Vol. 2/Nr 3(7)/2008 Przewodniczący Rady Naukowej prof. nadzw. dr hab. n. med. Artur Mamcarz

Transkrypt

1 Przewodniczący Rady Naukowej prof. nadzw. dr hab. n. med. Artur Mamcarz Rada Naukowa dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska prof. dr hab. n. med. Piotr Hoffman dr hab. n. med. Jacek Imiela dr hab. n. med. Marek Kuch prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski prof. dr hab. n. med. Andrzej Budaj doc. dr hab. n. med. Rafał Baranowski doc. dr hab. n. med. Krzysztof Filipiak Redaktor Naczelny dr n. med. Jacek Lewandowski Redaktorzy Działów: List od redaktora dr n. med. Jacek Lewandowski Elektrokardiografia w praktyce dr hab. n. med. Marek Kuch Echokardiografia dr n. med. Marcin Szulc Medycyna metaboliczna dr n. med. Radosław Szczęch List od redaktora Jacek Lewandowski WADY SERCA Metody chirurgicznego leczenia niedomykalności mitralnej Mariusz Kuśmierczyk, Agata Bilewska ELEKTROKARDIOGRAFIA W PRAKTYCE Elektrokardiogram spoczynkowy w przewidywaniu nagłej śmierci sercowej u sportowców wyczynowych Andrzej Światowiec, Wojciech Braksator, Marek Kuch, Artur Mamcarz NADCIŚNIENIE TĘTNICZE I MEDYCYNA METABOLICZNA Układ renina-angiotensyna sposoby zahamowania Dariusz Sajnaga NADCIŚNIENIE TĘTNICZE I MEDYCYNA METABOLICZNA Bezdech senny w praktyce kardiologa Jacek Wolf, Krzysztof Narkiewicz FARMAKOLOGIA W PRAKTYCE KARDIOLOGICZNEJ Statyny skuteczność i bezpieczeństwo Marek Rosiak, Marek Postuła Kardionefrologia lek. med. Robert Małecki Wady serca dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska Farmakologia w praktyce kardiologicznej lek. med. Marek Postuła Dowody medyczne w kardiologii dr n. med. Barbara Wizner Publikacja ukazuje się we współpracy z partnerem edukacyjnym ul. Bema 65 lok. 56, Warszawa, tel. (22) /64/ Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń

2 LIST OD REDAKTORA Szanowni Państwo, z końcem wakacji pragniemy oddać w Państwa ręce kolejny numer Kardiologii w Praktyce. Jak zwykle mamy nadzieję, że zawartość bieżącego numeru zostanie przyjęta z uznaniem. Zamierzamy utrzymać dotychczasowe działy pisma. Uważamy bowiem, że opisywanie w tym układzie problemów kardiologii jest pomocne w codziennej praktyce. Gorąco zachęcam Państwa do przesyłania komentarzy dotyczących zawartości i układu prezentowanych w czasopiśmie prac. Zapewniam Państwa, że wszystkie uwagi potraktujemy poważnie i w miarę możliwości będziemy się do nich dostosowywać. Uwagi można przesyłać na okresowo dołączanej do pisma ankiecie lub mailem do redaktora naczelnego, czyli do mnie. Tymczasem chciałbym Państwu zaanonsować zawartość bieżącego numeru Kardiologii w Praktyce. W artykule dr. n. med. Mariusza Kuśmierczyka i lek. med. Agaty Bilewskiej zatytułowanym Metody chirurgicznego leczenia niedomykalności mitralnej znajdziecie Państwo szereg przydatnych informacji o niedomykalności mitralnej. Autorzy krótko i przystępnie opisują wadę i podają wskazania do leczenia operacyjnego. Jak często w opisie badania echokardiograficznego pojawia się rozpoznanie niedomykalności mitralnej, wiemy wszyscy. Po lekturze artykułu zapewne łatwiej będzie podjąć decyzję co do dalszej terapii chorego. Co więcej, zanim nasi chorzy trafią do kardiochirurga, to my, interniści i kardiolodzy, udzielamy informacji na temat leczenia chirurgicznego. Ten artykuł ułatwi nam zadanie. Koledzy Andrzej Światowiec, Wojciech Braksator, Marek Kuch i Artur Mamcarz w artykule Elektrokardiogram spoczynkowy w przewidywaniu nagłej śmierci sercowej u sportowców wyczynowych dotykają tematyki, w której niewielu kardiologów umie się odnaleźć. Nierzadko jesteśmy proszeni o opinię w kwestii możliwości uprawiania sportu przez różnych pacjentów, na dodatek wielu naszych pacjentów uprawia sport jeszcze nie profesjonalnie, ale też już dawno przestali oni być amatorami. Czy po opinię musimy koniecznie kierować ich do lekarzy sportowych? Może wystarczy dokładnie obejrzeć elektrokardiogram i już na tym etapie rozwiać wątpliwości chorego lub skierować go na dalsze badania. Gorąco również zachęcam Państwa do zapoznania się z artykułem lek. med. Jacka Wolfa i prof. Krzysztofa Narkiewicza pt. Bezdech senny w praktyce kardiologa. Chrapanie może być przedmiotem żartów, powodować irytację współdomowników. W rzeczywistości jest to jednak groźna choroba, z którą wielu chorych i członków ich rodzin nie potrafi sobie poradzić. Po pierwsze nie wiedzą, do jakiego specjalisty się udać, po drugie natrafiają na długie terminy oczekiwania na badania specjalistyczne. Bezdech senny to poważna patologia i najczęstsza wtórna przyczyna nadciśnienia oraz wielu innych nieprawidłowości. Artykuł pozwala na dokładny wgląd w problem rozpoznawania i leczenia zespołu. W kolejnych dwóch artykułach autorzy zwrócili uwagę na różne aspekty nowoczesnej terapii. Szerokie możliwości terapeutyczne powodują niekiedy zagubienie, wybór leków nie jest łatwy, a znalezienie różnic między grupami leków to trudne zadanie. W artykule pt. Układ renina-angiotensyna sposoby zahamowania lek. med. Dariusz Sajnaga opisuje ważny w patofizjologii chorób sercowo-naczyniowych układ renina-angiotensyna i zwraca uwagę na obecne farmakologiczne możliwości jego zahamowania. Autor odnosi się również do zakończonego już jakiś czas temu badania ONTARGET. Jego wyniki pokazują miejsce inhibitorów konwertazy oraz sartanów w nowoczesnej terapii kardiologicznej. Gorąco polecam Państwa uwadze również artykuł Statyny skuteczność i bezpieczeństwo kolegów Marka Rosiaka i Marka Postuły. Każdy, kto stosuje statyny, wie, jak wiele wątpliwości mamy, rozpoczynając, a następnie kontynuując terapię tą grupą leków. Życzę wszystkim Państwu miłej lektury i, oczywiście, jak najdłużej trwającego babiego lata. Jacek Lewandowski 90

3 WADY SERCA Dr n. med. Mariusz Kuśmierczyk, lek. med. Agata Bilewska Metody chirurgicznego leczenia niedomykalności mitralnej Surgical management of mitral regurgitation II Klinika Kardiochirurgii i Transplantologii Instytutu Kardiologii w Warszawie Istotą niedomykalności mitralnej jest wsteczny przepływ krwi z jamy lewej komory do lewego przedsionka, wynikający z nieprawidłowego zamykania się płatków zastawki mitralnej. Prawidłowa funkcja zastawki mitralnej jest uwarunkowana prawidłową budową aparatu mitralnego i jego współdziałaniem zarówno z lewą komorą, jak i z lewym przedsionkiem. Najczęstszą przyczyną niedomykalności o charakterze przewlekłym są procesy zapalne (przede wszystkim choroba reumatyczna). Do innych przyczyn należą: zwyrodnienie aparatu zastawkowego, zapalenie wsierdzia, kardiomiopatia lub choroba niedokrwienna serca. Niedomykalność ostra powstaje jako konsekwencja rozwoju infekcyjnego zapalenia wsierdzia, niedokrwienia mięśni brodawkowatych lub np. urazu płatków (podczas walwuloplastyki balonowej). Wskazania do leczenia chirurgicznego mają głównie: objawowi pacjenci z LVEF >35% i ESD <55 mm oraz bezobjawowi z dysfunkcją lewej komory (LVEF 60%, ESD >45 mm). Kardiochirurg dysponuje, w zależności od etiologii wady, dwiema metodami operacyjnymi: naprawą lub wymianą zastawki na protezę. Korzyści wynikające z operacji naprawczych są olbrzymie. Niezwykle istotny w kwalifikowaniu pacjentów do plastyki mitralnej okazuje się wybór właściwego momentu operacji. Najlepsze efekty uzyskuje się wtedy, gdy zachowana jest jeszcze funkcja skurczowa lewej komory. Słowa kluczowe: niedomykalność mitralna, wymiana zastawki mitralnej, operacja naprawcza zastawki mitralnej Mitral insufficiency is defined as the retrograde blood flow (from the left ventricle to the left atrium) which results from the impaired function of the valve leaflets. The proper function of the mitral valve is related not only to the proper anatomy of the valvular and subvalvular structures but also to their cooperation with the left chambers of the heart. The most common type of chronic mitral regurgitation is rheumatic regurgitation. Mitral disease may be also due to degenerative changes of the mitral apparatus, infective endocarditis or ischemic heart disease. Mitral regurgitation may develop acutely as a result of chordal rupture or infective endocarditis or may may complicate the myocardial infarction. Symptomatic patients with LVEF >35% and ESD <55 mm as well as asymptomatic patients with poor left ventricle function (LVEF 60%, ESD >45 mm) are indicated for surgery. There are two surgical strategies on the level of treatment: mitral valve repair or mitral valve replacement. Is has been widely proven that mitral valve sparing operation is more beneficial in comparison to mitral valve replacement. What is the optimal time for mitral valve surgery the answer to this question seems to be essential. The best results can be expected when we operate patients with left ventricle systolic function maintained. Key words: mitral regurgitation, mitral valve replacement, mitral valve repair 91

4 ELEKTROKARDIOGRAFIA W PRAKTYCE Dr n. med. Andrzej Światowiec, dr n. med. Wojciech Braksator, dr hab. n. med. Marek Kuch, prof. dr hab. n. med. Artur Mamcarz Elektrokardiogram spoczynkowy w przewidywaniu nagłej śmierci sercowej u sportowców wyczynowych Resting ECG in the sudden death prognosis in the population of professional sportsmen Sekcja Kardiologii Sportowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego Nagły zgon sercowy w populacji sportowców jest zagadnieniem ważnym, niezwykle trudnym oraz interesującym zarówno z klinicznego, jak i społecznego punktu widzenia. W niniejszym artykule autorzy dokonują przeglądu niektórych bardzo istotnych aspektów tego problemu i odnoszą je do szczególnej roli spoczynkowego elektrokardiogramu w przewidywaniu nagłej śmierci sercowej. Słowa kluczowe: nagły zgon sercowy, spoczynkowy elektrokardiogram, sport wyczynowy Sudden cardiac death in athletes population is an important issue, as well very difficult and interesting problem from clinical and social point of view. In this article authors analyze some important aspects, where they refer them to the role of resting electrocardiogram in prognosis of sudden cardiac death. Key words: sudden cardiac death, resting electrocardiogram, professional sport 92

5 NADCIŚNIENIE TĘTNICZE I MEDYCYNA METABOLICZNA Lek. med. Dariusz Sajnaga Układ renina-angiotensyna sposoby zahamowania Renin-angiotensin system ways of inhibition Oddział Kardiologii Szpitala Kolejowego w Pruszkowie Układ renina-angiotensyna odgrywa zasadniczą rolę w regulacji funkcji i struktury układu krążenia. Jego nadmierna aktywacja może być związana z rozwojem powikłań sercowo-naczyniowych. Obecnie wiele leków pozwala zahamować układ renina-angiotensyna na różnych etapach jego aktywacji. Najczęściej stosowane są inhibitory konwertazy oraz antagoniści receptora dla angiotensyny. Liczne badania wskazują na podobną skuteczność obu grup leków w redukcji ciśnienia tętniczego i zmniejszaniu ryzyka sercowo-naczyniowego. Dowodzą tego wyniki badania ONTARGET, bezpośrednio porównującego inhibitor konwertazy i sartan w grupie chorych wysokiego ryzyka. Łączne stosowanie omawianych grup leków jest mniej uzasadnione. Badania wskazują na korzyści z jednoczesnego stosowania tych leków u chorych z niewydolnością serca lub nefropatią. W badaniu ONTARGET stosowanie inhibitora ACE i sartanu nie przynosiło większych korzyści niż podawanie leków osobno, na dodatek wiązało się z częstszymi działaniami niepożądanymi oraz częstszym występowaniem niewydolności nerek. Słowa kluczowe: układ renina-angiotensyna, inhibitory konwertazy, sartany Renin-angiotensin (RAA) system plays an important role in regulation of both function and structure of circulatory system. Its overactivity may be involved in development of cardiovascular complications. Currently, many pharmacological agents allow reducing RAA system activity on different stages. Angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitors and antagonists of angiotensin II receptor (ARB) are most commonly used. Many investigations showed that both drugs were similarly effective in blood pressure reduction as well as in reduction of cardiovascular risk. Results of ONTARGET study, in which head to head comparison of ACE inhibitor and ARB has been done in high risk patients, supports above. Simultaneous use of ACE inhibitors and ARBs is justified to a lesser extent. Some studies support parallel use of both drugs in patients with heart failure or nephropathy. In ONTARGET study the combination of ACE inhibitor and ARB was associated in with more adverse events without an increase in benefit as compared with an ACE inhibitor or ARB alone. Key words: RAA system, ACE inhibitors, AT1 receptor blockers 93

6 DZIAŁ NADCIŚNIENIE KARDIOLOGII TĘTNICZE W PRAKTYCE I MEDYCYNA METABOLICZNA Lek. med. Jacek Wolf, prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz Bezdech senny w praktyce kardiologa Obstructive sleep apnea. Implications for the cardiologist Zakład Nadciśnienia Tętniczego, Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii Akademii Medycznej w Gdańsku Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz W ostatnich latach obserwujemy wzrastające zainteresowanie badaniami nad snem w chorobach układu krążenia. Mamy coraz więcej dowodów na to, że zaburzenie struktury snu, a zwłaszcza bezdech senny, może odgrywać istotną rolę w etiopatogenezie szeregu chorób układu sercowo-naczyniowego. Głośne, nieregularne chrapanie, pierwotnie traktowane jako kosmetyczna przypadłość otyłych panów, przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego, zwiększa ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca, jest czynnikiem niekorzystnym rokowniczo w ChNS oraz w sposób niezależny predysponuje do wystąpienia udaru mózgu. Istnieją dowody, że nieleczony bezdech senny bezpośrednio upośledza pracę serca oraz może prowokować arytmie. Obserwacje pacjentów z dysfunkcją skurczową serca sugerują, że zaburzenia oddechu w czasie snu towarzyszą bardziej zaawansowanej postaci niewydolności serca, w której są niezależnym, niekorzystnym czynnikiem prognostycznym. Najważniejsze jednak wydają się doniesienia o poprawie rokowania u pacjentów ze schorzeniami serca i naczyń, uzyskanej dzięki wdrożeniu terapii bezdechów sennych. Słowa kluczowe: bezdech senny, chorobowość sercowo-naczyniowa, terapia CPAP Cardiovascular researches recently focus our interests on sleep issues. Sleep deprivation caused by recurrent episodes of apnea may precipitate cardiovascular disease. Unsocial, loud snoring with periods of cessation of breathing has been recognized as an independent risk factor for arterial hypertension, ischemic heart disease and stroke. Untreated sleep apnea results in deterioration of left ventricle function and precipitates occurrence of cardiac arrhythmias. It has been also well established that central sleep apnea accompanies failing heart where it may worsen outcome. The most important message out of numbers of research is amelioration of cardiovascular condition soon after introduction of CPAP therapy. Key words: obstructive sleep apnea, cardiovascular disease, CPAP therapy 94

7 FARMAKOLOGIA W PRAKTYCE KARDIOLOGIICZNEJ Lek. med. Marek Rosiak 1, lek. med. Marek Postuła 1,2 Statyny skuteczność i bezpieczeństwo Statins - efficacy and safety 1. I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2. Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Statyny są jednym z największych osiągnięć farmakologii kardiologicznej ostatnich lat. Jednak w związku z wycofaniem z rynku w roku 2001 ceriwastatyny pojawiły się obawy co do bezpieczeństwa stosowania statyn i w konsekwencji dyskusja na ten temat. W artykule niniejszym przedstawione zostaną aktualne dane dotyczące relacji korzyści do ryzyka stosowania tej grupy leków. Artykuł pokazane również, że korzyści z przyjmowania statyn znacznie przeważają nad ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Słowa kluczowe: statyny, bezpieczeństwo, miopatia Statins are one of the greatest achievements of cardiological pharmacology in recent years. However, the withdrawal of cerivastatin in 2001 led to concern and much subsequent discussion over the safety of statins. This review looks at the evidence in relation to the benefits and risks of statins and demonstrates that the benefits of statins far outweigh the risks. Key words: statins, safety, myopathy 95