ŚCIEŻK OLOGICZNA ORNIT

Transkrypt

1 GMINA CZERNICHÓW

2 km 0

3 PRZYSTANEK 1 - POCZĄTEK ŚCIEŻKI ORNITOLOGICZNEJ - PARKING Cel - kształtowanie i rozwijanie umiejętności pracy z mapą, określenie stron świata i brzegu rzeki. UWAGA! Na szkicu przedstawiającym przebieg ścieżki dydaktycznej jak również w terenie przystanki 2, 3, 4 i 5 są zlokalizowane orientacyjnie, środowiska opisane na tych przystankach występują na dużej przestrzeni. Materiały - mapa, szkic przebiegu ścieżki dydaktycznej, notatnik, przybory do pisania. W celu usprawnienia żeglugi śródlądowej człowiek buduje kanały. Najczęściej łączą one rzeki (np. Kanał Bydgoski, Brda-Noteć) lub jeziora (np. Kanał Elbląski, jezioro Drwęckie-jezioro Drużno) w długie systemy dróg wodnych. Kanał Łączański pod tym względem różni się od innych, ponieważ biegnie wzdłuż Wisły. Zadanie 1 a) Wskaż kanał Łączany za załączonym fragmencie mapy i zapisz nazwy miejscowości, w których ma początek i koniec. Początek kanału... Koniec kanału... b) Zmierz na mapie (za pomocą wilgotnej nitki, lub kroczkiem), długość kanału i długość Wisły na tym samym odcinku. Oblicz ile wynoszą te odległości w terenie. Długość na mapie Wisły... kanału... Długość w terenie Wisły... kanału... Zadanie 2 Korzystając z zamieszczonego opisu Bramy Krakowskiej napisz, dlaczego wybudowano kanał na tym odcinku biegu Wisły. Brama Krakowska stanowi zwężenie (długości około 40 km i szerokości do 6 km) pasa obniżeń podkarpackich pomiędzy Kotliną Oświęcimską a kotliną Sandomierską. Stanowi wypełniony osadami mioceńskimi rów tektoniczny ograniczony od południa progiem Pogórza Karpackiego a od północy zrębowym wzniesieniem Garbu Tenczyńskiego. Wisła, na tym odcinku meandruje. Występują tutaj liczne płycizny i bystrza, w niektórych miejscach sprawia wrażenie rzeki górskiej. 1

4 PRZYSTANEK 2 - TRZCINOWISKA Cel - kształtowanie i rozwijanie umiejętności obserwacji oraz rozpoznawanie ptaków trzcinowisk, a także porównywanie ich z pozostałymi grupami ptaków związanych ze środowiskiem wodnym. Materiały - przewodniki do rozpoznawania ptaków, lornetka, notatnik, przybory do pisania. Na granicy środowiska lądowego i wodnego wytwarzają się swoista strefa roślinności błotnej (ziemno-wodnej) i wynurzonej, tzw. oczerety. Strefy te określa się też nazwą trzcinowiska. Są one miejscem gnieżdżenia się i żerowania wielu ptaków. Obserwacja mieszkańców tego gąszczu nie jest łatwa. Wymaga cierpliwości, ciszy, spokoju i skupienia uwagi. Zadanie 1 a) Postaraj się dostrzec mieszkańców tej strefy. Skorzystaj z planszy I i zapisz nazwy tych ptaków, które udało ci się rozpoznać:... b) jeżeli ustalenie gatunku będzie zbyt trudne zapisz cechy charakterystyczne wyglądu zaobserwowanego ptaka a następnie skorzystaj z przewodnika do rozpoznawania ptaków i wtedy powinno ci się udać rozpoznać je. Zadanie 2 Zwróć uwagę na sposób penetracji zarośli przez zaobserwowane przez ciebie ptaki. Staraj się uchwycić wzrokiem każdy ruch zarośli. Wstaw znak x w odpowiednim miejscu. a) Czy zaobserwowany na gałązkach lub między pędami trzcin ptak? [ ] porusza się po jakimś niewielkim obszarze [ ] tylko przelatywał b) Czy są wśród nich takie, które pływają wśród zarośli wodnych. jesli tak, to czy jest to? [ ] perkoz [ ] kokoszka wodna [ ] łyska [ ] inny ptak, wtedy podaj nazwę lub opis jego wyglądu 2 c) Czy udało ci się tylko usłyszeć jakiś odgłos i sądzisz, że mógł to być przepływający przez zarośla ptak, ale nie widziałeś go: [ ] tak [ ] nie d) jak określisz jego aktywność? [ ] odpoczywa [ ] żeruje [ ] nasłuchuje

5 PRZYSTANEK 3 - OTWARTA PRZESTRZEŃ - ŁĄKI I POLA Cel - kształtowanie i rozwijanie umiejętności obserwacji i rozpoznawania ptaków wilgotnych pól i łąk oraz porównywanie ich z pozostałymi grupami ptaków związanych ze środowiskiem wodnym. Materiały - przewodnik do rozpoznawania ptaków, lornetka, notatnik, przybory do pisania. Przestrzeń otwarta, charakterystyczna dla pól i łąk, daje możliwości prowadzenia dość swobodnych obserwacji ornitologicznych - o ile uda ci się być niedostrzeżonym przez nie. Zadanie 1 Obserwuje teren podmokły - pola i łąki, okoliczne krzewy i drzewa, a także przestrzeń powietrzną. Posługując się załączonymi planszami IV i V spróbuj rozpoznać zaobserwowane ptaki. Jeśli ci się to uda wstaw x przy jego nazwie. Wskaż na rysunkach kreski (/) cechy charakterystyczne jego wyglądu zewnętrznego, które ułatwiają rozpoznawanie danego ptaka. Zadanie 2 Otwarta przestrzeń pola i łąki również daje możliwość obserwacji ptasich lotów. Na str. 6 zamieszczono ilustracje sposobu łowów myszołowa i jastrzębia, lotu zwisającego pustułki, (ptaków, które pokarmu poszukują na terenach otwartych, a gnieżdżą się w lesie) oraz lotu tokowego skowronka. Charakterystyczne zwisanie możliwe jest dzięki Iotowi furkoczącemu; ten sam typ lotu i możliwość,,zatrzymania się w powietrzu obserwujemy także u rybitwy i skowronków. a) Czy udało ci się zaobserwować taki lot jak na rysunkach? Jeżeli tak, to którego z niżej wymienionych ptaków? Wstaw,,x w odpowiednim miejscu. [ ] myszołowa [ ] jastrzębia [ ] skowronka [ ] pustułki b) Przeznacz nieco czasu na dalsze obserwacje, może zobaczysz lot innego ptaka. c) Narysuj tor jego lotu jeśli rozpoznałeś, jaki to ptak - zapisz jego nazwę. Jeśli nie, zapisz jego cechy charakterystyczne, na podstawie których być może uda ci się go rozpoznać, korzystając z przewodnika do oznaczania ptaków. 3

6 PRZYSTANEK 4 - WODY OTWARTE ZBIORNIKA ŁĄCZANY Cel - kształtowanie i rozwijanie umiejętności obserwacji oraz rozpoznawania ptaków na wodach otwartych. Materiały - przewodniki do rozpoznawania ptaków, lornetka, notatnik, przybory do pisania. Zadanie 1 Przestrzeń nad wodą to teren łowów jaskółek. Obserwując je zwróć uwagę na specyficzne cechy ich wyglądu. Wpisz X przy nazwie zaobserwowanej jaskółki. Być może pomocna będzie plansza III. Stare koryta rzeczne odcięte lub połączone z nurtem rzeki, w których stale lub okresowo zalega woda, często porośnięte są bogatą roślinnością szuwarową. Nagromadzenie dennych osadów mineralnych i organicznych, powoduje stopniowe wypłycanie i w końcu całkowite zarastanie starorzeczy, które zamieniają się w trzęsawiska, torfowiska, a następnie porastają olsem. Często stanowią element terenów zalewowych i mokradeł w dolinach rzek nizinnych. Na starorzeczach gniazdują perkozy, kaczki, łabędzie, chruściele i drobne ptaki szuwarowe. Ptaki najczęściej występujące tych terenów: Bączek [ ], Czapla [ ], Gęgawa[ ], Krzyżówka [ ], Lodówka [ ], Bażant [ ], Rybitwa czarna[ ], Słowik rdzawy [ ], Łabędź krzykliwy [ ], Łabędź niemy [ ], Łyska [ ], Kokoszka [ ]. Zadanie 2 Na podstawie plansz i zdjęć spróbuj zaobserwować wymienione wyżej gatunki ptaków. Znakiem [x] zaznacz obserwowane gatunki. BĄCZEK FOT. PAWEŁ WACŁAWIK KOKOSZKA FOT. PAWEŁ WACŁAWIK ŁYSKA BAŻANT 4 FOT. SZYMON WÓJCIK FOT. SZYMON WÓJCIK

7 PRZYSTANEK 5 - WODY OTWARTE ZBIORNIKA ŁĄCZANY Cel - kształtowanie i rozwijanie umiejętności obserwacji i rozpoznawania ptaków na wodach otwartych. Materiały - mapa, szkic przebiegu ścieżki dydaktycznej, notatnik, przybory do pisania. Zadanie 1 Przeprowadź obserwację ptaków przebywających na otwartej tafli wody. Posługując się załączonymi na planszach I - ll rysunkami ptaków wodnych występujących na terenie zbiornika Łączany wstaw symbol,,x obok tych, które udało ci się zaobserwować. a) Zapisz datę i godzinę prowadzenia obserwacji: b) Jak określisz zachowanie ptaków na wodzie? [ ] odpoczywają [ ] żerują [ ] wodzą młode Zadanie 2 na podstawie obserwacji własnych oraz ilustracji ptaków (zdjęć) zanotuj niektóre cechy charakterystyczne dla kilku gatunków kaczek umożliwiające ich rozpoznawanie. FOT. SZYMON WÓJCIK ŁABĘDŹ KRZYKLIWY KORMORAN FOT. SZYMON WÓJCIK KACZKA KRZYŻÓWKA CZAPLA SIWA FOT. SZYMON WÓJCIK FOT. SZYMON WÓJCIK 5

8 SPOSÓB ŁOWÓW JASTRZĘBIA LOT SZYBOWCOWY MYSZOŁOWA LOT TOKOWY SKOWRONKA 6 LOT ZWISAJĄCY PUSTUŁKI

9 NAJCZĘSTSZE PTAKI NA WODACH OTWARTYCH ZBIORNIKA PERKOZ ŁYSKA KACZKA GĘŚ ŁABĘDŹ DWUCZUBY KRZYŻÓWKA GĘGAWA NIEMY TO NIE KACZKA, PTAK NALEŻY DO OSOBNEJ RODZINY PERKOZÓW JEST BLIŻEJ SPOKREWNIONA Z ŻURAWIAMI NIŻ KACZKAMI ROZPOZNAJ TYPY KACZEK KRZYŻÓWKA GŁOWIENKA TRACZ NUROGĘŚ PŁYWAJĄCE nie nurkują, np. krzyżówka cyranka, cyraneczka, płaskonos, krakwa NURKUJĄCE - pobierają pokarm z dna zbiornika np. czernica, głowienka, ogorzałka TRACZE - łowią drobne ryby np. tracz nurogęś i długodzioby, tracz bielaczek NAJPOSPOLITSZE GATUNKI GŁOWIENKA TRACZ BIELACZEK ZIMĄ TAKŻE KRZYŻÓWKA CZERNICA GĄGOŁ ROZPOZNAJ NASZE JASKÓŁKI I JERZYKA DYMÓWKA OKNÓWKA PLANSZA I PLANSZA II PLANSZA III BRZEGÓWKA w budynkach JERZYK na zewnątrz budynków piaszczyste skarpy 7

10 PTAKI OTWARTYCH TERENÓW PODMOKŁYCH PLISZKA SIWA SIEWECZKA RZECZNA BIEGUS ZMIENNY BEKAS KSZYK PLANSZA IV BRODZIEC KRWAWODZIOBY CZAJKA RYBITWA ZWYCZAJNA MEWA ŚMIESZKA PLANSZA V NAJCZĘSTSZE PTAKI DRAPIEŻNE PUSTUŁKA KROGULEC MYSZOŁÓW BŁOTNIAK STAWOWY URZĄD GMINY CZERNICHÓW CZERNICHÓW 2 tel ; fax info@czernichow.pl Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Publikacja opracowana przez Gminę Czernichów w ramach projektu NA ŚCIEŻCE ORNITOLOGICZNEJ ŁĄCZANY W MIEJSCOWOŚCI KAMIEŃ ZAKUP SPRZĘTU DO OBSERWACJI I FOTOGRAFOWANIA PTAKÓW, PRZEPROWA- DZENIE ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH ORAZ WYDANIE MATERIAŁÓW INFORMACYJNYCH I KALENDARZA O ŚCIEŻCE. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju objętego PROW na lata EGZEMPLARZ BEZPŁATNY

11 MAPA SYTUA PUNKT OBSERWACYJNY ZAJĘCIA DYDAKTYCZNE NA ŚCIEŻCE

12 PANORAMA ZBIORNIKA WODNEGO MAPA SYTUACYJNA ŚCIEŻKI ORNITOLOGICZNEJ TRZCINOWISKA NA ŚCIEŻCE PARKING Z WIATAMI

13

14 ŚCIEŻKA ORNITOLOGICZNA W ramach realizowanego projektu Na ścieżce ornitologicznej Łączany w Kamieniu Gmina Czernichów zakupiła lornetki, lunety, atlasy ptaków a także aparat fotograficzny. Został wydany folder z materiałami dydaktycznymi i kalendarz biurkowy na rok Od maja do września 2013 zorganizowano zajęcia dydaktyczne na ścieżce prowadzone przez ornitologa dr inż. Damiana Wiehle w których uczestniczyło przeszło 200 osób głównie dzieci i młodzieży z terenu gminy Czernichów. Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem za darmo ze sprzętu do obserwacji ptaków na ścieżce ornitologicznej zapraszamy do Gminnego Centrum Informacji w Czernichowie - Urząd Gminy; Czernichów 2, tel lub . gci@czernichow.pl. Zapraszamy również na stronę internetową ścieżki ornitologicznej - znajdziecie tam Państwo informacje o planowanych terminach zajęć dydaktycznych, spotkań na ścieżce ornitologicznej a także materiały uzupełniające o ścieżce ornitologicznej.