Schemat najlepszej praktyki dla stosowania leków przeciwbakteryjnych u zwierząt produkujących żywność w UE
|
|
- Alojzy Brzeziński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 EPRUMA Europejska Platforma na rzecz Odpowiedzialnego Stosowania Leków u Zwierząt Schemat najlepszej praktyki dla stosowania leków przeciwbakteryjnych u zwierząt produkujących żywność w UE
2 Spis treści Kontekst Wprowadzenie Co to jest lek przeciwbakteryjny i jak staje się on dostępny? Zapewnienie zdrowia zwierząt Rozpoznawanie i leczenie chorób Skuteczne podawanie leku Prowadzenie dokumentacji Ochrona skuteczności w przyszłości Podsumowanie... 13
3 Kontekst Europejska Platforma na rzecz Odpowiedzialnego Stosowania Leków u Zwierząt (European Platform for the Responsible Use of Medicines in Animals EPRUMA) powstała w 2005 r., a jej misją jest promowanie odpowiedzialnego stosowania leków u zwierząt w UE (zgodnie z dyrektywą 2001/82/WE, zmienioną dyrektywą 2004/28/WE). EPRUMA reprezentuje interesy COPA/COGECA (farmerzy i spółdzielcy rolniczy), EISA (European Initiative for Sustainable Development in Agriculture Europejska Inicjatywa na rzecz Stałego Rozwoju Rolnictwa), FEFAC (wytwórcy pasz), FESASS (organizacje producentów zajmujące się zdrowiem zwierząt), FVE (lekarze weterynarii) oraz IFAH-Europe (leki weterynaryjne). Celem niniejszego dokumentu jest działanie na rzecz dalszej skuteczności leków przeciwbakteryjnych poprzez dostarczenie schematu opisującego najlepszą praktykę. W zasadzie powinny mieć zastosowanie kluczowe koncepcje tego schematu, jednak dokument ten można dostosować do konkretnych wymagań określonego państwa członkowskiego. Może to umożliwić skoordynowane i zintegrowane działania w całej UE, choć dopasowane do konkretnych wymagań poszczególnych państw członkowskich. Inicjatywa EPRUMA ma na celu uzupełnienie produkcji zintegrowanej (Integrated Farming IF)* z punktu widzenia odpowiedzialnego stosowania dodatków w rolnictwie, jak opisano w europejskim schemacie IF opracownych przez EISA**. * Produkcja zintegrowana oznacza całościowy system zarządzania gospodarstwem, który obejmuje i wykracza poza odpowiednie warunki działalności rolniczej i warunki środowiskowe/zgodność krzyżową, jak też obejmuje aspekty produkcji, zapewniając producentom i konsumentom zdrowie i dobro zwierząt, odpowiednią jakość produktów spożywczych, bezpieczeństwo i możliwości kontroli, jak też ochronę środowiska. ** EISA opracowała europejski schemat IF, który zawiera definicję i charakterystykę IF w formie wytycznych dla trwałego rozwoju rolnictwa.
4 1Wprowadzenie Dobry stan zdrowia ma zasadnicze znaczenie dla dobra zwierząt oraz optymalnej wydajności produkcji. Zwalczanie chorób stanowi zatem podstawowy element każdego skutecznego programu zarządzania. Z kolei zdrowe zwierzęta produkują bezpieczną żywność. Zwalczanie chorób jest elementem wytwarzania żywności o wysokiej jakości. Leki przeciwbakteryjne są cennymi narzędziami i mają podstawowe znaczenie dla zapewnienia ciągłości zdrowia i dobra zwierząt. Ponadto w istotny sposób przyczyniają się one do zapewnienia produktywnej i wydajnej hodowli inwentarza żywego. Weterynaryjny Przemysł Farmaceutyczny stale oferuje lekarzom weterynarii i hodowcom wiele różnych produktów przeciwbakteryjnych przeznaczonych do leczenia bakteryjnych chorób zakaźnych. Produkty te przyczyniają się do zachowania dobrego stanu zwierząt, również poprzez uniknięcie lub zmniejszenie bólu i dyskomfortu. Cechą typową leków przeciwbakteryjnych jest możliwość wystąpienia oporności wśród mikroorganizmów, co redukuje skuteczność preparatu. Dlatego ważna jest konieczność ostrożnego stosowania produktów przeciwbakteryjnych. Podawanie leków przeciwbakteryjnych powinno być uzupełnione odpowiednimi praktykami zarządzania hodowlą oraz IF opisanymi w schemacie EISA, jak również prawidłowo zaplanowanymi programami szczepień. Wielu chorób można uniknąć lub można zminimalizować ich skutki poprzez stosowanie praktyk zarządzania, które w istotny sposób redukują ekspozycję na bakterie wywołujące choroby, optymalizację środowiska życia zwierzęcia, w tym zapewnienie odpowiedniej higieny, żywienia i programów szczepień. Przepisy regulujące dopuszczanie leków przeciwbakteryjnych do obrotu Proces dopuszczenia do obrotu obejmuje wyczerpujące badania dotyczące wszystkich aspektów nowego produktu. Jest on oparty na wynikach badań i danych przedstawionych przez firmę składającą do właściwych władz wniosek o dopuszczenie produktu do obrotu. Celem procesu dopuszczenia do obrotu jest zapewnienie: 4
5 2 Co to jest lek przeciwbakteryjny i jak staje się on dostępny? Określenie lek przeciwbakteryjny w większości przypadków jest synonimem słowa antybiotyk i opisuje ono substancję, która zabija bakterie lub hamuje ich rozwój. Określenie lek przeciwbakteryjny w większości przypadków jest synonimem słowa antybiotyk i opisuje ono substancję, która zabija bakterie lub hamuje ich rozwój. Większość tego typu leków jest wytwarzana w naturalny sposób przez bakterie i grzyby; inne są produkowane przez ludzi, lecz mają one takie samo działanie. Potocznie używa się słowa antybiotyk, jednak prawidłowym słowem opisującym całą grupę substancji jest środek przeciwbakteryjny. Nawet dziś większość używanych substancji jest pochodzenia naturalnego i jest wytwarzana w procesach fermentacji. Pierwszymi użytymi lekami przeciwbakteryjnymi były sulfonamidy i penicylina odkryte w latach 30 tych. Pod koniec lat 40 tych przemysł farmaceutyczny zaczął odkrywać i wybierać wiele pojedynczych związków, które hamowały lub zabijały bakterie, poszerzając w ten sposób dostępne klasy leków przeciwbakteryjnych. Wprawdzie poszczególne związki w obrębie jednej klasy wykazują zazwyczaj zbliżone właściwości, to jednak mogą one różnić się pod względem: spektrum działania gatunków bakterii, jakie można zwalczać przy użyciu danego leku przeciwbakteryjnego, farmakokinetyki wchłaniania, dystrybucji i usuwania antybiotyku z organizmu leczonego zwierzęcia, toksyczności potencjalnych działań niepożądanych danego leku. Obecnie dostępnych jest wiele klas leków przeznaczonych do stosowania u zwierząt, podawanych różnymi drogami, np. w bolusach, czopkach, miejscowo, w paszy, w wodzie do picia, w iniekcji, dowymieniowo. Istnieją między innymi następujące klasy tego typu leków: aminoglikozydy, cefalosporyny, (fluoro)chinolony, makrolidy, penicyliny, fenikole, pleuromutyliny, polipeptydy, jonofory, sulfonamidy, tetracykliny. Niektóre z tych grup leków zostały opracowane do stosowania wyłącznie u zwierząt. Zanim lek przeznaczony dla zwierząt, w tym lek przeciwbakteryjny, może zostać wprowadzony na rynek, jego producent musi wykazać przed władzami rejestracyjnymi jakość, bezpieczeństwo i skuteczność produktu stosowanego zgodnie z zaleceniami. Procedury te są rygorystyczne i pozwalają użytkownikowi i konsumentowi zaufać zarejestrowanym lekom. Podobnie jak w przypadku leków przeznaczonych do stosowania u ludzi, konieczne jest wykazanie bezpieczeństwa, jakości i skuteczności każdego leku w sposób satysfakcjonujący dla niezależnych władz rejestracyjnych. Bezpieczeństwa: produkt jest bezpieczny dla samego zwierzęcia, dla konsumenta produktów spożywczych pochodzących od leczonego zwierzęcia, dla osób używających preparatu oraz dla środowiska, Jakości: produkt jest stale wysokiej jakości, nie ulega pogorszeniu i wykazuje stabilność co najmniej do upływu daty ważności, a także Skuteczności: skuteczność produktu odpowiada deklaracjom znajdującym się na ulotce informacyjnej oraz na etykiecie. Proces dopuszczania do obrotu nie kończy się na tym. Ponadto użytkownicy muszą brać udział w działaniach: Nadzoru farmaceutycznego: polegają one na systematycznym gromadzeniu informacji na temat jakichkolwiek działań niepożądanych, jakie można zaobserwować podczas codziennego stosowania produktu. W celu stałego zapewnienia bezpieczeństwa zwierząt, konsumentów, użytkowników i środowiska władze krajowe monitorują występowanie niepożądanych pozostałości. Ponadto wiele instytucji monitoruje wielkość zużycia i kontroluje oporność na dany lek przeciwbakteryjny wśród odpowiednich bakterii. 5
6 3 Zapewnienie zdrowia zwierząt Zdrowie zwierząt rozpoczyna się wraz z odpowiednimi praktykami prowadzenia gospodarstwa. Hodowcy powinni regularnie monitorować zdrowie i dobrostan swoich zwierząt. W razie potrzeby należy zasięgać odpowiedniej profesjonalnej porady lekarza weterynarii w kwestii skutecznego zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób. Te kluczowe elementy zdrowia zwierząt są zgodne ze schematem IF opracowanym przez EISA, a szczególnie jego rozdziałem IX. Zarządzanie Zdrowie zwierząt jest warunkiem koniecznym dla ich dobrostanu. Odpowiedni dobrostan zwierząt pomaga w utrzymaniu ich naturalnej odporności na choroby, a dobry stan zdrowia jest warunkiem niezbędnym dla dobrostanu zwierząt. Zarówno zdrowie zwierzęcia, jak i jego dobrostan są w znacznym stopniu uzależnione od sposobu utrzymania zwierząt, który musi być zgodny z obowiązującymi przepisami UE. Warunki środowiskowe, w tym temperaturę, wilgotność, czystość powietrza i ściółki, ilość światła itp. należy dostosować do potrzeb zwierząt. Tak samo ważna jest dostępność czystej wody, stosowanie odpowiedniego żywienia, jak również wystarczająca przestrzeń do ruchu i odpoczynku. Należy unikać stresu, gdyż ma on niekorzystny wpływ na odporność zwierzęcia na zakażenia. Co więcej, odpowiednie monitorowanie zwierząt i dokumentowanie poczynionych obserwacji ma zasadnicze znaczenie dla wczesnego rozpoznawania chorób niekorzystnie wpływających na zdrowie lub dobrostan zwierząt. W każdym gospodarstwie kluczowym elementem powinien być odpowiednio opracowany plan zdrowia zwierząt. Bezpieczeństwo biologiczne (bioasekuracja) Kwestią zasługującą na szczególną uwagę w kontekście ochrony zwierząt przed chorobami zakaźnymi jest bioasekuracja. Celem bioasekuracji jest zminimalizowanie możliwości wprowadzenia mikroorganizmów wywołujących choroby do środowiska hodowli przez np. nowo zakupione zwierzęta, ludzi, pojazdy i zwierzęta domowe, a także na wiele innych możliwych sposobów. Można podjąć stosunkowo proste działania, które nie wymagają nadmiernych inwestycji finansowych, lecz mogą być bardzo skuteczne i pomocne w zapewnieniu zdrowia zwierząt. Nawet gdy określone działanie nie wydaje się całkowicie skuteczne, nie oznacza to, że jest ono bezwartościowe. Ograniczona redukcja ryzyka wprowadzenia patogenów jest lepsza niż zupełny jej brak.
7 MONITOROWANIE + NADZÓR ZWIERZĘ ZDROWE ZDROWE CZY NIE? ZWIERZĘ CHORE I PO KONTAKCIE ZWIERZĘ ZDROWE CEL CEL CEL CEL ZAPOBIEGANIE CHOROBOM WYKRYWANIE CHORÓB PRZYWRÓCENIE STANU ZDROWIA JAK JAK JAK JAK PLAN ZDROWIA ZWIERZĄT Bioasekuracja (hodowca) Odpowiednie prowadzenie hodowli (hodowca) Odpowiednie praktyki higieny (hodowca) Szczepionki (hodowca + lekarz weterynarii) Nadzór (hodowca) Wykrywanie (hodowca) Rozpoznawanie: na miejscu (hodowca + lekarz weterynarii) Próbki laboratoryjne (lekarz weterynarii) WYNIKI Ujemne WYNIKI Dodatnie LECZENIE CHORÓB Podawanie leku/antybiotyku (hodowca i (lub) lekarz weterynarii) Informacje dołączone do preparatu Dawkowanie POPRAWA STANU ZDROWIA POPRAWIONY PLAN ZDROWIA ZWIERZĄT Poprawa bioasekuracji (hodowca) Przegląd dokumentacji (hodowca + lekarz weterynarii) Poprawa prowadzenia hodowli (hodowca) Poprawa praktyk higieny (hodowca) Przegląd stosowanych szczepionek (hodowca + lekarz weterynarii) Szczepionki Szczepionki są bardzo cennymi narzędziami w zapobieganiu i zwalczaniu wielu chorób zakaźnych. W bezpieczny i skuteczny sposób poprawiają one odporność zwierząt na zakażenia. Istnieje jednak szereg chorób, przeciwko którym nie są (jeszcze) dostępne szczepionki. W tych przypadkach mogą być konieczne inne metody zapobiegania i kontroli, w tym stosowanie leków weterynaryjnych, np. antybiotyków. Dotyczy to między innymi następujących sytuacji: zakażenia o przebiegu ostrym, które wymagają natychmiastowego podjęcia leczenia, pojawiające się choroby. Szczepionki działają za pośrednictwem naturalnego układu odpornościowego, a ich zastosowanie należy zawsze rozważać w kontekście szerszej strategii. Inne metody, takie jak odpowiednia higiena, odpowiednie prowadzenie hodowli i monitorowanie chorób, są równie ważnymi elementami programów zapobiegania chorobom. Optymalna strategia jest uzależniona od lokalnej sytuacji na fermie, jak również od czynników takich jak zagęszczenie zwierząt, występowanie patogenów wśród zwierząt dzikich, dostępność wiarygodnych testów itp. Odpowiednie monitorowanie zaszczepionych zwierząt stanowi zasadniczy element programu szczepień. Współdziałanie lekarza weterynarii z hodowcą (plan zdrowia zwierząt) Otwarta komunikacja pomiędzy hodowcą a lekarzem weterynarii ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia optymalnego stanu zdrowia zwierząt. Powinna ona mieć miejsce w regularnych odstępach czasu, a nie tylko w przypadku wystąpienia problemów. W razie potrzeby należy skonsultować się z innymi specjalistami, np. w kwestii pomieszczeń, pasz, żywienia, higieny itp. Informacje uzyskane od hodowcy wraz z wynikami badania zwierząt i oceną lokalnych okoliczności pozwalają lekarzowi weterynarii zaproponować optymalne rozwiązanie zapewniające trwałą poprawę zdrowia i dobrostanu zwierząt. Dokumentacja pomaga także hodowcy wykazać zgodność z dobrą praktyką hodowlaną.
8 4 Rozpoznawanie i leczenie chorób Gdy pojawia się choroba, lekarz weterynarii bada zwierzęta oraz warunki, w jakich są one utrzymywane. Rozpoznawanie i leczenie chorób są ściśle ze sobą powiązane. Gdy pojawia się choroba, lekarz weterynarii bada zwierzęta oraz warunki, w jakich są one hodowane. Na podstawie tych informacji lekarz rozpoznaje chorobę i podejmuje decyzję w sprawie interwencji. Może to być porada w zakresie sposobu utrzymania (żywienie/pomieszczenia), albo też przepisanie odpowiedniego leczenia (przeciwbakteryjnego). W razie potrzeby można przesłać próbkę do laboratorium do analizy w celu ustalenia dokładnego typu mikroorganizmu wywołującego chorobę i jego wrażliwości, co umożliwia wybranie najodpowiedniejszego leczenia. Jeżeli jednak potwierdzenie laboratoryjne nie jest możliwe, wówczas wybór leków mikrobiologicznych stanowi kwestię doświadczenia i oceny klinicznej na podstawie wcześniejszych wyników oceny wrażliwości bakterii w danej fermie. Lekarz weterynarii oceni wyniki wybranego przez siebie leczenia i w razie potrzeby je skoryguje. Zwierzęta są często trzymane w grupach i choć jest to korzystne z punktu widzenia praktycznego prowadzenia produkcji oraz dobrostanu zwierząt oznacza to także, że gdy pojawia się choroba, może na nią być narażona cała grupa zwierząt. W związku z tym czasem konieczne jest leczenie całej grupy. Sytuacja taka ma miejsce na przykład wówczas, gdy wiadomo, że występuje choroba zakaźna oraz gdy doświadczenie wskazuje na to, że choroba spowoduje zakażenia u większości lub nawet u wszystkich zwierząt w grupie po tym, jak objawy zakażenia wystąpią u jednego zwierzęcia. Takie zastosowanie leków określa się mianem metafilaktyki. Zakażenia bakteryjne w dużych stadach często pojawiają się w możliwych do zidentyfikowania i uniknięcia etapach w całym okresie życia zwierzęcia są to problemy dotyczące układu oddechowego po przegrupowaniu, zakażenie pałeczkami okrężnicy w okresie po odstawieniu, gorączka transportowa po przewożeniu zwierząt itp. Leczenie w tego typu sytuacjach określa się jako wczesne leczenie (metafilaktyka). Hodowca i lekarz weterynarii powinni znać zagrożenia dotyczące chorób, jakie występują w danej hodowli, a wcześnie podejmowane, ostrożne i starannie zaplanowane działania stanowią niezbędny element programu zwalczania chorób. Jak można przewidzieć? Działania zapobiegawcze są podobne do stosowanych w medycynie ludzkiej w przypadkach takich jak ogniska bakteryjnego zapalenia opon mózgowych w szkołach, gdy grupa uczniów potencjalnie narażonych na kontakt z chorobą otrzymuje leczenie zapobiegawcze.
9 Po podjęciu decyzji o leczeniu z zastosowaniem środka przeciwbakteryjnego pierwszą rzeczą, jaką powinien rozważyć lekarz weterynarii, jest wybranie odpowiedniego leku. Kolejnym etapem jest zastosowanie określonego, zarejestrowanego produktu leczniczego na podstawie rozpoznania choroby i doświadczenia lekarza weterynarii. Dostępnych jest szereg leków przeciwbakteryjnych i lekarz weterynarii powinien użyć swojej specjalistycznej wiedzy w kontekście określonej sytuacji chorobowej, aby wybrać produkt o najbardziej odpowiednim spektrum działania. (W przebiegu czasu należy stosować różne produkty, aby zabezpieczyć się przed ewentualnym rozwojem oporności). Stałe stosowanie tego samego leku z tego samego wskazania (np. w leczeniu układu oddechowego, pokarmowego, leczeniu ogólnoustrojowym itp.) przez długi czas należy traktować ostrożnie, chyba że wstępne testy laboratoryjne wykazały zadowalającą wrażliwość bakterii wywołujących daną chorobę. W dłuższym okresie lekarz weterynarii powinien stosować różne produkty, aby zabezpieczyć się przed ewentualnym rozwojem oporności; czasem określa się to jako program rotacji mający na celu ochronę długookresowej skuteczności i ograniczenie do minimum presji na selekcję oporności. Na przestrzeni lat wprowadzono szereg nowych produktów, które poszerzyły dostępny arsenał lekarza weterynarii. Leki przeciwbakteryjne mają krytyczne znaczenie w leczeniu, zapobieganiu i zwalczaniu chorób występujących u zwierząt. Lecząc choroby u zwierząt, lekarze weterynarii często koncentrują się na zwalczaniu choroby w całym stadzie. W medycynie ludzkiej leczenie lekami przeciwbakteryjnymi jest niemal zawsze ukierunkowane na indywidualnego pacjenta. Stosowanie leków przeciwbakteryjnych w ramach profilaktyki lub metafilaktyki stanowi praktykę, co do której wykazano korzyści związane z utrzymaniem zdrowia stada, tak jak w leczeniu zapalenia gruczołu mlecznego. Dostępność różnych środków przeciwbakteryjnych ma podstawowe znaczenie dla lekarzy weterynarii zajmujących się zwierzętami produkującymi żywność. Lekarz weterynarii leczący choroby u zwierząt powinien dysponować wieloma różnymi bezpiecznymi i skutecznymi produktami ze wszystkich dostępnych klas leków przeciwbakteryjnych, aby można było zapobiec potencjalnej selekcji szczepów opornych na skutek nadmiernego stosowania ograniczonej liczby preparatów. Hodowca, lekarz weterynarii i inni specjaliści muszą ze sobą współpracować w celu zapewnienia skuteczności leczenia. Hodowca może być zmuszony do zastosowania kolejnego leczenia. W takim przypadku bardzo ważne jest przestrzeganie wszystkich zaleceń. Hodowca powinien zgłaszać wszystkie niespodziewane opóźnienia w zdrowieniu zwierząt lekarzowi weterynarii. W razie potrzeby można wdrożyć alternatywną formę leczenia, jeżeli u zwierząt nie obserwuje się oczekiwanej odpowiedzi na pierwsze zastosowane leczenie. Ostateczny wybór należy do lekarza weterynarii Obecnie na rynku dostępnych jest wiele różnych środków przeciwbakteryjnych. Pod wieloma względami różnią się one pomiędzy sobą na przykład drogą podania, szybkością i stopniem wchłaniania w organizmie, mechanizmem działania, szybkością i zakresem penetracji do tkanek itp. Jednocześnie mikroorganizmy różnią się pod względem tego, jak działają na nie różne środki przeciwbakteryjne. Z tego względu dobór leku przeciwbakteryjnego powinien zawsze być oparty na kilku kryteriach, takich jak typ mikroorganizmu wywołującego chorobę u zwierząt, występowanie oporności wśród mikroorganizmów, gatunek zwierząt, sposób podawania środka przeciwbakteryjnego itp. Wybór odpowiedniego leczenia powinien zawsze być dokonywany przez lekarza weterynarii po zbadaniu zwierząt i lokalnej sytuacji oraz po postawieniu rozpoznania. Kaskada W wyjątkowych przypadkach, gdy nie ma leku dopuszczonego do obrotu, lekarz weterynarii ma możliwość zastosowania na przykład produktów, które są zarejestrowane w innych krajach UE lub dla innych gatunków zwierząt. Takie wyjątkowe postępowanie ma na celu uniknięcie nadmiernego cierpienia zwierząt. W tych przypadkach lekarz weterynarii musi przestrzegać odpowiedniej procedury, tak zwanej kaskady; musi on upewnić się, że nie występuje ryzyko dla zwierząt, którym lek będzie podawany, ani też dla konsumentów produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego.
10 5 Skuteczne podawanie leku Skuteczne leczenie jest uzależnione od prawidłowego podania środka przeciwbakteryjnego w połączeniu z zastosowaniem odpowiedniej dawki przez wymagany czas. Zalecenia dotyczące dawek leków przeciwbakteryjnych są szczegółowo badane przez firmy składające wniosek o jego dopuszczenie do obrotu. Celem jest zapewnienie, że podawana dawka będzie wystarczająca do tego, aby odpowiednia ilość leku przeciwbakteryjnego docierała do miejsca zakażenia przez czas wystarczający do wyeliminowania choroby u zwierzęcia. Dla osiągnięcia sukcesu klinicznego może być konieczne wielokrotne podawanie leków. W kontekście medycyny ludzi osiąga się to na przykład przez przyjmowanie tabletki trzy razy na dobę przez siedem dni. U zwierząt ma zastosowanie taka sama zasada. Podobnie jak w przypadku leków przeznaczonych dla ludzi, dokumentacja dołączona do produktu zawiera informacje niezbędne do jego prawidłowego i bezpiecznego stosowania i przechowywania. Maksymalny poziom pozostałości W przypadku zwierząt produkujących żywność niezbędne są badania mające na celu określenie, jak szybko pozostałości leku są eliminowane z organizmu zwierzęcia. Maksymalne poziomy pozostałości (maximum residue limits MRL) określa się w celu ustalenia poziomu środka przeciwbakteryjnego, jaki może pozostawać w organizmie zwierzęcia bez stwarzania ryzyka dla konsumentów. Następnie ustala się okresy karencji (czas pomiędzy podaniem leku a ubojem zwierzęcia lub pobraniem produktu spożywczego, np. mleka lub jaj) w celu zapewnienia, że wszystkie resztkowe pozostałości będą poniżej poziomu MRL. W systemie tym stosuje się duże marginesy bezpieczeństwa w celu zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów.
11 6 Prowadzenie dokumentacji W związku z prowadzeniem dokumentacji we wszystkich państwach członkowskich UE obowiązkowe jest prowadzenie dokumentacji, przez co najmniej pięć lat niezależnie od tego, czy zwierzęta nadal pozostają na fermie wszystkich leków stosowanych u zwierząt produkujących żywność, w tym leków przeciwbakteryjnych. Ponadto zaleca się, aby lekarz weterynarii, we współpracy z hodowcą, prowadził dokumentację wszystkich informacji dotyczących chorób zakaźnych w gospodarstwie. Informacje historyczne, w tym wyniki badań laboratoryjnych wrażliwości mikroorganizmów, są bardzo cenne przy planowaniu leczenia w przyszłości. Należy zawsze przestrzegać obowiązujących przepisów i wymagań dotyczących bezpiecznego transportu, przechowywania i usuwania leków. Dokumentacja wskazuje bieżące stosowanie środków przeciwbakteryjnych na fermie. Należy obserwować tendencje i badać zmiany w stosowaniu leków. Ogólne warunki postępowania należy poddawać ciągłej ocenie.
12 7 Ochrona skuteczności w przyszłości Rozwój oporności Nadzór nad bezpieczeństwem terapii jest procesem, w ramach którego obawy dotyczące bezpieczeństwa lub skuteczności leków zgłasza się władzom krajowym. W razie pojawienia się problemu hodowca powinien skonsultować się z lekarzem weterynarii, a jeżeli lekarz weterynarii będzie podejrzewał, że wystąpił problem dotyczący bezpieczeństwa lub skuteczności leku, wówczas należy przekazać władzom odpowiedni raport ze zdarzenia. Środki przeciwbakteryjne wykazują aktywność przeciwko określonym gatunkom bakterii lub grupom gatunków. Badania kliniczne potwierdzają skuteczność określonego produktu przeciwko określonej bakterii. Dzięki temu możliwe jest osiągnięcie wysokiej skuteczności leczenia. Jednak każda konkretna populacja bakterii może składać się z różnych mikroorganizmów o nieco odmiennych właściwościach genetycznych. Niewielka liczba bakterii, stanowiąca mały odsetek całej populacji, może wykazywać naturalną zdolność do przetrwania leczenia środkiem przeciwbakteryjnym. W wyniku tego oporne bakterie mogą przeżywać i z czasem mogą one stawać się coraz bardziej dominującą częścią populacji, w odpowiedzi na presję selektywną na skutek stosowania danego środka przeciwbakteryjnego. Wraz z upływem czasu leczenie może stawać się mniej skuteczne, co ostatecznie prowadzi do sytuacji, w której określony produkt nie jest w stanie skutecznie zwalczać choroby. Sytuację taką określa się jako oporność kliniczną. Jak można się spodziewać, jest to zazwyczaj proces stopniowy, przy czym na przestrzeni czasu próbki wykazują coraz większy poziom oporności, choć w niektórych przypadkach środki przeciwbakteryjne mogą pozostawać skuteczne przez wiele dziesięcioleci. Alternatywnie bakterie mogą mutować lub uzyskiwać materiał genetyczny od innych bakterii, rozwijając w ten sposób zdolność do przeżycia leczenia. W takim przypadku przejście ze stanu wrażliwości do oporności może być stosunkowo szybkie, jeżeli oporne bakterie szybko się namnażają i rozprzestrzeniają. Większość przypadków oporności zachodzi w tym ostatnim procesie. Po wytworzeniu oporności na określony typ środków przeciwbakteryjnych bakteria może wykazywać także oporność na inne, podobne środki przeciwbakteryjne z tej samej klasy leków. W niektórych przypadkach bakterie mogą rozwinąć oporność na kilka odrębnych klas, co określa się jako oporność wielolekową. System ten jest bardzo korzystny, gdyż umożliwia on bieżące monitorowanie produktów stosowanych w terenie. Monitorowanie wrażliwości przez przemysł weterynaryjny Oporność jest zjawiskiem, które polega na tym, że pewne bakterie przestają reagować na leczenie określonym antybiotykiem. A zatem bardzo duże znaczenie ma bieżące monitorowanie wrażliwości bakterii na środki przeciwbakteryjne. Monitorowanie wrażliwości jest złożoną operacją, która obejmuje pobieranie reprezentatywnych próbek i stałą ocenę wyników. Działania takie są podejmowane przez firmy z sektora weterynaryjnego, czasem we współpracy z władzami rejestracyjnymi lub instytucjami rządowymi. Przekazywanie informacji na temat poziomu oporności umożliwia lekarzowi weterynarii podejmowanie świadomych decyzji w kwestii tego, jakie leki przeciwbakteryjne należy stosować, aby maksymalnie zwiększyć szanse skutecznego leczenia. Co więcej, monitorowanie oporności na środki przeciwbakteryjne w produkcji zwierząt ma także znaczenie dla zdrowia publicznego.
13 Podsumowanie Leki przeciwbakteryjne odgrywają kluczową rolę w ochronie zdrowia i dobrostanu zwierząt. Ochrona zwierząt przed chorobami przyczynia się do wytwarzania wysokiej jakości żywności pochodzącej od zdrowych zwierząt, przy jednoczesnym ograniczeniu do minimum niekorzystnego wpływu na środowisko. Zanim leki te zostaną dopuszczone do obrotu, podlegają one kompleksowemu procesowi rejestracji. Lekarze weterynarii posiadają niezbędną szczegółową wiedzę, umożliwiającą im wybranie najodpowiedniejszego leku oraz zapewnienie jego bezpiecznego stosowania. Hodowca pełni kluczową rolę w zapobieganiu chorobom oraz w zapewnieniu prawidłowego stosowania leków przeciwbakteryjnych. Środki przeciwbakteryjne zrewolucjonizowały praktykę weterynaryjną od czasu ich wprowadzenia ponad 60 lat temu. Wiele z tych wczesnych leków jest obecnie nadal skutecznie stosowanych, choć wciąż istnieje ryzyko utraty skuteczności na skutek rozwoju oporności. Zasadnicze znaczenie ma współpraca wszystkich osób w celu zapewnienia bezpiecznego stosowania leków i ograniczenia rozwoju oporności do minimum. Podstawowa zasada dotycząca stosowania środków przeciwbakteryjnych powinna brzmieć: Tak mało, jak się da, tak dużo, jak potrzeba, gdyż ostrożne i odpowiedzialne stosowanie tego typu leków jest ważne z punktu widzenia zarówno nas, jak i przyszłych pokoleń. W ten sposób w przyszłości możliwe będzie korzystanie z tych cennych leków tak samo, jak ma to miejsce obecnie.
14 Członkowie EPRUMA COPA/COGECA Europejski Komitet Rolników i Spółdzielczości Rolniczej (European Farmers and Agri-Cooperatives) EISA Europejska Inicjatywa na rzecz Stałego Rozwoju Rolnictwa (European Initiative for Sustainable Development in Agriculture) FEFAC Europejska Federacja Producentów Pasz (European Feed Manufacturers Federation) FESASS Europejska Federacja Zdrowia Zwierząt i Bezpieczeństwa Sanitarnego (European Federation for Animal Health and Sanitary Security) FVE Europejska Federacja Lekarzy Weterynarii (Federation of Veterinarians of Europe) IFAH-Europe Międzynarodowa Federacja ds. Zdrowia Zwierząt Europa (International Federation for Animal Health Europe) 14
15
16 EPRUMA Kontakt EPRUMA c/o IFAH-Europe AISBL Rue Defacqz, Brussels Belgia Tel.: Faks: info@epruma.eu
Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyki produktu leczniczego i ulotki informacyjnej
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyki produktu leczniczego i ulotki informacyjnej Ogólne podsumowanie oceny naukowej weterynaryjnych produktów leczniczych zawierających (fluoro)chinolony
Bardziej szczegółowoObrót i stosowanie produktów leczniczych przez lekarzy weterynarii przy wykonywaniu praktyki lekarsko-weterynaryjnej
Obrót i stosowanie produktów leczniczych przez lekarzy weterynarii przy wykonywaniu praktyki lekarsko-weterynaryjnej I. Zasady ogólne Obrót produktami leczniczymi jest obrotem cywilnoprawnym, polegającym
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowoCelem Tygodnia Szczepień w Polsce jest podkreślanie roli szczepień powszechnych i indywidualnych poprzez:
W dniach 22-26 kwietnia obchodzimy, już po raz IX, Europejski Tydzień Szczepień. Jest to inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), realizowana i koordynowana na poziomie lokalnym przez poszczególne
Bardziej szczegółowoNowe definicje klinicznych kategorii wrażliwości wprowadzone przez EUCAST w 2019 roku
Nowe definicje klinicznych kategorii wrażliwości wprowadzone przez EUCAST w 2019 roku Dorota Żabicka Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. LekowrażliwościDrobnoustrojów (KORLD) Zakład Epidemiologii i Mikrobiologii
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1)
Bezpieczeństwo i higiena pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Dz.U.2013.696 z dnia 2013.06.19 Status: Akt
Bardziej szczegółowoGorączka Q epidemiologia, patogeneza oraz diagnostyka laboratoryjna. Wskazówki dla lekarzy weterynarii i hodowców
Gorączka Q epidemiologia, patogeneza oraz diagnostyka laboratoryjna. Wskazówki dla lekarzy weterynarii i hodowców Agnieszka Warda-Sporniak Główny Inspektorat Weterynarii gorączka Q tabela 4 choroby rejestrowane
Bardziej szczegółowo18 listopada. Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach
18 listopada Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach Dlaczego obchodzimy Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach? Antybiotyki stały się ofiarą własnego sukcesu. Ich powszechne nadużywanie w leczeniu i
Bardziej szczegółowoWojewódzki Inspektorat Weterynarii w Olsztynie 18 marca 2014 r.
Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Olsztynie 18 marca 2014 r. Cel programów Ograniczenie rozprzestrzeniania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych. Serotypy Salmonella objęte
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII
KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII Ból PRZYWRACANIE ZDROWIA W SZCZEGÓLNY SPOSÓB 2 Krążenie Zapalenie Naprawa tkanek Większość z nas uważa zdrowie za pewnik. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy organizm traci
Bardziej szczegółowoAfrykański pomór świń aktualna sytuacja oraz zapobieganie chorobie - styczeń 2018r. Inspekcja Weterynaryjna
Afrykański pomór świń aktualna sytuacja oraz zapobieganie chorobie - styczeń 2018r Inspekcja Weterynaryjna Afrykański pomór świń (ASF) jest wirusową chorobą zakaźną i zaraźliwą dotyczącą wyłącznie świń
Bardziej szczegółowo5-ETAPOWY-Proces ABCD
TO JEST PRRSONALNE 5-ETAPOWY-Proces KONTROLI PRRS ABCD zagęszczenie zwierząt dostawy paszy przepływ świń wprowadzanie nowych zwierząt transport, pojazdy przenoszenie się wirusa drogą powietrzną stres igły
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 19 czerwca 2013 r. Poz. 696 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 6 czerwca 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 czerwca 2013 r. Poz. 696 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu
Bardziej szczegółowoProbiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt
.pl Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt Autor: dr inż. Barbara Król Data: 2 stycznia 2016 W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie probiotykami i prebiotykami zarówno
Bardziej szczegółowoANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
Bardziej szczegółowoInspekcja Weterynaryjna
Inspekcja Weterynaryjna Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Sępólnie Krajeńskim Działa w strukturach Inspekcji Weterynaryjnej Główny Inspektorat Weterynarii Wojewódzki Inspektorat Weterynarii Powiatowy
Bardziej szczegółowoKatarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny
Katarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny 1 Zranienia i zakłucia przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
Bardziej szczegółowoAneks III Zmiany Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dołączonej do opakowania
Aneks III Zmiany Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dołączonej do opakowania Uwaga: Poniższe zmiany należy dodać do ważnej Charakterystyki Produktu Leczniczego, oznakowania i ulotki dla pacjenta,
Bardziej szczegółowoINFORMACJA PUBLICZNA KONTROLE WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORATU WETERYNARII W POZNANIU
INFORMACJA PUBLICZNA KONTROLE WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORATU WETERYNARII W POZNANIU I. Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Poznaniu Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Poznaniu realizuje zadania z zakresu
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 280/5
24.10.2007 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 280/5 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 1237/2007 z dnia 23 października 2007 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady
Bardziej szczegółowoB. ULOTKA INFORMACYJNA
B. ULOTKA INFORMACYJNA 1 ULOTKA INFORMACYJNA Versifel FeLV 1. NAZWA I ADRES PODMIOTU ODPOWIEDZIALNEGO ORAZ WYTWÓRCY ODPOWIEDZIALNEGO ZA ZWOLNIENIE SERII, JEŚLI JEST INNY Podmiot odpowiedzialny: Zoetis
Bardziej szczegółowoCERTYFIKACJA USŁUG OCHRONY PRZED SZKODNIKAMI NA ZGODNOŚĆ Z NORMĄ PN-EN 16636:2015
CERTYFIKACJA USŁUG OCHRONY PRZED SZKODNIKAMI NA ZGODNOŚĆ Z NORMĄ PN-EN 16636:2015 Wymagania i kompetencje Tadeusz Wojciechowski Polska Federacja Pest Control Norma PN-EN 16636:2015 Dokument opracowany
Bardziej szczegółowoZAKAŻENIA SZPITALNE. Michał Pytkowski Zdrowie Publiczne III rok
ZAKAŻENIA SZPITALNE Michał Pytkowski Zdrowie Publiczne III rok REGULACJE PRAWNE WHO Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi Rozporządzenie Ministra
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoWartość zdrowego stada
Wartość zdrowego stada Doc. dr hab. Kazimierz Tarasiuk Główny Lekarz Weterynarii Polska i Europa Centralna 07 kwietnia 2005 Siła zdrowia Dlaczego zdrowie jest tak ważne? Zdrowie ludzi (zoonozy, pozostałości
Bardziej szczegółowoOporność na antybiotyki w Unii Europejskiej Dane zaprezentowane poniżej zgromadzone zostały w ramach programu EARS-Net, który jest koordynowany przez
Informacja o aktualnych danych dotyczących oporności na antybiotyki na terenie Unii Europejskiej Październik 2013 Główne zagadnienia dotyczące oporności na antybiotyki przedstawione w prezentowanej broszurze
Bardziej szczegółowoWARUNKI LUB OGRANICZENIA DOTYCZĄCE BEZPIECZNEGO I SKUTECZNEGO STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO DO WDROŻENIA PRZEZ KRAJE CZŁONKOWSKIE
ANEKS 1 WARUNKI LUB OGRANICZENIA DOTYCZĄCE BEZPIECZNEGO I SKUTECZNEGO STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO DO WDROŻENIA PRZEZ KRAJE CZŁONKOWSKIE Kraj członkowski musi upewnić się ze wszystkie warunki lub ograniczenia
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO Baytril flavour 15 mg, tabletki dla psów i kotów 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNEJ(-YCH)
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DLA FARMACEUTY JAK WYDAWAĆ LEK INSTANYL
PRZEWODNIK DLA FARMACEUTY JAK WYDAWAĆ LEK INSTANYL WAŻNE INFORMACJE DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA: INSTANYL, AEROZOL DO NOSA LEK STOSOWANY W LECZENIU PRZEBIJAJĄCEGO BÓLU NOWOTWOROWEGO Szanowny Farmaceuto, Należy
Bardziej szczegółowoPIW.DK.032/10/2014 Brzeg, 12.06.2014 r.
PIW.DK.032/10/2014 Brzeg, 12.06.2014 r. Działania Inspekcji Weterynaryjnej w Powiecie Brzeskim w 2013 r. w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowia ludzi oraz ograniczania strat gospodarczych I W 2013
Bardziej szczegółowoKwestionariusz wiedzy dla pracowników programów i placówek narkotykowych
Inicjatywa EMCDDA na rzecz redukcji szkód Zwiększanie testowania na obecność wirusa zapalenia wątroby (WZW) typu C oraz skierowań do leczenia wśród iniekcyjnych użytkowników narkotyków w programach i placówkach
Bardziej szczegółowodo Powiatowego Lekarza Weterynarii w Brzesku ... ... c) numer NIP lub REGON lub NUMER GOSPODARSTWA *...
OŚWIADCZENI E do Powiatowego Lekarza Weterynarii w Brzesku podmiotu działającego na rynku pasz o spełnieniu wymogów Rozporządzenia Nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia 2005r.
Bardziej szczegółowoAnna Skop. Zachęcam do zapoznania się z prezentacja na temat szczepień.
W ostatnim tygodniu kwietnia obchodziliśmy Europejski Tydzień Szczepień. Jest to inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia, WHO. W związku z tą inicjatywą w naszej szkole w maju prowadzona jest kampania,
Bardziej szczegółowoPrawo a choroby zakaźne dr n. med. Marta Rorat
Prawo a choroby zakaźne dr n. med. Marta Rorat Katedra i Zakład Medycyny Sądowej, Zakład Prawa Medycznego UM we Wrocławiu Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR
L 16/46 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 20.1.2005 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 79/2005 z dnia 19 stycznia 2005 r. wykonującego rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
Bardziej szczegółowoWystępowanie szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy
Występowanie szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy W środowisku pracy mogą występować niepożądane czynniki mające bezpośredni wpływ na zdrowie i życie pracowników zatrudnionych w pośrednim
Bardziej szczegółowoUwagi FVE. FVE uprzejmie prosi Posłów do Parlamentu Europejskiego o uwzględnienie dodatkowych poprawek dotyczących:
/15/doc/030 Bruksela, dnia 9 czerwca 2015 r. Projekt sprawozdania Pani Françoise dotyczący Wniosku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego w sprawie leczniczych popiera następujące poprawki: Uwagi 1, 3
Bardziej szczegółowoBadanie na obecność pałeczek CPE Informacje dla pacjentów
Badanie na obecność pałeczek CPE Informacje dla pacjentów Uwaga: z pytaniami dotyczącymi informacji zawartych w tej ulotce, należy zwracać się do lekarza prowadzącego lub pielęgniarki. Czym jest CPE W
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA WETERYNARYJNE DLA GOSPODARSTW UTRZYMUJĄCYCH KACZKI I GĘSI. St. insp. wet. ds. zdrowia i ochrony zwierząt Tomasz Bartczak
WYMAGANIA WETERYNARYJNE DLA GOSPODARSTW UTRZYMUJĄCYCH KACZKI I GĘSI St. insp. wet. ds. zdrowia i ochrony zwierząt Tomasz Bartczak DOBROSTAN W gospodarstwie znajduje się wydzielone miejsce do składowania
Bardziej szczegółowoINFORMACJE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW ROZPOCZYNAJĄCYCH / PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ W SEKTORZE SPOŻYWCZYM
INFORMACJE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW ROZPOCZYNAJĄCYCH / PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ W SEKTORZE SPOŻYWCZYM Przedsiębiorcy prowadzący produkcję lub obrót żywnością są zobowiązani do przestrzegania przepisów prawa
Bardziej szczegółowoProdukty lecznicze pod szczególnym nadzorem - wybrane kwestie prawne
Produkty lecznicze pod szczególnym nadzorem - wybrane kwestie prawne Ewa Rutkowska, Partner, Adwokat Agnieszka Zielińska Krywoniuk, Senior Associate, Adwokat "Pharmacovigilance w 2015 r. - nowa praktyka,
Bardziej szczegółowoHACCP- zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności Strona 1
CO TO JEST HACCP? HACCP ANALIZA ZAGROŻEŃ I KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI HAZARD ryzyko, niebezpieczeństwo, potencjalne zagrożenie przez wyroby dla zdrowia konsumenta ANALYSIS ocena, analiza, kontrola zagrożenia
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 8.3.2019 C(2019) 1786 final ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia 8.3.2019 r. ustanawiające przepisy dotyczące szczegółowych wymogów w zakresie szkolenia pracowników
Bardziej szczegółowoEtyka finansowania leczenia chorób rzadkich onkologicznych
Etyka finansowania leczenia chorób rzadkich onkologicznych Piotr Fiedor VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy Opracowano na podstawie źródeł udostępnionych w systemie informacji publicznej 11.08.2016
Bardziej szczegółowoUstawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych
Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych Ustawa z dnia 11 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Dz.U. 2004 nr 69 poz. 625 Tekst
Bardziej szczegółowow stołówkach szkolnych
Zasady Dobrej Praktyki Higienicznej w stołówkach szkolnych Magdalena Chojnowska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku SYSTEMY BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI Główny cel prawa żywnościowego zdefiniowany w Preambule
Bardziej szczegółowoWZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
SZCZEPIONKA WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ!
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowosulfadiazyny i 66,7 mg/g trimetoprimu
ANEKS I NAZWA, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC PRODUKTU LECZNICZEGO, GATUNKI ZWIERZĄT, DROGA PODANIA I PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU 1/7 Wnioskodawca lub podmiot odpowiedzialny
Bardziej szczegółowoANKIETA. Pytania/pola zaznaczone (*) są obowiązkowe. Prosimy wpisać N/A w przypadku gdy pole nie dotyczy twojego przedsiębiorstwa.
ANKIETA Informacje podane w niniejszej ankiecie mają charakter poufny i zostaną wykorzystane wyłącznie na potrzeby realizacji projektu TRAFOON. Analiza zawartych treści będzie pomocna w określeniu najistotniejszych
Bardziej szczegółowoNa czym polega odpowiedzialność firmy farmaceutycznej? Raport Społeczny. GlaxoSmithKline Pharmaceuticals
Na czym polega odpowiedzialność firmy farmaceutycznej? Raport Społeczny GlaxoSmithKline Pharmaceuticals 2009-2010 Jerzy Toczyski Prezes Zarządu GlaxoSmithKline Pharmaceuticals SA Od odpowiedzialności do
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo zdrowotne i jakość żywności
Projekt Nr POKL.08.01.01-635/10 pt. Szerzenie wiedzy pracowników sektora spożywczego kluczem do sukcesu przedsiębiorstw. współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Bardziej szczegółowodo ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (druk nr 841)
BIURO LEGISLACYJNE/ Materiał porównawczy M A T E R I A Ł P O R Ó W N AW C Z Y do ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (druk
Bardziej szczegółowoPodsumowanie najnowszych danych dotyczących oporności na antybiotyki w krajach Unii Europejskiej Dane z monitorowania sieci EARS-Net
EUROPEJSKI DZIEŃ WIEDZY O ANTYBIOTYKACH A European Health Initiative EUROPEJSKIE CENTRUM DS. ZAPOBIEGANIA Podsumowanie najnowszych danych dotyczących oporności na antybiotyki w krajach Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoDo Starosty Wąbrzeskiego
PLW-021/23/2014 Wąbrzeźno, dnia 11.04.2014 r. Do Starosty Wąbrzeskiego Sprawozdanie z działalności Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Wąbrzeźnie w roku 2013. Zadaniem Inspekcji Weterynaryjnej jest
Bardziej szczegółowoDo Starostwa Powiatowego w Wąbrzeźnie.
PLW-9111/25/2012 Wąbrzeźno, dnia 02.05.2012 r. Do Starostwa Powiatowego w Wąbrzeźnie. Sprawozdanie o stanie bezpieczeństwa sanitarno weterynaryjnego na terenie powiatu wąbrzeskiego za rok 2011. Zadaniem
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Nazwa przedmiotu/modułu. Farmakologia Kliniczna. Wydział Lekarski I. Nazwa kierunku studiów. Lekarski. Język przedmiotu
Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Wydział Lekarski I Lekarski Jednolite magisterskie stacjonarne polski SYLABUS Farmakologia Kliniczna
Bardziej szczegółowoz dnia 19 kwietnia 2006 r. (Dz. U. z dnia 26 kwietnia 2006 r.)
Dz.U.06.71.493 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 19 kwietnia 2006 r. w sprawie środków podejmowanych w związku ze zwalczaniem u drobiu wysoce zjadliwej grypy ptaków d. pomoru drobiu
Bardziej szczegółowoMoc Gatunki zwierząt. Postać farmaceutyczna. Samice psów. Enurace 50 Tabletki 50 mg
ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC PRODUKTU LECZNICZEGO, GATUNKI ZWIERZĄT, DROGA PODANIA I PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono
Bardziej szczegółowoInspekcja Weterynaryjna funkcjonuje na podstawie ustaw:
Działalność i kompetencje Administrator, 12.04.2012 Inspekcja Weterynaryjna funkcjonuje na podstawie ustaw: 1.Ustawy z dnia z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. Nr 121 z 2007 roku,
Bardziej szczegółowoPROJEKT OPINII. PL Zjednoczona w różnorodności PL 2013/0136(COD) 6.11.2013. Komisji Rybołówstwa. dla Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Rybołówstwa 6.11.2013 2013/0136(COD) PROJEKT OPINII Komisji Rybołówstwa dla Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu
Bardziej szczegółowoAmoksycylina 200 mg Kwas klawulanowy 50 mg Prednizolon 10 mg. Amoksycylina 200 mg Kwas klawulanowy 50 mg Prednizolon 10 mg
Aneks I Wykaz nazw, postaci farmaceutycznych, mocy produktu leczniczego weterynaryjnego, gatunków zwierząt, dróg podania, okresów karencji, wnioskodawców, podmiotów odpowiedzialnych posiadających pozwolenie
Bardziej szczegółowoInformacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie
brygatynib Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie Imię i nazwisko pacjenta: Dane lekarza (który przepisał lek Alunbrig ): Numer telefonu
Bardziej szczegółowoZintegrowany Wieloletni Plan Kontroli:czy ma coś wspólnego z rolnikiem?
.pl Zintegrowany Wieloletni Plan Kontroli:czy ma coś wspólnego z rolnikiem? Autor: Tadeusz Śmigielski Data: 21 stycznia 2016 Zintegrowany Wieloletni Plan Kontroli dla Polski na lata 2015-2019 brzmi niepokojąco,
Bardziej szczegółowoNazwa własna Nazwa generyczna Postać farmaceutyczna. Wodorobursztynian metyloprednizolonu. Wodorobursztynian metyloprednizolonu
Aneks I Wykaz nazw, postaci farmaceutycznych, mocy produktów leczniczych weterynaryjnych, gatunków zwierząt, dróg podania, wnioskodawców/podmiotów odpowiedzialnych posiadających pozwolenie na dopuszczenie
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZIALNE STOSOWANIE ŚRODKÓW PRZECIWDROBNOUSTROJOWYCH U ZWIERZĄT, OD KTÓRYCH POZYSKUJE SIĘ ŻYWNOŚĆ: OPINIA COPA-COGECA
AHW(12)1244:5 Bruksela, 20 kwietnia 2012 ODPOWIEDZIALNE STOSOWANIE ŚRODKÓW PRZECIWDROBNOUSTROJOWYCH U ZWIERZĄT, OD KTÓRYCH POZYSKUJE SIĘ ŻYWNOŚĆ: OPINIA COPA-COGECA Copa - Cogeca European Farmers European
Bardziej szczegółowoKiedy lekarz powinien decydować o wyborze terapii oraz klinicznej ocenie korzyści do ryzyka stosowania leków biologicznych lub biopodobnych?
Kiedy lekarz powinien decydować o wyborze terapii oraz klinicznej ocenie korzyści do ryzyka stosowania leków biologicznych lub biopodobnych? prof. dr hab. med.. Piotr Fiedor Warszawski Uniwersytet Medyczny
Bardziej szczegółowoCIBA-GEIGY Sintrom 4
CIBA-GEIGY Sintrom 4 Sintrom 4 Substancja czynna: 3-[a-(4-nitrofenylo-)-0- -acetyloetylo]-4-hydroksykumaryna /=acenocoumarol/. Tabletki 4 mg. Sintrom działa szybko i jest wydalany w krótkim okresie czasu.
Bardziej szczegółowoprowadzenie ewidencji wytwarzanych odpadów wraz z kartą przekazania odpadów 1
KTO OBOWIĄZEK TERMIN PODSTAWA PRAWNA OBOWIĄZKI LEKARZA PRZEDSIĘBIORCY 1. Podmioty lecznicze lekarze prowadzący praktyki zawodowe, wytwarzający odpady medyczne, z wyjątkiem: praktyk wyłącznie w przedsiębiorstwie
Bardziej szczegółowoOstre infekcje u osób z cukrzycą
Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT W SPRAWIE PRODUKCJI PIERWOTNEJ
Łowicz dn. 21.05.2015r. KOMUNIKAT W SPRAWIE PRODUKCJI PIERWOTNEJ Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łowiczu Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łowiczu przypomina że zgodnie z ustawą
Bardziej szczegółowoCHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków?
CHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków? BADANIE EPIDEMIOLOGICZNE Tylko 1,7% populacji dorosłych Polaków nie wymaga działań profilaktyczno-leczniczych w zakresie chorób przyzębia 1,7%
Bardziej szczegółowoDok. WK 5717/ Dok. WK 5717/17 REV /19 mi/pas/mk 1 LIFE.2.B. Rada Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej NOTA DO PUNKTU I/A Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Komitet Stałych Przedstawicieli / Rada Projekt konkluzji Rady w sprawie bioasekuracji, całościowej koncepcji jednolitego
Bardziej szczegółowoDiagnostyka mikrobiologiczna zakażeń krwi Paweł Zwierzewicz
Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń krwi Paweł Zwierzewicz Diagnostyka mikrobiologiczna sepsy oferta firmy biomerieux Automatyczne analizatory do posiewów krwi Automatyczne analizatory do identyfikacji
Bardziej szczegółowoMI(07)16P1 Bruksela, 17 października 2007 r. PROJEKT
Komitet ds. Rolniczych Organizacji Zawodowych w UE (COPA) Główny Komitet Spółdzielczości Rolniczej w UE (COGECA) MI(07)16P1 Bruksela, 17 października 2007 r. PROJEKT WSTĘPNE WNIOSKI GRUPY ROBOCZEJ COPA/COGECA
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia... 2011 r.
PROJEKT ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia... 2011 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia ewidencji leczenia zwierząt i dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej oraz wzorów tej ewidencji
Bardziej szczegółowoWniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 10.2.2012 r. COM(2012) 51 final 2012/0023 (COD) Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniające rozporządzenie (WE) nr 726/2004 odnośnie do nadzoru
Bardziej szczegółowoPROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH
PROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH 2010-2016 CO WARTO WIEDZIEĆ O GRYPIE Każdego roku na całym świecie zaraża się 5-10% populacji osób dorosłych i 20-30%dzieci Wirusy grypy ludzkiej łatwiej
Bardziej szczegółowoINFORMACJE. Na wspólny rynek można wprowadzać wyłącznie jaja spożywcze z ferm kur. zarejestrowanych i nadzorowanych przez Powiatowych Lekarzy
Konferencja Prasowa Krajowej Izby Producentów Drobiu i Pasz Centrum Prasowe PAP Warszawa, 13 sierpnia 2014 r. Zagrożenie życia i zdrowia konsumentów kupujących nieoznakowane jaja spożywcze INFORMACJE Tylko
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KUCHARZ
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: KUCHARZ przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO WETERYNARYJNEGO Baycox 2,5%, 2,5 g/100 ml, roztwór doustny dla kur i indyków 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Toltrazuryl
Bardziej szczegółowoAFRYKAŃSKI POMÓR ŚWIŃ REALNE ZAGROŻENIE
AFRYKAŃSKI POMÓR ŚWIŃ REALNE ZAGROŻENIE Michał Popiołek Biuro Zdrowia i Ochrony Zwierząt Główny Inspektorat Weterynarii Opis jednostki chorobowej Gatunki wrażliwe (Polska) ASF stanowi zagrożenie dla populacji
Bardziej szczegółowoStosowanie metod alternatywnych dla badań na zwierzętach do celów rozporządzenia REACH
Nr ref.: ECHA-11-FS-06-PL ISBN-13: 978-92-9217-610-5 Stosowanie metod alternatywnych dla badań na zwierzętach do celów rozporządzenia Jednym z głównych powodów opracowania i przyjęcia rozporządzenia był
Bardziej szczegółowoNarzędzie do obliczania kosztów i korzyści w dziedzinie zdrowia zwierząt: koszty niepowodzenia i prewencji
Narzędzie do obliczania kosztów i korzyści w dziedzinie zdrowia zwierząt: koszty niepowodzenia i prewencji Seminarium Zdrowie zwierząt w ekologicznym chowie bydła mlecznego w Polsce 15 marca 2016, Radom
Bardziej szczegółowoMinister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx
Bardziej szczegółowo6.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Mupirocin InfectoPharm przeznaczone do publicznej wiadomości
6.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Mupirocin InfectoPharm przeznaczone do publicznej wiadomości 6.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Infectopharm posiada pozwolenie
Bardziej szczegółowoProgram nadzoru stanu zdrowia zwierząt akwakultury oparty na ocenie ryzyka
Załącznik do pisma GIWz.401/R-42/2010 Program nadzoru stanu zdrowia zwierząt akwakultury oparty na ocenie ryzyka - wzory i wytyczne dla hodowców zwierząt akwakultury Dla podmiotów prowadzących działalność
Bardziej szczegółowoRegulacje prawne w zakresie badań naukowych. dr Monika Urbaniak
Regulacje prawne w zakresie badań naukowych dr Monika Urbaniak Badania naukowe mogą przyjąć postać badań interwencyjnych i eksperymentów medycznych Pojęcie: badanie nieinterwencyjne oznacza, że wybór terapii
Bardziej szczegółowoCZYM JEST SZCZEPIONKA?
CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany
Bardziej szczegółowoprzez zakład skonsolidowana lista ferm jaj konsumpcyjnych, uwzględniająca zmiany wprowadzone w roku poprzednim.
Wytyczne dla zakładów przetwórstwa jaj dotyczące zapewnienia zgodności ze Wspólnymi wymaganiami sanitarnoepidemiologicznymi i higienicznymi dotyczącymi towarów podlegających nadzorowi sanitarno-epidemiologicznemu
Bardziej szczegółowoPRODUKTY PROZDROWOTNE DLA ZWIERZĄT
PRODUKTY PROZDROWOTNE DLA ZWIERZĄT Produkty prozdrowotne dla zwierząt Ideą produkcji preparatów prozdrowotnych firmy INTERMAG jest zminimalizowanie stosowania antybiotyków dla zwierząt i jak najszersze
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. Woda do wstrzykiwań Baxter rozpuszczalnik do sporządzania leków pareneteralnych
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Woda do wstrzykiwań Baxter rozpuszczalnik do sporządzania leków pareneteralnych Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem
Bardziej szczegółowoWSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI
Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności 21.10.2016 2016/2903(RSP) WSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI złożony w następstwie pytania wymagającego
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowoKatarzyna Piskorz Wojewódzki Inspektor Weterynaryjny ds. bezpieczeństwa żywności Wojewódzki Inspektorat Weterynarii W Szczecinie
Nadzór organów Inspekcji Weterynaryjnej nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wykorzystywaną w zakładach produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego Katarzyna Piskorz Wojewódzki Inspektor
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe
Aneks II Wnioski naukowe 8 Wnioski naukowe Solu-Medrol 40 mg, proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań (zwany dalej Solu-Medrol ) zawiera metyloprednisolon i (jako substancję pomocniczą)
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE OCENY RYZYKA, ZASAD POSTĘPOWANIA I ŚRODKÓW ZAPOBIEGAWCZYCH W PRZYPADKU NARAŻENIA NA KONTAKT Z WIRUSEM H5N1.
GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE OCENY RYZYKA, ZASAD POSTĘPOWANIA I ŚRODKÓW ZAPOBIEGAWCZYCH W PRZYPADKU NARAŻENIA NA KONTAKT Z WIRUSEM H5N1. (opracowane na podstawie wytycznych
Bardziej szczegółowoOpis struktury zagadnień rozważanych w obszarach badawczych projektu Quality of Life w czasie spotkania #1 Perspektywa Dynamiki Systemów
Opis struktury zagadnień rozważanych w obszarach badawczych projektu Quality of Life w czasie spotkania #1 Perspektywa Dynamiki Systemów Elementy określone przez liderów sekcji w obszarze Biotechnologia
Bardziej szczegółowo17. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji i MOP.
7.12.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 377 E/131 11. zwraca uwagę, że wysokie bezrobocie i segmentację rynku pracy należy przezwyciężać, przyznając wszystkim pracownikom równe prawa oraz inwestując
Bardziej szczegółowo