OTYŁOŚĆ EPIDEMIOLOGIA
|
|
- Andrzej Muszyński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Materiały na konferencję prasową Rzecznika Praw Obywatelskich i Instytutu Żywności i Żywienia związaną z objęciem patronatu nad realizacją "Narodowego Programu Zapobiegania Nadwadze i Otyłości oraz Przewlekłym Chorobom Niezakaźnym poprzez Poprawę Żywienia i Aktywności Fizycznej POL-HEALTH" oraz podpisaniem Karty Żywienia i Aktywności Fizycznej Dzieci i Młodzieży w Szkole OTYŁOŚĆ EPIDEMIOLOGIA Szacuje się, że przewlekłe choroby niezakaźne stanowią 47% całkowitej liczby zachorowań i 60% całkowitej liczby zgonów na świecie. Do najważniejszych przewlekłych chorób niezakaźnych należy zaliczyć otyłość, która wg Światowej Organizacji Zdrowia, przybrała charakter globalnej epidemii. Otyłość z jednej strony sama w sobie jest schorzeniem, jednocześnie zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób, w tym m.in. układu krążenia, niektórych nowotworów, chorób przewodu pokarmowego, cukrzycy typu 2. U osób nadmierna masą ciała może występować także niedożywienie w wybrane składniki pokarmowe. W badaniach z lat , przeprowadzonych w ramach projektu badawczego zamawianego PBZ pt.: Opracowanie podstaw naukowych żywienia w szpitalach stwierdzono, iż blisko połowa osób z otyłością ma deficytowe stężenie kwasu foliowego i witaminy C w surowicy krwi. Dane te wskazują, że posiłki tych osób, mimo wysokiej gęstości energetycznej, są ubogie w inne cenne składniki pokarmowe. Osoby z BMI powyżej 30 kg/m 2 mają od % większe ryzyko przedwczesnego zgonu niż osoby z prawidłowym BMI. Przewiduje się, ze otyłość stanie się wiodącą przyczyną zgonów wyprzedzającą nawet palenie papierosów. Zwiększająca się częstość występowania nadwagi i otyłości jest także niekorzystna również z ekonomicznego punktu widzenia. Szacuje się, że koszty opieki zdrowotnej osób z nadwagą i otyłością są o 44% wyższe niż osób z prawidłową masą ciała. W Polsce, jak wykazują badania przeprowadzone w 2000 r. przez Instytut Żywności i Żywienia, ponad 50% osób dorosłych (19-59 lat) i około 12% dzieci cierpi na nadwagę bądź otyłość. Częstość występowania nadwagi i otyłości w Polsce ma tendencję wzrostową. Odsetek otyłych, zarówno kobiet jak i mężczyzn, w 2000 r. wzrósł w stosunku do 1991 roku. Wśród mężczyzn w wieku lat w 2000 r. otyłość stwierdzano dwukrotnie częściej niż w 1991 r. (25,3% vs 12,4%). W badaniu WOBASZ przeprowadzonym w latach 1
2 w 6 województwach, w pełni potwierdzono alarmującą sytuację w zakresie nasilenia otyłości, Otyłość stwierdzono u 21,2% mężczyzn i 22,4% kobiet w wieku od 20 do 74 roku życia, a dodatkowo nadwagę odpowiednio u 40,4% i 27,9%. Zwalczanie nadwagi i otyłości na poziomie populacyjnym jest bardzo trudnym i skomplikowanym zdaniem, wymagającym systemowego podejścia i zaangażowania wielu sektorów, w tym środowiska naukowego, opieki zdrowotnej, promocji zdrowia, administracji rządowej. Żywieniowe czynniki ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych w populacji dzieci i młodzieży Nieprawidłowe żywienie w dzieciństwie i wczesnej młodości determinuje w dużym stopniu zdrowie osób dorosłych. Błędy i nieprawidłowe nawyki żywieniowe z tego okresu, oprócz niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych dla rozwoju psycho-fizycznego (uposledzenia rozwoju fizycznego i umysłowego, obniżania odporności na choroby) predysponują do rozwoju chorób metabolicznych w wieku dojrzałym. Wszystkie badania żywienia dzieci i młodzieży prowadzone w kraju w ostatnim dziesięcioleciu wskazują na występowanie wielu nieprawidłowości, które mogą wpływać na obecny stan zdrowia i stanowić ryzyko rozwoju chorób dietozależnych w dorosłym życiu. Błędy występujące najczęściej w dietach dzieci i młodzieży to: nadmierne spożycie tłuszczu w tym nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu, sacharozy, sodu i fosforu. Równocześnie w dietach jest zbyt mało żelaza, miedzi, wapnia, magnezu, witaminy C i D oraz błonnika pokarmowego. Częste jest także spożywanie przez dzieci i młodzież, produktów typu fast food, obfitujących w tłuszcz. Poprawę obecnego stanu można osiągnąć poprzez propagowanie, za pośrednictwem różnych środków przekazu, zmian zwyczajów żywieniowych dzieci i młodzieży polegających na zwiększeniu spożycia ryb, ograniczeniu spożycia tłuszczu zwierzęcego na korzyść olejów roślinnych i margaryn miękkich, zwiększeniu spożycia warzyw i owoców, produktów zbożowych z pełnego przemiału oraz mleka i produktów mlecznych. Niezbędne jest także ograniczenie spożycia soli kuchennej i jej źródeł w postaci np. słonych przekąsek oraz cukru i słodyczy. Warunkiem zmian zwyczajów żywieniowych w kierunku pro zdrowotnego modelu żywienia jest prowadzenie działań edukacyjnych dla dzieci (od najmłodszych lat życia) oraz dla ich rodziców. Niezbędne jest prowadzenie monitoringu 2
3 żywienia już od wczesnych lat życia pozwalającego na śledzenie zmian żywienia z uwzględnieniem żywieniowych czynników rozwoju chorób dietozależnych. Żywienie w szkołach Poprawa żywienia dzieci i młodzieży w szkole odgrywa bardzo istotną rolę w profilaktyce otyłości oraz chorób przewlekłych. Ma także znaczenie w zapobieganiu innego niekorzystnego zjawiska, jakim jest niedożywienie (około kilkunastu procent dzieci w Polsce ma niedobory masy ciała. Zapewnienie wszystkim uczniom możliwości spożycia posiłku w szkole- dlaczego to takie ważne? Dzięki temu można generalnie poprawić żywienie dzieci i młodzieży szkolnej, a przede wszystkim zagrożonych ubóstwem, które znacznie bardziej nęka te grupę niż populację osób dorosłych. Zgodnie z ostatnimi szacunkami, zaprezentowanymi przez Główny Urząd Statystyczny, opartymi na wynikach badań budżetów gospodarstw domowych, w 2005 r., ok. 19% dzieci w wieku do lat 14 było zagrożonych ubóstwem skrajnym, a w populacji młodzieży w wieku lat, wskaźnik zagrożenia ubóstwem skrajnym wynosił 18,5% (Warunki życia ludności Polski w latach GUS 2007). W przeprowadzanych szacunkach, dokonywanych od pierwszej połowy lat dziewięćdziesiątych, za granicę ubóstwa skrajnego przyjmuje się wartość koszyka odpowiadającego minimum egzystencji, obliczaną przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, w którym znajdują się wydatki, związane wyłącznie z zaspokojeniem potrzeb najbardziej podstawowych. Za zagrożone ubóstwem skrajnym uznaje się te gospodarstwa domowe i tym samym wszystkie osoby, wchodzące w ich skład, których wydatki są niższe od wartości wspomnianego koszyka. Łącznie, dzieci i młodzież do lat 19 stanowiły 40% ogółu populacji osób żyjących w gospodarstwach domowych o wydatkach niższych od wartości koszyka reprezentującego minimum egzystencji. Grupę najbardziej zagrożoną ubóstwem stanowią rodziny wielodzietne, a szczególnie te, w których jest czworo lub więcej dzieci na utrzymaniu. Według cytowanego źródła, w 2005 r. łącznie aż ok. 44% osób w rodzinach z 4 i więcej dzieci na utrzymaniu było zagrożonych ubóstwem skrajnym i ok. 22% osób w rodzinach z 3 dzieci na utrzymaniu. Zgodnie z wynikami badań budżetów, rodziny z 4 i więcej dzieci na utrzymaniu stanowiły około 2% ogółu gospodarstw domowych, reprezentowanych w badaniach budżetów, a udział małżeństw z 3 dzieci wynosił 4,6%. Wśród małżeństw z dziećmi, udziały tych z 4 i więcej 3
4 dzieci na utrzymaniu oraz z 3 dzieci na utrzymaniu wynosiły natomiast odpowiednio ok. 6% i ok. 14%. Zgodnie z przywoływanymi szacunkami, najczęściej w ubóstwie żyją rodziny na wsi oraz w małych miasteczkach, a najrzadziej mieszkańcy największych miast. W 2005 r., zagrożenie ubóstwem skrajnym dotknęło ok. 8% populacji miejskiej, a w tym ok. 5% w miastach liczących co najmniej 500 tys. mieszkańców i ok. 13% w miastach do 20 tys. mieszkańców. Ok. 19% mieszkańców wsi żyło poniżej minimum egzystencji. Ludność wiejska stanowiła w 2005 r. ponad połowę populacji zagrożonej ubóstwem skrajnym ( przy jej około 38% udziale w liczbie ludności ogółem). Najwyższy odsetek- 44%- zagrożonych ubóstwem występował wśród rodzin nie mających gospodarstwa rolnego i utrzymujących się głównie ze świadczeń społecznych innych niż emerytury i renty. Zasięg ubóstwa wykazuje znaczne zróżnicowanie regionalne. % ludności żyjącej poniżej minimum egzystencji kształtował się w 2005 r. w przedziale od 8,4 ( woj. opolskie) do 18,8 (woj. warmińsko-mazurskie). Odsetek ten przekroczył 16% w woj. świętokrzyskim, zaś w województwach podkarpackim i pomorskim osiągnął około 15%. Zgodnie z zaleceniami żywieniowymi w ciągu dnia należy posiłki spożywać regularnie 4-5 razy dziennie, a przerwy pomiędzy nimi nie powinny być dłuższe niż 3-4 godziny. Spożywanie II śniadania czy obiadu w szkole umożliwia spełnienie tych zaleceń. Uczeń przebywa w szkole kilka godzin - okres ten wydłuża się w przypadku dojazdów do szkół. Uczniowie przebywający w szkole do 6 godzin powinni na terenie szkoły zjeść jeden posiłek II śniadanie lub ciepłe danie, natomiast przebywający ponad 6 godzin dwa posiłki. Nieregularność spożywania posiłków może wpływać na pewne niedobory składników odżywczych, ale stanowi także ryzyko zmniejszenia wydatku energetycznego organizmu. Osoby spożywające posiłki nieregularnie mają mniejszą termogenezę, a więc narażone są na dodatni bilans energetyczny, a w konsekwencji na wzrost masy ciała. Udowodniono, że dzieci spożywające posiłek w szkole lepiej wykonują niektóre zadania związane z koncentracją i pamięcią od dzieci, które tego posiłku nie spożywają i osiągają lepsze wyniki. Uczniowie nie spożywający posiłku w szkole częściej mają problemy z nauką, zachowaniem i emocjami. Często skarżą się na bóle brzucha lub głowy, odczuwają osłabienie, rozdrażnienie, wykazują się gorszą koncentracją uwagi. Szkoły, w których organizowane są 4
5 przerwy, na których dzieci spożywają śniadania, obserwują wśród uczniów większe skupienie, aktywniejszy udział w lekcjach, i lepsze wyniki w nauce. Organizacja żywienia zarówno w szkołach miejskich, jak i wiejskich jest daleka od zadowalającej. Niewiele ponad połowa szkół podstawowych i gimnazjów posiada stołówkę. Ze śniadań organizowanych przez szkoły podstawowe śniadań korzysta niewiele ponad 10% uczniów, z ciepłych posiłków średnio ok % uczniów. Sytuacja w zakresie higieny w stołówkach szkolnych z roku na rok poprawia się. Jednak rzadko wdrażane są praktyczne zasady systemu HACCP. Program żywienia w szkołach podstawowych i gimnazjach powinien dawać wszystkim dzieciom jednakową możliwość korzystania z co najmniej jednego pełnowartościowego posiłku. Żywienie populacji zagrożonej ubóstwem skrajnym Zgodnie z wynikami badań budżetów gospodarstw domowych, przeprowadzonymi w 2005 r., w przeciętnym modelu spożycia żywności osób o wydatkach poniżej minimum egzystencji przeważały artykuły najbardziej podstawowe, jak pieczywo i pozostałe przetwory zbożowe, ziemniaki i mleko płynne. Udział wymienionych grup w łącznym spożyciu żywności osiągnął 55%, podczas gdy w gospodarstwach domowych o wydatkach powyżej minimum egzystencji wynosił 44%. Jednocześnie, model spożycia żywności w gospodarstwach domowych zagrożonych ubóstwem skrajnym był wyjątkowo ubogi przede wszystkim w owoce i przetwory, ryby i przetwory oraz sery: spożycie tej pierwszej grupy było w nich aż ponad dwukrotnie niższe w porównaniu z gospodarstwami domowymi o wydatkach powyżej minimum egzystencji; spożycie ryb i przetworów oraz serów było prawie dwukrotnie niższe. Aktywność fizyczna Aktywność fizyczna jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny dzieci i młodzieży, a wieku dorosłym na stan zdrowia i jakość życia. Mała aktywność fizyczna jest uznanym czynnikiem wielu chorób metabolicznych (m.in. otyłości, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu II, wielu nowotworów, osteoporozy). Szczególnie istotne jest zatem kreowanie aktywnego stylu życia w okresie dzieciństwa i wczesnej młodości, gdyż to w tym wieku utrwalają się nawyki związane z zachowaniami prozdrowotnymi. Tymczasem w Polsce zjawisko fizycznej bierności nasila się już od najmłodszych lat życia. Jak wynika z badań GUS ( 2006 ) już 5 letnie przedszkolaki 5
6 spędzają średnio 2.8 godz. dziennie przed telewizorem. Z badań przeprowadzonych przez Instytut Żywności i Żywienia wynika, że uczniowie przeznaczają swój czas po szkole, na bierne, nie wymagające wysiłku fizycznego czynności, ponad 4 godziny dziennie z czego odrabianie lekcji to niewielki odsetek tego czasu, większość to oglądanie TV, Video, gry komputerowe itp. czynności wykonywane na siedząco. Narastaniu bierności fizycznej wśród uczniów sprzyja brak atrakcyjnych propozycji i możliwości zaspokojenia naturalnej potrzeby ruchu w tym wieku. Zbyt mało jest zorganizowanych form aktywności w postaci Szkolnych Kół Sportowych, czy bezpłatnych lub za niewielką odpłatnością, zajęć w klubach sportowych, co powoduje, że niewielkie odsetki uczniów korzystają z aktywnych fizycznie form spędzania czasu wolnego. Jak wynika z Raportu GIS (2006 ) duży odsetek, dochodzący do 64 % w przypadku szkół o profilu zawodowym, nie posiadało sali gimnastycznej, a w pozostałych typach szkół blisko 20 % również wykazało brak sal. Z zajęć na basenie korzystało średnio nie więcej niż 20 % szkół wszystkich typów. Uczestnictwo w Szkolnych Kołach Sportowych w próbie losowej uczniów z Warszawy zmniejszyło się dramatycznie, od 25 % w roku 2000 do średnio 6 % pięć lat później, w roku Aktywność fizyczną uprawianą rekreacyjnie deklaruje zaledwie jedna trzecia uczniów. Spośród nich tylko niewielki odsetek uprawia ją 3-4 razy w tygodniu, pozostali ze znacznie mniejszą częstotliwością. Jeśli dodać do małej aktywności ruchowej w czasie wolnym fakt, że nie wszyscy uczniowie uczestniczą w obligatoryjnych 4 zajęciach z wychowania fizycznego w szkołach, a odsetek zwalnianych uczniów przez rodziców, rodzeństwo czy z błahych zdrowotnie problemów przez lekarzy we wszystkich województwach jest wysoki, to poziom aktywności ruchowej uczniów pozostawia wiele do życzenia. Jak wykazano w badaniu przeprowadzonym wśród uczniów w wieku 9 i 15 lat z trzech europejskich krajów, brak dostatecznej codziennej aktywności ruchowej wiązał się z nasileniem wielu czynników ryzyka rozwoju choroby wieńcowej serca w porównaniu do rówieśników wykazujących codzienną aktywność fizyczną równą co najmniej 90 minutom dziennie. W Warszawie wykazano, że wśród uczniów z klas sportowych nie występuje otyłość w przeciwieństwie do uczniów z klas o standardowej liczbie zajęć. A dodatkowo, jak wynika z innego polskiego badania, otyli uczniowie częściej nie uczestniczą w obligatoryjnych zajęciach z wychowania fizycznego w szkole. Pewnikiem udowodnionym w piśmiennictwie jest fakt, że brak dostatecznej, codziennej aktywności ruchowej w wieku młodzieńczym rozpoczyna pasmo problemów zdrowotnych narastających wraz z wiekiem. Potrzeba rozwijania u dzieci 6
7 nawyku codziennej aktywności ruchowej, konsekwentnie na wszystkich poziomach nauczania stała się koniecznością, jeśli myślimy poważnie o poprawie sytuacji w zakresie zdrowia publicznego. W świetle najnowszych badań medycznych, cztery godziny zajęć z wychowania fizycznego w tygodniu (180) min niestety nie zapewniają uczniom aktywności ruchowej, którą można uznać, za czynnik zapobiegający ryzyku rozwoju chorób układu krążenia, otyłości i innych chorób przewlekłych. Konieczne jest stworzenie młodzieży warunków organizacyjnych do uprawiania aktywności ruchowej podczas zajęć pozalekcyjnych w szkole w formie Kół Sportowych (SKS-ów) lub innych nieodpłatnych zajęć pozaszkolnych lub w klubach sportowych. Istnieje także potrzeba zwiększenia, we wszystkich grupach zawodowych uczestniczących w procesie edukacji młodzieży, świadomości o roli aktywności fizycznej w zapewnieniu optymalnego rozwoju fizycznego i psychicznego oraz stanu zdrowia dzieciom i młodzieży. Narodowy Program Zapobiegania Nadwadze i Otyłości oraz Przewlekłym Chorobom Niezakaźnym Poprzez Poprawę Żywienia i Aktywności Fizycznej POL-HEALTH Program POL-HEALTH jest odpowiedzią Polski na inicjatywę WHO wyrażoną w Globalnej Strategii dotyczącej Żywienia, Aktywności Fizycznej i Zdrowia przyjętej na 57 Światowym Zgromadzeniu Zdrowia ( ), a następnie w Europejskiej Karcie Walki z Otyłością podpisanej w Stambule w listopadzie 2006r. Program ten uwzględnia również idee zawarte w Białej Księdze Komisji Europejskiej pt. Strategia dla Europy w sprawie żywienia, nadwagi i otyłości w aspekcie zdrowia. Program został opracowany przez Instytut Żywności i Żywienia i zatwierdzony do realizacji przez Ministra Zdrowia w 2007r. Program POL-HEALTH opiera się na działaniach na rzecz zwiększania świadomości społeczeństwa o roli żywienia i aktywności fizycznej dla zachowania zdrowia. Zakłada podjęcie edukacji różnych grup społecznych, w tym grup zawodowo związanych z ochroną zdrowia i edukacją dzieci i młodzieży. Jest to uwarunkowane tym, że kkadry medyczne nie są dostatecznie przygotowane do poradnictwa dietetycznego i do przekazywania współczesnych zaleceń odnośnie aktywności ruchowej. Poradnie podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej, jak również szpitale nie zatrudniają odpowiedniej liczby dietetyków. Lekarze nie mają dostatecznej wiedzy, jak również czasu, aby podczas wizyty pacjenta udzielać porad dietetycznych i odnoszących się do stylu życia. 7
8 Zakłada się, że realizacja Programu przyniesie następujące korzyści: - zwiększenie świadomości żywieniowej społeczeństwa; - modyfikacja modelu żywienia na prozdrowotny; - zmniejszenie częstości występowania żywieniowych czynników ryzyka chorób dietozależnych; - wypracowanie modelu postępowania zwiększającego aktywność fizyczną wszystkich grup wiekowych i wzrost świadomości społecznej w zakresie roli ruchu w zachowaniu zdrowia i sprawności fizycznej; - zmniejszenie częstości występowania nadwagi, otyłości, hipercholesterolemii, hiperlipdemii oraz hiperhomocysteinemii; - poprawa żywienia i aktywności fizycznej dzieci i młodzieży oraz ludności dorosłej, w tym powyżej 65. roku życia; - obniżenie występowania przedwczesnej niepełnosprawności fizycznej oraz przedwczesnej umieralności z powodu chorób układu krążenia, nowotworów żywieniowozaleznych, osteoporozy oraz układu pokarmowego; - wydłużenie dalszego przeciętnego trwania życia; - zmniejszenie kosztów leczenia przewlekłych chorób niezakaźnych oraz skutków ekonomicznych niepełnosprawności i przedwczesnej umieralności; - wdrożenie do systemu podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej metodologii oceny stanu odżywienia, jako jednego z podstawowych narzędzi wczesnej diagnostyki nadwagi i otyłości, z wyróżnieniem jej rodzajów, w aspekcie stopnia zagrożenia zdrowia; - sukcesywne zwiększanie na rynku asortymentu żywności o obniżonej zawartości tłuszczu, soli i cukru. Dla efektywnego wdrażania programu utworzono: 1. Ogólnopolską Platformę ds.. Żywienia Aktywności Fizycznej i Zdrowia. Patronat nad działalnością Platformy, objął Minister Zdrowia. 2. Konsorcjum pomiędzy Instytutem Żywności i Żywienia a Instytutem Pomnik- Centrum Zdrowia Dziecka. 3. W ramach działań przygotowawczych wykonano następujące zadania: opracowano diagnozę stanu odżywienia, aktywności fizycznej i żywieniowych czynników ryzyka otyłości oraz przewlekłych chorób niezakaźnych Polsce; wydanej w roku 2006 w postaci monografii Otyłość, aktywność fizyczna, zdrowie Polaków; 8
9 opracowano nowe narodowe normy żywienia (w druku); opublikowano poradnik z serii Instytut Żywności i Żywienia zaleca Otyłość. Zapobieganie i leczenie ; zorganizowano szereg warsztatów naukowych podczas których upowszechniano i dyskutowano zagadnienia prewencji nadwagi i otyłości oraz przewlekłych chorób niezakaźnych oraz idee zawarte w Europejskiej Karcie Walki z Otyłością i Programie POL-HEALTH. Realizacja Programu w I fazie przewidziana jest na lata W roku 2007 przewidziano do realizacji opracowanie i przygotowanie do druku 2 monografii Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące aktywności fizycznej i zdrowego stylu życia Obiady szkolne dla dzieci szkół podstawowych i gimnazjalnych, z podaniem jadłospisów na 2 poziomach ekonomicznych. Następne lata obejmują realizację kilkudziesięciu zadań, szczególnie o znaczeniu edukacyjnym. Szczegółowy, aktualny plan zadań na lata można znaleźć w Programie opublikowanym na stronie: 9
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Bardziej szczegółowoRealizowany w Szkole Podstawowej nr 307 Im. Króla Jana III Sobieskiego w Warszawie
Realizowany w Szkole Podstawowej nr 307 Im. Króla Jana III Sobieskiego w Warszawie W roku szkolnym 2013/2014 nasza szkoła przystąpiła do programu certyfikacji Szkoła Przyjazna Żywieniu i Aktywności Fizycznej
Bardziej szczegółowoProfilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia. Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka
Profilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka KIERUNKI DZIAŁAŃ tworzenie prawa realizacja programów polityki zdrowotnej współpraca
Bardziej szczegółowoPakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Bardziej szczegółowoUbóstwo ekonomiczne w Polsce w 2014 r. (na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych)
015 GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Opracowanie sygnalne Warszawa, 9.06.2015 r. Ubóstwo ekonomiczne w Polsce w 2014 r. (na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych) Jaki był zasięg ubóstwa ekonomicznego
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA NARODOWEGO PROGRAMU ZAPOBIEGANIA NADWADZE I OTYŁOŚCI ORAZ PRZEWLEKŁYM CHOROBOM NIEZAKAŹNYM POPRZEZ POPRAWĘ ŻYWIENIA I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
ZAŁOŻENIA NARODOWEGO PROGRAMU ZAPOBIEGANIA NADWADZE I OTYŁOŚCI ORAZ PRZEWLEKŁYM CHOROBOM NIEZAKAŹNYM POPRZEZ POPRAWĘ ŻYWIENIA I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ Prof. dr hab. med. Mirosław Jarosz Dyrektor Instytutu
Bardziej szczegółowoRaport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach
Raport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach 2012-2017 realizowanego wspólnie z Wydziałem Zdrowia Urzędu
Bardziej szczegółowoTalerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
Bardziej szczegółowoPrawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu
Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu zdrowia. Polega ono na całkowitym pokryciu zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową
Bardziej szczegółowoNATURALNA I BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ PODSTAWĄ NOWOCZESNEJ DIETY
NATURALNA I BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ PODSTAWĄ NOWOCZESNEJ DIETY KATEDRA I ZAKŁAD ZDROWIA PUBLICZNEGO Prof. dr hab. n med.dr h.c. Piotr Książek W zdrowym ciele zdrowy duch Decimus Junius Juvenalis Prawidłowe
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego
Bardziej szczegółowootyłości, jako choroby nie tylko groźnej samej w sobie, lecz sprzyjającej rozwojowi wielu innych schorzeń skracających życie współczesnemu
Informacja o Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy ( KIK/34) pt. Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej
Bardziej szczegółowoProgram Owoce w szkole i jego ocena
Program Owoce w szkole i jego ocena Warszawa, marzec 2012 Od roku szkolnego 2009/2010 Agencja Rynku Rolnego administruje programem Wspólnej Polityki Rolnej Owoce w szkole Obecnie trwa trzeci rok szkolny
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowoDuŜo wiem, zdrowo jem
DuŜo wiem, zdrowo jem Projekt edukacyjny: Pogadanki do dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach oraz prezentacje do ich rodziców Cel projektu: Podniesienie świadomości na temat odżywiania
Bardziej szczegółowoEDUKACJA DLA RODZICÓW
Materiał opracowała: Jolanta Gęca EDUKACJA DLA RODZICÓW Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży jest szczególnie istotne, ze względu na fazę intensywnego wzrostu i dojrzewania. Dla utrzymania wzrostu i
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowoKonferencja prasowa Program konferencji
Konferencja prasowa organizowana przez dr. Janusza Kochanowskiego, Rzecznika Praw Obywatelskich i przez prof. Mirosława Jarosza, dyrektora Instytutu Żywności i Żywienia związana z objęciem patronatu nad
Bardziej szczegółowoTERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające
TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające dr hab. inż. Monika Bronkowska, prof. nadzw. UP Konferencja firm cateringowych - CATERING SZPITALNY
Bardziej szczegółowoProjekt edukacyjny (KIK/34) w ramach Szwajcarsko Polskiego Programu Współpracy (SPPW)
Projekt edukacyjny (KIK/34) w ramach Szwajcarsko Polskiego Programu Współpracy (SPPW) pt. Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i
Bardziej szczegółowo"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska
WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015: zjednoczenie wysiłków społeczeństwa i administracji publicznej prowadzące do zmniejszenia nierówności i poprawy
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE SZKOLNYM Opracowała: Iwona Konowalska Prawidłowe żywienie powinno stanowić bardzo istotny element promocji zdrowia. Tworząc szkolne programy prozdrowotne należy koncentrować
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoZACHOWAJ RÓWNOWAGĘ. Kierownik Projektu prof. dr hab. Mirosław Jarosz
Projekt KIK/34: Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej ZACHOWAJ RÓWNOWAGĘ Kierownik Projektu prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY ZESPOŁU DS. PROMOCJI ZDROWIA W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W BOGUSZYCACH BOGUSZYCE 2018/2019
PLAN PRACY ZESPOŁU DS. PROMOCJI ZDROWIA W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W BOGUSZYCACH BOGUSZYCE 2018/2019 Celem pracy zespołu ds. promocji zdrowia jest realizacja zagadnień wychowania zdrowotnego
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoPakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Bardziej szczegółowoZnaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie
Bardziej szczegółowoZajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Bardziej szczegółowoProgram promocji aktywnego trybu życia i prawidłowego żywienia wśród dzieci i młodzieży na terenie Gminy Miasto Szczecin
Program promocji aktywnego trybu życia i prawidłowego żywienia wśród dzieci i młodzieży na terenie Gminy Miasto Szczecin Szczecin 2014 Wstęp Nadwaga i otyłość jest jednym z najczęstszych zaburzeń rozwojowych
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY ZESPOŁU DS. PROMOCJI ZDROWIA W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W BOGUSZYCACH BOGUSZYCE 2017/2018
PLAN PRACY ZESPOŁU DS. PROMOCJI ZDROWIA W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W BOGUSZYCACH BOGUSZYCE 2017/2018 Celem pracy zespołu ds. promocji zdrowia jest realizacja zagadnień wychowania zdrowotnego
Bardziej szczegółowokształtującym zdrowe nawyki żywieniowe dzieci Wyniki oceny programu
Program Owoce w szkole skutecznym narzędziem kształtującym zdrowe nawyki żywieniowe dzieci Wyniki oceny programu Warszawa, 2012 OCENA SKUTECZNOŚCI PROGRAMU I. Podstawa prawna Przeprowadzanie regularnej
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA IV EDYCJI PROGRAMU PROFILAKTYCZO EDUKACYJNEGO TRZYMAJ FORMĘ! W ROKU SZKOLNYM 2009/2010
ZAŁOŻENIA IV EDYCJI PROGRAMU PROFILAKTYCZO EDUKACYJNEGO TRZYMAJ FORMĘ! W ROKU SZKOLNYM 2009/2010 Państwowa Inspekcja Sanitarna we współpracy ze Stowarzyszeniem Polska Federacja Producentów Żywności w roku
Bardziej szczegółowoPAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje pakietów Genodiet Pakiet konsultacji genetycznych Genodiet składaja się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki
Bardziej szczegółowoGENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje testów Genodiet Test Genodiet składają się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki do poznania indywidualnych zasad zdrowia. Identyfikacja typu
Bardziej szczegółowoAkcja 5 razy dziennie warzywa i owoce. 31 marca 2007r.
Akcja 5 razy dziennie warzywa i owoce 31 marca 2007r. Cele akcji: wzrost spożycia warzyw i owoców do co najmniej 5 porcji dziennie uprawianie aktywności fizycznej utrzymywanie prawidłowej masy ciała Hasło
Bardziej szczegółowoTrzymaj Formę! Gdańsk, dnia 23 maja 2018 r.
Trzymaj Formę! Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku Paulina Hallmann Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia z Higieną Dzieci i Młodzieży Gdańsk, dnia 23 maja 2018 r. Otyłość jest
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Kielcach
Programy z zakresu profilaktyki zdrowotnej, bezpieczeństwa i higieny w środowisku szkolnym rekomendowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej Bożena Kropisz starszy wizytator Kuratorium Oświaty w Kielcach
Bardziej szczegółowoKompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego.
Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego. Konferencja otwierająca realizację projektu. Wieruszów, 28.04.2015 DLACZEGO PROFILAKTYKA?
Bardziej szczegółowoZadania zdrowia publicznego w strukturze systemu opieki zdrowotnej
Zadania zdrowia publicznego w strukturze systemu opieki zdrowotnej Olga Partyka Zakład Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia oraz Szpitalnictwa Kierownik: prof. Andrzej M. Fal Co to jest zdrowie publiczne?
Bardziej szczegółowoPlan działań w Szkole Promującej Zdrowie rok II
Plan działań w Szkole Promującej Zdrowie rok II TERMIN REALIZACJI PROGRAMU: Rok szkolny 2017/2018 MIEJSCE REALIZACJI: Publiczna Szkoła Podstawowa im. Powstańców Śląskich z oddziałami wygaszanego gimnazjum
Bardziej szczegółowoAndrzej Gantner. Dyrektor Generalny Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców
Działania na poziomie międzynarodowym i Unii Europejskiej w zakresie zagadnień zdrowotnych związanych z odżywianiem i aktywnością fizyczną w kontekście zdrowego stylu życia Andrzej Gantner Dyrektor Generalny
Bardziej szczegółowoPrzedszkole Miejskie Nr 12 Integracyjne w Jaworznie CUKRZYCA
Cukrzyca CUKRZYCA Cukrzyca jest przyczyną niedomagania i cierpienia około 60 mln. osób, które żyją z tą chorobą w Europejskim Regionie WHO. Stanowi również poważne obciążenie dla gospodarki i systemu ochrony
Bardziej szczegółowoPrezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!
Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoEcho Dobrocina. Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch.
Echo Dobrocina Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch. Kwiecień 2015 Ważne aspekty wychowania fizycznego Aby poznać pojęcie wychowania fizycznego należy najpierw zaznajomić się z definicją kultury fizycznej.
Bardziej szczegółowoŻYWIENIOWE INWESTYCJE, CZYLI JAK ŻYWIENIE WPŁYWA NA UCZNIA. mgr Natalia Rykowska, dietetyk, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia
ŻYWIENIOWE INWESTYCJE, CZYLI JAK ŻYWIENIE WPŁYWA NA UCZNIA mgr Natalia Rykowska, dietetyk, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia GDAŃSKI OŚRODEK PROMOCJI ZDROWIA JESTEŚMY DLA WAS! CO TO JEST ZDROWIE? Definicja
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Bardziej szczegółowoAnaliza wyników badań
Analiza wyników badań WSTĘP Aktywność fizyczna należy do jednej z podstawowych potrzeb człowieka w każdym okresie życia. Szczególnie istotna jest w trakcie rozwoju dziecka, ponieważ jest jednym z niezbędnych
Bardziej szczegółowoRealizacja Ogólnopolskiego Programu Edukacyjnego Trzymaj Formę! wnioski z ewaluacji. Dr n. med. PRZEMYSŁAW BILIŃSKI GŁÓWNY INSPEKTOR SANITARNY
Realizacja Ogólnopolskiego Programu Edukacyjnego Trzymaj Formę! wnioski z ewaluacji Dr n. med. PRZEMYSŁAW BILIŃSKI GŁÓWNY INSPEKTOR SANITARNY 1 Partnerzy programu: Agencja Rynku Rolnego Instytut Żywności
Bardziej szczegółowoWoda najlepiej gasi pragnienie
Woda najlepiej gasi pragnienie dr inż. Agnieszka Sulich Centrum Komunikacji Społecznej Zawartość wody w ciele zależy od: Wieku Płci Budowy ciała http://www.alvogenors.com/whatisdehydration 90 % 75 % 70
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE PROJEKT
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bohaterów Warszawy w Kamienicy SZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE Plan działań Czas realizacji 2014 2017 PROJEKT W szkole, gdzie naturalnym procesem jest nauczanie i kształtowanie postaw,
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoSklepik wzorowy smaczny i zdrowy
Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego
Bardziej szczegółowoW zdrowym ciele zdrowy duch
W zdrowym ciele zdrowy duch "Ruch może zastąpić niemal każdy lek, ale żaden lek nie zastąpi ruchu Wojciech Oczko-nadworny lekarz Stefana Batorego Można wyróżnić aktywność fizyczną podejmowaną: w czasie
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (MS i TŻiŻCz z uz.)
Bardziej szczegółowoUchwala Nr Rady Miasta Lubartów z dnia. w sprawie: przyjęcia programu osłonowego w zakresie dożywiania na lata
Uchwala Nr... 1... 1... Rady Miasta Lubartów z dnia. w sprawie: przyjęcia programu osłonowego w zakresie dożywiania na lata 2019-2023 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 258/2012 z dnia 13 sierpnia 2012 o projekcie programu Program Edukacyjno-Leczniczy na Rzecz Zmniejszania Częstości
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Skalmierzycach
ZACHOWAJ RÓWNOWAGĘ czyli zdrowe podejście do życia. Projekt Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej" współfinansowany
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola
3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9
Bardziej szczegółowoOrganizacja żywienia w przedszkolach i szkołach Marta Widz. Warszawa, 16 czerwca 2015 r.
Organizacja żywienia w przedszkolach i szkołach Marta Widz Warszawa, 16 czerwca 2015 r. Cel kampanii Organizacja prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych oraz praktyczna edukacja
Bardziej szczegółowoBudujmy społeczeństwo dla wszystkich Wystąpienie Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka, Warszawa, 26 lutego 2010 roku
Budujmy społeczeństwo dla wszystkich Wystąpienie Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka, Warszawa, 26 lutego 2010 roku Badania problemu biedy prowadzone są wyłącznie z perspektywy osób dorosłych. Dzieci
Bardziej szczegółowozbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)
HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej
Bardziej szczegółowo8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia
Bardziej szczegółowo50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 20-50% sięga
Bardziej szczegółowoWdrażanie zasad zdrowego żywienia w szkołach publicznych. Okres objęty kontrolą: (do czasu zakończenia czynności kontrolnych)
Wdrażanie zasad zdrowego żywienia w szkołach publicznych Okres objęty kontrolą: 2015 2016 (do czasu zakończenia czynności kontrolnych) 02 Kogo kontrolowaliśmy? Kontrolą objęto 10 jednostek samorządu terytorialnego
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Bardziej szczegółowoCo z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie?
Co z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie? Dorota Szostak-Węgierek Zakład Dietetyki Klinicznej Warszawski Uniwersytet Medyczny Zalecenia dla osób dorosłych, które mogą odnieść korzyść z
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 9
Szkoła Podstawowa nr 9 im. Jana Pawła II w Ostrowie Wielkopolskim w drodze do uzyskania statusu SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE ZDROWIE to stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego,
Bardziej szczegółowoKoniec niezdrowych przekąsek w szkołach nowe przepisy żywieniowe
Źródło: http://www.kuratorium.waw.pl/pl/informacje/aktualnosci/8833,koniec-niezdrowych-przekasek-w-szkolach -nowe-przepisy-zywieniowe.html Wygenerowano: Wtorek, 15 grudnia 2015, 01:19 Strona znajduje się
Bardziej szczegółowoOCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA
Katedra i Zakład Promocji Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum UMK OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA I. WYWIAD WIEK.. PŁEĆ WYKSZTAŁCENIE. MIEJSCE ZAMIESZKANIA
Bardziej szczegółowoŚniadanie jeść czy nie jeść? To nie jest trudne pytanie.
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Śniadanie jeść czy nie
Bardziej szczegółowoZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Bardziej szczegółowoCzy stać nas na. złe. żywienie dzieci. Warszawa, 14 listopada 2012 roku
Warszawa, 14 listopada 2012 roku Czy stać nas na złe żywienie dzieci Stowarzyszenie Promocji Zdrowego Żywienia Dzieci Choroby cywilizacyjne to dziś jeden z najważniejszych problemów, jakie stoją przed
Bardziej szczegółowoPROBLEM NADWAGI I OTYŁOŚCI W POLSCE WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH - DANE EPIDEMIOLOGICZNE -
PROBLEM NADWAGI I OTYŁOŚCI W POLSCE WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH - DANE EPIDEMIOLOGICZNE - Wg raportu GUS Stan zdrowia ludności w 2009 r. Otyłość jest chorobą przewlekłą spowodowaną nadmierną podażą energii zawartej
Bardziej szczegółowoSzkoły ponadgimnazjalne, PODSTAWA PROGRAMOWA
Strona1 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, (str. 193 195 i 254/255) Załącznik nr 4 do: rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa w Racławiczkach dostarcza owoce objęte dotacjami Unii Europejskiej w ramach europejskiego programu dopłat do spożycia owoców.
Szkoła Podstawowa w Racławiczkach dostarcza owoce objęte dotacjami Unii Europejskiej w ramach europejskiego programu dopłat do spożycia owoców. Celem programu Owoce w szkole jest ukształtowanie wśród dzieci
Bardziej szczegółowo... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010
... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI
Bardziej szczegółowoNARODOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA CHOROBOM CYWILIZACYJNYM
MINISTER ZDROWIA AKCEPTUJĘ... (Minister Zdrowia) NARODOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA CHOROBOM CYWILIZACYJNYM MODUŁ I PROGRAM ZAPOBIEGANIA NADWADZE I OTYŁOŚCI ORAZ PRZEWLEKŁYM CHOROBOM NIEZAKAŹNYM POPRZEZ
Bardziej szczegółowoŻyjmy zdrowo kolorowo
Żyjmy zdrowo kolorowo Publiczna Szkoła Podstawowa u Ujeździe już od lat promuje zdrowy tryb życia pod hasłem Żyjmy zdrowo kolorowo. Podejmowane w ramach tego przedsięwzięcia działania mają na celu wypracowanie
Bardziej szczegółowoMAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
Bardziej szczegółowoŻywienie a zdrowie nieprawidłowe żywienie mała aktywność fizyczna nadwaga i nadwaga otyłość choroby chor w wieku dzieci dzi ę eci cym
Zdrowa kuchnia dzieci Dr Beata Sińska Żywienie a zdrowie nieprawidłowe żywienie mała aktywność fizyczna nadwaga i otyłość choroby w wieku dziecięcym i dorosłym (cukrzyca, choroby układu krążenia, nowotwory
Bardziej szczegółowo10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną
Bardziej szczegółowoPIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA
PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA Wraz z postępem cywilizacyjnym nasz styl życia dorosłych, dzieci, młodzieży zmienia się niestety nie zawsze na lepsze, co ma swoje konsekwencje również w odniesieniu
Bardziej szczegółowoPatologia problemów żywieniowych u dzieci i młodzieży. Witold Klemarczyk Zakład Żywienia Instytut Matki i Dziecka
Patologia problemów żywieniowych u dzieci i młodzieży Witold Klemarczyk Zakład Żywienia Instytut Matki i Dziecka Prawidłowe odżywianie to dostarczenia odpowiedniej ilości materiału energetycznego i budulcowego
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowoDlaczego promocja zdrowia i profilaktyka jest opłacalną inwestycją?
Dlaczego promocja zdrowia i profilaktyka jest opłacalną inwestycją? Prof. dr hab. med. Barbara Woynarowska Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego Komitet Zdrowia Publicznego PAN Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoZDROWIE Zasady zdrowego stylu życia NA TALERZU Poradnik dla
ZDROWIE Zasady zdrowego stylu życia NA TALERZU Poradnik dla Ucznia Rodzica Nauczyciela Zdrowie człowieka to fundament, na którym opiera się całe jego szczęście i wszystkie umiejętności. Benjamin Disraeli
Bardziej szczegółowo6-10-14 dla Zdrowia program prewencji i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych u dzieci i młodzieży
6-10-14 dla Zdrowia program prewencji i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych u dzieci i młodzieży Założenia, efekty, sukcesy Dr med. Michał Brzeziński GRO, 20.12.2013 r. W stosunku do rówieśnika
Bardziej szczegółowoOcena programu Owoce i warzywa w szkole, czyli jak skutecznie kształtować nawyki żywieniowe dzieci
Ocena programu Owoce i warzywa w szkole, czyli jak skutecznie kształtować nawyki żywieniowe dzieci - Wyniki pięcioletniej oceny programu w latach szkolnych 2011/2012 2015/2016 - Program Owoce i warzywa
Bardziej szczegółowoGazetka uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Września w Węgrzynowie
Gazetka uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Września w Węgrzynowie Opracowali uczestnicy/uczestniczki koła dziennikarskiego Numer poświęcony programowi Owoce i warzywa w szkole 1 Program
Bardziej szczegółowo