Stanisław Głaz SJ PSYCHOLOGICZNE PREDYKTORY PRZEŻYCIA RELIGIJNEGO MŁODZIEŻY

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Stanisław Głaz SJ PSYCHOLOGICZNE PREDYKTORY PRZEŻYCIA RELIGIJNEGO MŁODZIEŻY"

Transkrypt

1 Stanisław Głaz SJ PSYCHOLOGICZNE PREDYKTORY PRZEŻYCIA RELIGIJNEGO MŁODZIEŻY AKADEMIA IGNATIANUM W KRAKOWIE WYDAWNICTWO WAM KRAKÓW 2016

2 Akademia Ignatianum w Krakowie, 2016 ul. Kopernika Kraków tel faks wydawnictwo@ignatianum.edu.pl Publikacja dofinansowana ze środków przeznaczonych na działalność statutową Wydziału Filozoficznego Akademii Ignatianum w Krakowie Recenzenci Dr hab. Bogdan Lisiak, prof. AIK Dr hab. Czesław Noworol Redakcja Magdalena Pawłowicz Projekt okładki Andrzej Sochacki Typografia i łamanie Viktar Ivanou ISBN (AIK) ISBN (WAM) WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika Kraków tel faks wam@wydawnictwowam.pl DZIAŁ HANDLOWY tel /255 faks handel@wydawnictwowam.pl KSIĘGARNIA WYSYŁKOWA tel e.wydawnictwowam.pl

3 Spis treści Wstę p 11 Część I Psychologiczne uwarunkowania doświadczenia religijnego i związanego z nim przeżycia religijnego 17 Rozdział I Doświadczenie religijne i związane z nim przeżycie religijne jako przedmiot badań interdyscyplinarnych Znaczenie terminu doświadczenie Rozumienie terminów doświadczenie religijne oraz przeżycie religijne Filozoficzne rozumienie doświadczenia religijnego Teologiczne rozumienie doświadczenia religijnego Poglądy psychologów na doświadczenie religijne i związane z nim przeżycie religijne Rodzaje doświadczenia religijnego Przebieg doświadczenia religijnego, jego cechy i zalety Rozumienie doświadczenia religijnego i związanego z nim przeżycia religijnego, przyjęte w tej pracy Zakres badań psychologicznych nad doświadczeniem religijnym i związanym z nim przeżyciem religijnym 44 Podsumowanie 52

4 6 Spis treści Rozdział II Psychologiczne predyktory doświadczenia religijnego i związanego z nim przeżycia religijnego Wartości jako przedmiot zainteresowań psychologii Sens życia w rozumieniu psychologów Sumienie w ujęciu psychologicznym Altruizm jako kategoria psychologiczna Empatia w poglądach psychologów 74 Podsumowanie 78 Część II Badania empiryczne nad uwarunkowaniami psychologicznymi przeżycia religijnego 81 Rozdział III Metodologia badań własnych dotycząca przeżycia religijnego młodzieży Założenia wynikające z części teoretycznej Specyfikacja problemu badawczego Sformułowanie pytań i hipotez badawczych Charakterystyka zastosowanych narzędzi badawczych Osoby badane i sposób przeprowadzenia badań Procedura badawcza 102 Rozdział IV Wartości, cechy osobowości i przeżycie religijne młodzieży studiującej Preferencja wartości i poziom zmiennych osobowościowych oraz przeżycia religijnego młodzieży studiującej Związek wartości i cech osobowości z przeżyciem religijnym młodzieży studiującej Związek wartości i cech osobowości z przeżyciem religijnym studiujących mężczyzn Związek wartości i cech osobowości z przeżyciem religijnym studiujących kobiet 117

5 Spis treści 7 Rozdział V Związek wartości i cech osobowości z przeżyciem religijnym w wytypowanych grupach młodzieży studiującej Charakterystyka grup młodzieży wyodrębnionych za pomocą analizy skupień pod względem stylów przeżycia religijnego Porównanie zmiennych osobowościowych i wartości w poszczególnych skupieniach młodzieży pod względem stylów przeżycia religijnego Zmienne osobowościowe oraz preferencja wartości młodzieży o wysokim i niskim poziomie przeżycia religijnego: obecności Boga i nieobecności Boga Poziom zmiennych osobowościowych oraz preferencja wartości młodzieży o wysokim i niskim poziomie przeżycia obecności Boga Poziom zmiennych osobowościowych i preferencja wartości młodzieży o wysokim i niskim poziomie przeżycia nieobecności Boga Wartości oraz przeżycie religijne młodzieży o wysokim i niskim poziomie sensu życia Poziom przeżycia religijnego oraz preferencja wartości młodzieży o wysokim i niskim poziomie sensu życia Związek wartości z przeżyciem religijnym młodzieży o wysokim i niskim poziomie sensu życia Wartości oraz przeżycie religijne młodzieży o wysokim i niskim poziomie altruizmu Poziom przeżycia religijnego oraz preferencja wartości młodzieży o wysokim i niskim poziomie altruizmu Związek wartości z przeżyciem religijnym młodzieży o wysokim i niskim poziomie altruizmu Wartości i przeżycie religijne młodzieży o wysokim i niskim poziomie empatii Poziom przeżycia religijnego oraz preferencja

6 8 Spis treści wartości młodzieży o wysokim i niskim poziomie empatii Związek wartości z przeżyciem religijnym młodzieży o wysokim i niskim poziomie empatii Wartości oraz przeżycie religijne młodzieży o wysokim i niskim poziomie wrażliwości sumienia Poziom przeżycia religijnego oraz preferowane wartości młodzieży o wysokim i niskim poziomie wrażliwości sumienia Związek wartości z przeżyciem religijnym młodzieży o wysokim i niskim poziomie wrażliwości sumienia 147 Rozdział VI Analiza równań strukturalnych dotycząca związku płci, wartości i sensu życia z przeżyciem religijnym młodzieży Związek wartości i sensu życia z przeżyciem obecności Boga i nieobecności Boga Związek płci i wartości z przeżyciem obecności Boga i nieobecności Boga 159 Rozdział VII W kierunku poszukiwania syntetycznej teorii i praktycznej aplikacji psychologiczno-pastoralnej własnych badań Problematyka pracy i metody badań Weryfikacja przyjętych hipotez Interpretacja psychologiczna statystyk opisowych na podstawie uzyskanych wyników badań empirycznych Interpretacja psychologiczna związku wartości i cech osobowości z przeżyciem religijnym młodzież Interpretacja psychologiczna wyników analizy regresji: udział wartości i cech osobowości w przeżyciu religijnym młodzieży Analiza wyników równań strukturalnych oraz ich interpretacja psychologiczna Synteza interpretacji psychologicznej 216

7 Spis treści 9 8. Refleksja psychologiczno-pastoralna Praktyczne wskazówki psychologiczno-pastoralne osobowości z przeżyciem religijnym młodzież 220 Zakoń czenie 225 Bibliografia 229 Aneks 245 Summary 251

8

9 Wstęp W latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia na gruncie psychologii miał początek nowy kierunek o charakterze personalistycznym. Zrodził się on jako reakcja na zredukowaną i jednostronną wizję człowieka, zaproponowaną szczególnie przez behawioryzm i psychoanalizę, która nie uwzględniała wielu potencjalnych właściwości człowieka. Przedstawiciele nurtu personalistycznego Caruso (1953) i Frankl (1971) ukazują i interpretują ludzką rzeczywistość w kategorii osoby, a bycie osobą nie jest przez nich sprowadzane do rzeczywistości biologiczno-fizjologicznej, ani też do sumy procesów, mechanizmów i jedynie potrzeb natury psychologicznej. Istotą człowieka jest bycie wolnym i odpowiedzialnym. Trudno jest mówić o skutecznym rozwoju życia osobowościowegoi religijnego bez wzięcia pod uwagę intencjonalności człowieka i specyficznej dla niego zdolności do przekraczania aktualnego stanu rozwoju, jak i własnych ograniczeń. Na życie osobowe człowieka składa się cały zespół właściwości, a także funkcji, które związane są z jego świadomością i wolnością woli. Wprawdzie osoba ludzka przejawia się i uzewnętrznia w swej rzeczywistości somatycznej, psychicznej i duchowej, ale nie zamyka się w żadnym z tych wymiarów rozwojowych. W pracy przyjęto, zgodnie z podejściem naukowców nurtu personalistycznego do człowieka, że wszyscy jesteśmy sobie równi, ale tylko w sensie transcendentnym, tzn. wszyscy mamy odniesienie do drugiego człowieka, do otaczającego nas świata, możemy nawiązywać relację z drugim, a także z Bogiem na tyle, na ile wyrażamy na to wewnętrzną zgodę. Odwołując się do analizy egzystencjalnej bytu ludzkiego zgodnie z poglądami Frankla (1977), Popielskiego (2008b), Wolickiego (1999) przyjęto, iż osoba ludzka to jedność, która wyraża się w trójwymiarowości. Stanowią ją wymiary: biologiczno-fizjologiczny, psychiczno-społeczny i duchowy. Stąd człowiek i jego oso-

10 12 Wstęp bowość to nie tylko wyuczone reakcje na określone bodźce, zachowania drugich czy wpływ środowiska, ale coś więcej. To zdolności wraz z jego wolnymi, odpowiedzialnymi i twórczymi decyzjami i działaniami. Człowiek jest istotą rozumną i wolną w swoich działaniach. Sfera duchowa człowieka tworzy podstawę do tego, aby zachowując relacje ze sobą, innymi i Bogiem, mógł on rozwijać się w oparciu o własne możliwości i właściwości. Rozwój psychospołeczny natomiast będzie dotyczył ludzkich potrzeb, dążeń, a także aktywności społecznych, takich jak role życiowe, sympatie, relacje międzyludzkie. W procesie tym uczestniczą aktywnie ludzkie siły poznawcze, wolitywne i emocjonalne. W ten sposób człowiek realizuje i aktualizuje humanistyczne odniesienie do innych i zarazem religijne relacje do Boga. Efektem tego procesu jest jego dojrzała i autentyczna osobowość i religijność (Maslow 1973). Badacze świadomi metodologicznych możliwości, a równocześnie uwzględniając zmienność poszczególnych form religijności człowieka, oraz specyfikę faz rozwojowych, mogą dostarczyć wiele materiału na temat przeżycia religijnego jako jednej ze zmiennych wielowymiarowych życia religijnego. Idą one w kierunku zrozumienia doświadczenia religijnego i związanego z nim przeżycia religijnego od strony ludzkiej psychiki i osobowości człowieka religijnego, wskazują na psychologiczne determinanty i podstawy tego doświadczenia. Na gruncie nauk empirycznych badacze podejmowali próbę ukazania związku, jaki zachodzi pomiędzy osobowością człowieka a jego życiem religijnym (Głaz 2005a 2006a; Spilka, Macintosh 1997). Jednak ciągle zauważa się brak szczegółowych badań w tej dziedzinie. Podjęte w niniejszej pracy wyzwanie zmierza do przybliżenia tego zagadnienia współczesnemu człowiekowi. Rozprawa jest kontynuacją wcześniejszych poszukiwań, stąd liczne odwołania do poczynionych wcześniej analiz. Autor pracy, zainteresowany problematyką paradygmatu doświadczenia religijnego, tj. przeżyciem religijnym: obecności Boga i nieobecności Boga oraz jego predyktorami, takimi jak wartości, sens życia, wrażliwość sumienia, altruizm, empatia w życiu młodego człowieka, w niniejszej rozprawie przedstawi rozumienie tych zagadnień na gruncie nauk humanistycznych i społecznych, a także ukaże ich wzajemny związek.

11 Wstęp 13 Celem niniejszej pracy jest zatem: 1. Ukazanie rozumienia doświadczenia religijnego i związanego z nim przeżycia religijnego w poglądach filozofów, teologów i psychologów oraz ukazanie rodzajów i zalet tegoż doświadczenia. 2. Eksplikacja psychologicznych aspektów ludzkiego życia związanych z realizacją potencjalności człowieka na podstawie literatury przedmiotu. Dotyczą one m.in: wartości, sensu życia, empatii, altruizmu, wrażliwości sumienia. 3. Przeprowadzenie badań empirycznych wśród młodzieży studiującej i ukazanie stylów przeżycia religijnego. 4. Ukazanie związku wartości, sensu życia, empatii, altruizmu i wrażliwości sumienia z poziomem przeżycia religijnego: obecności Boga i Jego nieobecności wśród młodzieży studiującej. 5. Pokazanie związku wartości z przeżyciem religijnym: obecności Boga i Jego nieobecności w grupach młodzieży o wysokim i niskim poziomie sensu życia, empatii, altruizmu i wrażliwości sumienia. 6. Ukazanie, na podstawie literatury przedmiotu i bazie niniejszej analizy badań empirycznych, praktycznych aplikacji psychologiczno-pastoralnych związanych z integralnym rozwojem człowieka. Należy dodać, że przebieg analizy podjętego zagadnienia ma dwa cele: weryfikacyjny i deskryptywny. Zadaniem pierwszego jest dokonanie weryfikacji postawionych hipotez badawczych, drugi zaś ma ukazać zależności, które widoczne są w wyniku przeprowadzonej analizy badań. Praca ma charakter teoretyczno-empiryczny. W części teoretycznej zostanie przedstawione rozumienie doświadczenia religijnego i związane z nim przeżycie religijne na gruncie nauk humanistycznych i społecznych, a także aspektów dotyczących ludzkiego życia. Rozdział pierwszy prezentuje problem doświadczenia religijnego w poglądach filozofów, teologów i psychologów, z uwzględnieniem jego rodzajów i zalet. Zawiera on także omówienie badań psychologicznych nad tym fenomenem. Rozdział drugi poświęcony jest problematyce osoby ludzkiej i psychologicznym aspektom ludzkiego życia, takim jak wartości, wrażliwość sumienia, sens życia, altruizm, empatia, wraz z uwzględnieniem ich znaczenia w procesie kształtowania się osobowości człowieka.

12 14 Wstęp W części empirycznej zaś zostaną ukazane psychologiczne uwarunkowania przeżycia religijnego: obecności Boga i Jego nieobecności. W rozdziale trzecim przedstawiona jest problematyka metodologiczna własnych badań nad przeżyciem religijnym młodzieży. Dotyczy ona specyfikacji problemu badawczego, a także sformułowania pytań badawczych, hipotez i celu badań. Ponadto zamieszczono tu opis metod badawczych, strategię własnych badań, opis sposobu przeprowadzenia badań oraz charakterystykę badanych osób. W rozdziale czwartym zaprezentowano związek wartości z cechami osobowości i przeżyciem religijnym obecnością Boga i nieobecnością Boga. W rozdziale piątym są przedstawione style przeżycia religijnego, poziom i zakres zmiennych osobowościowych studentów o wysokim i niskim poziomie przeżycia religijnego: obecności i nieobecności Boga, a następnie związek wartości z przeżyciem religijnym: obecności i nieobecności Boga wśród młodzieży o wysokim i niskim poziomie sensu życia, altruizmu, empatii i wrażliwości sumienia. W rozdziale szóstym ukazano zależność przyczynowo-skutkową pomiędzy najbardziej cenionymi wartościami i sensem życia a przeżyciem obecności Boga i nieobecności Boga, a także między płcią, wartościami instrumentalnymi i finalnymi oraz przeżyciem obecności Boga i nieobecności Boga. W ostatnim, siódmym rozdziale, znajduje się weryfikacja hipotez, interpretacja psychologiczna statystyk opisowych uzyskanych w trakcie badań oraz interpretacja psychologiczna wyników analizy regresji: związku osobowości z przeżyciem religijnym: obecności Boga i Jego nieobecności u młodzieży studiującej. Ponadto będzie ukazana analiza wyników równań strukturalnych nawiązujących do powiązań płci, wartości i sensu życia z przeżyciem religijnym: obecności Boga i Jego nieobecności i ich interpretacja psychologiczna,a także zostaną zaprezentowane wskazania psychologiczno-pastoralne dotyczące integralnego rozwoju życia osobowościowego i religijnego młodzieży studiującej, wynikające z analizy podjętego zagadnienia. Refleksja nad całą pracą zachęca do wskazania, co zostało osiągnięte w niniejszej rozprawie. Trzeba powiedzieć, że zamierzony cel weryfikacyjny i deskryptywny został osiągnięty. W rozprawie przedstawiono nowy paradygmat doświadczenia religijnego: przeżycie obecności Boga i nieobecności Boga, które jest pochodną doświadczenia religijnego, ukazano jego

13 Wstęp 15 związek z wartościami i osobowością młodego człowieka, co stanowi pewne novum na gruncie nauk psychologicznych. Nasuwa się spostrzeżenie, że osobowość człowieka nie jest układem zamkniętym, wręcz przeciwnie. Ma odniesienie do siebie, do drugich osób, środowiska, w którym żyje, do Boga. Urzeczywistnia siebie poprzez podejmowanie działań motywowanych altruistycznie, empatyczne zaangażowanie wobec drugich, dobrze uformowane sumienie, wybór i realizację odpowiednich wartości, spełnia się w trakcie realizowania sensu własnego życia, występującego przeżycia religijnego: obecności i nieobecności Boga. Podjęta analiza zagadnienia wskazuje na ważność i aktualność rozważanego problemu. Dziś w okresie przemian społeczno-kulturowych, w dobie poszukiwania nowych rozwiązań w sposobach wychowaniu młodego człowieka, okresie odchodzenia młodzieży od jednych wartości na rzecz innych, w dobie zagubienia sensu życia coraz częściej mówi się o potrzebie integralnego rozwoju człowieka. Zaniedbania w tej dziedzinie spowodowane są zwykle brakiem całościowego spojrzenia na człowieka i jego rolę w życiu rodzinnym, społecznym. Badania wskazują jak ludzie często hołdują nadmiernie zdobyczom nauk technicznych, zaniedbując rozwój życia religijnego. Notuje się coraz więcej zaburzeń emocjonalnych i psychicznych, a nawet duchowych, wśród wielu młodych ludzi. Liczni badacze sugerują (Fontana 2003; Meissner 2000), że najczęściej spowodowane są one właśnie brakiem całościowego rozwoju młodego człowieka, bądź zaniedbaniem rozwoju życia religijnego. Niniejsza rozprawa ma na celu wskazanie instytucjom wychowawczym ważności integralnego rozwoju osoby ludzkiej. Człowiek staje się w pełni sobą, gdy realizuje swoje wrodzone potencjalności na poziomie psychicznym i duchowym. Brak prawidłowego rozwoju prowadzi często do zaburzeń rozwojowych. Wreszcie, celem prezentowanej pracy jest ukazanie, że dobrostan człowieka i jego szczęście tkwią we wszechstronnym rozwoju, który stanowi zadanie ludzkiego życia.

Wstęp Człowiek żyje w określonym środowisku, które dostarcza mu wciąż nowych wrażeń, a nierzadko również problemów. Niekiedy środowisko jest dla niego nowym wyzwaniem, z jednej strony niesie wsparcie,

Bardziej szczegółowo

Jakość życia w perspektywie pedagogicznej

Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Jadwiga Daszykowska Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Jadwiga Daszykowska Copyright by Oficyna Wydawnicza

Bardziej szczegółowo

ZWIERZĘ CZŁOWIEK BÓG

ZWIERZĘ CZŁOWIEK BÓG ZWIERZĘ CZŁOWIEK BÓG Akademia Ignatianum w Krakowie, 2017 ul. Kopernika 26 31-501 Kraków tel. 12 39 99 620 wydawnictwo@ignatianum.edu.pl http://wydawnictwo.ignatianum.edu.pl Publikacja dofinansowana ze

Bardziej szczegółowo

Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO

Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO SAMOTNE OJCOSTWO Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006 Copyright by Anna Dudak Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzent: prof. zw. dr hab. Józef Styk Redakcja

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI

UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI ŁUCJA JAROCH MOTYWY WYBORU ZAWODU PRZEZ UCZNIÓW KLAS III GIMNAZJALNYCH Z RÓŻNYCH ŚRODOWISK SPOŁECZNYCH Praca magisterska napisana pod kierunkiem

Bardziej szczegółowo

Recenzje. Nakładem Wydawnictwa WAM oraz Wydawnictwa Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej

Recenzje. Nakładem Wydawnictwa WAM oraz Wydawnictwa Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej 252 stanowić wspaniałe uzupełnienie wiedzy praktyków sprawujących opiekę nad chorymi, lekarzy, pielęgniarek, psychologów, pedagogów, pracowników socjalnych, osób świeckich, jak i konsekrowanych, jak również

Bardziej szczegółowo

AnnA SeredyńS k A. Mechanizmy obronne. jako wskaźnik stylu osobowości Charakterystyka psychometryczna. narzędzia badawczego

AnnA SeredyńS k A. Mechanizmy obronne. jako wskaźnik stylu osobowości Charakterystyka psychometryczna. narzędzia badawczego AnnA SeredyńS k A Mechanizmy obronne jako wskaźnik stylu osobowości Charakterystyka psychometryczna narzędzia badawczego AkA dem i A i gnatia num w kra kowie w Y d AwniC two wam kra ków 2016 Akademia Ignatianum

Bardziej szczegółowo

Bóg z pogranicza. Obraz Boga osób z patologią osobowości typu borderline

Bóg z pogranicza. Obraz Boga osób z patologią osobowości typu borderline Bóg z pogranicza Obraz Boga osób z patologią osobowości typu borderline Serdecznie dziękuję Prof. dr hab. Halinie Grzymała-Moszczyńskiej za całą okazaną pomoc, cierpliwość i wiarę w moje możliwości, mojemu

Bardziej szczegółowo

Tytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia

Tytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia Tytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia Autor: Małgorzata Dubis ISBN: 978-83-7587-469-3 Dane techniczne: Wydanie I, Kraków 2011, Format B5, Objętość

Bardziej szczegółowo

Kompetencje zawodowe pedagogów w pracy z nieletnimi agresorami

Kompetencje zawodowe pedagogów w pracy z nieletnimi agresorami Kompetencje zawodowe pedagogów w pracy z nieletnimi agresorami Anna Karłyk-Ćwik Kompetencje zawodowe pedagogów w pracy z nieletnimi agresorami Toruń 2009 Recenzenci ks. prof. dr hab. Czesław Kustra prof.

Bardziej szczegółowo

System resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie w Polsce i w Niemczech. Darmowy fragment www.bezkartek.pl. Maćkowi

System resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie w Polsce i w Niemczech. Darmowy fragment www.bezkartek.pl. Maćkowi 1 System resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie w Polsce i w Niemczech Maćkowi 2 dylematy resocjalizacji Seria pod red. Krzysztofa Biela Krzysztof Biel, Przestępczość dziewcząt. Rodzaje i

Bardziej szczegółowo

Znaczenie więzi w rodzinie

Znaczenie więzi w rodzinie Znaczenie więzi w rodzinie Instytut Psychologii KUL Dagmara Musiał WPROWADZENIE Na proces budowania więzi w rodzinie można spojrzeć z wielu perspektyw naukowych Użytecznym paradygmatem jest paradygmat

Bardziej szczegółowo

Godność osoby z niepełnosprawnością

Godność osoby z niepełnosprawnością Bernadeta Szczupał Godność osoby z niepełnosprawnością Studium teoretyczno-empiryczne poczucia godności młodzieży z dysfunkcją narządu ruchu Wydawnictwo Naukowe AKAPIT Recenzent naukowy Prof. dr hab. Anna

Bardziej szczegółowo

Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.

Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Recenzje: prof. UŁ, dr hab. Eleonora Bielawska-Batorowicz prof. dr hab. Janusz Trempała Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Magdalena Pluta Korekta: Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna

Bardziej szczegółowo

Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Warszawa

Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Warszawa Warszawa 2015 Recenzje: prof. dr hab. Anna Matczak prof. dr hab. Bogdan Zawadzki Opracowanie naukowo-techniczne: Martyna Mikulska Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Magdalena Pluta Korekta:

Bardziej szczegółowo

Publikacja wydana staraniem Instytutu Psychologii WNHiP Uniwersytetu Wrocławskiego

Publikacja wydana staraniem Instytutu Psychologii WNHiP Uniwersytetu Wrocławskiego Recenzent: prof. dr hab. Zygfryd Juczyński Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Anna Kaniewska Korekta: Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar

Bardziej szczegółowo

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013 Recenzent: prof. dr hab. Lidia Cierpiałkowska Redaktor prowadząca: Agnieszka Szopińska Redakcja i korekta: Bogna Widła Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa

Bardziej szczegółowo

Procedura przeprowadzania egzaminu magisterskiego w Instytucie Psychologii (obowiązująca od roku akad. 2010/11):

Procedura przeprowadzania egzaminu magisterskiego w Instytucie Psychologii (obowiązująca od roku akad. 2010/11): Procedura przeprowadzania egzaminu magisterskiego w Instytucie Psychologii (obowiązująca od roku akad. 2010/11): 1.W trakcie egzaminu magisterskiego student otrzymuje trzy pytania główne: a. Recenzent

Bardziej szczegółowo

Sieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą

Sieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą 1 2 Politechnika Częstochowska Piotr Tomski Sieć społeczna przedsiębiorcy w teorii i praktyce zarządzania małą firmą Monografia Częstochowa 2016 3 Recenzenci: Prof. dr hab. inż. Stanisław Nowosielski Prof.

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE. rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne.

STRESZCZENIE. rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne. STRESZCZENIE rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne. Zasadniczym czynnikiem stanowiącym motywację dla podjętych w pracy rozważań

Bardziej szczegółowo

nr 4/2016 Agnieszka Długosz Uniwersytet Rzeszowski

nr 4/2016 Agnieszka Długosz Uniwersytet Rzeszowski LABOR et EDUCATIO nr 4/2016 Agnieszka Długosz Uniwersytet Rzeszowski Waldemar Furmanek, Humanistyczna pedagogika pracy. Praca a jakość życia człowieka, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2016, ISBN

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 15

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 15 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 15 1. POJĘCIA PODSTAWOWE... 19 1.1. Kreacjonizm... 19 1.2. Ewolucjonizm... 19 1.3. Człowiek... 20 1.4. Różnice indywidualne... 26 1.5. Cechy człowieka... 26 2. ISTOTA I KATEGORIE

Bardziej szczegółowo

dr hab. Mieczysław Ciosek, prof. UG, kierownik Zakładu Psychologii Penitencjarnej i Resocjalizacji Instytutu Psychologii UG:

dr hab. Mieczysław Ciosek, prof. UG, kierownik Zakładu Psychologii Penitencjarnej i Resocjalizacji Instytutu Psychologii UG: Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność. Justyna Siemionow Publikacja powstała na podstawie praktycznych doświadczeń autorki, która pracuje z młodzieżą niedostosowaną społecznie

Bardziej szczegółowo

Praca naukowa dofinansowana ze środków na naukę Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach jako projekt badawczy nr N N

Praca naukowa dofinansowana ze środków na naukę Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach jako projekt badawczy nr N N Recenzent: prof. dr hab. Włodzimierz Oniszczenko prof. dr hab. Andrzej Sękowski Redaktor prowadzący: Agnieszka Szopińska Redakcja i korekta: Magdalena Ziarkiewicz Projekt okładki i stron tytułowych: Katarzyna

Bardziej szczegółowo

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Warszawa 2011

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Warszawa 2011 Recenzenci: prof. dr hab. Jan F. Terelak dr hab. Stanisław A. Witkowski, profesor UWr Redaktor prowadzący: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Dorota Kassjanowicz Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright

Bardziej szczegółowo

Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce : kwartalnik dla nauczycieli nr 4,

Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce : kwartalnik dla nauczycieli nr 4, Ewa Dybowska "Być czy mieć" wartości w edukacji wczesnoszkolnej : recenzja książki: Beata Wołosiuk, "Wychowanie do wartości w edukacji wczesnoszkolnej", Wydawnictwo KUL, Lublin 2010 Edukacja Elementarna

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PODYPLOMOWYCH

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PODYPLOMOWYCH EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XXIV-22.24/18 Senatu UMCS Prowadzonych przez Wydział Pedagogiki i Psychologii UMCS Nazwa studiów podyplomowych: PSYCHOLOGIA SPORTU

Bardziej szczegółowo

Alicja Korzeniecka-Bondar

Alicja Korzeniecka-Bondar Alicja Korzeniecka-Bondar "Samokształcenie nauczycieli w kontekście humanistycznego paradygmatu rozwoju człowieka", Włodzimierz Prokopiuk, Warszawa 1998 : [recenzja] Chowanna 2, 90-93 2000 Chowanna Wydawnictwo

Bardziej szczegółowo

FUNKCJONOWANIE RODZINY DZIECKA OBJĘTEGO DOMOWĄ OPIEKĄ HOSPICYJNĄ STUDIUM TANATOPEDAGOGICZNE

FUNKCJONOWANIE RODZINY DZIECKA OBJĘTEGO DOMOWĄ OPIEKĄ HOSPICYJNĄ STUDIUM TANATOPEDAGOGICZNE FUNKCJONOWANIE RODZINY DZIECKA OBJĘTEGO DOMOWĄ OPIEKĄ HOSPICYJNĄ STUDIUM TANATOPEDAGOGICZNE Ks. Grzegorz Godawa FUNKCJONOWANIE RODZINY DZIECKA OBJĘTEGO DOMOWĄ OPIEKĄ HOSPICYJNĄ STUDIUM TANATOPEDAGOGICZNE

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.

Bardziej szczegółowo

Wokół rodziny i dziecka

Wokół rodziny i dziecka Wokół rodziny i dziecka Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki Redakcja Ewa Dybowska Marta Prucnal-Wójcik AkADEMiA ignatianum W krakowie WYDAWniCtWo WAM kraków 2017 Akademia Ignatianum w Krakowie, 2017

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia na egzamin magisterski Rekrutacja 2015/2016 Rok akademicki 2019/2020

Zagadnienia na egzamin magisterski Rekrutacja 2015/2016 Rok akademicki 2019/2020 Spis treści Zagadnienia ogólne na egzamin magisterski... 2 Zagadnienia specjalistyczne na egzamin magisterski... 4 specjalność: PSYCHOLOGIA PRACY, ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA... 4 specjalność: PSYCHOLOGIA

Bardziej szczegółowo

Zbigniew Marek SJ. Religia. pomoc czy zagrozenie dla edukacji? WYDAWNICTWO WAM

Zbigniew Marek SJ. Religia. pomoc czy zagrozenie dla edukacji? WYDAWNICTWO WAM Zbigniew Marek SJ Religia pomoc czy zagrozenie dla edukacji? WYDAWNICTWO WAM Spis treści Przedmowa..............................................................7 Wstęp..................................................................

Bardziej szczegółowo

MAX WEBER zainteresowania: socjologia, ekonomia polityczna, prawo, teoria polityki, historia gospodarcza, religioznawstwo, metodologia nauk

MAX WEBER zainteresowania: socjologia, ekonomia polityczna, prawo, teoria polityki, historia gospodarcza, religioznawstwo, metodologia nauk OBIEKTYWIZM W NAUCE MAX WEBER 1864 1920 zainteresowania: socjologia, ekonomia polityczna, prawo, teoria polityki, historia gospodarcza, religioznawstwo, metodologia nauk społecznych uosobienie socjologii

Bardziej szczegółowo

PROFILAKTYKA INTEGRALNA KIERUNKIEM ZMIAN ZAPOBIEGANIA UZALEŻNIENIOM

PROFILAKTYKA INTEGRALNA KIERUNKIEM ZMIAN ZAPOBIEGANIA UZALEŻNIENIOM PROFILAKTYKA INTEGRALNA KIERUNKIEM ZMIAN ZAPOBIEGANIA UZALEŻNIENIOM dr Piotr Owczarek Prezes FSL Na podstawie : M. Dziewiecki, Nowoczesna profilaktyka uzależnień, Kielce 2005 r. MOŻE WRESZCIE SOBIE UZMYSŁOWISZ,

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 Po ukończeniu studiów jednolitych

Bardziej szczegółowo

Harmonogram zajęć Wprowadzenie do psychologii i historii myśli psychologicznej (konwersatorium) Rok akademicki 2018/19 Prowadzący: mgr Konrad Kośnik

Harmonogram zajęć Wprowadzenie do psychologii i historii myśli psychologicznej (konwersatorium) Rok akademicki 2018/19 Prowadzący: mgr Konrad Kośnik Data Harmonogram zajęć Wprowadzenie do psychologii i historii myśli psychologicznej (konwersatorium) Rok akademicki 2018/19 Prowadzący: mgr Konrad Kośnik Numer zajęć Temat 03.10 1 Wprowadzenie - omówienie

Bardziej szczegółowo

Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na okładce Nebojsa Markovic, Fotolia # Copyright 2016 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.

Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na okładce Nebojsa Markovic, Fotolia # Copyright 2016 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Recenzje: prof. dr hab. Aleksandra Łuszczyńska prof. d r hab. Włodzimierz Oniszczenko Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Magdalena Pluta Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na

Bardziej szczegółowo

Seria wydawnicza Instytutu Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Seria wydawnicza Instytutu Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Seria wydawnicza Instytutu Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Redaktorzy naukowi serii: prof. dr hab. Anna Izabela Brzezińska prof. dr hab. Elżbieta Hornowska Recenzja: prof. dr

Bardziej szczegółowo

Książka została wydana dzięki dotacji Instytutu Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

Książka została wydana dzięki dotacji Instytutu Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Recenzja: prof. dr hab. Janina Godłów-Legiędź Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na okładce: Fotolia anyaberkut Redaktor prowadzący: Łukasz Żebrowski Redakcja i korekta: Claudia Snochowska-Gonzalez

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W KLESZCZOWIE. Liceum Ogólnokształcące Technikum Nowoczesnych Technologii PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA ETYKA

ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W KLESZCZOWIE. Liceum Ogólnokształcące Technikum Nowoczesnych Technologii PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA ETYKA ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W KLESZCZOWIE Liceum Ogólnokształcące Technikum Nowoczesnych Technologii PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA ETYKA Realizowany przez nauczyciela etyki: Mgr Ewę Szczepaniak-Sieradzką

Bardziej szczegółowo

Copyright 2018 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Copyright 2018 by Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku

Copyright 2018 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Copyright 2018 by Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku Recenzja: prof. dr hab. Piotr K. Oleś Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Aleksandra Małek-Leśniewska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2018 by Wydawnictwo Naukowe Scholar

Bardziej szczegółowo

ŚWIAT WARTOŚCI DZIECI KOŃCZĄCYCH EDUKACJĘ PRZEDSZKOLNĄ

ŚWIAT WARTOŚCI DZIECI KOŃCZĄCYCH EDUKACJĘ PRZEDSZKOLNĄ ŚWIAT WARTOŚCI DZIECI KOŃCZĄCYCH EDUKACJĘ PRZEDSZKOLNĄ Jolanta Malanowska Powiatowy Ośrodek Edukacji w Środzie Śląskiej WYCHOWANIE DLA WARTOŚCI Potrzeby dziecka w wieku przedszkolnym potrzebuje punktu

Bardziej szczegółowo

ROLA KOŚCIOŁA W INTEGRALNYM ROZWOJU MŁODZIEŻY

ROLA KOŚCIOŁA W INTEGRALNYM ROZWOJU MŁODZIEŻY Stanisław Głaz ROLA KOŚCIOŁA W INTEGRALNYM ROZWOJU MŁODZIEŻY Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM Wydawnictwo WAM Kraków 2010 W p r o w a d z e n i e W refleksji nad człowiekiem nauki humanistyczne

Bardziej szczegółowo

Streszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu

Streszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu Streszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu ostatnich kilku dekad diametralnie zmienił się charakter prowadzonej

Bardziej szczegółowo

Mojej Kochanej Lusi, za miłość, wsparcie i cierpliwość

Mojej Kochanej Lusi, za miłość, wsparcie i cierpliwość Mojej Kochanej Lusi, za miłość, wsparcie i cierpliwość Recenzje: prof. dr hab. Józef M. Fiszer prof. dr hab. Janusz Ruszkowski Redaktor prowadzący: Michał Zgutka Redakcja i korekta: Jerzy Lewiński Projekt

Bardziej szczegółowo

Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.

Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Recenzja: prof. dr hab. Jacek Wasilewski Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Marek Szczepaniak Korekta: Magdalena Ziarkiewicz Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe

Bardziej szczegółowo

1 Agresja Katarzyna Wilkos

1 Agresja Katarzyna Wilkos 1 2 Spis treści Wstęp 6 Rozdział I: Ujęcie wiktymologiczne przestępstw z użyciem przemocy 9 1. Rodzaje przestępstw z użyciem przemocy 9 Podział według J. Bafii 12 2. Psychospołeczne funkcjonowanie ofiar

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów nauki o rodzinie należy do obszarów

Bardziej szczegółowo

Teoretyczne podstawy wychowania

Teoretyczne podstawy wychowania Teoretyczne podstawy wychowania 1. Wychowanie człowieka na tle różnych epok 2. Przedmiotowy wymiar wychowania 3. Podstawowe kategorie procesu wychowania 4. Proces wychowania i jego istota 5. Determinanty

Bardziej szczegółowo

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ...

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ... I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: Psychologia zdrowia 2. Kod modułu kształcenia 3. Rodzaj modułu kształcenia: wykład nieobowiązkowy, ćwiczenia obowiązkowe 4. Kierunek studiów: Dialog i

Bardziej szczegółowo

Psychologia WF-PS. Studia drugiego stopnia Profil ogólnoakademicki Studia stacjonarne, niestacjonarne Magister

Psychologia WF-PS. Studia drugiego stopnia Profil ogólnoakademicki Studia stacjonarne, niestacjonarne Magister Załącznik nr 4 do Uchwały nr 34/2012 Senatu UKSW z dnia 26 kwietnia 2012 r. 1. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku psychologia dla jednolitych studiów

Bardziej szczegółowo

Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426. DOI:

Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426. DOI: RECENZJE OMÓWIENIA Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/aunc_ped.2015.010 Tomasz Różański Wydział Nauk Pedagogicznych

Bardziej szczegółowo

INTUICJE. Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998)

INTUICJE. Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998) PARADYGMAT INTUICJE Zespół norm, wzorców, reguł postępowania, które zna każdy naukowiec zajmujący się daną nauką (Bobrowski 1998) PIERWSZE UŻYCIA językoznawstwo: Zespół form deklinacyjnych lub koniugacyjnych

Bardziej szczegółowo

Anna Karłyk-Ćwik Toruń 2018

Anna Karłyk-Ćwik Toruń 2018 Anna Karłyk-Ćwik Toruń 2018 Recenzenci dr hab. Marek Heine, prof. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu dr hab. Irena Mudrecka, prof. Uniwersytetu Opolskiego Redaktor prowadzący Marta Malinowska-Reich

Bardziej szczegółowo

mgr Jarosław Hermaszewski (koncepcja pracy-tezy)

mgr Jarosław Hermaszewski (koncepcja pracy-tezy) mgr Jarosław Hermaszewski Inwestycje samorządu terytorialnego i ich wpływ na funkcjonowanie i rozwój gminy Polkowice w latach dziewięćdziesiątych (koncepcja pracy-tezy) Prawne podstawy funkcjonowania organów

Bardziej szczegółowo

Podstawy pomagania. Natura dała nam dwoje oczu, dwoje uszu, ale tylko jeden język po to, abyśmy więcej patrzyli i słuchali, niż mówili.

Podstawy pomagania. Natura dała nam dwoje oczu, dwoje uszu, ale tylko jeden język po to, abyśmy więcej patrzyli i słuchali, niż mówili. Podstawy pomagania. Natura dała nam dwoje oczu, dwoje uszu, ale tylko jeden język po to, abyśmy więcej patrzyli i słuchali, niż mówili. (Sokrates) Czym jest pomaganie? Pomaganie jest działaniem, w które

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia KOD S/I/st/9

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia KOD S/I/st/9 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia KOD S/I/st/9 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I rok/i semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 2 6.

Bardziej szczegółowo

Proces badawczy schemat i zasady realizacji

Proces badawczy schemat i zasady realizacji Proces badawczy schemat i zasady realizacji Agata Górny Zaoczne Studia Doktoranckie z Ekonomii Warszawa, 23 października 2016 Metodologia i metoda naukowa 1 Metodologia Metodologia nauka o metodach nauki

Bardziej szczegółowo

Recenzja: prof. dr hab. Helena Sęk. Redaktor prowadząca: Anna Raciborska. Redakcja: Magdalena Pluta. Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół

Recenzja: prof. dr hab. Helena Sęk. Redaktor prowadząca: Anna Raciborska. Redakcja: Magdalena Pluta. Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół Recenzja: prof. dr hab. Helena Sęk Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Magdalena Pluta Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie Autora: Maria Krzyślak-Kowalik

Bardziej szczegółowo

SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Osobowości 4. Kod przedmiotu/modułu

SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Osobowości 4. Kod przedmiotu/modułu 1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia ogólna - Osobowość 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychology of Personality 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział

Bardziej szczegółowo

Psychologia zeznañ œwiadków. (w æwiczeniach)

Psychologia zeznañ œwiadków. (w æwiczeniach) Psychologia zeznañ œwiadków (w æwiczeniach) NR 105 Psychologia zeznañ œwiadków (w æwiczeniach) Redakcja naukowa Jan M. Stanik, Wydawnictwo Uniwersytetu Œl¹skiego Katowice 2009 Redaktor serii: Psychologia

Bardziej szczegółowo

UNOWOCZEŚNIANIE METOD I FORM KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO W POLSCE

UNOWOCZEŚNIANIE METOD I FORM KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO W POLSCE UNOWOCZEŚNIANIE METOD I FORM KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO W POLSCE Redakcja naukowa Warszawa 2012 NOTY O AUTORACH 13 WPROWADZENIE. l:..::.r.'. 17 Część I TEORETYCZNE PODSTAWY PRZYGOTOWANIA DO PRACY ABSOLWENTÓW

Bardziej szczegółowo

Szkolny Program Profilaktyki. Prywatnego Gimnazjum nr 2 Szkoły Marzeń. w Piasecznie

Szkolny Program Profilaktyki. Prywatnego Gimnazjum nr 2 Szkoły Marzeń. w Piasecznie Szkolny Program Profilaktyki Prywatnego Gimnazjum nr 2 Szkoły Marzeń w Piasecznie 1. Założenia programu Program profilaktyki realizowany w naszej szkole jest oparty na strategii edukacyjnej. Strategia

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie W refleksji nad człowiekiem nauki humanistyczne ukazują go i jego działalność w wielu specyficznych wymiarach. Przedstawiają człowieka jako osobę, która ciągle pyta o sens własnego życia,

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp

Spis treści. Wstęp Spis treści Wstęp... 0 5 Rozdział 1. Psychologia sądowa... 14 1.1. Definicja, przedmiot, podstawowe pojęcia... 14 1.2. Współczesne relacje prawo psychologia sądowa... 16 1.2.1. Co jest przestępstwem według

Bardziej szczegółowo

Metodologia badań psychologicznych ze statystyką II - opis przedmiotu

Metodologia badań psychologicznych ze statystyką II - opis przedmiotu Metodologia badań psychologicznych ze statystyką II - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Metodologia badań psychologicznych ze statystyką II Kod przedmiotu 14.0-WP-PSChM-MBPzS2-W-S14_pNadGen3NDYY

Bardziej szczegółowo

Świat bez sztuki naraża się na to, że będzie światem zamkniętym na miłość Jan Paweł II

Świat bez sztuki naraża się na to, że będzie światem zamkniętym na miłość Jan Paweł II Świat bez sztuki naraża się na to, że będzie światem zamkniętym na miłość Jan Paweł II Recenzje: prof. dr hab. Czesław S. Nosal prof. dr hab. Władysław Jacek Paluchowski Redaktor prowadząca: Anna Raciborska

Bardziej szczegółowo

Nowa koncepcja praktyk założenia ogólne

Nowa koncepcja praktyk założenia ogólne Nowa koncepcja praktyk założenia ogólne Mirosława Nowak-Dziemianowicz This item was submitted to the opub Repository of the University of Lower Silesia. Citation: Nowak-Dziemianowicz, M. (2014). Nowa koncepcja

Bardziej szczegółowo

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA NA STUDIACH LICENCJACKICH KIERUNEK PSYCHOLOGIA W I E D Z A

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA NA STUDIACH LICENCJACKICH KIERUNEK PSYCHOLOGIA W I E D Z A OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA NA STUDIACH LICENCJACKICH KIERUNEK PSYCHOLOGIA W I E D Z A KP_W01 KP_ W02 KP_W03 KP_W04 KP_W05 KP_ W06 KP_ W07 KP_ W08 KP_W09 KP_ W10 KP_ W11 Ma podstawową wiedzę o

Bardziej szczegółowo

Rozdział l Agresja i przemoc w szkołach - teoretyczny zarys problematyki... 13

Rozdział l Agresja i przemoc w szkołach - teoretyczny zarys problematyki... 13 Spis treści Przedmowa do wydania książkowego... 7 Wstęp... 9 Rozdział l Agresja i przemoc w szkołach - teoretyczny zarys problematyki... 13 1. Zjawisko agresji i przemocy - zakres definicyjny... 13 1.1.

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08

Spis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08 Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.

Bardziej szczegółowo

METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH

METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH Punktem wyjścia w całym procesie badawczym jest sprecyzowanie problemu badawczego oraz wyznaczenie celów analizy. Będą one miały wpływ na tok postępowania w dalszych fazach tego

Bardziej szczegółowo

Skala Postaw Być i Mieć. Podręcznik

Skala Postaw Być i Mieć. Podręcznik Skala Postaw Być i Mieć. Podręcznik Bronisław Grulkowski Skala Postaw Być i Mieć. Podręcznik Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Bronisław Grulkowski, 2007 Copyright by Oficyna Wydawnicza

Bardziej szczegółowo

ETYKA W ORGANIZACJI ZARZĄDZANIE, KULTURA, POLITYKA

ETYKA W ORGANIZACJI ZARZĄDZANIE, KULTURA, POLITYKA ETYKA W ORGANIZACJI ZARZĄDZANIE, KULTURA, POLITYKA ETYKA W ORGANIZACJI ZARZĄDZANIE, KULTURA, POLITYKA ETHICS IN THE ORGANIZATION Redakcja naukowa Łukasz Burkiewicz Jarosław Kucharski MANAGEMENT, CULTURE,

Bardziej szczegółowo

Summary in Polish. Fatimah Mohammed Furaiji. Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling

Summary in Polish. Fatimah Mohammed Furaiji. Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling Summary in Polish Fatimah Mohammed Furaiji Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling Zastosowanie symulacji wieloagentowej w modelowaniu zachowania konsumentów Streszczenie

Bardziej szczegółowo

Mojemu synowi Rafałowi

Mojemu synowi Rafałowi Mojemu synowi Rafałowi Recenzenci: dr hab. Wiesław Gumuła, prof. UJ dr hab. Tomasz Grzegorz Grosse, prof. UW Redakcja i korekta: Magdalena Pluta Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na okładce: lblechman

Bardziej szczegółowo

Proces badawczy schemat i zasady realizacji

Proces badawczy schemat i zasady realizacji Proces badawczy schemat i zasady realizacji Agata Górny Zaoczne Studia Doktoranckie z Ekonomii Warszawa, 14 grudnia 2014 Metodologia i metoda badawcza Metodologia Zadania metodologii Metodologia nauka

Bardziej szczegółowo

SIECI BIZNESOWE A PRZEWAGA KONKURENCYJNA PRZEDSIĘBIORSTW ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH

SIECI BIZNESOWE A PRZEWAGA KONKURENCYJNA PRZEDSIĘBIORSTW ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH Milena Ratajczak-Mrozek SIECI BIZNESOWE A PRZEWAGA KONKURENCYJNA PRZEDSIĘBIORSTW ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO W POZNANIU POZNAŃ 2010 SIECI

Bardziej szczegółowo

Publikacja została dofinansowana z środków Narodowego Centrum Nauki w ramach projektu badawczego nr 2014/13/B/HS4/03204

Publikacja została dofinansowana z środków Narodowego Centrum Nauki w ramach projektu badawczego nr 2014/13/B/HS4/03204 Recenzent: prof. dr hab. Jerzy Wilkin Redakcja: Marta Höffner Korekta: Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2018 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Warszawa Publikacja została

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ

STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Imię i nazwisko autora rozprawy: mgr Paulina Mamiedow Stopień / tytuł naukowy oraz imię i nazwisko promotora rozprawy: dr hab. Mariusz Gizowski Temat rozprawy doktorskiej:

Bardziej szczegółowo

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012. Publikacja dofinansowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012. Publikacja dofinansowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Recenzenci: prof. dr hab. Hanna Palska prof. dr hab. Jan Poleszczuk Redaktor prowadzący: Agnieszka Szopińska Redakcja i korekta: Magdalena Pluta Projekt okładki: Marta Kurczewska Copyright by Wydawnictwo

Bardziej szczegółowo

Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu

Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Tomasz

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE

CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (POZIOM 6) PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Objaśnienie oznaczeń: P6S kod składnika opisu kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i Rekreacja Obsługa Ruchu Turystycznego, Hotelarstwo i Gastronomia, Zarządzanie i Marketing w Hotelarstwie, Gastronomii,

Bardziej szczegółowo

TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA

TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA Autor: Prof. PAWEŁ TYRAŁA Tytuł: TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA zarys teorii oraz metodyki wychowania Recenzja Prof. Igor Kominarec Liczba stron: 240 Rok wydania: 2012 Spis treści WSTĘP Rozdział I TEORIA

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 11

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 11 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 11 1. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY NAUKI... 13 1.1. Pojęcie nauki...13 1.2. Zasady poznawania naukowego...15 1.3. Cele nauki...15 1.4. Funkcje nauki...16 1.5. Zadania nauki...17

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości...

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości... SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 7 Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości... 11 Rozdział drugi Czynniki determinujące decyzje młodzieży dotyczące

Bardziej szczegółowo

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa Prof. dr hab. Edward Nowak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Katedra Rachunku Kosztów, Rachunkowości Zarządczej i Controllingu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 30 zaliczenie z oceną

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 30 zaliczenie z oceną Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Ryszard Stachowski Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów:

Bardziej szczegółowo

Księgarnia PWN: Abraham H. Maslow - Motywacja i osobowość

Księgarnia PWN: Abraham H. Maslow - Motywacja i osobowość Księgarnia PWN: Abraham H. Maslow - Motywacja i osobowość Spis treści Przedmowa do trzeciego wydania... 7 Podziękowania... 13 Przedmowa do drugiego wydania... 15 Słowo wstępne. Wpływ Abrahama Maslowa...

Bardziej szczegółowo

Książka dotowana przez Szkołę Wyższą Psychologii Społecznej w Warszawie

Książka dotowana przez Szkołę Wyższą Psychologii Społecznej w Warszawie Redaktor prowadzący: Anna Raciborska Redakcja: Magdalena Pluta Korekta: Joanna Barska Projekt okładki i opracowanie graficzne: Katarzyna Juras Copyright by Authors, Warszawa 2011 Copyright by Wydawnictwo

Bardziej szczegółowo

Recenzje: dr hab. Eleonora Bielawska-Batorowicz, prof. Uniwersytetu Łódzkiego prof. dr hab. Bogdan Zawadzki

Recenzje: dr hab. Eleonora Bielawska-Batorowicz, prof. Uniwersytetu Łódzkiego prof. dr hab. Bogdan Zawadzki Recenzje: dr hab. Eleonora Bielawska-Batorowicz, prof. Uniwersytetu Łódzkiego prof. dr hab. Bogdan Zawadzki Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Magdalena Pluta Projekt okładki: Katarzyna

Bardziej szczegółowo

Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych

Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych mgr Aneta Olejniczak Promotor: prof. dr hab. Agnieszka Izabela Baruk Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych

Bardziej szczegółowo

Na okładce i wewnątrz książki wykorzystano stacje Drogi Krzyżowej malowane na szkle autorstwa Ewy Skrzypiec (fot. Ewa Skrzypiec)

Na okładce i wewnątrz książki wykorzystano stacje Drogi Krzyżowej malowane na szkle autorstwa Ewy Skrzypiec (fot. Ewa Skrzypiec) Wydawnictwo WAM, 2014 Korekta Magdalena Sokołowska Katarzyna Stokłosa Projekt okładki Andrzej Sochacki Na okładce i wewnątrz książki wykorzystano stacje Drogi Krzyżowej malowane na szkle autorstwa Ewy

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów PEDAGOGIKA SPECJALNA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki

Efekty kształcenia dla kierunku studiów PEDAGOGIKA SPECJALNA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Efekty kształcenia dla kierunku studiów PEDAGOGIKA SPECJALNA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Załącznik nr 5 Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów pedagogika specjalna

Bardziej szczegółowo

PROPONOWANA PROBLEMATYKA SEMINARIUM DYPLOMOWEGO (LICENCJACKIEGO) NA KIERUNKU NAUKI O RODZINIE W ROKU AKADEMICKIM 2015/2016

PROPONOWANA PROBLEMATYKA SEMINARIUM DYPLOMOWEGO (LICENCJACKIEGO) NA KIERUNKU NAUKI O RODZINIE W ROKU AKADEMICKIM 2015/2016 PROPONOWANA PROBLEMATYKA SEMINARIUM DYPLOMOWEGO (LICENCJACKIEGO) NA KIERUNKU NAUKI O RODZINIE W ROKU AKADEMICKIM 2015/2016 Imię i nazwisko: dr hab. prof. nadzw. Grzegorz Grzybek Zakład/Katedra: Zakład

Bardziej szczegółowo

KLASYCZNA KONCEPCJA RELIGII

KLASYCZNA KONCEPCJA RELIGII KLASYCZNA KONCEPCJA RELIGII Różnice w koncepcjach religii człowiek Bóg człowiek doświadcza Boga człowiek doświadcza Boga i odnosi się do Niego nie za bardzo wiadomo, czy jakiś przedmiot istnieje można

Bardziej szczegółowo