polska akademia nauk INSTYTUT ZOOLOGII Tom 28 Warszawa, 15 III 1984 Nr 7 L ech B o r o w ie c

Transkrypt

1 polska akademia nauk INSTYTUT ZOOLOGII FRAGMENTA FAUNISTICA Tom 28 Warszawa, 15 III 1984 Nr 7 L ech B o r o w ie c Stonkowate ( Coleopłera, Chrysomelidae) Bieszczadów A bstract. The author lists 158 species of the Chrysomelidae found in the Bieszczady Mts. (Poland). lie discusses their occurrence in particular habitats and describes their zoogeo* graphic characteristics. Sclerophaedon carpathicus and Aphthona stussineri have been recorded for the first time in Poland. Four species occur in Poland only in Bieszczady: the two m entioned above, Asiorestia transylvanica and Psylliodes jrivaldszkyi. Znajomość występowania stonkowatych (Coleoptera, Chrysomelidae) y? Bieszczadach jest bardzo słaba. Do tej pory wykazano z tego terenu tylko kilkanaście gatunków. N atom iast sąsiadujące z Bieszczadami Pogórze Przemysko-Dynowskie, a zwłaszcza okolice Przemyśla, zostały faunistycznie dość dobrze poznane, głównie dzięki badaniom Tr elli (1930). W badaniach nad stonkowatymi, obszar Bieszczadów potraktowano w ten sposób, że północną jego granicę stanowi linia Ustrzyki Dolne-Sanok, a zachodnią linia Sanok-Komańcza. Odpowiada to obszarowi przyjętemu w in nych opracowaniach dotyczących fauny Bieszczadów publikowanych w Fragmenta Faunistica w roku Najintensywniejsze badania prowadzono jednak w rejonie wysokich Bieszczadów, na południe od Sanu i na wschód od potoku W etlina. Na niniejszą pracę składają się materiały zbierane przez autora w latach , 1977 i W ykorzystano ponadto bogaty zbiór stonkowatych zgromadzony przez pracowników In sty tu tu Zoologii PAN w Warszawie, p ry watne zbiory T. D w orzyckiego i A. G r u sz k i. Informacje o kilku gatunkach przekazał mi również doc. dr hab. A. W a r c h a ło w sk i. Ponadto, zacytowano inform acje z piśmiennictwa o gatunkach, które nie zostały znalezione w kon tro lowanych przeze mnie zbiorach. Kilka gatunków zbieranych w najbliższym 8 Fragmenta Faunistica t. 28

2 186 L. Borowiec sąsiedztwie badanego terenu, a nie wykazanych z Bieszczadów, podano w spisie bez kolejnej numeracji. Istnieje duże prawdopodobieństwo odnalezienia ich również w Bieszczadach. Charakterystyka florystyczna i zoologiczna Bieszczadów Zachodnich była publikowana wcześniej (Z a r z y c k i 1971, P i s a r s k i 1971) toteż tu została p o m inięta. W badaniach terenowych szczególnie byli mi pomocni mgr W. B o g a tk o, d r J. B u s z k o, dr B. S o s z y ń s k i, dr M. S o s z y ń s k i, mgr D. T a r n a w s k i i M. W a n a t. W szystkim tym osobom wyrażam podziękowanie. Dziękuję również T. Dwo- r z y c k ie m u i A. G r u s z c e za wypożyczenie zbiorów prywatnych oraz drowi A. K u ś c e za udostępnienie kolekcji In sty tu tu Zoologii PAN w Warszawie. Układ gatunków został przyjęty wedhig W a r c h a ł o w s k ie g o (1971, 1973 i 1978), natomiast nazewnictwo dostosowano do zasad kodeksu nomenklatury zoologicznej, toteż różni się ono w wielu przypadkach od tradycyjnego, przyjętego w Kluczach do oznaczania owadów P olski. W YKAZ G A TU N K Ó W. Donacia versicolorea (B r a iim ) B eskid N iski: K rosno, V 1951, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa i zachodnia Syberia. W Polsce pospolity. W Bieszczadach do tej pory nie odnaleziony, ale możliwy do wykazania, gdyż występuje ta m roślina żywicielska, rdestnica pływ ająca Potamogeton natans L. 1. Donacia aąuatica (L i n n a e u s ) U strzyki Górne, Y II 1981, 4 okazy n a jeżogłówce Sparganium sp. Rozmieszczenie: północna i środkowa Palearktyka. W Polsce pospolity. 2. Donacia marginata H o ppe U strzyki Górne, 14 V II 1981, 7 okazów n a jeżogłówce Sparganium sp. Rozmieszczenie: środkowe i południowe części Palearktyki Zachodniej. W całej Polsce pospolity. 3. Donacia thalassina G e r m a r U strzyki Górne, 14 V II 1981, 1 okaz n a ponikle błotnym Heleocharis palustris L. Rozmieszczenie: północna i środkowa część Palearktyki. W całej Polsce pospolity. 4. Donacia simplex F a b r ic iu s U strzyki Dolne, 30 VI 1953, 2 okazy, U strzyki Górne, V II 1981, bardzo liczny n a jeżogłówce Sparganium sp. Rozmieszczenie: prawie cała Palearktyka. W całej Polsce pospolity.

3 Stonkowate Bieszczadów 187. Donacia cinerea H e r b s t P osada R ybotycka k. Przem yśla, 29 Y 1958, 1 okaz. Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa, Syberia Zachodnia. W całej Polsce pospolity. W Bieszczadach jeszcze nie odnaleziony, ale bliskość stanowisk na Pogórzu Przemyskim i obecność roślin żywicielskich, pałek Typlia spp. w niższych partiach Bieszczadów pozwala przypuszczać, że występuje on na ty m terenie. 5. Plateumaris discolor (P a n z e r ) Ł ukaw icak. Leska, 1 YI 1958, 3 okazy, K om ańcza, 10 V II 1974, liczny na turzycach Carex spp., W ola Michowa, V II 1974, liczny n a turzy cach Carex spp. Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa. W całej Polsce bardzopospolity. 6. Plateumaris consimilis (S c h r a n k ) Z atw arnica (Suche Rzeki), Pasm o Żuków, Sm olnik n. Sanem, Jasło k. Cisny, U strzyki Górne, M oczanie, Bereżki, H ahkowce, Czarna, dolina W ołosatki, na turzycach Carex spp., sp otyk an y niekiedy w w ielkiej liczbie. Rozmieszczenie: północne i środkowe części Palearktyki. W całej Polsce pospolity.. Plateumaris affinis (K u n z e ) Beskid N iski, K rosno, V 1951, 1 okaz. Rozmieszczenie: środkowa i wschodnia Europa, Syberia Zachodnia. W ystępuje w całej Polsce, ale w okolicach podgórskich rzadki. Do odnalezienia na łąkach w dolinie Sanu poniżej Myczkowców. 7. Orsodacne cerasi (L i n n a e u s ) W ola Michowa, Maniów, Z atw arnica (Suche Rzeki), Bereżki, Łukaw ica, Piekło, Zwór Hahkowce, Czarna, D olina Terehowca, Szeroki W ierch, wszędzie liczny, szczególnie na kw iatach wiązówki błotnej F ilipendula ulm aria L. Rozmieszczenie: Europa i Syberia po dolinę Jeniseju. W całej Polsce bardzo pospolity. 8. Zeugophora flavicollis (M a r s h a m ) W ola Michowa, 13 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa. W całej Polsce pospolity. 9. Lema cyanella (L i n n a e u s ) U strzyki Górne, 28 VI 1953, 1 okaz, Mików, 14 V II 1974, 1 okaz. Złowiony też w B eskidzie N iskim : K rosno, V III 1951, 1 okaz. Rozmieszczenie: prawie cała Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce, ale niezbyt częsty.

4 188 L. Borowiec 1 0. Lema erichsoni S u f f r i a n Czarna, 9 V I 1970, 1 okaz. Złowiona też w okolicach P rzem yśla: 25 V 1958, 1 okaz. Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa. W ystępuje w całej Polsce. 11. Lema gallaeciana H e y d e n K om ańcza, Mików, Maniów, Z atw arnica (Suche Rzeki), Lutow iska, kilkaset okazów. Rozmieszczenie: środkowa i wschodnia Europa, Syberia Zachodnia. W całej Polsce bardzo pospolity. 12. Lema melanopus (L i n n a e u s ) K om ańcza, Mików, Maniów, Z atw arnica (Suche Rzeki), kilkaset okazów. N a połoninach tylko dw u kro tnie: T arnica, 26 V II 1953, 1 okaz, Bukowe Berdo. 18 IX 1968, 1 okaz. Rozmieszczenie: P alearktyka Zachodnia. W całej Polsce bardzo pospolity. 13. Lilioceris merdigera (L i n n a e u s ) W ola Michowa, Zatw arnica (Suche Rzeki), W ołosate, Muczne, U strzyki Górne, Cisną, H abkowce, T arnica, K rzem ień, Szeroki W ierch, P ołonina Caryńska, ponad 100 okazów. Rozmieszczenie: Europa, Azja i Ameryka Środkowa. W całej Polsce pospolity.. Labidosłomis tridentata (L i n n a e u s ) Beskid N iski: Rezerw at P rząd k i k. K rosna, V I 1952, 2 okazy, Pogórze P rzem yskie: P osada R yhotycka, 30 V 1958, 1 okaz. Rozmieszczenie: południowa i środkowa Europa, południowa Syberia, Mongolia i północne Chiny. W ystępuje w całej Polsce z wyjątkiem dzielnic północno-wschodnich, ale wszędzie rzadki. W Bieszczadach do odnalezienia na ksero term icznych stokach doliny Sanu w okolicach Studennego. 14. Labidosłomis longimana (L i n n a e u s ) W ola Michowa, 11 V II 1974, 1 okaz, U strzyki Dolne, 2 V III 1963, 1 okaz, Zwór, 25 V II 1967, 1 okaz, F alow a, 23 V II 1969, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa i Syberia Zachodnia. W całej Polsce pospolity. 15. Clyłra quadripunctata (L i n n a e u s ) Stuposiany, 14 V I 1958, 2 okazy, B aligród, 23 V I 1959, 1 okaz, W ola Michowa, 13 V II 1974, 1 okaz, Z atw arnica, 29 V II 1974, 1 okaz n a iwie Salix caprea L. Złowiona też w B eskidzie N iskim : G óra Cergowa k. K rosna, 4 V I 1971, 2 okazy. Rozmieszczenie: Europa i Syberia Zachodnia. W ystępuje w całej Polsce.

5 Stonkowate Bieszczadów Smaragdina salicina (S c o po l i) K om ańcza, Mików, Maniów, W ola Michowa, Habkowce, Krysowa, Sm olnik n. Sanem, D uszatyń, D olina Terebowca, U strzyki Górne, W ołosate, Szeroki W ierch, P ołonina Caryńska, n a olszy szarej A lnus incana (L.) i w ierzbach S alix spp. łowiony w licznych o k a zach. Rozmieszczenie: Europa i północna Azja po środkowe Chiny. W całej Polsce bardzo pospolity. 17. Coptocephala rubicunda (L a ic h a r t in g ) K oziniec k. Myczkowców, 23 V II 1967, 2 okazy. Rozmieszczenie: południowa i środkowa Europa na wschód po dolinę Dniestru. W Polsce tylko na kserotermach w południowej i środkowej części kraju. 18. Pachybrachis hieroglyphicus (L a ic h a r t in g ) Mików, 13 V II 1974, 2 okazy, Maniów, 15 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa i Syberia Zachodnia. W ystępuje w całej Polsce. 19. Pachybrachis sinuatus M u l s a n t e t R e y Pasm o Żuków, 23 VI 1953, 1 okaz, U strzyki Dolne, 30 VI 1953, 1 okaz, M oczarne, 19 V II 1967, 1 okaz, Palow a, 21 V II 1968, 2 okazy. Rozmieszczenie: południowa część środkowej Europy, Basen Karpacki, Półwysep Bałkański. W ystępuje w południowej Polsce, nieco częściej na przedgórzach Cryptocephalus octopunctatus (S c o p o l i) Mików, Z atw arnica (Suche Rzeki), D wernik, Piekło k. B aligrodu, Łukaw ica, Szeroki W ierch, D olina Caryńska, Habkowce, M oczarne, D olina Terebowca, O tryt-h ulskie, 22 okazy złowiono głównie n a olszy szarej A ln us incana (L.) Rozmieszczenie: Europa i Syberia Zachodnia. W ystępuje w całej Polsce. 21. Cryptocephalus sexpunctatus ( L i n n a e u s ) Łopieninka, 25 V II 1968, 1 okaz, Z atw arnica (Suche Rzeki), 16 V II 1974, 1 okaz na olszy szarej A lnus incana (L.). Rozmieszczenie: Europa i północna Azja. W ystępuje w całej Polsce, ale rzadki. Nieco częściej spotykany na przedgórzach Cryptocephalus quinquepunctatus (S c o po l i) Z atw arnica (Suche Rzeki), 11 V II 1974, 4 okazy na olszy szarej A lnus incana (L.), Bereliy Górne, 12 V III 1980, 11 okazów. Znaleziony też w Beskidzie N iskim : Czarnorzeki k. K rosna, VI 1952, 1 okaz.

6 190 L. Borowiec Bozmieszczenie: góry i przedgórza. Europy Środkowej, Podole, Ukraina i przedgórza Kaukazu. W Polsce znany z Wielkopolski, Śląska i całego łuku K arpat, ale wszędzie bardzo rzadki. 23. Gryptocephalus bipunctatus (L i n n a e u s ) O tryt-h ulskie, 22 VI 1953, 1 okaz, M oczarne, 19 V II 1967, 2 okazy, Bereżki, 13 V II 1968, 1 okaz, W ola Michowa, 9 V II 1974, 1 okaz, Mików, 14 V II 1974, 1 okaz, Zatw arnica (Sucho Rzeki), 12 V II 1974, 1 okaz na koniczynie Trifolium sp. Okazy z Zatw arnicy i Bereżek należą do rzadkiej form y m elanistycznej. Bozmieszczenie: Europa i Syberia. W ystępuje w całej Polsce Gryptocephalus biguttatus (S c o po l i) Mików, 14 V II 1974, 1 okaz. Bozmieszczenie: Europa i Syberia. W ystępuje w całej Polsce, ale dość Tzadki. 25. Gryptocephalus aureolus S u f f i i i a n W ola Michowa, Łukaw ica, Habkowce, Chryszczata, Czarna, Zatw arnica (Suche Rzeki), Połonina W etlińska, Tarnica, U strzyki Górne, Smolnik n. Sanem, V I-V II i IX, kilkaset okazów. Złowiony też na Pogórzu P rzem yskim : P osada R ybotycka, 30 V 1958, 2 okazy. Chrząszcze łowiono głównie na żółto kw itnących kw iatach z rodziny złożonych Compositae. W szystkie okazy należą do form y ubarw ionej zielono. Bozmieszczenie: Europa. W ystępuje w całej Polsce, ale liczniej na przedgórzach i w górach. 26. Gryptocephalus sericeus (L i n n a e u s ) W ola Michowa, 11 V II 1974, 1 okaz, W ołosate, 8 V III 1975, 1 okaz Bozmieszczenie: Europa i Syberia Zachodnia. W ystępuje w całej Polsce, ale na przedgórzach i w górach rzadki. 27. Gryptocephalus hypochoeridis ( L i n n a e u s ) - O tryt, P atry ja, Bereżki, M oczarne, Polana, B uk k. Dołżycy, Habkowce, Zatw arnica (Suche Rzeki), Połonina W etlińska, K rzem ień, Halicz, kilkaset okazów złowiono na żółto kw itnących kw iatach z rodziny złożonych Compositae. Bozmieszczenie: Palearktyka Zachodnia. Spotykany w całej Polsce, nieco częściej w górach i na przedgórzach Gryptocephalus violaceus L a ic h a r t in g Ł ukaw ica k. Leska, 1 V I 1958, 1 okaz. Bozmieszczenie: południowa i środkowa Europa, Syberia Zachodnia. W ystępuje w całej Polsce, głównie w środowiskach o charakterze kserotcrmicznym.

7 Stonkowate Bieszczadów Cryptoceplialus marginatus F a b r ic iu s T arnica, 5 V III 1975, 1 sam ica na olszy zielonej A lnus viridis (C h a i x ). Rozmieszczenie: południowa i środkowa Europa. W Polsce bardzo rzadki, znany z południowych dzielnic. 30. Cryptoceplialus frenatus L a ic h a r t in g W ola Michowa, 13 V II 1974, 1 okaz, D olina Terebowca, 4 IX 1977, 3 okazy. Złowiony też w Beskidzie N iskim : K rosno, V I- V III 1944, kilkanaście okazów. Rozmieszczenie: Europa i Syberia Zachodnia. W ystępuje w całej Polsce. 31. Cryptoceplialus moraei (L i n n a e u s ) B aligród, Bereżki, B erehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, D olina Terebow ca, dolina W ołosatki, Falow a, Ilabkow ce, Halicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, K rzemień, Lutow iska, Łukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, P ołonina Caryńska, Połonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Z atw aruica (Suche Rzeki), Zwór. Jeden z najliczniej łowionych gatunków. Owady dojrzałe i larw y w ystępują niekiedy w wielkiej liczbie na dziuraw cach llypericum spp. Rozmieszczenie: Europa i Syberia Zachodnia. W całej Polsce bardzo pospolity Cryptoceplialus flavipes F a b r ic iu s Ilabkow ce k. Leska, 25 V II 1969, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa, Azja Mniejsza, Syberia Zachodnia i Środkowa. W ykazany z całej Polski, ale częstszy w południowych dzielnicach. 33. Cryptoceplialus vittatus F a b r ic iu s W ola Michowa, V II 1974, liczny, Połonina W etlińska, 24 V III 1975, 2 okazy. Rozmieszczenie: Europa. W ystępuje w całej Polsce, ale częstszy w okolicach podgórskich Cryptoceplialus clirysopus Gm e l in W ola Michowa, 13 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: środkowa i południowa Europa. W ystępuje w zachodniej, środkowej i południowej Polsce, częstszy na pogórzu. 35. Cryptoceplialus ocellatus D r a p i e z U strzyki Dolne, 30 VI 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: środkowa i południowo-wschodnia Europa, Azja Mniejsza i Kaukaz. W ystępuje w całej Polsce.

8 192 L. Borowiec 36. Cryptoceplialus labiatus ( L i n n a e u s ) O tryt-h ulskie, Cisną, Bereżki, rezerw at W ołosatka, Koziniec, Habkowce, U strzyki Górne, P ołonina W etlińska, P ołonina Caryńska, Szeroki W ierch, K rzem ień, Halicz, V I-V II i IX, 36 okazów. Rozmieszczenie: Europa i Syberia na wschód do Mongolii. Występuje w całej Polsce. 37. Cryptoceplialus pusillus F a b r ic iu s O tryt-h ulskie, 20 V II 1965, 1 okaz, Piekło, 21 V II 1967, 1 okaz, Maniów, 16 V II 1974, 1 okaz, W ola Michowa, 18 V II 1974, 1 okaz, U strzyki Górne, 13 V III 1975, 2 okazy. W szystkie należą do m elanistycznej form y znanej pod nazw ą ab. marsham i W e i s e. Rozmieszczenie: Europa. W ystępuje w całej Polsce. 38. Bromius obscurus (L i n n a e u s ) Przysłup, O tryt, Moczarne, Bereżki, Zatw arnica (Suche Rzeki), U strzyki Górne, Szeroki W ierch, Rozsypaniec, kilkaset okazów złowiono na wierzbownicach Epilobiurn spp., 6 z n ich należało do odm iany barw nej z brązow ym i pokryw am i. Rozmieszczenie: cała Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce, ale częstszy n a przedgórzach. 39. Pachnephorus pilosus (Rossi) P o lan a k. U strzyk D olnych, 22 VI 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa. W ystępuje w całej Polsce. 40. Leptinotarsa decemlineata (S a y ) Baligród, Bereżki, B erehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Ci6na, Czarna, D olina T erebow ca, dolina W ołosatki, Falow a, H abkow ce, H alicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, K rzem ień, L utow iska, Łukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków, P iekło, Połonina Caryńska, Połonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche R zeki), Zwór, wszędzie łowiono pojedyncze okazy, jedynie w pobliżu osiedli liczniejsza. N a połoninach obserwowano żerowanie na psiance słodkogórz Solatium dulcamara L. Rozmieszczenie: Ameryka Północna i Środkowa, Europa. W całej Polsce bardzo pospolity. 41. Chry solina globipennis (S u f f r i a n ) O tryt, K om ańcza, W ola Michowa, Liszna, Łopieninka, Dwernik, Zatw arnica (Suche R zeki), U strzyki Górne, W ołosate, Połonina W etlińska, Szeroki W ierch, Tarnica, Bukowe B erdo, ponad 100 okazów. Owady dojrzale sp otyk a się najczęściej żerujące na m iętach M entlia spp. lub pod kam ieniam i. Rozmieszczenie: dokładnie nie ustalone, gdyż gatunek ten uchodził jedynie z a odm ianę Cliry solina coerulea (O l iv ie r ). Z całą pewnością w ystępuje w K ar

9 Stonkowate Bieszczadów 193 patach na zachód do Pienin. W Polsce znany z Pienin, Beskidu Niskiego i Wschodniego oraz Bieszczadów. Węgrzecki (1963) podaje z Bieszczadów Ch. coerulea (O l.) na podstawie okazów łowionych w Komańczy. Odnośne okazy znajdujące się w zbiorze Instytutu Zoologii PAN w Warszawie należą jednak do Ch. globipennis (S u f f r.). 42. Chrysolina herbacea (D u f t s c h m id ) U strzyki Dolne, K om ańcza, Mików, Maniów, W ola Michowa, Czarna, U strzyki G órne, W ołosate, W etlina, Z atw arnica, D w ernik, n a m iętach Mentlia spp. jeden z najliczn iejszych stonkow atych w Bieszczadach. Rozmieszczenie: środkowa i południowa Europa, północna Afryka, Azja M niejsza i Środkowa. W całej Polsce bardzo pospolity. 43. Chry solina modesta coeralans (S c r ib a ) U strzyki Górne, 3 VI 1958, 3 okazy, V I 1971, 1 okaz. Rozmieszczenie: górzyste obszary środkowej i południowej Europy; w Azji Mniejszej i Środkowej, Pakistanie i Północnych Indiach występują inne podgatunki. W Polsce w górach i na przedgórzach. 44. Chry solina polita (L i n n a e u s ) Baligród, Bereżki, B crehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, D olina Terebow ca, dolina W ołosatki, Palow a, H abkow ce, H alicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, K rzem ień, Lutow iska, Łukaw ica, k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, P ołonina Caryńska, Połonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Z atw arnica (Suche Rzeki), Zwór, na w ilgotnych łąkach i wzdłuż potoków, na m iętach Mentha spp., jeden z najpospolitszych i najliczniejszych stonkow atych w Bieszczadach. Rozmieszczenie: Europa, Azja Mniejsza i Środkowa i Syberia. W całej Polsce bardzo pospolity Chrysolina staphylea (L i n n a e u s ) Cisną, 26 IX 1953, 1 okaz, O tryt-h ulskie, 12 IX 1970, 1 okaz, W ola Michowa, 10 V II 1974, 2 okazy, Połonina W etlińska, 12 V II 1974, 1 okaz, U strzyki Górne, 23 IX 1975, 1 okaz, W etlina, 12 V III 1980, 1 okaz, Dolina Terebow ca, V II 1981, 3 okazy. Rozmieszczenie: H olarktyka. W ystępuje w całej Polsce. 46. Chrysolina rufa (D u f t s c h m id ) Tarnica, 16 V III 1975, 23 VI 1977, 8 V II 1981, 3 okazy, Nowy Łupków k. Sanoka, 29 V 1970, 1 okaz, W ola Michowa, 20 V II 1974, 1 okaz, U strzyki Górne, V I 1971, V II 1981, 6 okazów, W ielka Raw ka, 15 V II 1981, 1 okaz, K rzem ień, 23 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: góry obu republik niemieckich, Alpy, Sudety, K arpaty i Góry D ynarskie. Rozmieszczenie w Polsce nieznane, bowiem do tej pory,

10 1 94 L. Borowiec w literaturze, pod nazwą Gh. rufa kryją się dwa gatunki Ch. rufa (D u f t.) i Gh. lapidaria Bech. Na podstawie rewizji polskich zbiorów mogę stwierdzić, że Gh. rufa jest w Polsce znacznie rzadsza niż Gh. lapidaria, jakkolwiek w ystępuje w całych Sudetach i K arpatach. 47. Chrysolina lapidaria B e c h y n e O tryt-h ulskie, Habkowce, Moczarne, Stuposiany, Zatw arnica, D olina Terebow ca, Połonina W etlińska, D olina W etlińska, U strzyki Górne, Szeroki W ierch, Tarnica, K rzem ień, K ińczyk Bukow ski, ponad 100 okazów. Owady dojrzałe spotyka się na ścieżkach, pod k a m ieniam i, lub żerujące na lepiężnikacb Petasites spp. Roślina żywicielska nie była do tej pory znana. Rozmieszczenie: słabo poznane. W ykazywany z Sudetów i K arpat na południe po Czarnohorę. W Polsce w Sudetach i K arpatach dość pospolity. 48. Ghrysolina umhratilis (W e i s e ) Szeroki W ierch, 26 Y 1969, 1 okaz, M oczarne, 29 V 1969, 4 okazy, U strzyki Górne, VI 1971, 1 okaz, 20 V III 1975, 1 okaz, M uczne, 3 IX 1975, 1 okaz. Rozmieszczenie: góry środkowej Europy. W Polsce występuje w' całych Sudetach i K arpatach. 49. Ghry solina marcasitica (G e r m a r ) Zatw arnica, Bereżki, W idełki, M oczarne, D olina Terebowca, U strzyki Górne, W ołosate, Połonina Caryńska, Bukowe Berdo, Halicz, IV -V II, zwykle pojedynczo, jedynie w Zatw arnicy V III 1975 obserwowano bardzo liczny pojaw na św ierząbkach Chaerophyllum spp. Rozmieszczenie: Alpy, Sudety, K arpaty i góry Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce w ystępuje w całych Sudetach i K arpatach. 50. Ghry solina purpurascens ( G e r m a r ) Bukowe Berdo, 11 VI 1958, 1 okaz, Szeroki W ierch, 24 V 1966, 1 okaz, Rozsypaniec, 9 V 1968, 1 okaz, Z atw arnica (Suche Rzeki), 16 V II 1974, 1 okaz, U strzyki Górne, 14 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: Turyngia, Czechy, Sudety i K arpaty. W Polsce występuje w całych Sudetach i K arpatach, ale rzadki. 51. Ghry solina liaemoptera ( L i n n a e u s ) Baligród, 27 IX 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: południowa i środkowa Europa. W ystępuje w całej Polsce, ale częstszy jedynie na przedgórzach. 52. Ghry solina diversipes ( B e d e l ) W ola Michowa, 13 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa. W ystępuje w całej Polsce.

11 Stonkow ate Bieszczadów Chrysolina varians (S c h a l l e r ) Baligród, Bereżki, Berehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, Dolina T erebow ca, dolina W ołosatki, Palow a, H abkow ce, H alicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, K rzem ień, Lutow iska, Ł ukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków, P iekło, Połonina Caryńska, Połonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche Rzeki), Zwór, jeden z najliczniejszych stonkow atych w Bieszczadach. Owady dojrzałe i larw y sp o ty k a się na dziuraw cach H ypericum spp. Rozmieszczenie: Europa, Algieria, Azja Mniejsza i Syberia po dolinę I r ty szu. W ystępuje w całej Polsce. 54. Chry solina hyperici ( F o r s t e r ) U strzyki Górne, 5 V I 1958, 1 okaz. Rozmieszczenie: środkowa i południowa Europa, Azja Mniejsza i północna A fryka. W ystępuje w całej Polsce. 55. Chry solina cuprina ( D u f t s c h m i d ) Baligród, Bereżki, B erehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, D olina T e rebow ca, dolina W ołosatki, Falowa, Habkowce, H alicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, Krzem ień, L utow iska, Łukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, P ołonina Caryńska, P ołonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Z atw arnica (Suche Rzeki), Zwór, jeden z najpospolitszych stonkow atych w Bieszczadach, na północnych stokach niekiedy w wielkiej liczbie. Owady dojrzałe i larw y żerują na dziuraw cach H ypericum spp. Rozmieszczenie: centralne części Europy. W Polsce w K arpatach pospolita, w Sudetach znacznie rzadsza, stanowiska z niżu wym agają jeszcze sprawdzenia Chrysolina marginata (L i n n a e u s ) Połonina. W etlińska, 13 Y II 1974, 1 okaz. Złowiona też w Beskidzie Niskim : Krosno, IX 1953, 2 okazy. Rozmieszczenie: Europa, Azja Mniejsza i Środkowa, zachodnie Chiny. W ystępuje w całej Polsce.. Chrysolina oricalcia (M u l l e r ) Beskid N iski: Krosno, 7 Y II 1970, 3 okazy, Z Bieszczadów eszcze nie w ykazany, ale -może się odnaleźć, zwłaszcza w piętrze pogórza. Rozmieszczenie: Europa i południowo-zachodnia Azja. W Polsce znany z pojezierzy, Śląska, okolic Przemyśla i południowej Lubelszczyzny. 57. Dlochrysa fastuosa (S c o p o l i) Baligród, Bereżki, Berehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, D olina Terebowca, dolina W ołosatki, Falowa, Habkowce, Halicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, Krzem ień, L utow iska, Ł ukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło,

12 196 Ł. Borowiec Połonina Caryńska, Połonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Zatw arnica, Zwór, w pobliżu osiedli niekiedy w wielkiej liczbie. Owady dojrzałe i larw y żerują na jasnotach L am ium spp. i poziew niku polnym Galeopsis laudanum L. Rozmieszczenie: Europa i Syberia po Japonię. W całej Polsce pospolity. 58. Oreina rugulosa (S u f f r i a n ) Habkowce, Moczarne, Smolnik, P atry ja, L utow iska, Łopieninka, K om ańcza, Zatw arnica, Połonina W etlińska, Tarnica, V II-V III, w poszczególne la ta w zm iennej liczbie. W roku 1974 na północnych stokach W etlińskiej i Caryńskiej w ystąpił masowo na chabrze łąkowym Centaurea jacea L. O bardzo obfitym pojawię w roku 1973 w rejonie pasm a Żuków pisał W a r c i i a ł o w s k i (1974a). Rozmieszczenie: góry środkowej i południowo-wschodniej Europy, pojedyncze stanowiska znane są też z Niżu Europejskiego. W Polsce pospolity jedynie w Bieszczadach, ponadto znany z Tatr, Podhala, Gorców, Pienin, Beskidu Niskiego, okolic Przemyśla i z Puszczy Białowieskiej. Do tego gatunku należy odnieść informacje W ę g r z e c k ie g o ( ) o występowaniu w Bieszczadach, w okolicach Komańczy Oreina tristis (F.), co było spowodowane zamętem nomenklaturowym panującym przez wiele la t w omawianym rodzaju. Odnośne okazy, znajdujące się w zbiorze In stytutu Zoologii PAN w Warszawie, z całą pewnością należą do 0. rugulosa ( S u f f r.). 59. Oreina intricata (G e r m a r ) T arnica, 16 V III 1965, 1 okaz, 5 V III 1975, 1 okaz, Z atw arnica (Suche Itzeki), 11 V II 1974, 1 okaz nalepiężniku Petasites sp., Połonina W etlińska, 12 V II 1974, 2 okazy na starcu gajowym Senecio nem oremis L., Bukow e Berdo, 11 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: Alpy, Góry Dynarskie, Sudety i K arpaty. W Polsce w całym łuku sudecko-karpackim. 60. Oreina alpestris (S c h u m m e l ) Przysłup, U strzyki Górne, Bereżki, Zatw arnica (Suche Rzeki), W ołosate, Połonina W etlińska, Bukowe Berdo, Szeroki W ierch, Tarnica, K rzem ień, Halicz, dolina pod Rozsypańcem, V -V II, około 100 okazów. Rozmieszczenie: góry obu republik niemieckich, Czechy, Sudety i K arpaty. W Polsce w wyższych położeniach górskich pospolity. 61. Oreina plagiata (S u f f r i a n ) T arnica, 25 VI 1953, 1 okaz należący do odm iany ze zredukow aną ciem ną sm ugą na szwie pokryw. Rozmieszczenie: wschodnie Alpy, Góry Dynarskie i K arpaty. W Polsce łowiony tylko na Babiej Górze, w T atrach i Gorcach.

13 Stonkowate Bieszczadów Oreina virgulata (G e r m a r ) Z atw arnica (Suche Rzeki), Połonina W etlińska, Połonina Caryńska, Bereżki, D w ernik, U strzyki Górne, dolina W ołosatki, W ielka R aw ka, Bukowe Berdo, Szeroki W ierch, V II-IX, ponad 100 okazów' złowiono na różnych gatunkach ostrożeni Cirsium spp. W iększość okazów zabarw iona granatow o, tylko cztery tęczowe. Rozmieszczenie: wszystkie góry południowej i środkowej Europy. W Polsce w ystępuje w całym łuku sudecko-karpackim, ale pospolita tylko w K arpatach. 63. Oreina cacaliae (S c h r a n k ) O tryt-h ulskie, 25 VI 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: góry południowej i środkowej Europy. W Polsce w ystępuje w całym łuku sudecko-karpackim, ale znacznie pospolitsza w zachodniej części zasięgu. 64. Gastrophysa polygoni (L i n n a e u s ) Mików, 14 V II 1974, 1 okaz, U strzyki Górne, 15 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: prawie cała P alearktyka i Ameryka Północna. W y stępuje w całej Polsce, ale w górach rzadki. 65. Gastrophysa viridula ( D e g e e r ) Baligród, Bereżki, Berehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, D olina Terebow ca, dolina W ołosatki, Palow a, H abkow ce, H alicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, K rzemień, Lutow iska, Ł ukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, Połonina Caryńska, Połonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche Rzeki), Zwór, jeden z najliczniejszych stonkow atych w Bieszczadach. Łow iony na różnych g a tu n kach szczawiów R um ex spp. Rozmieszczenie: Europa, Kaukaz i Syberia Zachodnia. W ystępuje w całej Polsce, najliczniej w okolicach górskich i podgórskich, oraz na terenach synantropijnych. 66. Phaedon laevigatus (D u f t s c h m id ) W ołosate, 3 VI 1958, 1 okaz. Rozmieszczenie: E uropa od Pirenejów po Ural, głównie w okolicach górskich i podgórskich. W Polsce znany z Sudetów i K arp at oraz z pogórza. 67. Phaedon cochleariae (F a b r i c i u s ) U strzyki Górne, 8 VI 1958, 1 okaz, 6 V III 1975, 1 okaz, 14 V II 1981, 1 okaz, Zatw arnica (Suche Rzeki), V II 1974, liczny, D olina Terebow ca, 12 V II 1981, 2 okazy. Rozmieszczenie: zachodnia P alearktyka. W całej Polsce pospolity.

14 198 L. Borowiec G8. Phaedon armor aciae (L i n n a e u s ) Dolina. W ołosatki, 14 V II 1981, 1 okaz, dolina pod Rozsypańcem, 23 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa i Syberia Zachodnia. W y stępuje w całej Polsce. 69. Sclerophaedon carniólicus ( G e r m a r ) H yrlata, Czarna, Piekło, Stuposiany, Bereżki, Połonina W etlińska, P ołonina C aryńska, Bukowe Berdo, Szeroki W ierch, Tarnica, Krzem ień, K ińezyk Bukowski, bardzo liczny na gwiazdnicy gajowej Stellaria nemorum L. W niektórych m iejscach na powierzchni 100 m 2 m ożna było złowić ponad 500 larw i imago. Znaleziony też n a Pogórzu P rzem yskim : R ybotycze, 29 VI 1958, 1 okaz. Rozmieszczenie: Alpy, góry obu republik niemieckich, Sudety, K arpaty i Góry Dynarskie. W Polsce występuje w całym łuku sudecko-karpackim. 70. Sćlerophaedon carpathicus W e is e Jasło k. Cisny, 16 V II 1963, 2 okazy, W idełki, 28 V 1969, 4 okazy, U strzyki G órne, 12 V III 1975, 1 okaz, 20 V II 1981, kilkaset okazów na jednym stanow isku. Chrząszcze żerowały n a knieci błotnej Caltha palustris L. Rozmieszczenie: K arpaty Południowe i Wschodnie. W obecnych granicach Polski nie wykazywany. Dotychczasowe, ogólnikowe informacje o występowaniu w Polsce dotyczą Czarnohory (Ł o m n ic k i , W e i s e , , H o r io n , B r o v d ij 1977). 71. Hydrothassa marginella (L i n n a e u s ) Sokoliki k. Tarnaw y, 10 V 1968, 7 okazów, K om ańcza, 7 V 1970, 1 okaz, U strzyki Górne, 14 V II 1974, 1 okaz, W ołosate, 8 V III 1975, 1 okaz n a knieci błotnej Caltha palus* tris L., Połonina W etlińska, 10 V III 1975, 1 okaz, dolina W ołosatki, 14 V II 1981, 4 okazy. Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa, zachodnia Syberia. W ystępuje w całej Polsce. 72. Prasocuris junci (B r a h m ) D olina pod Rozsypańcem, 23 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa, Kaukaz i północny Kazachstan. W ystępuje w całej Polsce. 73. Prasocuris phellandri (L i n n a e u s ) W ołosate, 8 V III 1975, 1 okaz. Rozmieszczenie: H olarktyka. W ystępuje w całej Polsce. 74. Linaeidea aenea (L i n n a e u s ) Baligród, Bereżki, Berehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, D olina Terebow ca, dolina W ołosatki, Palow a, H abkow ce, H alicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, L u to w iska, Ł ukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O try t, Pasm o Żuków, Piekło, zbocza

15 Stonkowate Bieszczadów 1 99 C aryńśkiej i W etlińskiej, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola M ichowa, Wo'losate, Zatw arnica (Suche Rzeki), Zwór, w zaroślach olszy szarej A lnus incana (L.), łowiony w licznych okazach. Rozmieszczenie: północna i środkowa P alearktyka. W całej Polsce bardzo pospolity., : 75. Chrysomela vigintipunctata (S c o p o l i) M oczarne, 19 V II 1967, 2 okazy, Stuposiany, 6 V 1968, 1 okaz, Liszna k. Sanoka, 7 V II 1970, 8 okazów. Rozmieszczenie: północna i środkowa Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce. 76. Chrysomela cuprea F a b r ic iu s Bereżki, 29 V I 1968, 25 okazów, Habkowce, 19 V II 1969, 1 okaz, W ola Michowa* 19 V II 1974, 1 okaz, W ołosate, 8 V II 1975, 4 okazy, 12 V II 1981, 3 okazy. Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa, zachodnia i środkowa Syberia. W ystępuje w całej Polsce. 77. Chrysomela populi L i n n a e u s W ola Michowa, U strzyki Górne, W ołosate, na osikach P opulus tremula L. i w ierzbach S a lix spp. liczny, Moczarne, 19 V II 1967, 1 okaz, Solina, 28 V 1970, 1 okaz. Rozmieszczenie: Palearktyka i północna część Obszaru Orientalnego. W całej Polsce pospolity. 78. Chrysomela tremulae F a b r ic iu s U strzyki Górne, 14 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa, północna Azja i Ameryka Północna. W całej Polsce pospolity. 79. Chrysomela saliceti (W e i s e ) Z atw arnica (Suche Rzeki), 26 V II 1974, 1 okaz n a iwie S a lix caprea L. Rozmieszczenie i środkowa i północna Europa. W ystępuje w całej Polsce Oonioctena flavicornis (S u f f r i a n ) Z atw arnica (Suche Rzeki), 11 V II 1974, 2 okazy n a olszy szarej A ln us incana (L.). Rozmieszczenie: Fennoskandia, góry Europy Środkowej, Alpy i K arpaty Południowe. W Polsce znany tylko z Sudetów i okolic Przemyśla. 81. Oonioctena viminalis ( L i n n a e u s ) K om ańcza, Moczarne, U strzyki Górne, W ołosate, Połonina C aryńska, Połonina W etlińska, Z atw arnica (Suche Rzeki), V -V III, kilkaset okazów złowiono n a w ierzbach Salix

16 20 0 L. Borowiec spp. Na iwie Salix caprea L. dw ukrotnie obserwowano masowy pojaw. Jed en okaz z Zatw arnicy należy do rzadko spotykanej, całkow icie m elanistycznej odm iany. Rozmieszczenie: H olarktyka. W całej Polsce pospolity Gonioctena rufipes (D e g e e r ) Przysłup, 24 V 1969, 14 okazów, W ola Michowa, 9 V II 1974, 1 okaz, 13 V II 1974, 1 okaz, W otosate, 8 V III 1975, 2 okazy, T arnica, 5 V III 1975, 1 okaz; w szystkie łowiono n a osikach Populus tremula L. Rozmieszczenie: H olarktyka. W ystępuje w całej Polsce Gonioctena linnaeana (S c h r a n k ) U strzyki Górne, 8-12 VI 1958, 4 okazy, Ł ukaw ica, 1 VI 1958, 3 okazy, C hryszczata, 24 V II 1967, 1 okaz, Moczarne, 19 V II 1967, 3 okazy, Bereżki, 27 V 1969, 6 okazów. Rozmieszczenie: Europa, zachodnia i środkowa Syberia. W ystępuje w całej Polsce, ale pospolity jedynie na przedgórzach. 84. Gonioctena intermedia (H e l l i e s s e n ) Bereżki, Szeroki W ierch, U strzyki Górne, M oczarne, Bukowe Berdo, Mała R aw ka, Rozsypaniec, 14 okazów łowiono na czerem sze Padus avium M il l, i jarzębinie Sorbus aucuparia L. Rozmieszczenie: Skandynawia, góry Środkowej Europy, wschodnie Alpy i Góry Dynarskie. Z Polski znany od niedawna, na podstawie okazów łowionych w Beskidzie Zachodnim i Niskim i powyższych, łowionych w Bieszczadach ( L a z o r k o 1963, B o r o w i e c ) Gonioctena pallida (L i n n a e u s ) Bereżki, Moczarne, W idełki, Mików, U strzyki Górne, W ołosate, P ołonina C aryuska, T arn ica, Dolina Terebow ca, Rozsypaniec, kilk aset okazów złowiono na szerokolistnych w ierzbach Salix spp. Rozmieszczenie: środkowa i północna Europa, Syberia i Ameryka Północna. W ystępuje w całej Polsce, najpospoliciej w okolicach górskich i podgórskich. 86. Gonioctena interposita (F r a n z e t P a l m e n ) Łopieninka, Piekło, Sokoliki, T arnaw a, Zwór, P rzysłup, W ołosate, U strzyki G órne, Z atw arnica (Suche Rzeki), Szeroki W ierch, D olina Terebowca, T arnica, bardzo liczny, niekiedy masowy na olszy szarej A lnus incana (L.). K ilka okazów je st całkowicie m elanistycznych. Rozmieszczenie: góry środkowej Europy, Alpy, góry północnej części Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce znany tylko z Bieszczadów i Beskidu Zachodniego.

17 Stonkow ate Bieszczadów Phratora tibialis (S u f f r i a n ) Baligród, B ereżki, B erehy Górne, Bukowe Berdo, Cliryszczata, Cisną, Czarna, D olina T erebow ca, dolina W ołosatki, Falow a, Habkow ce, H alicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, K rzem ień, L utow iska, Łukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków, P iekło, P ołonina Caryńska, P ołonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W iercił, U strzyki D olne, U strzyki Górne, W ola Micbowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche Rzeki), Zwór, łow iony w licznych okazach. Część osobników posiada cechy podgatunku nom inotypow ego, a część podgatunku Ph. tibialis cornellii ( W e i s e ). Owady dojrzałe i larwy żerow ały na różnych g atu nk ach wierzb S a lix spp. Rozmieszczenie: środkowa Europa. Podgatunek nominotypowy zajmuje obszary powyżej łuku sudecko-karpackiego, podgatunek Ph. tibialis cornellii na południe od K arp at ów. Bieszczady stanowią prawdopodobnie strefę przejściową między areałam i obu podgatunków. W ystępuje w całej Polsce, pospolitszy w górach i na przedgórzach. 88. Phratora laticollis (S u f f r i a n ) U strzyki Górne, W ołosate, Tarnica, V III 1975, bardzo liczny na osikach Populus remula L. Rozmieszczenie: Palearktyka bez północnej Afryki. Spotykany w całej Polsce. 89. Phratora vitellinae (L in n a e u s ) Baligród, Bereżki, Berehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, D olina Terebow ca, dolina W ołosatki, Falow a, Habkowce, Halicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, K rzemień, L utow iska, Ł ukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, P ołonina Caryńska, Połonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, Wola Michowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche Rzeki), Zwór, wszędzie najliczniejszy gatunek rodzaju. Owady dojrzałe i larw y łowiono na w ierzbach Salix spp. i osikach Populus tremula L. Rozmieszczenie: Europa i Syberia do Korei. W całej Polsce bardzo pospolity. 90. Timarcha metallica (L a ic h a r t in g ) Połonina C aryńska, W ielka Rawka, U strzyki Górne, dolina W ołosatki, Szeroki W ierch, Tarnica, Krzem ień, Halicz, Rozsypaniec, K ińczyk Bukowski, Bukowe Berdo, V -IX, około 100 okazów. Rozmieszczenie: góry środkowej i południowo-wschodniej Europy. W Polsce w Sudetach i K arpatach. Znany też z okolic Opola, Krakowa, Przemyśla, z Roztocza i Łysogór, a naw et Wielkopolskiego P ark u Narodowego. 91. Galerucella lineola (F a b r ic iu s ) U strzyki Dolne, 20 VI 1953, 1 okaz, Zatw arnica (Suche Rzeki), V II 1974, liczny na w ierzbach Salix spp. Rozmieszczenie: P alearktyka. W całej Polsce pospolity. 9 F ra g m en ta F a u n istic a t. 28

18 202 L. Borowiec 92. Galerucella tenella (L i n n a e u s ) W ołosate, Bereżki, Łukaw ica, Zatw arnica (Suclie Rzeki). V I-V II. bardzo liczny n a wiązówce błotnej Filipendula ulmaria L., Połonina W etlińska, 14 V II 1981, 1 okaz, U strzyki Górne, 17 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa, Syberia i północne Chiny. W całej Polsce pospolity. 93. Galeruca tanaceti (L i n n a e u s ) Zatw arnica (Suche Rzeki), U strzyki Górne, Bereżki, Cisną, Ilabkow ce, V II-IX, około 100 okazów złowiono na krw aw niku Achillea sp. i w rotyczu Tanacetum sp. Rozmieszczenie: zachodnia Palearktyka po dorzecze Jcniseju. W całej Polsce pospolity. 94. Galeruca pomonae (S c o p o l i) Mików, 14 V II 1974, 2 okazy, Zatw arnica, 11 V III 1975, 1 okaz, D olina Terebowca, 14 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa i Syberia Zachodnia. Zawleczony do Ameryki Północnej. W ystępuje w całej Polsce. 95. Lochmaea caprae (L i n n a e u s ) Pasm o Żuków, K om ańcza, Habkowce, U strzyki Górne, rezerw at W ołosatka, P ołonina C aryńska, ponad 100 okazów złowiono n a w ierzbach Salix spp. i topolach Populus spp. Rozmieszczenie: P alearktyka bez północnej Afryki. W całej Polsce pospolity. 96. Phyllobrotica ąuadrimaculata (L i n n a e u s ) Maniów, 16 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa i zachodnia Syberia. W ystępuje w całej Polsce. 97. Luperus lyperus S u l z e r Maniów, 15 V II 1974, 3 okazy, W ola Michowa, 9 V II 1974, 3 okazy na olszy szarej A lnus incana (L.). Rozmieszczenie: Europa bez części śródziemnomorskiej, Syberia Zachodnia. W całej Polsce pospolity. 98. Luperus flavipes (L i n n a e u s ) O tryt-h ulskie, 22 VI 1953, 1 okaz, Tarnica, 24 VI 1953, 1 okaz, Ł ukaw ica k. Leska., 1 V I 1958, 3 okazy, Smolnik n. Sanem, 17 VI 1958, 1 okaz, P rzysłup, 24 V 1969, 1 okaz. Rozmieszczenie: zachodnia P alearktyka. W ystępuje w całej Polsce.

19 Stonkow ate Bieszczadów I/uperus viridipennis Ge r m a r Bereżki, U strzyki Górne, Połonina W etlińska, Połonina Caryńska, Szeroki W ierch, T arnica, Halicz, V II-V III, masowo na olszy zielonej A lnus viridis (Ch a i x ) i olszy szarej A ln u s incana (L.). Rozmieszczenie: góry środkowej Europy, Półwyspu Bałkańskiego i Kaukaz. W Polsce występuje w całym łuku sudecko-karpackim Agelastica alni (L i n n a e u s ) Z atw arnica (Suche Rzeki), V II 1974, bardzo liczny na olszy szarej A lnus incana (L.). Rozmieszczenie: Palearktyka i znaczna część Ameryki Północnej. W całej Polsce bardzo pospolity Phyllotreta vittula (R e d t e n b a c h e r ) Maniów, 15 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: P alearktyka bez Japonii. W ystępuje w całej Polsce Phyllotreta nemorum (L i n n a e u s ) Baligród, Bereżki, Berehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, Dolina Terebow ca, dolina W ołosatki, Falow a, Ilabkow ce, H alicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, K rzem ień, Lutow iska, Łukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne. O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, Połonina Caryńska, Połonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche Rzeki), Zwór, w niższych piętrach liczny, na połoninach łowiony pojedynczo. Rozmieszczenie: Europa, Azja Mniejsza i Syberia Zachodnia. W całej Polsce pospolity Phyllotreta undulata K u t s c h e r a Baligród, Bereżki. Berehy Górne, Cisną, Czarna, dolina W ołosatki, Falow a, H abkowce, Jasło k. Cisny, K om ańcza, Lutow iska, Łukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, Smolnik n. Sanem, S!uposiany, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche Rzeki), Zwór, w niższych piętrach liczny. Na połoninach tylko dw ukrotnie: T arnica, 26 V II 1953, 1 okaz, Halicz, 28 V II 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: Palearktyka. W całej Polsce pospolity Phyllotreta vittata (F a b r i c i u s ) Maniów, 15 V II 1974, 1 okaz, W ola Michowa, 18 V II 1974, 2 okazy. Rozmieszczenie: Eurazja i Ameryka Północna. W całej Polsce pospolity Phyllotreta ochripes ( C u r t is ) T arnica, 26 V II 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa bez Półwyspu Iberyjskiego, Azja Mniejsza, K aukaz i Syberia po Japonię. W ystępuje w całej Polsce.

20 204 L. Borowiec Płiyllotreta atra (F a b r i c i u s ) W ola Michowa, 14 V II 1974, 1 okaz na światło, 18 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa, Azja Mniejsza i Środkowa. W całej Polsce pospolity Płiyllotreta cruciferae ( G o e z e ) T arn ica, 26 V II 1953, 2 okazy. Rozmieszczenie: Europa, północna Afryka, Azja Mniejsza i Środkowa. W ystępuje w całej Polsce Apłitłiona lutescens (G y l l e n h a l ) T arnica, 26 V II 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa, północna Afryka, Azja Mniejsza i Środkowa. W ystępuje w całej Polsce Apłitłiona euphorbiae (S c h b a n k ) Baligród, Bereżki, Bcrehy Górne, Ckryszczata, Cisną, Czarna, dolina W ołosatki, Falowa, H abkow ce, Jasło k. Cisny, K om ańcza, Lutow iska, Łukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, M uczne, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche Rzeki), Zwór, w niższych p iętrach liczny. Rozmieszczenie: Europa, basen Morza Śródziemnego i Azja Środkowa. W całej Polsce pospolity Apłitłiona stussineri W e i s e H alicz, 27 V II 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: Góry Dynarskie, Wschodnia Austria, K arpaty Wschodnie i południowe. Bardzo rzadki gatunek, nowy dla fauny Polski Apłitłiona atrovirens ( F o r s t e r ) S tudenne k. Leska, 30 V III 1976, 2 okazy. Rozmieszczenie: południowa Europa i południowe części Europy Środkowej. W Polsce znany z okolic Cieszyna, Krakowa, Mszany Dolnej, Przemyśla, południowej Lubelszczyzny i z Pienin Longitarsus succineus ( F o u d r a s ) U strzyki Górne, 17 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: Palearktyka i znaczna część Obszaru Orientalnego. W ystępuje w całej Polsce.

21 Stonkow ate Bieszczadów Longitarsus melanocephalus ( D e g e e r ) O tryt, V II 1974, bardzo liczny. Rozmieszczenie: zachodnia P alearktyka. W całej Polsce pospolity Longitarsus kutsclierai R y e O try t, V II 1974, bardzo liczny. Rozmieszczenie: prawie cała P alearktyka. W ystępuje w całej Polsce Longitarsus curtus (A l l a r d ) Z atw arnica (Suche Rzeki), 29 V II 1974, 2 okazy, W ołosate, 0 V III 1975, 1 okaz, Pszczeliny, 18 IX 1975, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa i północny Kazachstan. Występuje w całej Polsce, ale pospolitszy w okolicach podgórskich Longitarsus exoletus ( L i n n a e u s ) W ola Michowa, 18 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: zachodnia Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce Longitarsus atricillus (G y l l e n h a l ) O tryt-d w erniczek, 14 X 1965, 1 okaz, U strzyki Górne, 13 V III 1975, 1 okaz. Rozmieszczenie: zachodnia Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce, pospolitszy w okolicach podgórskich Longitarsus suturellus ( D u f t s c h m id ) Rozsypaniec, 9 V 1968, 2 okazy, Bereżki, 7 VI 1970, 1 okaz, W ola Michowa, 13 V II 1974, 2 okazy, Maniów, 16 V II 1974, 9 okazów, U strzyki Górne, 21 IX 1975, 2 okazy n a lepiężniku Petasites sp. Rozmieszczenie: Europa i Syberia po Japonię. W Polsce występuje w całym kraju, pospolitszy w górach i na przedgórzach Longitarsus nasturtii ( F a b r i c i u s ) Pasm o Żuków, 23 VI 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa, północna Azja na południe do Tybetu. W całej Polsce pospolity Longitarsus liolsaticus (L i n n a e u s ) T aruica, 26 V II 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: północna i środkowa Palearktyka. Występuje w całej Polsce.

22 206 L. Borowiec 121. Longitarsus rubellus ( F o u d r a s ) Szeroki W ierch, 24 V 1966, 3 okazy, R ozsypaniec, 9 V 1968, 2 okazy. Rozmieszczenie: góry środkowej i południowej Europy. W Polsce znany z Karkonoszy, Babiej Góry, Tatr, okolic Krakowa i Cieszyna. Podany też ogólnikowo z Bieszczadów (W a r c h a ł o w s k i 1978) Longitarsus parvulus (P a y k u l l ) W ola Michowa, 20 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: zachodnia P alearktyka. W całej Polsce pospolity Longitarsus obliteratus R o s e n h a u e r Podany z Bieszczadów z okolic Studennego (S z y m c z a k o w sk i 1973). Rozmieszczenie: południowa część środkowej Europy, południowa Europa, Azja Mniejsza i Kaukaz. W Polsce lokalnie w środowiskach kserotermicznych, zwłaszcza bogatych w wapń.. Altica tamaricis (S c h r a n k ) Pogórze P rzem yskie: R ybotycze, 29 V 1958, 1 samiec. Rozmieszczenie: południowa część środkowej Europy, południowa Europa, Azja Mniejsza i Środkowa, Mongolia, północne Chiny i Korea. W Polsce znany tylko z Podkarpacia. Możliwy do odnalezienia w północnej części Bieszczadów Altica oleracea (L i n n a e u s ) Z atw arnica (Suche Rzeki), V II 1974, liczny. N a pozostałych stanow iskach, poza połoninam i, łowiono liczne sam ice należące praw dopodobnie do tego gatunku. B rak samców uniem ożliw ia pew ne oznaczenie. Rozmieszczenie: Europa. W całej Polsce pospolity Batophila rubi (P a y k u l l ) B aligród, Bereżki, Bereliy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, D olina Terebow ca, dolina W ołosatki, Falow a, H abkow ce, H alicz, Jasło k. Cisny, K om ańcza, K rzem ień, L utow iska, Ł ukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, H uczne, O tryt, Parno Żuków, Piekło, Połonina Caryńska, Połonina W etlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche Rzeki), Zwór, n a gatunkach z rodzaju Rubus L., liczny. Szczyt pojaw u przypada na koniec sierpnia i w rzesień, może w tedy w ystąpić masowo. Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa, oraz góry Europy P ołudniowej. W ystępuje w całej Polsce, pospolitszy w górach i na przedgórzach.

23 Stonkow ate Bieszczadów Asiorestia transversa ( M a r s h a m ) Bereżki, 12 V II 1967, 3 okazy, O tryt, V II 1974, liczny, W ołosate, V III 1975, liczny, d o lin a pod R ozsypańcem, 23 V II 1981, 2 okazy. Rozmieszczenie: Europa i północny K azachstan. W ystępuje w całej Polsce Asiorestia ferruginea (S c o p o l i) U strzyki D olne, O tryt, Pasm o Żuków, P olana, Stuposiany, U strzyki Górne, W ołosate V I- V II I, p o n ad 100 okazów złowiono n a ostrożeniach Cirsium spp. Rozmieszczenie: zachodnia Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce Asiorestia femorata (G y l l e n h a l ) W ola Michowa, Przysłup, Sokoliki k. Tarnaw y, Połonina W etlińska, U strzyki G órne, W ołosate, D olina Terebowca, Szeroki W ierch, Tarnica, K rzem ień, Rozsypaniec, V -IX, około 100 okazów. Rozmieszczenie: północna część Fennoskandii, góry i przedgórza Europy z wyjątkiem gór Półwyspu Iberyjskiego, Pirenejów i południowych Apeninów. W Polsce w górach pospolity, na przedgórzach znacznie rzadszy Asiorestia transylvanica (Fuss) Połonina W etlińska, Połonina Caryńska, W idełki, U strzyki Górne, D olina Terebow ca, Bukow e B erdo, Szeroki W ierch, T arnica, Halicz, R ozsypaniec, V -IX, kilkaset okazów. Rozmieszczenie: K arpaty od Żelaznej Bramy po Bieszczady Zachodnie. W Polsce tylko w Bieszczadach, skąd został dopiero niedawno wykazany (W a r c h a ł o w s k i 1974b) Asiorestia cyanescens ( D u f t s c h m i d ) D olina W ołosatki, 14 V II 1981, 1 okaz, P ołonina W etlińska, 23 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: Alpy i K arpaty. W Polsce pospolity jedynie w Tatrach ale w ystępuje w całym łuku K arpat Orestia aubei A l l a r d Tarnica, 26 V II 1953, 1 okaz, V II 1981, 10 okazów, Szeroki W ierch, 17 V II 1981, 1 okaz, Halicz, 23 V II 1981, 1 okaz. Chrząszcze były łowione w yłącznie pod szerokimi, pła-skim i kam ieniam i leżącym i w traw iastych m iejscach w piętrze połonin. Rozmieszczenie: K arp aty i część Gór Dynarskich. W Polsce tylko w T a trach i Bieszczadach Hippuriphila modeeri ( L i n n a e u s ) W ola Michowa, Maniów, V II 1974, liczny, Ł ukaw ica, 1 V I 1958, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa, zachodnia i środkowa Syberia i Ameryka P ółnocna. W ystępuje w całej Polsce.

24 208 L. Borowiec 133. Crepidodera aurea ( G e o f f r o y ) P asm o Żuków, 23 VI 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: zachodnia Palearktyka. W Polsce znany z zachodnich i południowych dzielnic Crepidodera fulvicornis ( F a b r i c i u s ) W ola Michowa, U strzyki Górne, Sokoliki k. Tarnaw y, W olosate, Bereżki, Polana, V -V II, k ilk aset okazów złowiono n a w ierzbach S a lix spp. Rozmieszczenie: P alearktyka. W całej Polsce pospolity Crepidodera aurata ( M a r s h a m ) Baligród, Bereżki, Berehy Górne, Bukowe Berdo, Chryszczata, Cisną, Czarna, D olina t Terebow ca, dolina W ołosatki, Falow a, Habkowce, Halicz, Jasło k. Cisny, Kom ańcza, K rze- - mień, Lutow iska, Łukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, Muczne, O tryt, Pasm o Żuków', Piekło,, P ołonina C aryńska, Połonina AVetlińska, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, Szeroki W ierch,, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W olosate, Zatwarniea. (Suche Rzeki),, Zwór, jeden z najliczniejszych stonkow atych w Bieszczadach. Owady dojrzałe spotyka się j na w ierzbach Salix spp., niekiedy w w ielkiej liczbie. Rozmieszczenie: prawie cała P alearktyka. W całej Polsce bardzo jiospolity Crepidodera nitidula ( L i n n a e u s ) W ola Michowa, 12 V II 1974, 1 okaz, 20 V II 1974, 1 okaz, T arnica, 5 V III 1975, 1 okaz z Rozmieszczenie: północna i środkowa Europa oraz górzyste obszary połud- - niowej Europy. Występuje w całej Polsce, częstszy w' górach i na przed- - górzach Minota obesa W a l t l Maniów, U strzyki Górne, P ołonina W etlińska, W ielka i M ała Rawka, Bereżki. T arnica, i, Bukow e Berdo, K rzem ień, H alicz, R ozsypaniec, O tryt-h ulskie, V I- V III, ponad 100 okazów'. Rozmieszczenie: góry środkowej i południowej Europy. W Polsce w całym i uku sudecko-karpackim, wyjątkowo na pogórzu Mantura clirysanthemi ( K o c h ) T arnica, 26 V II 1953, 1 okaz, O try t, 14 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa bez części południowej. W ystępuje w całej Polsce.; Chaetocnema semicoerulea ( K o ch) U strzyki D olne, 30 VI 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: południowa Europa i południowa część Europy Środkowej j W Polsce w ykazany z centralnych i południowych dzielnic.

25 Stonkow ate Bieszczadów Chaetocnema concinna (M a r s h a m ) Baligród, Bereżki, Berehy Górne, Chryszczata, Cisną, Czarna, dolina W ołosatki, F alow a, H abkow ce, Jasło k. Cisny, K om ańcza, Lutow iska, Łukaw ica k. Leska, Maniów, Mików, M uezne, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, Smolnik n. Sanem, Stuposiany, U strzyki D olne, U strzyki Górne, W ola Michowa, Z atw arnica (Suche Rzeki), W niższych piętrach łow iony w licznych okazach. Rozmieszczenie: zachodnia Palearktyka. W całej Polsce pospolity Chaetocnema hortensis ( G e o f f r o y ) T arnica, 26 V II 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce Sphaeroderma testaceum (F a b m c it j s) G óra Żuków, 22 V I 1953, 2 okazy. Rozmieszczenie: Europa i Kaukaz. W ystępuje w całej Polsce, ale w górach i na przedgórzach rzadki Sphaeroderma rubidum ( G r a e l l s ) Pasm o Żuków, 22 VI 1953, 2 okazy, D werniczek, 5 IX 1962, 1 okaz, Habkowce, 16 V II 1969, 1 okaz, 12 IX okaz, Z atw arnica (Suche Rzeki), V II 1974, 5 okazów. Rozmieszczenie: środkowa i południowa Europa, północna Afryka i Azja Mniejsza. W ystępuje w całej Polsce, nieco częściej na przedgórzach Mniophila muscorum (K o c h ) Smerek, 22 V II 1967, 1 okaz, Bukowe Berdo, 18 IX 1968, 1 okaz, U strzyki Górne, 3 IV 1969, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa. W ystępuje w całej Polsce, częściej w górach i na przedgórzach Psylliodes affinis ( P a y k u l l ) Baligród, Bereżki, Berehy Górne, Chryszczata, Cisną, Czarna, dolina W ołosatki, F alow a, H abkowce, Jasło k. Cisny, K om ańcza, Lutow iska, Ł ukaw ica k. Leska, Maniów, M ików, O tryt, Pasm o Żuków, Piekło, Połonina Caryńska, Połonina W etlińska, Sm olnik n. Sanem, Stuposiany, U strzyki Dolne, U strzyki Górne, W ola Michowa, W ołosate, Zatw arnica (Suche Rzeki), n a psianee słodkogórz Solatium dulcamara L., łowiony w licznych okazach. Rozmieszczenie: zachodnia Palearktyka. W całej Polsce pospolity Psylliodes frivaldsztcyi W e i s e Tarnica, 24 VI 1953, 2 okazy, 25 V I 1953, 2 okazy, Połonina Caryńska, 21 IX 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: K arpaty i Góry Bihorskie. W Polsce podany tylko z Bieszczadów (Węgrzecki 1963). Okazy z Tarnicy były podstaw ą tego doniesienia.

26 2 10 L. Borowiec 147. P8ylliodes subaenea K u t s c h e r a Piekło 21 V II 1967, 4 okazy, Chryszczata, 24 V II 1967, 1 okaz. Rozmieszczenie: góry i przedgórza K arpat Wschodnich i Południowych, wschodnie Alpy i góry południowo-wschodniej Europy. W Polsce znany tylko z Pogórza Przem yskiego i Bieszczadów Psylliodes cucullała ( I l l i g e r ) Paniszczów, 22 VI okaz, U strzyki Górne, 28 V I 1953, 1 okaz, O tryt, 16 V I 1958, 2 okazy. Rozmieszczenie: Europa i południowa Syberia po Mongolię. W ystępuje w całej Polsce Cassida viridis L i n n a e u s Paniszczów, Piekło, Łukaw ica, Baligród, M oczarne, Stuposiany, D olina Caryńska, Z atw arnica, (Suche Rzeki), U strzyki Górne, V -IX, kilkaset okazów złowiono na m iętach Mentha spp. Rozmieszczenie: P alearktyka. W całej Polsce pospolity Cassida nebulosa L in n a e u s Moczarne, 30 V 1969, 1 okaz, W ola Michowa, 13 V II 1974, 2 okazy, 18 V II 1974, 1 okaz, Z atw arnica, 17 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: P alearktyka i znaczna część Ameryki Północnej. W ystępuje w całej Polsce Cassida flaveola T h u n b e r g Pasm o Żuków, 22 V I 1953, 2 okazy, Połonina W etlińska, 29 V II 1974, 1 okaz, Z atw arnica (Suche Rzeki), 29 V II 1974, 1 okaz. Rozmieszczenie: Europa. W ystępuje w całej Polsce Cassida atrata F a b r i c i u s W ykazany ze Studennego k. Terki (S zym cza k o w s k i 1 973). Rozmieszczenie: południowo-wschodnia Europa i południowa część Europy Środkowej, Azja Mniejsza. W Polsce znany z kilku stanowisk w południowej części kraju Cassida vibex L in n a e u s Pasm o Żuków, Myczkowce, Łopieninka, H abkowce, K ryw e, Łukaw ica, U strzyki Górne, W ołosate, Zatw arnica, Połonina W etlińska i Caryńska, Szeroki W ierch, Tarnica, kilkaset okazów złowiono n a ostrożeniach Cirsium spp. Rozmieszczenie: Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce.

27 Stonkow ate Bieszczadów Cassida rubiginosa M u l l e r Pasm o Żuków, Czarna, U strzyki Dolne, P olana, U strzyki Górne, Połonina C aryńska, Z atw arn ica, kilkaset okazów złowiono na ostrożeniacłi Cirsium spp. Rozmieszczenie: P alearktyka. W całej Polsce pospolity Cassida denticollis S u f f r i a n Ilabkow ce, 6 V II 1969, 1 okaz, U strzyki Górne, 4 IX 1977, 1 okaz. Rozmieszczenie: środkowa i wschodnia Europa, zachodnia Syberia. W ystępuje w całej Polsce Cassida sanguinolenta M u l l e r Czarna, 9 VI 1970, 1 okaz. Rozmieszczenie: środkowa i wschodnia Europa, zachodnia Syberia. W ystę p u je w całej Polsce Cassida prasina I l l ig e r Pasm o Żuków, 23 V I 1953, 4 okazy, D olina W etlińska, 27 V I 1953, 1 okaz, U strzy Grórne, 14 V II 1981, 1 okaz. Rozmieszczenie: północna i środkowa Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce Cassida nobilis L i n n a e u s T aruica, 26 V II 1953, 1 okaz. Rozmieszczenie: Palearktyka. W ystępuje w całej Polsce. C H A R A K T E R Y ST Y K A FA U N Y POSZCZEGÓLNYCH ŚR O DOW ISK Stonkowate zasiedlają najrozm aitsze środowiska lądowe. W związku z fitofagią ich obecność na danym terenie zależna jest od obecności rośliny żywicielskiej. Zdecydowana większość gatunków stonkowatych preferuje tereny otw arte, silnie nasłonecznione, suche, często kserotermiczne. Z uwagi na specyficzny mikroklimat Bieszczadów, gatunki te są w Bieszczadach nieliczne lub w ogóle nie występują. Dlatego też, wśród stonkowatych Bieszczadów, gatunków związanych z terenam i wilgotnymi i zacienionymi jest proporcjonalnie więcej niż na większości obszarów Polski niżowej. Jak w każdych górach, na rozmieszczenie Chrysomelidae w Bieszczadach w pływają też czynniki związane z piętrowością środowisk. Piętro pogórza i kraina dolin Lasy mieszane. Środowiska leśne są w niewielkim stopniu zasiedlone przez stonkowate. W Beszczadach n ;e wykazano ani jednego gatunku związanego wyłącznie z ty m środowiskiem. Na sąsiadującym obszarze Beskidu Niskiego

28 212 L. Borowiec z gatunków leśnych złowiono Chrysolina oricalcia, która może się odnaleźć w północnej części Bieszczadów. Granica lasów liściastych i terenów otwartych.. Jest to jedno z najbogatszych w stonkow ate środowisk, zwłaszcza przy wystawie południowej. Do charakterystycznych gatunków należą: Zeugophora flavicollis, Pachybrachis hieroglyphicus, P. sinuatus, Cryptoceplialus frenatus, C. flavipes, C. ocellatus, C. pusillus, Gonioctena viminalis, G. rufipes, G. pallida, Phratora tibialis, Ph. laticollis, Ph. vitellinae,. Galerucella lineola, Luperus flavipes, Crepidodera aurea, C. fulvicornis, C. aurata i C. nitidula. Ponadto często towarzyszą im Smaragdina salicina, Cryptoceplialus octopunctatus, C. quinquepunctatus, Linaeidea aenea, Chrysomela vigintipunctata, Ch. cuprea, Ch. populi, Gonioctena linnaeana, G. intermedia, G. interposita, Luperus lyperus, L. viridipennis i Agelastica alni. Łąki. W Bieszczadach zdecydowanie przeważają łąki wilgotne. Fauna tego środowiska jest niezbyt bogata w stonkowate, ale bardzo charakterystyczna. Licznie występują tu Orsodacne cerasi, Lema gallaeciana, L. melanopus, Bromius obscurus, Chrysolina herbacea, Ch. polita, Ch. staphylea, Oreina rugulosa, Hydrothassa marginella, Galerucella tenella, Phyllotreta nemorum, Ph. undulata Longitarsus melanocephalus, Altica oleracea, Hippuriphila modeeri, Chaetocnema concinna, Cassida viridis, C. vibex i C. rubiginosa. Nielicznie, ale tylko w tym środowisku łowiono Lema erichsoni, Labidostomis longimana, Cryptoceplialus sericeus, C. chrysopus, Phaedon laevigatus, Prasocuris phellandri, Phyllobrotica quadrimaculata, Phyllotreta vittata, Ph. atra, Longitarsus parvulus, Sphaeroderma testaceum i Cassida nebulosa. Suchsze miejsca na stokach i obrzeżach łąk posiadają faunę nieco odmienną, bowiem prócz gatunków wymienionych powyżej dochodzą jeszcze Lema cyanella, Cryptoceplialus biguttatus, C. moraeif Chrysolina varians, Ch. cuprina, Ch. hyperici, Galeruca tanaceti, G. pomonae, Aphthona euphorbiae, Longitarsus atricillus, Asiorestia transversa, A. ferruginea, Psylliodes subaenea, Cassida denlicollis, C. sanguinolenta i C. prasina. Zarośla wierzbowe. Środowisko to w ystępuje na wilgotnych łąkach w dolinach i wzdłuż potoków. Zasiedlające je ugrupowanie stonkow^atych jest bardzo swoiste. Do charakterystycznych gatunków należą Clytra quadripunctata, Chrysomela vigintipunctata, Ch. cuprea, Ch. populi, Ch. tremulae, Ch. saliceti, Gonioctena linnaeana, Lochmaea caprae i Chaetocnema semieoerulea. Ponadto spotyka się tu znaczną część gatunków charakterystycznych dla obrzeży lasów. Zarośla olszy szarej. W yróżniają się niezbyt bogatym składem g atu n kowym stonkowatych. Najbardziej charakterystyczne gatunki to Cryptoceplialus octopunctatus, C. sexpunctatus, C. quinquepunctatus, Linaeidea aenea, Gonioctena flavicornis, G. interposita i Agelastica alni. Brzegi cieków i zbiorników wodnych. Tylko w tym środowisku spotyka się Donacia aquatica, D. marginata, D. thalassina, L>. simplex i Prasocuris junci. Ponadto, częściej niż w innych środowiskach łowi się Phaedon cochleariae i Ph. armoraciae.

29 Stonkow ate Bieszczadów 213 Torfowiska niskie. To ubogie środowisko zasiedlają w zasadzie tylko dwa g a tu n k i: Plateumaris discolor i P. consimilis. Torfowiska wysokie. To skrajnie ubogie środowisko nie zamieszkuje w Bieszczadach ani jeden swoisty gatunek. Jednak w tym środowisku, na odrostach brzozowych, najczęściej był łowiony Cryptocephalus labiatus. Suche zbocza kserotermiczne. Środowisko to występuje w Bieszczadach tylko w niewielkich płatach w dolinie Sanu. Na obszarach nizinnych kseroterm y należą do najbogatszych w stonkowate siedlisk i wyróżniają się swoistym składem gatunkowym. Do typowo kserofilnych gatunków łowionych w Bieszczadach należą Coptocephala rubicunda, Cryptocephalus violaceus, Aphthona atrovirens, Longitarsus obliteratus i Cassida atrata. Ponadto należy tu zaliczyć Cryptocephalus marginatus, który został wprawdzie złowiony w przyszczytowej partii Tarnicy, ale prawdopodobnie zaniosły go tam silne w iatry. Piętro regla dolnego Lasy bukowe. Należą do najuboższych w stonkowate środowisk. Jedynym masowo występującym gatunkiem jest Sclerophaedon carniolicus. Wzdłuż potoków, w silnie zacienionych miejscach łowiono też Sclerophaedon carpathicus. Na obrośniętych przez mchy pniach najczęściej można spotkać Mniophila muscorum. W próchniejących kłodach i pod korą często spotyka się Chrysolina lapidaria. W miejscach świetlistych, w zaroślach starców i roślin baldaszkow atych w ystępują Oreina intricata i O. alpestris. Polany śródleśne. W ystępuje tu dość bogate ugrupowanie stonkowatych. Do najbardziej charakterystycznych gatunków należą Cryptocephalus aureolus, C. hypochoeridis, C. vittatus, Chrysolina varians, Cli. cuprina, Oreina rugulosa, O. alpestris, Longitarsus curtus, Batophila rubi, Asiorestia transylvanica i Sphaeroderma rubidum. W wilgotnych miejscach, w pobliżu cieków dochodzą jeszcze Chrysolina globipennis, Cli. lapidaria, Ch. rufa, Ch. marcasitica, Oreina intricata, O. virgulata, Longitarsus suturellus, Asiorestia feinorata i A. cyanescens. Spotyka się tu także wiele gatunków dominujących na łąkach w piętrze pogórza. Suche fragm enty polan, z płatami borówczysk są znacznie uboższe i jedynym charakterystycznym gatunkiem jest Timarcha metallica. Obok niej często w ystępuje Minota obesa. P iętro połonin Trawiaste stoki. G atunkam i charakterystycznym i, choć nie zawsze licznymi są Oreina plagiata, Aplithona stussineri, Longitarsus rubellus i Psylliodes frivaldszhyi. Ponadto, często spotyka się tu gatunki występujące na łąkach w niższych piętrach, jak Cryptocephalus aureolus, C. hypochoeridis, Leptinotarsa decemlineata, Chrysolina globipennis, Ch. rufa, Ch. lapidaria, Ch. umbratilis, Ch. marcasitica, Ch. purpurascens, Oreina alpestris, Gastropliysa viridula, Asio

30 214 L. Borowiec restia transylvanica i A. cyanescens. Kilka gatunków było łowionych wyłącznie na łąkach w piętrze połonin, ale z uwagi na ogólne wymagania ekologiczne tych gatunków należy uznać to za przypadek. Są to: Ghrysolina marginata, Phyllotreta ochripes, Ph. cruciferae, Aphłhona lułescens, Longitarsus holsaticus, Chaetocnema hortensis i Cassida nobilis. Borówczyska. To ubogie środowisko zamieszkują jedynie Timarcha metallica i Minota obesa, niekiedy jednak w wielkiej liczbie. Grzbietowe skałki i rumowiska. Środowisko to ma jednego, bardzo charakterystycznego reprezentanta Orestia aubei. Ponadto, pod kamieniami często spotyka się Chrysolina lapidaria i Timarcha metallica. Zarośla olszy zielonej. W ystępuje tu tylko jeden gatunek, Luperus viridipennis, zwykle jednak w tysiącach egzemplarzy. Środowiska ruderalne W ystępują tu szczególnie licznie Dlochrysa fastuosa i Gastrophysa viridula. Ponadto w pobliżu domostw najczęściej łowiono Leptinotarsa decemlineata i Psylliodes affinis. UW AGI ZOOGEOGRAFICZNE Bieszczady stanowią dobrze wyodrębnioną jednostkę zoogeograf iczną w P olsce. Jakkolw iek z uwagi na położenie geograficzne i swoisty m ikroklim at przeważają tu szeroko rozmieszczone gatunki, to wśród elementów górskich spotykam y gatunki swoiste dla tego obszaru, nie występujące w innych górach w Polsce. W śród gatunków górskich można wyróżnić następujące elem enty: 1. Gatunki subalpejskie spotykane w górach i na przedgórzach prawie całej Europy Cryptocephalus quinquepunctatus, Oreina rugulosa, Phaedon laevigatus, Timarcha metallica, Minota obesa i Mniophila muscorum. 2. Gatunki alpejskie występujące zwykle w wyższych partiach gór na znacznej części Europy Chrysolina rufa, Ch. lapidaria, Ch. umbratilis, Ch. marcasitica, Ch. purpurascens, Oreina intricata, O. alpestris, 0. plagiata, O. virgulata, O. cacaliae, Seler ophaedon carniolicus, Gonioctena interposita, Luperus viridipennis, Longitarsus rubellus, Asiorestia cyanescens i Psylliodes subaenea. 3. Gatunki karpackie występujące w całym łuku K arpat i w górach sąsiadujących Chrysolina globipennis, Orestia aubei i Psylliodes frivaldszlcyi. 4. G atunki wschodnio- i południowokarpackie występujące w K arp a tach Południowych i Wschodnich i w pasmach górskich graniczących z tym i obszarami Sclerophaedon carpathicus, Aphthona stussineri i Asiorestia transylvanica. 5. Gatunki borealnoalpejskie występujące w Skandynawii i obszarach górskich Europy Gonioctena flavicornis, G. intermedia i Asiorestia femorata.

31 Stonkowate Bieszczadów 215 Pozostałe gatunki występujące w Bieszczadach reprezentują następujące elem enty zoogeograf iczne: 6. G atunki holarktyczne występujące na znacznej części Holarktyki Chrysolina staphylea, Gastrophysa poły goni, Prasocuris phellandri, Chrysomela tremulae, Gonioctena viminalis, G. rufipes, G. pallida, Agelastica alni, Phyllotreta vittata, Hippuriphila modeeri i Cassida nebulosa. 7. G atunki palearktyczne występujące w prawie całej Palearktyce Donacia aąuatica, D. thalassina, D. simplex, Plałeumaris sericea, P. consimilis, Lema cyanella, Bromius obscurus, Dlochrysa fastuosa, Linaeidea aenea, Chrysomela vigintipunctata, Phratora laticollis, Ph. vitellinae, Galerucella lineola, Lochmaea caprae, Phyllotreta vittula, Ph. undulata, Ph. ochripes, Longitarsus kutscherai, L. suturellus, L. holsaticus, Crepidodera fulvicornis, C. aurata, Chaetocnema hortensis, Cassida viridis, C. vibex, C. rubiginosa, C. prasina i C. nobilis. 8. G atunki zachodniopalearktyczne w ystępujące w Palearktyce na zachód od B ajkału Chrysolina varians, Ch. hyperici, Phaedon cochleariae, Galeruca tanaceti, Luperus flavipes, Phyllotreta nemorum, Longitarsus melanocephalus, L. exoletus, L. atricillus, L. parvulus, Asiorestia ferruginea, Crepidodera aurea, Chaetocnema concinna, Sphaeroderma rubidum, Psylliodes affinis, P. cucullata, Cassida denticollis i C. sanguinolenta. 9. Gatunki eurosyberyjskie występujące na znacznych obszarach Europy i Syberii z wyłączeniem terenów o klimacie śródziemnomorskim lub stepowym i pustynnym Donacia marginata, Orsodacne cerasi, Lema gallaeciana, L. melanopus, Labidostomis longimana, Clytra ąuadripunctata, Smaragdina salicina, Pachybrachis hieroglyphicus, Cryptocephalus octopunctatus, C. sexpunctatus, C. bipunctatus, C. biguttatus, C. sericeus, C. hypochoeridis, C. violaceus, C. frenatus, C. moraei, C. flavipes, C. labiatus, Gastrophysa viridula, Phaedon armoraciae, Hydrothassa marginella, Chrysomela cuprea, Gonioctena linnaeana, Galerucella tenella, Galeruca pomonae, Phyllobrotica guadrimaculata, Luperus lyperus, Longitarsus curtus i Asiorestia transversa. 10. G atunki euroazjatyckie występujące w Europie, Azji Środkowej i północnej części Obszaru Orientalnego Lilioceris merdigera, Chrysolina herbacea, Ch. modesta, Ch. polita, Ch. marginata, Ch. oricalcia, Chrysomela populi, Phyllotreta atra, Ph. cruciferae, Aphthona lutescens, A. euphorbiae, Longitarsus succineus i L. nasturtii. 11. G atunki eurokaukaskie w ystępujące w Europie, na K aukazie i w północnej części Azji Mniejszej Cryptocephalus ocellatus, Prasocuris junci, Longitarsus obliteratus i Sphaeroderma testaceum. 12. Gatunki europejskie występujące tylko w Europie Zeugophora flavicollis, Lema ericlisoni, Coptocephala rubicunda, Cryptocephalus aureolus, C. marginatus, C. vittatus, C. chrysopus, C. pusillus, Pachnephorus pilosus, Chrysolina haemoptera, Ch. diversipes, Ch. cuprina, Chrysomela saliceti, Phratora tibialis, Aphthona atrovirens, Altica oleracea, Batophila rubi, Crepidodera nitidula, Mantura chrysanthemi, Chaetocnema semicoerulea, Cassida flaveola i C. atrata.

32 216 L. Borowiec 13. Gatunki pontyjskie z centrum występowania w Prowincji Pontyjskiej tylko Pachybrachis sinuatus. 14. Gatunki zawleczone Leptinotarsa decemlineata. Ogółem, z Bieszczadów wykazano 158 gatunków stonko waty eh, co stanowi około 35% wszystkich gatunków znanych z Polski. Jak na obszar górski, jest to liczba wysoka i nie należy się spodziewać wykrycia w Bieszczadach wielu nowych gatunków. W ydaje się, że naw et przy ta k szerokim traktow aniu obszaru Bieszczadów, jak w^ niniejszej pracy, liczba w ystępujących tu stonkowatych nie przekracza 200 gatunków. Czynnikami ograniczającymi są szczególnie wilgotny m ikroklim at oraz znaczne pokrycie powierzchni obszarami leśnymi. Najwięcej gatunków do wykrycia należy się spodziewać w obrębie podrodziny Alticinae, której przedstawiciele najliczniej występują wiosną i jesienią, a więc w okresie najmniej intensywnej eksploracji terenu. Dotyczy to szczególnie obszarów położonych na pogórzu, zwłaszcza w dolinie Sanu. Porównując stonkowate fauny Bieszczadów z innymi górami w Polsce, rzuca się w oczy zoogeograficzna odmienność tej fauny. Szczególne piętno nadają Bieszczadom gatunki wschodnio- i południowokarpackie, jak Sclerophaedon carpathicus, Aphtona stussineri i Asiorestia transylvanica. Gatunki te w ystępują w Polsce tylko w Bieszczadach, gdzie osiągają swoją północno- -zachodnią granicę zasięgu. Z innych gatunków karpackich w Bieszczadach szczególnie licznie występuje Chrysolina globipennis, która poza tym obszarem jest znacznie rzadsza. Tu także znajduje się jedyne w Polsce stanowisko Psylliodes frivaldszkyi, gatunku szczególnie licznego we wschodnich i południowych częściach K arpat. Z gatunków alpejskich nie stwierdzono natom iast w Bieszczadach, pospolitej w Tatrach i Karkonoszach, Chrysolina lichenis, brak jest także Chrysolina carpathica, Ch. fuliginosa i Oreina bifrons. W badanym przeze mnie m ateriale nie stwierdziłem pospolitej w Sudetach i K arpatach Zachodnich Oreina speciosissima. Znacznie rzadziej spotyka się w Bieszczadach niż w pasmach górskich położonych bardziej na zachód Oreina intricata, O. plagiata, O. cacaliae i Asiorestia cyanescens. Natom iast częściej niż w innych polskich górach można tu spotkać Oreina virgulata, Gonioctena intermedia, G. interposita, Luperus viridipennis i Psylliodes subaenea. Osobliwością Bieszczadów jest masowe występowanie Oreina rugulosa, która poza ty m obszarem należy w P olsce do rzadkości. PIŚM IEN N IC TW O B orowiec L. 1983, Gonioctena intermedia (H elliessen, 1911) (Coleoptera, Chrysomelidae) now y gatunek chrząszcza dla fauny Polski. P rz. zool., W rocław, 26: B rovdij W. M Chrysomelidae-Chrysomelinae. W : F au n a U k rain y, Tom 19, vyp. 16. Kijów, 385 pp., 281 ff. H orion A Yerzeichnis der K afer M itteleuropas (Deutschland, Ósterreich, Tschechoslovakei) m it kurzeń faunistischen A ngaben S tu ttg a rt, X -f 536 pp.

33 Stonkowate Bieszczadów 217 L azorko V M aterijaly do system atyky i favnistyky zukiv U krainy. V ankuver, 123 pp., 3 ff. Ł omnicki A. M Catalogus Coleopterorum H aliciae. Leopoli, 4 nlb. -f- 43 pp. P isarski II C harakterystyka zoologiczna środowisk Bieszczadów Zachodnich. F ragm. fau n., W arszaw a, 17: Szy mc z ak ow sk i W M ateriały do znajom ości chrząszczy (Goleoptera) biotopów kseroterm icznych Polski. A cta zool. cracov., K raków, 18: T r e l l a T W ykaz chrząszczów okolic Przem yśla. U zupełnienia do dotychczasow ych w ykazów oraz rodzina: Ghrysomelidae. Pol. Pism o ent., Lwów, 9: , t. 3. W archałowski A Chrysomelidae. Część ogólna i podrodziny: Donaciinae, Orsodacninae, Criocerinae, Clytrinae, Cryptocephalinae, Lamprosomatinae i Eumolpinac. W : K lucze do oznaczania owadów P o lsk i X IX, 94a, W arszaw a, 113 p p., 546 ff. W archałowski A Chrysomelidae. P odrodziny: Ckrysomelinae i Galerucinae. W :,.Klucze do oznaczania owadów P o lsk i, X IX, 94b, W arszaw a, 97 pp., 415 ff. W a rch a ło w sk i A. 1974a. W ystępow anie podhalanki Chrysochloa rugulosa (S u ffr ia n, 1851) na obszarze Polski i Europy (Coleoptera, Chrysomelidae). Prz. zool., W rocław, 18: , 2 ff. W a rch a ło w sk i A. 1974b. Podryw ka transylw ańska, Crepidodera transylvanica F u ss, 1864 nowy dla fauny Polski gatunek susówki (Coleoptera, Chrysomelidae). Prz. zool.,w rocław, 18: , 1 f. W archałowski A Chrysomelidae. P odrodziny: Halticinae, H ispinae i Cassidinae. W : K lucze do oznaczania owadów P olski, X IX, 94c, W arszawa, W rocław, 157 pp., 895 ff. W eise J Chrysomelidae, Lief. V. W : N aturgeschichte der Insecten D eutschlands, Coleoptera, 6, 5. B erlin, pp W eise J W ieviel A rten en th alt die G attung Sclerophaedon? D tsch. E nt. Z., B erlin, 1891: W ęgrzecki M M ateriały do poznania rodziny Chrysomelidae (Coleoptera). F ragm. faun., W arszaw a, 11: Zarzycki K Ogólna ch arakterystyka Bieszczadów Zachodnich i ich roślinności. F ragm. faun., W arszaw a, 17: K ated ra Zoologii AR W rocław, ul. Cybulskiego 20 PE3IOME [3anraBHe: JlH CToeA bi ( Coleoptera, Chrysomelidae) E e m a # ] B p a ó o T e npm BeAeH bi 158 b h a o b jih c t o c a o b osh ap yaceh H b ix b B e m,a ^ a x m 5 b h ^ o b H3 c o n p e a e jib H b ix T epph T opnh, K O Topbie M oryt 6b it b H afia eh bi TaioK e b B e m a A a x. Sclerophaedon carpathicus w Aphthona stussineri h b jih io tch hobm m h a jih (jiayhbi IlojibU JH. B CHCTeMaTHHecKoii nact U ab T op ripuboaht K axca oro BHAa e r o M ect O H axoxca e- hhx b B e m,a A a x, reorpa(j)hheckhm a p e a ji m p a cn p o ct p a H eh H e b n o j i b i u e. b h a o b, H aiiaehhbix bo BpexiH K opm exk A, npnb ea eh bi Taxxce KOpMOBbie pactehhh. B n ep B b ie 10 Fragmenta Faunistica t. 28

34 218 L. Borowiec KOHCTaTHpoBaHO, HTo Chrysolina lapidaria KopMHTca Ha pa3jihhhbix BHAax no,n6ejia Petasites spp. h noatbepxaeho, h to Chrysolina globipennis kopm htch Ha paijih^hlix bh- Abix MHTbi Mentha spp. B nocjie^yiomeh nacrn abtop nphboaht pacnpoctpahehhe jihctocaob n o 6 u o T o n a M h pacthtejibhbim BpycaM. Hjih K am oro ÓHOTona nphbeaehbi xapaktephbie bhabi, nam e Bcero BCTpenaiomMeca b hcm, h conytctbyiomhe bhabi- P a ó o T y 3 a B e p m a et 30oreorp a< )H H eck afl xapaicreph C TH K a jihctocaob MCCJieAOBaHHoił TeppH T oph H. A b top o 6 p a m,a e T BHHMaHHe Ha 3ooreorpa( )H H eck yk > o 6 o c o 6 jie H H O c n > B e m a A n o cpabh eh M io c hhbimh roph bim H CHCTeMaMH IIo jib iir H, h to BbipaaceHO b n p H - CyTCTBHH K»KHO- H BOCTOHHOKapnaTCKHX BHAOB, A-HB KOTOpblX BernAAM HBJHUOTCH 3an a A H o ii rpah H peh H X a p e a n o B. 3 t o : Selerophaedon carpathicus, Aphthona stussineri h Asio- restia transylvanica. JJjir Psylliodes frivaldszkyi EemaAbi bbjibiotcb eahhctbehhbim M ectohaxoacaehhem b I lo j ib m e. OTHOCHTejibHO nacto n o cpabh eh M io c hhmmh r o p a x m n o jib ih H BCTpenaioTCB b B e m a A a x Oreina virgulata, Gonioctena intermedia. G. inter- posita, Luperus viridipennis n Psylliodes subaenea, a Oreina rugulosa b M accobom kojih- nect B e b t o BpeM B, x a x otcytctbyet 3A ecb p a a bhaob, H 3BecTH bix H3 3anaAHbix K a p n a T h CyAeTOB. SUMMARY [Title: Chrysomelidae (Cóleoptera) of Bieszczady M ts.] In the paper have been shown 158 species from Bieszczady Mts., and from the neighbouring areas 5 species which can also be found in those mountains. Sclerophaedon carpathicus and Aphthona stussineri are new to the fauna of Poland. In the systematic part the author quotes for each of the species its findingplaces in Bieszczady Mts., general geographic distribution and distribution in Poland. For species taken during feeding, the nam e of the food-plant has been mentioned. I t has been found for the first tim e th a t Chrysolina lapidaria feeds on several species of Petasites, and feeding of Chrysolina globipennis on several species of Mentha has been confirmed. In the next part the occurrence of the Chrysomelidae in different habitats and floral levels is presented, the characteristic, the most common, and accompanying species are named. At the end of the paper a zoogeographic analysis of the Chrysomelidae of Bieszczady Mts. is given. A distinct zoogeographic character of Bieszczady Mts. in comparison w ith other m ountans in Poland has been stated. The evidence of the above is in the fact th a t some South-Carpathian and East-Carpathian species have in th e Bieszczady th eir north-w estern lim it of distribution. They are the following species: Sclerophaedon carpathicus, Aphthona stussi

35 Stonkowate Bieszczadów 219 neri and Asiorestia transylvanica. Also for Psylliodes frivaldszkyi the only finding place in Poland lies in Bieszczady Mts. In difference to other mountains in Poland, Oreina virgulata, Gonioctena intermedia, G. interposita, Luperus viridipennis and Psylliodes subaenea occur com paratively frequently in Bieszczady, and Oreina rugulosa is to be found there often in great numbers. On the other hand, several species known from western Carpathians and the Sudetes are not m et w ith in Bieszczady Mts. R edaktor pracy doc. dr hab. Maciej Mroczkowski