PRZYPADKOWE ZNALEZISKA

Transkrypt

1 Miesięcznik Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Koszalin, lipiec 2012/Nr 17 PRZYPADKOWE ZNALEZISKA materiał: Fundacja Strażnicy Historii Koszalin oraz Pan Henryk Kilczewski opracowanie: M. Król Nigdy nie wiadomo komu przypadnie w udziale odnalezienie ukrytych rzeczy. Często zdarza się to podczas remontów, czy przebudowy starych domów. Znajdujemy przedmioty celowo ukryte, bądź zagubione przez ich właścicieli - jak choćby opisywany na łamach Gazety Odkrywczej list ze starej szkoły w Bardzlinie. Niedawno dotarła do nas informacja od członków Fundacji Strażnicy Historii o przypadku, jaki przytrafił się dzieciom pomagającym porządkować cmentarz ewangelicki w Żeleźnie. Pod kilkucentymetrową warstwą ziemi dzieci znalazły zardzewiałą, metalową skrzyneczkę. Można sobie wyobrazić ich podekscytowanie - dziwna metalowa skrzyneczka, z rączką, wykopana z ziemi - jak na filmach o skarbach piratów. Znalezisko zostało przekazane w ręce dorosłych, którzy je zabezpieczyli i powiadomili Fundacje Strażnicy Historii. Podczas przekazania, dokonano spisu stanu kasetki. Nie był to oczywiście skarb piratów, ale zamykana kasetka do przechowywania pieniędzy o wymiarach około 29 x 22 x 9 cm. UWAGA Gazeta Odkrywcza publikuje różne informacje (w formie zdjęć i tekstu) jedynie w celu poznania prawdy historycznej, a zawarte w niej treści nie mają na celu propagowania faszyzmu, komunizmu czy jakichkolwiek totalitarnych ideologii.

2 forum.she-odkrywcy.pl Jej zawartość stanowił zlepek banknotów niemieckich i pozlepiane rdzą monety. Do środka przedostała się woda, dokonując wraz z rdzą z kasetki znacznych zniszczeń jej zawartości, co bezpośrednio przekłada się na zni- komą wartość materialną znaleziska. Żaden z banknotów nie zachował się w całości. Zamykana kasetka do przechowywania pieniędzy o wymiarach około 29 x 22 x 9 cm Kaseta zawierała: Banknoty 39 szt. x1 Rentenmark 19 szt. x5 Rentenmark 19 szt. x2 Rentenmark Datowanie banknotów rok Monety 123 szt. x1 pfenig 229 szt. x5 pfenig 152 szt. x10 pfenig 24 szt. x50 pfenig Rozmaitości z Kroniki Wendlanda (Wydawnictwo Prosperius, Koszalin 2006) Roku pańskiego 1732 Burza. Dnia 28 lipca między 9 a 10 rano przed południem podniosła się niespodziewanie nawałnica jednym przerażającym uderzeniem pioruna, który trafił dom kramarza przyprawami Weidnersa i zniszczył jedną belkę i dwie krokwie. I gdyby nie litościwy Bóg, który zesłał zaraz nagły deszcz, mógł powstać z tego łatwo wielki pożar.

3 forum.she-odkrywcy.pl 3 Resztki księgi księgowej, w której zapisywano transakcje

4 forum.she-odkrywcy.pl Bilon (Rentenpfenning) o nominałach 1, 5, 10, 50 4

5 forum.she-odkrywcy.pl Rentenmarki o nominałach 1, 2, 5 Rentenmark Przeprowadzona identyfikacja (po pracochłonnym oddzieleniu pozlepianych banknotów) ujawniła, że są to niemieckie Rentenmarki o nominałach 1, 2, 5 Rentenmark, oraz bilon (Rentenpfenning) o nominałach 1, 5, 10, 50. We wnętrzu kasetki ujawniono również coś w rodzaju księgi księgowej, w której zapisywano transakcje - zdaniem członków FSH - były to pożyczki. Niestety księga jest bardzo zniszczona i trudna do odczytania. Kasetę wraz z zawartością, członkowie FSH przekażą do Izby Pamięci w Białogardzie, w której znajdują się pamiątki związane z Miastem i Gminą Białogard. Rozmaitości z Kroniki Wendlanda (Wydawnictwo Prosperius, Koszalin 2006) Roku pańskiego 1733 Burza. 1 lipca grzmiało i błyskało w nocy strasznie. Piorun uderzył wprawdzie w wieżę kościelną pod zegarem, lecz dzięki Bogu, bez większych szkód. Tylko cyfry na zegarze zostały lekko uszkodzone. 5

6 forum.she-odkrywcy.pl Podobnego przypadkowego odkrycia kasety dokonał jeden z nurków, biorący udział w czyszczeniu brzegu jeziora Cieszęcino niedaleko Białogardu. Po wyciągnięciu z wody niezliczonej ilości puszek po piwie, starych wiader i puszek po farbach (wrzucanych do wody przez malarzy odnawiających nieistniejący już ośrodek wypoczynkowy), jeden z nurków oddalił się w głąb lasu. Wrócił po kilkunastu minutach, niosąc w ręku zardzewiałe coś. Przejściowa waluta - Rentenmarka Pugilares z drobnymi w środku, pod spodem m.in. kartki na masło Kasetka z zawartością Otóż, wracając nad brzeg jeziora potknął się. Kiedy odwrócił się zobaczył wystający z ziemi zardzewiały pręt. Pręt okazał się rączką od kasetki. W środku znajdowała się sporych rozmiarów portmonetka z dwiema garściami pfeninngów, pliki Rentenmarek i kartek żywnościowych. Można wnioskować, że oba przypadkowe znaleziska, to celowe zakopki. Zawartość obu kasetek to m.in. Rentenmarki - wynik reformy walutowej w Niemczech. We wrześniu 1923 roku Karl Theodor Helfferich zaproponował wprowadzenie nowej waluty, żeby Posklejane, zniszczone Rentenmarki 6 Rozmaitości z Kroniki Wendlanda (Wydawnictwo Prosperius, Koszalin 2006) W 1737 Ceny żyta. Do 20 lipca roku pańskiego 1737 korzec żyta kosztował 1 talara 3-4 grosze i 8 fenigów. W niedzielę wieczorem, 26 lipca, gdy zaczęto sprzedawać tegoroczne żyto, korzec tego ziarna kosztował 20 groszy lub 30 szylingów lubeckich.

7 forum.she-odkrywcy.pl zdławić hiperinflację. Miała to być marka żytnia (Roggenmark). Plan ten jednak nie został pozytywnie przyjęty przez Ministerstwo Finansów oraz przemysłowców, którzy preferowali walutę opartą na złocie. W późniejszym czasie jednak, pomysł Helffericha został zrealizowany. Nowa waluta (przejściowa) Rentenmarka miała pokrycie w konkretnych dobrach - ziemi znajdującej się w posiadaniu państwa niemieckiego. Helffericha nazwano ojcem Rentermarki - Vater der Rentermark. Kartki na masło Marek przed denominacją Zadanie emisji Rentenmarek przejął od Reichsbanku, założony przez rząd Rzeszy 15 października 1923 roku, Deutsche Rentenbank. Rozpoczął on od 15 listopada 1923 roku emisję nowej waluty. Ponieważ rezerwy złota Rzeszy nie wystarczyły na pokrycie kapitału założycielskiego Rentenbanku, zaciągnięto kredyt pod hipotekę zakładów przemysłowych i gospodarstw rolnych, znajdujących się w posiadaniu państwa. Rentenmarka była rozwiązaniem przejściowym, a 30 sierpnia 1924 roku wprowadzono Reichsmarkę. Tak oto wnętrza dwóch przypadkowo znalezionych kasetek opowiedziały nam historię powstania ich zawartości, ale nie odpowiedziały na pytanie dlaczego ktoś ukrył te pieniądze? Może kiedyś jakiś trop poprowadzi nas do odpowiedzi. 7

8 forum.she-odkrywcy.pl Wieszaki ubraniowe Autor: Romuald Kowalczyk z Koszalina uzupełnienie Po dwóch artykułach w których zaprezentowaliśmy wieszaki ubraniowe z reklamami różnych koszalińskich firm, otrzymaliśmy od czy- telników Gazety zdjęcia kolejnych wieszaków z Koszalina. Prezentujemy nadesłane zdjęcia otrzymane od Panów: Piotra Gigoły, Romana Mazurkiewicza, Ryszarda Bala, i Zbigniewa Stanisławskiego. Sklep Dawida Lewina. Ze zbiorów Pana Zbigniewa Stanisławskiego 8 Rozmaitości z Kroniki Wendlanda (Wydawnictwo Prosperius, Koszalin 2006) W 1737 Spotkanie kaznodziejów. Tegoż samego roku w miesiącu lipcu na specjalny rozkaz królewski musieli zjawić się w Koszalinie, by ustalić personalia, kaznodzieje z dystryktów kołobrzeskiego, słupskiego, koszalińskiego, trzebiatowskiego, darłowskiego, sławieńskiego, białogardzkiego,

9 forum.she-odkrywcy.pl Gebrüder Hirschfeld sklep z konfekcją damską i męską. Ze zbiorów Pana Piotra Gigoły Gebrüder Hirschfeld. Ze zbiorów Pana Ryszarda Bala Stivarius & Grall Köslin. Ze zbiorów Pana Romana Mazurkiewicza Napisy na wieszakach różnią się treścią od publikowanych wcześniej, a jeden z nich z napisem D. Lewin Köslin Neuetorstr. 10 reklamuje zupełnie nową firmę o której nie pisaliśmy. Sklep Dawida Lewina mieścił się przy Neuetor- strasse 10 (wcześniej przy Neuetorstrasse 21) i specjalizował się w konfekcji męskiej i chłopięcej. Na starej widokówce widoczny jest szyld sklepu. Czekamy na kolejne zdjęcia wieszaków. Stivarius & Grall Köslin. Ze zbiorów Pana Zbigniewa Stanisławskiego Rozmaitości z Kroniki Wendlanda (Wydawnictwo Prosperius, Koszalin 2006) szczecineckiego, kamieńskiego, karlińskiego, bobolickiego, połczyńskiego, barwickiego, miasteckiego i innych dystryktów i miast. Minister finansów von Cocceji obwieścił im wolę króla, niektórym udzielił reprymendy, a jeszcze innych ukarał. 9

10 forum.she-odkrywcy.pl wyroby betonowe Autorka: Anna Kuras Gustava Manncke Tydzień temu, całkiem przypadkiem odkryłam w Kretominie betonową dachówkę, na której znajduje się napis: Gustav Manncke Cöslin. Wizytówka z koszalińskiej książki adresowej 1939 rok, strona 107 Betonowa dachówka 10 Budynek NOT Koszalin

11 forum.she-odkrywcy.pl W Adreßbuch Köslin pod adresem Buchwaldstraße 36 znalazłam informację, że mieściła się tam firma Gustava Manncke założona na początku XX wieku, specjalizująca się w produkcji pokryć dachowych. Po śmierci Gustava Manncke właścicielką fabryki i willi była jego żona Wilhelmina. W 1946 firma została znacjonalizowana i działała jako polskie przedsiębiorstwo pod nazwą Państwowa Fabryka Wyrobów Betonowych w Koszalinie. Na początku lat 70-tych zabudowania tej fabryki rozebrano, w tym miejscu zostało zbudowane osiedle mieszkaniowe SM Rzemieślnicza. W dawnej willi Gustava Manncke mieści się obecnie Dom Technika. Wygląda na to, że Gustav Manncke własny dom pokrył dachówkami produkowanymi w swojej fabryce. Jak widać na jednym ze zdjęć, część betonowych dachówek jest już w złym stanie, a te które odpadają zastępowane są blachą. Willa Manncke - Buchwaldestr miejsce zamieszkania rodziny Manncke Orzeczenie nr 29 z Monitora Polskiego z 1950 roku Domek obok budynku NOT Koszalin - również pokryty betonową dachówką Z ostatniej chwili: Przed drukiem artykułu, autorka otrzymała informacje z Muzeum w Koszalinie, które wzbogaciły jego treść. Jednocześnie Muzeum poinformowało, że w swoich zbiorach nie posiada żadnych wyrobów ceramiki budowlanej z fabryki G. Manncke i jest zainteresowane pozyskaniem widocznej na zdjęciu dachówki. 11

12 forum.she-odkrywcy.pl Autor: Sławomir Stefek Köslin i Koszalin Widok na fragment ul. Zwycięstwa - dawnej Bergstaße, a w latach Adolf-Hitler- Straße. Obie fotografie wykonano z wysokości mostu nad rzeką Dzierżęcinką w kierunku Rynku Staromiejskiego. Budynki po lewej stronie ulicy zostały wyburzone, na etapie przygotowań do obchodów Centralnych Dożynek w naszym mieście, w 1975 roku. Po drugiej stronie ulicy wyburzono również większość zabudowy, ale dwie kamienice (jako plomby ) pozostały na swoim miejscu, do dnia dzisiejszego. Stając przed budynkami Zwycięstwa 81 i 95 (na parterze mieści się sklep spożywczy Parkowy ) można bez trudu zauważyć zdecydowaną różnicę pomiędzy elewacjami starej, oraz sąsiadującej nowej, powojennej architektury. Bergstrasse ulica Zwycięstwa Fot. S. Stefek 12 Gazeta Odkrywcza Redaktor naczelny: Mariusz Król gazeta@gazeta-odkrywcza.pl Adres redakcji: Koszalin, ul. Kołłątaja 3/7 redakcja@gazeta-odkrywcza.pl Współpracownicy obecnego wydania: Romuald Kowalczyk, Sławomir Stefek i Anna Kuras. Korekta: Joanna Kowalczyk. Layout i opracowanie graficzne: Mariusz Król. Wydawca: Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne Odkrywcy w Koszalinie. Drogi Czytelniku! Jeśli jesteś w posiadaniu ciekawych zbiorów lub materiałów dotyczących historii i chciałbyś tę historię, wspomnienie czy odkrycie ocalić od zapomnienia - skontaktuj się z redakcją. Przedruk i kopiowanie zamieszczonych materiałów - wyłącznie za zgodą redakcji. Zastrzegamy sobie prawo redagowania nadsyłanych artykułów.