania jednostek w świetle teorii Minuchina i Bowe-na. Roczniki Psychologiczne, t. 14, nr 2. Plopa M. (2007). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, r.1. Tyszkowa M. (1991). Związek między rodziną a rozwojem psychicznym człowieka: poszukiwanie paradygmatu teore-tycznego. Roczniki Socjologii Rodziny, 3,

4 Strony internetowe _szkolnym_typowe_problemy_wychowawcze.html k=n12/n12_m_sarnowska_050108_1.php&id_m=

5 Początki Przełom XIX / XX Powiązanie z: Naukami pedagogicznymi Działalnością praktyczną Rozwijała się w 2 nurtach: Nastawienie na zaspokajanie potrzeb praktyki (Dembo (1997) Stosowana psychologia wychowawcza) Baley dążył do wyodrębnienia własnego przedmiotu poznania i badania

6 Prekursorzy E. Neumann (wystąpił z obszernym programem badań nad procesem uczenia się, nauczania i wychowania) E. Lee Thorndike - opublikował Psychologię wychowawczą - włączył psychologię wychowawczą do nauk psychologicznych, A. Adler - dzięki niemu rozwinęły się w latach 20. XX wieku badania nad środowiskiem wychowawczym i jego rolą w kształtowaniu osobowości uczniów, poznawaniem ich osobowości przez nauczycieli, indywidualną terapią trudności wychowawczych.

7 Prekursorzy W Polsce: S. Szuman - psychologię rozwojową i wychowawczą traktował, jako dziedziny wzajemnie powiązane i uzupełniające się. S. Baley uważał psychologię wychowawczą za odrębną i samodzielną dziedzinę, której przedmiotem są procesy wychowawcze rozważane od strony psychologicznej Osobowość: Duże znaczenie przypisuje się w psychologii wychowania problemowi zakresu i granic oddziaływania na osobowość jednostki

8 Psychologia wychowawcza w systemie nauk jej przedmiot i zadania Analizuje proces wychowania, jego cele, warunki i przebieg; Analizuje efekty i wyniki; mechanizmy i prawidłowości. Analizuje środowiska wychowawcze. Nauka zajmująca się badaniem psychologicznych zagadnień kształcenia i wychowania. Zajmuje się: zagadnieniami doboru treści kształcenia i wychowania, procesu uczenia się, nauki, rozwijaniem zdolności, przekonań, postaw i zainteresowań, nabywaniem pojęć.

9 Zadania psychologii wychowania: Konstruowanie ofert wychowawczych (edukacyjnych) Wspomaganie rozwoju osób, a także budowanie ich gotowości do przyjmowania ofert wychowawczych w każdym okresie życia Pomoc w dostosowaniu ofert wychowawczych do poziomu gotowości osób i grup, do których są adresowane

10 Metody badań w psychologii wychowawczej Obserwacja metoda, której istotną cechą jest nieingerowanie w przebieg obserwowanych zjawisk i ograniczanie się do ich naturalnego przebiegu. Polega na świadomym, planowym i celowym spostrzeganiu zjawisk i zdarzeń. Eksperyment naturalny - metoda badania polegająca na wywołaniu badanego zjawiska (np. uczenie się, agresja, emocje) lub tworzeniu i regulowaniu warunków, w których badane zjawisko może wystąpić. Eksperyment laboratoryjny - badanie czasu reakcji, kojarzenia oraz obrony percepcyjnej, czyli niespostrzegania bodźców sublimacyjnych o charakterze tabu (nieodbieranie bodźców, gdyż stanowią one pewne tabu).

11 Uwikłanie praktyczne PW 3 działy: 1. Psychologia wychowania 2. Psychologia nauczania 3. Opieka psychologiczna Tradycyjnie dzieci i młodzież Współcześnie (nurt life-span) + problemy społ: Bezrobocie, przekwalifikowanie się Wcześniejsza emerytura Kształcenie osób niepełnosprawnych Zmiany społeczne (reformy)

12 Zadania PW 1. Konstruowanie ofert wychowawczych (edukacyjnych) programów oddziaływań promujących określone, społecznie cenione wartości, spójnych z nimi, respektujących prawidłowości rozwoju jednostki, grupy i społeczeństwa jako całości i uwzględniających kontekst życia osób, do których są adresowane PW dostarcza wiedzę służącą konstruowaniu oraz ewaluacji ofert wychowawczych

13 Zadania PW 2. Wspomaganie rozwoju osób i budowanie ich gotowości do przyjmowania ofert wychowawczych w każdym okresie życia, niezależnie od stopnia sprawności / niepełnosprawności PW dostarcza wiedzę służącą diagnozowaniu poziomu gotowości osób oraz metod wspomagających jej rozwój

14 Zadania Psychologii Wychowawczej 3. Pomoc w dopasowywaniu ofert wychowawczych do poziomu gotowości osób i grup, do których są adresowane PW może dostarczyć wiedzy i metod wspomagających ten proces.

15 Wychowanie jako czynnik rozwoju człowieka

16 1. Zmiana indywidualna i społeczna Interwencja system działań zmierzających do zmiany pewnego stanu rzeczy (do osiągnięcia określonego efektu) Rozróżniamy typy interwencji: Psychologiczna (kryzysowa) Socjologiczną Wychowawczą (edukacyjną) Interwencja sposób ingerowania w bieg wydarzeń, w które człowiek jest uwikłany

17 Problemy do rozwiązania w PW (ustalenie obszarów do ingerencji): 1. Jakie wydarzenia (jednostkowe, grupowe, społeczne) są przyczynami istniejących stanów rzeczy? 2. Jakie skutki, obserwowane tu i teraz przyniosły wcześniejsze wydarzenia? 3. Jak owe skutki mają się do pożądanych stanów rzeczy? 4. Jakie zmiany wywołały minione wydarzenia w ludziach, którzy w nich uczestniczyli? ->

18 Interwencja o charakterze wychowawczym (edukacyjnym): Jest skierowana na otoczenie Podejmowana jest w celu stymulowania, ukierunkowywania i podtrzymywania przemian ładu społecznego Skierowana na osoby oznacza podjęcie działań zmierzających do wywołania zmian w ich umiejętnościach, wiedzy, postawach, wartościach.

19 Działalność wychowawcza ma charakter podwójnej interwencji: W rzeczywistość indywidualną osoby (obraz świata i siebie, ukryte teorie funkcjonowania świata i siebie) W rzeczywistość społeczną (kulturowy świat znaczeń) jako kontekst rozwoju jednostki Wychowanie to czynnik zmiany indywidualnej i społecznej

20 Funkcje wychowania (R. Rorty) 1. Socjalizacyjna Przejście od biologicznej dominacji do funkcjonowania w społeczeństwie Kontrolowanie i sublimowanie emocjonalności w społecznie akceptowany sposób Posługiwanie się perswazją zamiast siły 2. Emancypacyjna (wyzwalanie) Wyzwalanie ludzi od dominacji ich rodziców, środowiska, tradycji poprzez wyzwalanie ich wyobraźni aby zwrócili się w kierunku jakościowo nowym formom życia Cel aby potencjał osoby mógł się wyzwalać i realizować

21 Zagrożenia wynikające z braku równowagi

22 Socjalizacyjna: Indoktrynacja Zablokowanie rozwoju indywidualnego Max znaczenie do okresu szkolnego Ważna w pracy Instytucje wychowawcze Zagrożenia i dynamika funkcji wychowawczych Emancypacyjna: Nadmierne zindywidualizowanie wychowania Niedoposażenie kulturowe Trudności w dostosowaniu się do życia w społeczeństwie Max dorosłość (rodzina i towarzysko) W środowiskach naturalnych (rodzina, przyjaciele)

23 Potrzebna dynamiczna równowaga (Bernstein) Właściwości prawidłowego środowiska wychowawczego: Jasność reguł funkcjonowania każdego członka Drożność kanałów komunikacji intra- i inter- Federalny styl działania względna autonomia osób, grup, instytucji Efekty: Realizuje podstawowe zadania z powodzeniem we wszystkich obszarach: kształcenia, wychowania, opieki Łatwo adaptuje się do nacisków wewn. I zewn. Potrafi radzić sobie z trudnościami