Vol. 3/Nr 3(11)/2009 Przewodniczący Rady Naukowej prof. nadzw. dr hab. n. med. Artur Mamcarz List od redaktora Jacek Lewandowski...

Transkrypt

1 Przewodniczący Rady Naukowej prof. nadzw. dr hab. n. med. Artur Mamcarz Rada Naukowa dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska prof. dr hab. n. med. Piotr Hoffman dr hab. n. med. Jacek Imiela dr hab. n. med. Marek Kuch prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski prof. dr hab. n. med. Andrzej Budaj doc. dr hab. n. med. Rafał Baranowski doc. dr hab. n. med. Krzysztof Filipiak Redaktor Naczelny dr n. med. Jacek Lewandowski Redaktorzy Działów: List od redaktora dr n. med. Jacek Lewandowski Elektrokardiografia w praktyce dr hab. n. med. Marek Kuch Echokardiografia dr n. med. Marcin Szulc Medycyna metaboliczna dr n. med. Radosław Szczęch Kardionefrologia lek. med. Robert Małecki List od redaktora Jacek Lewandowski ELEKTROKARDIOGRAFIA W PRAKTYCE Rozpoznawanie przerostu mięśnia serca na podstawie EKG przegląd aktualnych zaleceń Katarzyna Sadkowska, Marek Kuch, Piotr Pietras Migotanie przedsionków w praktyce lekarza rodzinnego Joanna Grabska, Inga Chlewicka WADY SERCA Niedomykalność zastawki żyły szyjnej wewnętrznej Łucja Gadomska, Grzegorz Styczyński Powikłania po wszczepieniu sztucznych zastawek serca Ewa Orłowska-Baranowska, Mariusz Kuśmierczyk FARMAKOLOGIA W PRAKTYCE KARDIOLOGICZNEJ Działania niepożądane oraz interakcje wybranych leków kardiologicznych stosowanych w terapii niewydolności serca Małgorzata Zaremba, Marek Postuła Wady serca dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska Farmakologia w praktyce kardiologicznej lek. med. Marek Postuła Dowody medyczne w kardiologii dr n. med. Barbara Wizner Publikacja ukazuje się we współpracy z partnerem edukacyjnym ul. Opaczewska 60D, Warszawa, tel. (22) /64/ Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń

2 LIST OD REDAKTORA Drodzy Czytelnicy, niestety okres wakacyjny powoli mija i wszystkich nas czeka powrót do codziennych obowiązków. Jak zwykle pozostaje mieć nadzieję, że szybko nadejdą kolejne wakacje. Tymczasem zachęcamy do lektury bieżącego numeru Kardiologii w Praktyce. Mnogość tematów, jaka pojawia się w najnowszych periodykach medycznych czy serwisach internetowych, wydaje się nie do ogarnięcia. Mimo to będziemy się starali w kolejnych numerach Kardiologii w Praktyce przedstawiać Państwu to, co najnowsze i najciekawsze, nie zapominając o przypominaniu tego, z czym w codziennej praktyce stykamy się najczęściej. Nadal oczekujemy na informacje mailowe i ankiety od Państwa. Chcemy, by to Państwo kształtowali zawartość czasopisma. Nie ma chyba nic przyjemniejszego niż świadomość, że do wybranych numerów periodyku sięga ktoś poszukujący jasnych, zwartych i aktualnych informacji na określony temat. W bieżącym numerze Kardiologii w Praktyce zamieściliśmy ponownie krótki quiz elektrokardiograficzny. Ten z poprzedniego numeru został obecnie omówiony przez dr Chlewicką. Mamy nadzieję, że i tym razem elektrokardiogramy będą stanowiły ciekawy przerywnik w lekturze pisma. W obecnym numerze zamieszczamy kilka ciekawych artykułów. Koleżanka Katarzyna Sadkowska oraz koledzy Marek Kuch i Piotr Pietras w artykule pod tytułem: Rozpoznawanie przerostu mięśnia serca na podstawie EKG przegląd aktualnych zaleceń przypominają obowiązujące kryteria rozpoznawania przerostu serca. Choć wiemy, że nic w tej mierze nie zastąpi badań obrazowych, to szeroka dostępność i niska cena elektrokardiografii predysponują tę metodę do bycia główną w rozpoznawaniu przerostu serca. Wiadomo, że chorzy z tym powikłaniem wymagają szczególnej atencji terapeutycznej. W artykule Działania niepożądane oraz interakcje wybranych leków kardiologicznych stosowanych w terapii niewydolności serca koleżanka Małgorzata Zaremba i kolega Marek Postuła opisują działania niepożądane, z jakimi można się spotkać podczas terapii niewydolności serca. Temat zasługuje na szczególną uwagę. Po pierwsze, chorzy na niewydolność serca są coraz częściej leczeni wieloma nowoczesnymi lekami, które udowodniły swoją skuteczność w wydłużaniu życia chorych, ale mają działania niepożądane, które ograniczają niekiedy ich zastosowanie. Co więcej, u pacjentów tych współistnieją najczęściej i inne schorzenia. Stwarza to wysokie ryzyko wystąpienia licznych interakcji i działań niepożądanych. Świadomość tego stanu rzeczy powinna towarzyszyć każdej decyzji o włączeniu nowego leku. Panie doktor Joanna Grabska i Inga Chlewicka w artykule Migotanie przedsionków w praktyce lekarza rodzinnego dają zwięzły obraz postępowania u chorych z najczęściej rozpoznawanym zaburzeniem rytmu, jakim jest migotanie przedsionków. Mamy nadzieję, że artykuł usystematyzuje posiadaną wiedzę i ułatwi podjęcie niekiedy trudnych decyzji co do dalszego postępowania u chorego z tą arytmią. Z kolei w artykule Powikłania po wszczepieniu sztucznych zastawek serca docent Orłowska-Baranowska i dr Mariusz Kuśmierczyk zwracają uwagę na problem, który wydaje się na pierwszy rzut oka problemem li tylko chirurgicznym. Powikłania występują niestety także w dłuższym okresie po zabiegu, a chorego z właściwie postawionym rozpoznaniem komplikacji nierzadko do kardiochirurga kieruje internista. Stąd warto mieć chociaż przybliżone wyobrażenie o rodzaju i objawach tych komplikacji. Na koniec zachęcam Państwa gorąco do lektury artykułu dr Gadomskiej i dr. Styczyńskiego pt. Niedomykalność zastawki żyły szyjnej wewnętrznej. Porusza on problem, z którym zetknęło się zapewne wielu z Państwa. Zespół niedomykalności zastawki żyły szyjnej to ciekawy zespół chorobowy. Daje on charakterystyczne objawy kliniczne, jest rzadko rozpoznawany, a co najgorsze brak obecnie jasnych rozwiązań terapeutycznych. Serdecznie zapraszam Państwa do lektury, Jacek Lewandowski 80

3 ELEKTROKARDIOGRAFIA W PRAKTYCE Lek. med. Katarzyna Sadkowska 1, dr hab. n. med. Marek Kuch 2, mgr fizjoterapii Piotr Pietras 2 Rozpoznawanie przerostu mięśnia serca na podstawie EKG przegląd aktualnych zaleceń Ventricular hypertrophy in ECG current recommendations 1 Katedra i Klinika Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Wojewódzki Szpital Bródnowski 2 Zakład Niewydolności Serca i Rehabilitacji Kardiologicznej Katedry i Kliniki Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Wojewódzki Szpital Bródnowski Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Mirosław Dłużniewski W praktyce klinicznej często spotyka się pacjentów z przerostem mięśnia sercowego. Elektrokardiografia spoczynkowa (EKG) to podstawowe, tanie i szeroko dostępne badanie wykonywane w tej grupie pacjentów. W artykule przedstawiono aktualne kryteria rozpoznawania przerostu lewej i prawej komory na podstawie zapisu EKG. Słowa kluczowe: przerost lewej komory, przerost prawej komory, elektrokardiografia The patients with ventricular hypertrophy are frequently encountered in clinical practice. Rest ECG is the standard, cheap and widely available method used in this group of patients. The recommended criteria for diagnosis of left and right ventricular hypertrophy are presented in the article. Key words: left ventricular hypertrophy, right ventricular hypertrophy, electrocardiography 81

4 Lek. med. Joanna Grabska, dr n. med. Inga Chlewicka Migotanie przedsionków w praktyce lekarza rodzinnego Atrial fibrillation in family physician s practice Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Naczyń Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego W artykule przedstawiono aktualne zasady postępowania u chorych z migotaniem przedsionków leczonych w ramach praktyki lekarza rodzinnego. Słowa kluczowe: migotanie przedsionków, lekarz rodzinny, leczenie antyarytmiczne, leczenie przeciwzakrzepowe The article presents current principles of diagnostic and therapeutic management in patients with atrial fibrillation treated in family doctor practice. Key words: atrial fibrillation, family physician, antyarrhythmic therapy, antythrombotic therapy 82

5 WADY SERCA Lek. med. Łucja Gadomska, dr n. med. Grzegorz Styczyński Niedomykalność zastawki żyły szyjnej wewnętrznej Internal jugular valve incompetence Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Naczyń Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Zastawka żyły szyjnej wewnętrznej jest jedyną zastawką między prawym przedsionkiem a naczyniami krążenia mózgowego i pełni funkcję ochronną dla krążenia mózgowego. Poniższy artykuł stanowi przegląd aktualnej literatury dotyczącej występowania niedomykalności zastawki żyły szyjnej wewnętrznej i hipotez o przyczynowej roli niedomykalności tej zastawki w uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu utrudnionego odpływu żylnego. Niedomykalność tej zastawki opisano m.in. u pacjentów z niewydolnością serca, niedomykalnością zastawki trójdzielnej, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, astmą, pierwotnym nadciśnieniem płucnym oraz po nakłuwaniu żyły szyjnej wewnętrznej i innych procedurach kardiochirurgicznych. Autorzy sugerują związek przyczynowy niedomykalności zastawki żyły szyjnej wewnętrznej z omdleniami kaszlowymi, przemijającą niepamięcią ogólną, pierwotnym wysiłkowym bólem głowy i idiopatycznym wodogłowiem normotensyjnym. Słowa kluczowe: niedomykalność zastawki żyły szyjnej wewnętrznej Internal jugular vein valve is the only valve between right atrium of the heart and the cerebral vessels and prevent retrograde cerebral venous flow. This paper is the literature review which provides a brief update on prevalence of internal jugular valve incompetence in central system disorders related to cerebral outflow obstruction and hypotheses of its causal relation. Internal jugular valve incompetence was described in patients with heart failure, tricuspid insufficiency, COPD, asthma, primary pulmonary hypertension and after a cannulation of the internal jugular valve or due to other cardiac surgical procedures. It is postulated to provoke cough syncope, primary exertional headache and idiopathic normal pressure hydrocephalus. Key words: internal jugular vein valve incompetence 83

6 Doc. dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska 1, dr n. med. Mariusz Kuśmierczyk 2 Powikłania po wszczepieniu sztucznych zastawek serca Valve replacement complications 1 Klinika Wad Nabytych Serca, Instytut Kardiologii w Warszawie 2 II Klinika Kardiochirurgii i Transplantologii Mimo ponad 40 lat, które upłynęły od implantacji pierwszej sztucznej zastawki serca, nie udało się stworzyć idealnej protezy zastawki. Artykuł przedstawia wybrane, najczęściej spotykane powikłania po wszczepieniu sztucznych zastawek serca. Słowa kluczowe: powikłania po wszczepieniu sztucznych zastawek serca This article provides an overview of the most frequent complication after valve replacement. Key words: valve replacement complication 84

7 FARMAKOLOGIA W PRAKTYCE KARDIOLOGICZNEJ Mgr Małgorzata Zaremba 1, dr n. med. Marek Postuła 1,2 Działania niepożądane oraz interakcje wybranych leków kardiologicznych stosowanych w terapii niewydolności serca Selected cardiovascular adverse drug reaction and interactions of drugs used in therapy of heart failure 1 Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Andrzej Członkowski 2 I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski Działania niepożądane (ADR, Adverse Drug Reaction) odnotowywane są często we współczesnej praktyce klinicznej, powodują wzrost zachorowalności i śmiertelności wśród pacjentów, a ponadto generują niepotrzebne koszty leczenia. Pacjenci ze schorzeniami kardiologicznymi są grupą szczególnie narażoną na występowanie ADR ze względu na zaawansowany wiek, politerapię oraz sam wpływ chorób serca na metabolizm leków. Złożone interakcje, występujące pomiędzy pacjentem, lekiem a chorobą, to słabo jak dotąd poznany obszar wiedzy, co w istotny sposób przekłada się na bezpieczeństwo i skuteczność terapii. Większość działań niepożądanych, które wywołują preparaty kardiologiczne, jest przewidywalna, a przez to możliwa do uniknięcia. Edukowanie pacjenta w tym zakresie, unikanie wielolekowej terapii oraz lepsza komunikacja między lekarzem, farmaceutą i pacjentem, szczególnie podczas przechodzenia chorego z etapu hospitalizacji do dalszego leczenia ambulatoryjnego, wpływa zasadniczo na redukcję ryzyka występowania działań niepożądanych. Słowa kluczowe: działania niepożądane, niewydolność serca, polipragmazja Adverse drug reactions (ADRs) are frequently noticed in modern clinical practice and it s the main cause of the increasing morbidity and mortality and inflating the cost of care. Patients with cardiovascular disease are particularly vulnerable to ADRs due to their advanced age, polytherapy, and the influence of heart disease on drug metabolism. Knowledge of interplay between patient, drug, and disease is a critical component of safe and effective management and it is still remain not very well known. The most of significant ADRs involving cardiovascular drugs are predictable and therefore preventable. Education of patients in this field it seems to be necessary. Avoidance of polytherapy, and clear communication between physicians, pharmacists, and patients, especially during the transition between the inpatient to outpatient setting, can significant reduce ADR risk. Key words: adverse drug reactions, heart failure, polytherapy 85