SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości...

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości..."

Aleksander Chmiel
4 lat temu
Przeglądów:

1 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 7 Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości Rozdział drugi Czynniki determinujące decyzje młodzieży dotyczące przyszłości. Uwarunkowania psychospołeczne Rozdział trzeci Uwarunkowania sytuacyjne i środowiskowe procesu podejmowania przez młodzież decyzji edukacyjnozawodowych Podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych przez młodzież. Analiza w kontekście psychologicznej teorii decyzji Cechy decyzji edukacyjno-zawodowych młodzieży Podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych przez młodzież jako specyficzna sytuacja społeczna Rozdział czwarty Poziom rozwoju ogólnego młodzieży a podejmowanie przez nią decyzji dotyczących własnej przyszłości Wprowadzenie... 50

2 - Rozwój poznawczy i społeczny młodzieży w okresie dorastania a podejmowanie decyzji dotyczących własnej przyszłości Kształtowanie się osobowości w okresie dorastania a podejmowanie decyzji życiowych Rozwój w okresie dorastania a decyzje dotyczące własnej przyszłości. Wnioski końcowe Rozdział piąty Samowiedza młodzieży w okresie dorastania a jej decyzje dotyczące własnej przyszłości. Prezentacja badań własnych Podstawy teoretyczne badań Problem badań Badana populacja Przebieg badań Metoda badań Wyniki badań Wnioski końcowe i dyskusja wyników Rozdział szósty Uwarunkowania wychowawcze procesu podejmowania przez młodzież decyzji edukacyjno-zawodowych Wprowadzenie Przygotowanie młodzieży do wyboru kształcenia i zawodu w wybranych krajach Europy i w Polsce Przygotowanie młodzieży do planowania kariery szkolnej i zawodowej oraz do podejmowania decyzji dotyczących własnej przyszłości. Koncepcja własna pracy z młodzieżą 140 Zakończenie Bibliografia

3 W WPROWADZENIE okresie dorastania młodzież podejmuje ważne decyzje życiowe. Najważniejsze z tych decyzji to wybór dalszego kształcenia, wybór przyszłego zawodu i wybór partnera. Wszystkie wymienione rodzaje decyzji to decyzje trudne, złożone, wymagające od człowieka zarówno dojrzałości, jak refleksji nad sobą samym, światem zewnętrznym i przyszłością. Decyzje powyższe wiążą się ściśle z tak zwanymi zadaniami rozwojowymi okresu dorastania, na które z naciskiem wskazują różni autorzy (Erikson 1950; Marcia 1966; Inhelder, Piaget 1970; Bosma 1985,1994; Pietrasiński 1990). Podstawowe zadanie rozwojowe młodzieży w okresie dorastania to odpowiedź na dwa główne nurtujące ją pytania: kim jestem? oraz kim będę? Głównym zadaniem tego okresu jest więc samookreślenie. Czy młodzież w okresie dorastania zdolna jest do odpowiedzi na te pytania i czy zdolna jest ona do samodzielnego podjęcia trudnych decyzji życiowych dotyczących własnej przyszłości? Co wpływa na decyzje młodzieży, jakie czynniki mają tu znaczenie i jakie są ich główne uwarunkowania? Na te i na inne istotne dla tematu pracy pytania próbuję odpowiedzieć w poniższym opracowaniu. Szczególną uwagę zwracam na decyzje edukacyjne i zawodowe młodzieży. Podjęcie tych decyzji przez młodzież wiąże się ściśle z odpowiedzią na pytanie kim będę? Jednakże, aby móc odpowiedzieć na to

4 pytanie, a następnie podjąć decyzję dotyczącą własnej przyszłości, młodzież musi najpierw odpowiedzieć na pytanie kim jestem? Samopoznanie jest bowiem wstępnym etapem do podjęcia każdej decyzji życiowej. Z tego właśnie powodu problem samowiedzy i jej związku z decyzjami edukacyjno-zawodowymi młodzieży stał się centralnym problemem moich badań empirycznych (Czerwińska-Jasiewicz 1990). Problem samowiedzy jako czynnika mającego istotny udział w podejmowaniu przez młodzież decyzji dotyczących przyszłości rozpatrywany będzie na tle innych uwarunkowań tych decyzji. Celem niniejszego opracowania nie jest wskazanie i wyczerpujące omówienie wszystkich czynników, które mają wpływ na decyzje młodzieży dotyczące jej przyszłości, lecz wskazanie i przeanalizowanie takich uwarunkowań psychologicznych i społecznych tych decyzji, które wydają się szczególnie istotne z psychologicznego punktu widzenia. Nie były one dotychczas eksponowane i dokładniej omawiane w związku z problematyką podejmowania decyzji przez młodzież w okresie dorastania. Są to przede wszystkim uwarunkowania sytuacyjne i środowiskowe, uwarunkowania związane z rozwojem ogólnym młodzieży oraz uwarunkowania wychowawcze. Badania dotyczące wymienionych psychologicznych uwarunkowań decyzji życiowych młodzieży w okresie dorastania prowadzone są zwłaszcza we Francji, Niemczech i Stanach Zjednoczonych Ameryki. Na niektóre z tych badań będę się powoływać w prezentowanej pracy. Prezentowana praca jest wynikiem wieloletnich badań dotyczących problematyki podejmowania decyzji życiowych przez młodzież w okresie dorastania oraz zajęć dydaktycznych prowadzonych przeze mnie na studiach dziennych, zaocznych i podyplomowych na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego od roku 1980 do chwili obecnej (między innymi w ramach specjalizacji stosowana psychologia wychowawcza). Jest to moje trzecie z kolei opracowanie w formie książkowej, związane z problematyką decyzji młodzieży dotyczących własnej przyszłości. Pierwsze opracowanie pt. Psychologiczna analiza cech decyzji zawodowych młodzieży szkolnej (Czerwiń- 8

5 ska-jasiewicz 1979) było omówieniem dosyć szerokiego programu badawczego i jego wyników. Druga publikacja pt. Psychologiczne problemy wyboru zawodu (Czerwińska-Jasiewicz 1991) ma charakter opracowania bardziej ogólnego, teoretycznego, o charakterze monograficznym. Obecnie prezentowana praca ma również charakter monograficzny, jednakże oprócz rozważań teoretycznych znalazło się w niej omówienie programu oraz wyników własnych badań empirycznych. Mam nadzieję, że poniższe opracowanie spełni swój cel i pomoże w lepszym zrozumieniu problematyki decyzji życiowych młodzieży w okresie dorastania. Pragnę w tym miejscu podziękować tym wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej pracy. Przede wszystkim bardzo serdeczne podziękowania kieruję do Profesora Andrzeja Jurkowskiego, Kierownika Katedry Psychologii Wychowawczej Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, wspaniałego Nauczyciela, którego istotne i cenne uwagi oraz propozycje nadały kierunek mojemu myśleniu, zwłaszcza w zakresie problematyki psychologii rozwojowej i wychowawczej. Jestem Mu ogromnie wdzięczna za okazaną pomoc i zrozumienie. Pragnę podziękować również Profesorowi Adamowi Niemczyńskiemu za inspirację i pomoc w poznaniu najnowszych tendencji, teorii i badań z zakresu psychologii rozwojowej oraz za wszystkie uwagi dotyczące prezentowanej pracy. Podziękowania kieruję także do Profesor Alicji Kargulowej i Profesor Wandy Rachalskiej, ponieważ kontakt z Nimi oraz Ich opracowania książkowe dotyczące poradnictwa pomogły mi w znacznym stopniu w napisaniu mojej pracy. Profesor Alicji Kargulowej dodatkowo serdecznie dziękuję za istotne uwagi dotyczące tekstu pracy. Pragnę przekazać także wyrazy wdzięczności Profesorowi Józefowi Kozieleckiemu, którego teorie i badania zainspirowały mnie do zajęcia się problematyką decyzji i samowiedzy młodzieży. Dziękuję Mu za okazaną pomoc i udostępnienie mi istotnych materiałów w trakcie tworzenia programu badawczego oraz wyboru metody badań. Serdecznie dziękuję również Doktor Elżbiecie Aranowskiej oraz Doktorowi Zbi-

6 gniewowi Romanowi za ogromną pomoc w statystycznym opracowaniu wyników moich badań. Dziękuję także moim kolegom z Katedry Psychologii Wychowawczej Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, a zwłaszcza Teresie Zasadzie i Krystynie Doulas-Hładki za współpracę przy opracowywaniu koncepcji oraz wspólną realizację programu pracy z młodzieżą. Specjalne podziękowania pragnę przekazać słuchaczom Studium Podyplomowego Orientacji i Poradnictwa Zawodowego Wydziału Psychologii U.W. oraz moim magistrantom, a zwłaszcza Grażynie Wąsowicz-Kiryło, Agacie Garneckiej-Danowskiej i Ewie Kowalczyk, za pomoc w przeprowadzeniu oraz opracowaniu wyników badań. Dziękuję także Dyrektorom szkół oraz młodzieży za pomoc w organizacji oraz za udział w badaniach. Autorka 10

Podobne dokumenty

DORADZTWO ZAWODOWE PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH

DORADZTWO ZAWODOWE PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH DORADZTWO ZAWODOWE Moduł I Podstawy teoretyczne doradztwa zawodowego 60h Socjologia pracy 15h Pedagogika pracy 15h Teorie orientacji i poradnictwa 20h Poradnictwo edukacyjne