Spis treści. Wstęp

Transkrypt

1 Spis treści Wstęp Rozdział 1. Psychologia sądowa Definicja, przedmiot, podstawowe pojęcia Współczesne relacje prawo psychologia sądowa Co jest przestępstwem według Kodeksu karnego. Zasady odpowiedzialności karnej Lista pytań i problemów kierowanych przez organ procesowy do psychologa Węzłowe problemy i zadania psychologa w procesie karnym Zadania psychologa na etapie procesu sądowego osądzenie, skazanie Psycholog w postępowaniu wykonawczym Psycholog biegły sądowy Zasady powoływania biegłych sądowych Zakres kompetencji biegłego psychologa Forma i treść opinii Przedmiot i zakres opinii w postanowieniu o powołaniu biegłego Zgoda na badanie sądowe Sposób formułowania opinii, kryteria oceny, typowe błędy Ekspertyza psychologiczna model praktyczny Problemy etyczne w pracy biegłego psychologa sądowego Rozdział 2. Podstawy teoretyczne psychologii sądowej Psychologia nowożytna Przegląd tradycyjnych i pononowoczesnych tendencji wyjaśniających indywidualne i społeczne zachowanie Tradycja psychologiczna człowiek i jego możliwości przystosowawcze Psychoanaliza Teoria behawioralna Psychologia humanistyczna Podejście poznawcze... 45

2 6 Spis treści Podejście postmodernistyczne Podejście psychologii pozytywnej Podsumowanie Rozdział 3. Teorie wyjaśniające zachowanie przestępcze Zachowania aspołeczne i antyspołeczne Kryminologiczne teorie przyczyn przestępczości Przestępcy z urodzenia. Rola i znaczenie instynktu Biologiczne uwarunkowania zachowania agresywnego Osobowościowe determinanty przestępczości Socjopatia i psychopatia jako wymiary określające przestępczą osobowość Teorie socjologiczne Teoria anomii Teoria kontroli społecznej Teoria neutralizacji Teoria siły kontroli Teoria napięcia jako próba interpretacji współczesnej agresywnej przestępczości na tle relacji jednostka najbliższe środowisko Napięcie jako odpowiedź na negatywne bodźce i stres Psychologiczne badania na użytek kryminologii Udział czynników chorobowych w genezie przestępstw Tradycja psychologiczna w wyjaśnianiu czynu zabronionego Feministyczne spojrzenie na przestępczość kobiet Wybrane teorie kryminologii odnoszące się bezpośrednio do przestępczości kobiecej Albert Cohen i jego poglądy Teoria zróżnicowanych powiązań Rodzina i jej funkcje jako źródło przestępczości Symboliczny interakcjonizm Przemoc rodzinna i wybrane teorie przemocy Syndrom wyuczonej bezradności kobiet Teoria przetrwania (survivor theory) Podsumowanie Rozdział 4. Nowe rodzaje przestępczości w Internecie niektóre psychologiczne uwarunkowania Cyberprzestrzeń nowy sposób komunikacji Anonimowość... 92

3 Spis treści Wirtualna rzeczywistość Interpersonalna przemoc i agresja w świecie wirtualnym Cyberbullying pojęcie cyberbullingu i identyfikacja zjawiska Przestępstwa internetowe Aktywność hakerów sprawców przestępstw komputerowych: motywacja, potrzeby, emocje, poznanie Zachowania zabronione w ocenie internautów Porządek normatywny w cyberprzestrzeni Ustawa ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement Umowa handlowa dotycząca zwalczania obrotu towarami podrabianymi) i jej społeczny odbiór Stalking podstawowe problemy prawnokarne i psychologiczne Problematyka stalkingu Uregulowania prawne stalkingu w wybranych krajach Silne emocje jako motyw działania sprawców stalkingu Zachowania stalkerów oceniane przez psychiatrów jako chorobowe Stalking a uzależnienie Stalking a zaburzenia osobowości Stalking a teoria przywiązania Tożsamość osobowa stalkera, możliwości kontroli zachowania i odpowiedzialność Rozdział 5. Dorośli sprawcy przestępstw jako przedmiot opinii psychologa Rys historyczny Zasady odpowiedzialności karnej osób dorosłych Wyłączenie odpowiedzialności z powodu choroby psychicznej (stanu psychicznego osoby podejrzanej lub oskarżonej) Opinia psychologiczna i psychiatryczna Stan psychiczny w chwili popełnienia przestępstwa: art i 2 k.k Niepoczytalność i poczytalność zmniejszona w polskim prawie karnym Psychologiczne opiniowanie o poczytalności problemy kompetencyjne Model ekspertyzy w sprawie oceny stanu psychicznego w momencie przestępstwa Opinia psychologiczna w sprawach o zabójstwa

4 8 Spis treści Kompetencje psychologa w opiniowaniu zabójców w świetle prawa Afekt jako pojęcie używane na gruncie prawa i psychologii Zabójstwo w afekcie jako przedmiot opinii psychologicznej Diagnoza procesów motywacyjnych jako przedmiot badania psychologicznego w opiniowaniu sprawców zabójstw Diagnoza poziomu regulacji czynności oraz stopnia samokontroli sprawców zabójstw Rozdział 6. Środki zabezpieczające Przymusowa hospitalizacja rys historyczny Zastosowanie środka zabezpieczającego wobec niepoczytalnej osoby Ekspertyza psychologa i psychiatry w odniesieniu do problematyki i przewidywania zachowań osób psychicznie chorych Prognoza psychologiczna Wartość prognostyczna wspólnych badań psychiatryczno- -psychologicznych Psychologiczne predyktory zachowań agresywnych Czynniki ryzyka popełnienia niebezpiecznych czynów przez chorych psychicznie Specyfika badań sądowo-psychologicznych Forma, treść i uzasadnienie opinii psychologicznej w sprawach o zastosowanie lub uchylenie środka zabezpieczającego Oczekiwania organu procesowego Rozdział 7. Opinia psychologiczna o zdolności uczestniczenia w procesie sądowym podejrzanych i oskarżonych Przedmiot i zakres psychologicznej ekspertyzy o zdolności uczestnictwa w procesie sądowym Opiniowanie o zdolności uczestniczenia w rozprawie sądowej Ekspertyza psychologiczna dotycząca wyjaśnień podejrzanych i oskarżonych Specyfika opinii dotyczącej wyjaśnień oskarżonych/podejrzanych, jej przedmiot i zakres Ocena i kontrola opinii biegłych ich wartość dowodowa Rozdział 8. Mediacja w sądzie Geneza, rozwój i funkcjonowanie sprawiedliwości naprawczej

5 Spis treści Restorative justice Zakres mediacji i sprawiedliwości naprawczej w odniesieniu do tradycyjnego wymiaru sprawiedliwości Wątpliwości kryminologów co do funkcjonowania sprawiedliwości naprawczej Funkcjonowanie sprawiedliwości naprawczej w niektórych krajach Europy Wielka Brytania Niemcy Hiszpania Austria Polska Aktualne przepisy dotyczące mediacji i mediatorów Udział psychologa w mediacjach w sprawach karnych Schemat postępowania mediacyjnego, typowe błędy Efektywność postępowania mediacyjnego Rozdział 9. Psychologia śledcza. Typowanie nieznanych sprawców zabójstw seryjnych Niektórzy groźni zabójcy i zbrodniarze Zabójcy seryjni Typologia nieznanego sprawcy jako przedmiot badań kryminologicznych Psychologia śledcza, przedmiot i zakres badań Wypracowane zasady profilowania Model opracowany przez polskich psychologów Bibliografia