Zarządzanie zasobami pamięci

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zarządzanie zasobami pamięci"

Transkrypt

1 Zarządzanie zasobami pamięci System operacyjny wykonuje programy umieszczone w pamięci operacyjnej. W pamięci operacyjnej przechowywany jest obecnie wykonywany program (proces) oraz niezbędne dane. Jeżeli system operacyjny obsługuje kilka procesów w pamięci muszą znajdować się poszczególne programy wraz z danymi (przynajmniej częściowo) procesy współdzielą dostępną pamięć. Po zakończeniu obsługi danego procesu (kończy się czas przeznaczony na obsługę zadania), następuje przełączenie kontekstu. Jeżeli nowy program znajduję się całkowicie w pamięci procesor wznawia pracę, jeżeli nie to program ładowany jest z pamięci pomocniczej (FLASH, HDD). Można wyróżnić cztery podstawowe sposoby zarządzania pamięcią: 1. Płaska przestrzeń adresowa, 2. Przydział ciągły, 3. Stronicowanie pamięci, 4. Segmentacja pamięci. Wymiana dwu procesów (swapping) 1

2 Płaska przestrzeń adresowa Obliczenia Adresy, dane odczyt Procesor zapis Adres logiczny = Adres fizyczny 2

3 MMU (Memory Management Unit) (1) MMU jest układem realizujących dostęp do pamięci fizycznej żądanej przez CPU. Zadania realizowane przez moduł zarządzający pamięcią: Translacja adresów logicznych na adresy pamięci fizycznej, Ochrona pamięci, kontrola uprawnień, Obsługa pamięci podręcznej, Zarządzanie szynami danych, przełączanie banków pamięci (mikrokontrolery 8-bitowe), Ułatwienie przełączania kontekstu (pamięć wykorzystywana przez proces, stos, itd...), Procesor ma bezpośredni dostęp do szybkiej pamięci statycznej, rejestrów oraz urządzeń mapowanych na pamięć, Dostęp do głównej pamięci może zająć więcej niż jeden cykl maszynowy (pamięci FLASH, HDD), Każdy proces pracuje w oddzielnej przestrzeni pamięci. 3

4 MMU (Memory Management Unit) (2) Translacja adresów logicznych na fizyczne Procesor Adres logiczny MMU Adres fizyczny Logiczna przestrzeń adresowa Adres logiczny = Adres fizyczny Fizyczna przestrzeń adresowa Adres logiczny, wirtualny (logical, virtual address) adres wygenerowany przez procesor Adres fizyczny (physical address) adres przetworzony przez jednostkę MMU, odzwierciedlający faktyczny adres w pamięci fizycznej. 4

5 Przydział ciągły Rejestr limitu Rejestr bazowy Adres logiczny Adres fizyczny CPU < Tak + Pamięć Nie Wyjątek przekroczenie dozwolonego obszaru pamięci umożliwia ochronę systemu operacyjnego, programów oraz danych. 5

6 Przydzielanie pamięci i planowanie długoterminowe 4 1 System operacyjny P1 4 1 System operacyjny P1 4 1 System operacyjny P1 4 1 System operacyjny P5 P4 P4 P P P P P

7 Stronicowanie pamięci Numer strony P m n 32-bit Odległość na stronie D n szyna adresowa: 24-bit przestrzeń adresowa: 32-bit rozmiar strony=512 B, n = 2^9 P = 2^23 rozmiar tablicy stron 2^23 Procesor Adres logiczny = P * rozmiar_strony + D Adres logiczny MMU Tablica stron Adres fizyczny Pamięć 31 Logiczna przestrzeń adresowa 2 m strony Rozmiar strony 2 n 31 Fizyczna przestrzeń adresowa - ramki Pamięć fizyczna podzielona jest na obszary o stałej długości m, tzw. ramki (frames), Pamięć logiczna podzielona jest na obszary o takiej samej długości jak ramki, tzw. strony (pages), długość obszarów jest potęgą liczby dwa w przedziale od 512 B do kilkunastu Mb. Proces zajmuje n stron pamięci (ostatnia strona nie jest wypełniona fragmentacja wewnętrzna) Jednostka MMU tłumaczy adresy logiczne na adresy fizyczne. 7

8 Obliczenie adresu fizycznego Rozmiar strony = 512 B Adres logiczny = 7 x = 3684 P = 7, D = 1 F = 3 Adres fizyczny = 3 x = Przesunięcie CPU P D F D Frame Frame 1 Frame 2 Frame 3 Frame 4 Frame 5 Frame 6 8

9 Strona Strona 1 Strona 2 Strona 3 Model stronicowania pamięci fizycznej i logicznej Lista wolnych ramek: Tablica stron Lista wolnych ramek:, 2, 5, Frame Frame 1 (strona ) Frame 2 Frame 3 (strona 2) Frame 4 (strona 1) Frame 5 Frame 6 Frame 7 (strona 3) 9

10 Tablica stron 32-bit Tablica stron Rozmiar strony 2 2 deskryptorów 4 kb = 2 12 Trójstopniowa tablica stron Rozmiar strony kb = bitów 7 bitów 6 bitów Tablica stron R/W U/S X Valid R/W U/S X Valid R/W U/S X Valid R/W U/S X Valid Czas dostępu do rejestrów asocjacyjnych: Czas dostępu do pamięci: 2 ns 1 ns Wsp. trafień (hit ratio) = 8 % Efektywny czas dostępu =,8 x 12 +,2 x 22 = 14 ns Wsp. trafień (hit ratio) = 98 % Efektywny czas dostępu =,98 x 12 +,2 x 22 = 122 ns 1

11 Tablica stron - MC684 11

12 Zastosowanie rejestrów asocjacyjnych Przesunięcie TLB translation look-aside buffers CPU P D F D 32-bit 32-bit Frame 1 Frame 2 Frame Bufory TLB Frame 3 Chybienie w TLB odwołanie do Tablicy stron Frame 4 Frame 5 Frame 6 12

13 Segmentacja Stos 14 Segment Podprogram Segment Funkcja SQRT Segment 1 Segment 3 Tablica symboli Program główny Segment Segment 3 Segment 2 Segment 4 Segment 2 Segment 1 13

14 Obliczenie adresu fizycznego Numer segmentu S Odległość D Numer segmentu Adres logiczny = S + D Granica Baza Tablica segmentów Adres fizyczny = Baza segmentu + D 14

15 Segmentacja - obliczanie adresu fizycznego Granica Baza 14 Segment CPU S D < Tablica segmentów Tak Segment 3 Segment 2 Segment 4 Adres logiczny Nie Wyjątek błąd adresowania Adres fizyczny 63 Segment 1 15

16 Segmentacja Stos 14 Segment Podprogram Segment Funkcja SQRT Segment 1 Segment 3 Tablica symboli Program główny Segment Segment 3 Segment 2 Segment 4 Segment 2 Segment 1 16

17 Rdzeń procesora ColdFire V4e z jednostką MMU 17

18 ColdFire V4e Procesor z rdzeniem V4e: MCF547x, MCF548x lub V5, 64 rejestry asocjacyjne TLB (32 dla pamięci programu i 32 dla pamięci danych), Obsługa wyjątków w przypadku niepowodzenia odczytu z pamięci (TLB miss), Rozmiar obsługiwanych stron: 1, 4, 8 kb i 1 MB, Jednostka MMU umożliwia uzyskanie poziomu trafności na poziomie 97% w odniesieniu, do procesora rodziny V4 (bez MMC), Obsługa uprawnień (użytkownik/superużytkownik, zapis/odczyt, pamięć wykonywalna), Dostęp do rejestrów TLB przez rejestry modułu MMC, Dostęp do urządzeń specjalnych mapowanych na pamięć (przerwania, urządzenia I/O) lub praca w trybie emulatora odbywa się przy wykorzystaniu adresów fizycznych. 18

19 Ramka stosu sytuacji wyjątkowych 19

20 Rejestr statusowy MMUSR 2

21 Rejestr konfiguracyjny MMUDR 21

22 Współpraca pamięci podręcznej z MMU CPU Virtual Address TLB Cached? Yes No Translate (MMU) Save Result Physical Address Physical Memory Data Read or Write (untranslated) 22

Współpraca procesora ColdFire z pamięcią

Współpraca procesora ColdFire z pamięcią Współpraca procesora ColdFire z pamięcią 1 Współpraca procesora z pamięcią zewnętrzną (1) ROM Magistrala adresowa Pamięć programu Magistrala danych Sygnały sterujące CS, OE Mikroprocesor FLASH, SRAM, DRAM

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie pamięcią operacyjną

Zarządzanie pamięcią operacyjną SOE Systemy Operacyjne Wykład 7 Zarządzanie pamięcią operacyjną dr inż. Andrzej Wielgus Instytut Mikroelektroniki i Optoelektroniki WEiTI PW Hierarchia pamięci czas dostępu Rejestry Pamięć podręczna koszt

Bardziej szczegółowo

Schematy zarzadzania pamięcia

Schematy zarzadzania pamięcia Schematy zarzadzania pamięcia Segmentacja podział obszaru pamięci procesu na logiczne jednostki segmenty o dowolnej długości. Postać adresu logicznego: [nr segmentu, przesunięcie]. Zwykle przechowywana

Bardziej szczegółowo

Układ sterowania, magistrale i organizacja pamięci. Dariusz Chaberski

Układ sterowania, magistrale i organizacja pamięci. Dariusz Chaberski Układ sterowania, magistrale i organizacja pamięci Dariusz Chaberski Jednostka centralna szyna sygnałow sterowania sygnały sterujące układ sterowania sygnały stanu wewnętrzna szyna danych układ wykonawczy

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Tydzień 12 Wspomaganie systemu operacyjnego: pamięć wirtualna Partycjonowanie Pamięć jest dzielona, aby mogło korzystać z niej wiele procesów. Dla jednego procesu przydzielana jest

Bardziej szczegółowo

architektura komputerów w. 8 Zarządzanie pamięcią

architektura komputerów w. 8 Zarządzanie pamięcią architektura komputerów w. 8 Zarządzanie pamięcią Zarządzanie pamięcią Jednostka centralna dysponuje zwykle duża mocą obliczeniową. Sprawne wykorzystanie możliwości jednostki przetwarzającej wymaga obecności

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie pamięcią. Od programu źródłowego do procesu. Dołączanie dynamiczne. Powiązanie programu z adresami w pamięci

Zarządzanie pamięcią. Od programu źródłowego do procesu. Dołączanie dynamiczne. Powiązanie programu z adresami w pamięci Zarządzanie pamięcią Przed wykonaniem program musi być pobrany z dysku i załadowany do pamięci. Tam działa jako proces. Podczas wykonywania, proces pobiera rozkazy i dane z pamięci. Większość systemów

Bardziej szczegółowo

Od programu źródłowego do procesu

Od programu źródłowego do procesu Zarządzanie pamięcią Przed wykonaniem program musi być pobrany z dysku i załadowany do pamięci. Tam działa jako proces. Podczas wykonywania, proces pobiera rozkazy i dane z pamięci. Większość systemów

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie pamięcią operacyjną zagadnienia podstawowe

Zarządzanie pamięcią operacyjną zagadnienia podstawowe Zarządzanie pamięcią operacyjną zagadnienia podstawowe Pamięć jako zasób systemu komputerowego Pamięć jest zasobem służący do przechowywania danych. Z punktu widzenia systemu pamięć jest zasobem o strukturze

Bardziej szczegółowo

3 Literatura. c Dr inż. Ignacy Pardyka (Inf.UJK) ASK SP.06 Rok akad. 2011/2012 2 / 22

3 Literatura. c Dr inż. Ignacy Pardyka (Inf.UJK) ASK SP.06 Rok akad. 2011/2012 2 / 22 ARCHITEKTURA SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH struktury procesorów ASK SP.06 c Dr inż. Ignacy Pardyka UNIWERSYTET JANA KOCHANOWSKIEGO w Kielcach Rok akad. 2011/2012 1 Maszyny wirtualne 2 3 Literatura c Dr inż. Ignacy

Bardziej szczegółowo

Wykład 7. Zarządzanie pamięcią

Wykład 7. Zarządzanie pamięcią Wykład 7 Zarządzanie pamięcią -1- Świat idealny a świat rzeczywisty W idealnym świecie pamięć powinna Mieć bardzo dużą pojemność Mieć bardzo krótki czas dostępu Być nieulotna (zawartość nie jest tracona

Bardziej szczegółowo

Pamięć. Jan Tuziemski Źródło części materiałów: os-book.com

Pamięć. Jan Tuziemski Źródło części materiałów: os-book.com Pamięć Jan Tuziemski Źródło części materiałów: os-book.com Cele wykładu Przedstawienie sposobów organizacji pamięci komputera Przedstawienie technik zarządzania pamięcią Podstawy Przed uruchomieniem program

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie pamięcią operacyjną

Zarządzanie pamięcią operacyjną Dariusz Wawrzyniak Plan wykładu Pamięć jako zasób systemu komputerowego hierarchia pamięci przestrzeń owa Wsparcie dla zarządzania pamięcią na poziomie architektury komputera Podział i przydział pamięci

Bardziej szczegółowo

Mikroinformatyka. Tryb wirtualny

Mikroinformatyka. Tryb wirtualny Mikroinformatyka Tryb wirtualny Tryb wirtualny z ochroną Wprowadzony w 80286. Rozbudowany w 80386. - 4 GB pamięci fizycznej, - 64 TB przestrzeni wirtualnej, - pamięć podzielona na segmenty o rozmiarze

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie pamięcią. Podstawy Wymiana (swapping). Przydział ciągły pamięci. Stronicowanie. Segmentacja. Segmentacja ze stronicowaniem.

Zarządzanie pamięcią. Podstawy Wymiana (swapping). Przydział ciągły pamięci. Stronicowanie. Segmentacja. Segmentacja ze stronicowaniem. Zarządzanie pamięcią Podstawy Wymiana (swapping). Przydział ciągły pamięci. Stronicowanie. Segmentacja. Segmentacja ze stronicowaniem. Zarządzanie pamięcią podstawy pamięć operacyjna (główna) (main memory,

Bardziej szczegółowo

SYSTEMY OPERACYJNE WYKLAD 4 - zarządzanie pamięcią

SYSTEMY OPERACYJNE WYKLAD 4 - zarządzanie pamięcią Wrocław 2007 SYSTEMY OPERACYJNE WYKLAD 4 - zarządzanie pamięcią Paweł Skrobanek C-3, pok. 323 e-mail: pawel.skrobanek@pwr.wroc.pl www.equus.wroc.pl/studia.html 1 PLAN: 2. Pamięć rzeczywista 3. Pamięć wirtualna

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie pamięcią w systemie operacyjnym

Zarządzanie pamięcią w systemie operacyjnym Zarządzanie pamięcią w systemie operacyjnym Cele: przydział zasobów pamięciowych wykonywanym programom, zapewnienie bezpieczeństwa wykonywanych procesów (ochrona pamięci), efektywne wykorzystanie dostępnej

Bardziej szczegółowo

PRZYDZIAŁ PAMIĘCI OPERACYJNEJ

PRZYDZIAŁ PAMIĘCI OPERACYJNEJ PRZYDZIAŁ PAMIĘCI OPERACYJNEJ dr inż. Krzysztof Patan Instytut Sterowania i Systemów Informatycznych Uniwersytet Zielonogórski k.patan@issi.uz.zgora.pl Wstęp Pamięć komputera wielka tablica słów (bajtów)

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ OPERACYJNĄ

ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ OPERACYJNĄ ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ OPERACYJNĄ Wiązanie adresów adr.symbol -> adr. względne ->adresy pamięci kompilacja; kod bezwzględny (*.com) ładowanie; kod przemieszczalny wykonanie adr.względne -> adr. bezwzględne

Bardziej szczegółowo

UTK ARCHITEKTURA PROCESORÓW 80386/ Budowa procesora Struktura wewnętrzna logiczna procesora 80386

UTK ARCHITEKTURA PROCESORÓW 80386/ Budowa procesora Struktura wewnętrzna logiczna procesora 80386 Budowa procesora 80386 Struktura wewnętrzna logiczna procesora 80386 Pierwszy prawdziwy procesor 32-bitowy. Zawiera wewnętrzne 32-bitowe rejestry (omówione zostaną w modułach następnych), pozwalające przetwarzać

Bardziej szczegółowo

Sprzętowe wspomaganie pamięci wirtualnej

Sprzętowe wspomaganie pamięci wirtualnej Sprzętowe wspomaganie pamięci wirtualnej Stanisław Skonieczny 6 grudnia 2002 Spis treści 1 Intel 2 1.1 Tryby pracy procesora............................... 2 1.2 Adresowanie liniowe................................

Bardziej szczegółowo

Procesor ma architekturę rejestrową L/S. Wskaż rozkazy spoza listy tego procesora. bgt Rx, Ry, offset nand Rx, Ry, A add Rx, #1, Rz store Rx, [Rz]

Procesor ma architekturę rejestrową L/S. Wskaż rozkazy spoza listy tego procesora. bgt Rx, Ry, offset nand Rx, Ry, A add Rx, #1, Rz store Rx, [Rz] Procesor ma architekturę akumulatorową. Wskaż rozkazy spoza listy tego procesora. bgt Rx, Ry, offset or Rx, Ry, A add Rx load A, [Rz] push Rx sub Rx, #3, A load Rx, [A] Procesor ma architekturę rejestrową

Bardziej szczegółowo

System pamięci. Pamięć wirtualna

System pamięci. Pamięć wirtualna System pamięci Pamięć wirtualna Pamięć wirtualna Model pamięci cache+ram nie jest jeszcze realistyczny W rzeczywistych systemach działa wiele programów jednocześnie Każdy może używać tej samej przestrzeni

Bardziej szczegółowo

System pamięci. Pamięć wirtualna

System pamięci. Pamięć wirtualna System pamięci Pamięć wirtualna Pamięć wirtualna Model pamięci cache+ram nie jest jeszcze realistyczny W rzeczywistych systemach działa wiele programów jednocześnie Każdy może używać tej samej przestrzeni

Bardziej szczegółowo

Organizacja typowego mikroprocesora

Organizacja typowego mikroprocesora Organizacja typowego mikroprocesora 1 Architektura procesora 8086 2 Architektura współczesnego procesora 3 Schemat blokowy procesora AVR Mega o architekturze harwardzkiej Wszystkie mikroprocesory zawierają

Bardziej szczegółowo

Przed wykonaniem program musi być pobrany z dysku i. Tam działa a jako proces. Podczas wykonywania, proces pobiera rozkazy i dane z

Przed wykonaniem program musi być pobrany z dysku i. Tam działa a jako proces. Podczas wykonywania, proces pobiera rozkazy i dane z Zarządzanie pamięcią Przed wykonaniem program musi być pobrany z dysku i załadowany adowany do pamięci. Tam działa a jako proces. Podczas wykonywania, proces pobiera rozkazy i dane z pamięci. Większo kszość

Bardziej szczegółowo

Podstawy. Podsystem zarządzania pamięcią - zadania: Wiązanie (binding) rozkazów i danych z adresami pamięci. W systemie wielozadaniowym:

Podstawy. Podsystem zarządzania pamięcią - zadania: Wiązanie (binding) rozkazów i danych z adresami pamięci. W systemie wielozadaniowym: W systemie wielozadaniowym: W pamięci wiele procesów jednocześnie Każdy proces potrzebuje pamięci na: Instrukcje (kod lub tekst) Dane statyczne (w programie) Dane dynamiczne (sterta, stos). System operacyjny

Bardziej szczegółowo

System pamięci. Pamięć wirtualna

System pamięci. Pamięć wirtualna System pamięci Pamięć wirtualna Pamięć wirtualna Model pamięci cache+ram nie jest jeszcze realistyczny W rzeczywistych systemach działa wiele programów jednocześnie Każdy może używać tej samej przestrzeni

Bardziej szczegółowo

Systemy operacyjne III

Systemy operacyjne III Systemy operacyjne III WYKŁAD Jan Kazimirski Pamięć wirtualna Stronicowanie Pamięć podzielona na niewielki bloki Bloki procesu to strony a bloki fizyczne to ramki System operacyjny przechowuje dla każdego

Bardziej szczegółowo

Stronicowanie w systemie pamięci wirtualnej

Stronicowanie w systemie pamięci wirtualnej Pamięć wirtualna Stronicowanie w systemie pamięci wirtualnej Stronicowanie z wymianą stron pomiędzy pamięcią pierwszego i drugiego rzędu. Zalety w porównaniu z prostym stronicowaniem: rozszerzenie przestrzeni

Bardziej szczegółowo

Hierarchia pamięci w systemie komputerowym

Hierarchia pamięci w systemie komputerowym Hierarchia pamięci w systemie komputerowym Aby procesor mógł do końca wykorzystać swą wysoką częstotliwość taktowania musi mieć możliwość odpowiednio szybkiego pobierania danych do przetworzenia. Pamięć

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie pamięcią. Zarządzanie pamięcią. Podstawy. Podsystem zarządzania pamięcią. Zadania podsystemu: W systemie wielozadaniowym:

Zarządzanie pamięcią. Zarządzanie pamięcią. Podstawy. Podsystem zarządzania pamięcią. Zadania podsystemu: W systemie wielozadaniowym: W systemie wielozadaniowym: Wpamięci wiele procesów jednocześnie Każdy proces potrzebuje pamięci na: Instrukcje (kod lub tekst) Dane statyczne (w programie) Dane dynamiczne (sterta, stos). System operacyjny

Bardziej szczegółowo

dr inż. Jarosław Forenc

dr inż. Jarosław Forenc Informatyka 2 Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny Elektrotechnika, semestr III, studia stacjonarne I stopnia Rok akademicki 2010/2011 Wykład nr 7 (24.01.2011) dr inż. Jarosław Forenc Rok akademicki

Bardziej szczegółowo

Systemy Operacyjne Zarządzanie pamięcią operacyjną

Systemy Operacyjne Zarządzanie pamięcią operacyjną Katedra Informatyki, Politechnika Świętokrzyska w Kielcach Kielce, 4 stycznia 2007 1 Zagadnienia podstawowe 1 Wiązanie adresów 2 Ładowanie dynamiczne 3 Łączenie dynamiczne 4 Nakładki 2 3 Przydział ciągłych

Bardziej szczegółowo

Od programu źródłowego do procesu

Od programu źródłowego do procesu Zarządzanie pamięcią Przed wykonaniem program musi być pobrany z dysku i załadowany do pamięci. Tam działa jako proces. Podczas wykonywania, proces pobiera rozkazy i dane z pamięci. Większość systemów

Bardziej szczegółowo

Zarz arz dzanie pam dzanie ięci ę ą

Zarz arz dzanie pam dzanie ięci ę ą Zarządzanie pamięcią Zarządzanie pamięcią Przed wykonaniem program musi być pobrany z dysku i załadowany do pamięci. Tam działa jako proces. Podczas wykonywania, proces pobiera rozkazy i dane z pamięci.

Bardziej szczegółowo

Wydajność systemów a organizacja pamięci, czyli dlaczego jednak nie jest aż tak źle. Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności.

Wydajność systemów a organizacja pamięci, czyli dlaczego jednak nie jest aż tak źle. Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności. Wydajność systemów a organizacja pamięci, czyli dlaczego jednak nie jest aż tak źle Krzysztof Banaś, Obliczenia wysokiej wydajności. 1 Organizacja pamięci Organizacja pamięci współczesnych systemów komputerowych

Bardziej szczegółowo

Zarz¹dzanie pamiêci¹

Zarz¹dzanie pamiêci¹ Zarz¹dzanie pamiêci¹ Wykonywaæ mo na jedynie program umieszczony w pamiêci g³ównej. Wi¹zanie instrukcji i danych z ami w pamiêci mo e siê odbywaæ w czasie: kompilacji: jeœli s¹ znane a priori y w pamiêci,

Bardziej szczegółowo

Zarz arz dzanie pam dzanie ięci ę ą

Zarz arz dzanie pam dzanie ięci ę ą Zarządzanie pamięcią Zarządzanie pamięcią Przed wykonaniem program musi być pobrany z dysku i załadowany do pamięci. Tam działa jako proces. Podczas wykonywania, proces pobiera rozkazy i dane z pamięci.

Bardziej szczegółowo

Księgarnia PWN: Włodzimierz Stanisławski, Damian Raczyński - Programowanie systemowe mikroprocesorów rodziny x86

Księgarnia PWN: Włodzimierz Stanisławski, Damian Raczyński - Programowanie systemowe mikroprocesorów rodziny x86 Księgarnia PWN: Włodzimierz Stanisławski, Damian Raczyński - Programowanie systemowe mikroprocesorów rodziny x86 Spis treści Wprowadzenie... 11 1. Architektura procesorów rodziny x86... 17 1.1. Model procesorów

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Wykład 7 Jan Kazimirski 1 Pamięć podręczna 2 Pamięć komputera - charakterystyka Położenie Procesor rejestry, pamięć podręczna Pamięć wewnętrzna pamięć podręczna, główna Pamięć zewnętrzna

Bardziej szczegółowo

Celem wykładu jest przedstawienie podejść do zarządzania jednym z kluczowych zasobów systemu komputerowego pamięcią operacyjną. Ponieważ zarządzanie

Celem wykładu jest przedstawienie podejść do zarządzania jednym z kluczowych zasobów systemu komputerowego pamięcią operacyjną. Ponieważ zarządzanie Celem wykładu jest przedstawienie podejść do zarządzania jednym z kluczowych zasobów systemu komputerowego pamięcią operacyjną. Ponieważ zarządzanie pamięcią operacyjną uwarunkowane jest rozwiązaniami

Bardziej szczegółowo

Podstawy. Pamięć wirtualna. (demand paging)

Podstawy. Pamięć wirtualna. (demand paging) Pamięć wirtualna Podstawy Podstawy Stronicowanie na żądanie Wymiana strony Przydział ramek Szamotanie (thrashing) Pamięć wirtualna (virtual memory) oddzielenie pamięci logicznej użytkownika od fizycznej.

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD. Zarządzanie pamięcią operacyjną

WYKŁAD. Zarządzanie pamięcią operacyjną WYKŁAD Zarządzanie pamięcią operacyjną Celem wykładu jest przedstawienie podejść do zarządzania jednym z kluczowych zasobów systemu komputerowego pamięcią operacyjną. Ponieważ zarządzanie pamięcią operacyjną

Bardziej szczegółowo

ARCHITEKTURA PROCESORA,

ARCHITEKTURA PROCESORA, ARCHITEKTURA PROCESORA, poza blokami funkcjonalnymi, to przede wszystkim: a. formaty rozkazów, b. lista rozkazów, c. rejestry dostępne programowo, d. sposoby adresowania pamięci, e. sposoby współpracy

Bardziej szczegółowo

Programowanie Niskopoziomowe

Programowanie Niskopoziomowe Programowanie Niskopoziomowe Wykład 4: Architektura i zarządzanie pamięcią IA-32 Dr inż. Marek Mika Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Amosa Komeńskiego W Lesznie Plan Wstęp Tryby pracy Rejestry

Bardziej szczegółowo

Architektura systemu komputerowego

Architektura systemu komputerowego Zakres przedmiotu 1. Wstęp do systemów mikroprocesorowych. 2. Współpraca procesora z pamięcią. Pamięci półprzewodnikowe. 3. Architektura systemów mikroprocesorowych. 4. Współpraca procesora z urządzeniami

Bardziej szczegółowo

Pamięć wirtualna w AS/400

Pamięć wirtualna w AS/400 Pamięć wirtualna w AS/400 Jan Posiadała 19 listopada 2002 1 Spis treści 1 Wpowadzenie - co to takiego AS/400 3 2 Organizacja pamięci 4 2.1 Koncepcja wymiany................................. 4 2.2 Koncepcja

Bardziej szczegółowo

Wykład 10 Zarządzanie pamięcią

Wykład 10 Zarządzanie pamięcią Wykład 10 Zarządzanie pamięcią część pierwsza: pamięć jądra Wojciech Kwedlo, Systemy Operacyjne II -1- Wydział Informatyki PB Sprzeczności przy projektowaniu systemu zarządzania pamięcią Implementuj możliwie

Bardziej szczegółowo

Systemy Operacyjne Pamięć wirtualna cz. 2

Systemy Operacyjne Pamięć wirtualna cz. 2 Systemy Operacyjne Pamięć wirtualna cz. 2 Arkadiusz Chrobot Katedra Informatyki, Politechnika Świętokrzyska w Kielcach Kielce, 20 stycznia 2007 1 1 Wstęp 2 Minimalna liczba ramek 3 Algorytmy przydziału

Bardziej szczegółowo

Architektura systemów informatycznych

Architektura systemów informatycznych Architektura systemów informatycznych Architektura i organizacja pamięci Literatura: Hyde R. 2005, Zrozumieć komputer, Profesjonalne programowanie Część 1, Helion, Gliwice Podstawowe elementy systemu komputerowego

Bardziej szczegółowo

Mikroinformatyka. Wielozadaniowość

Mikroinformatyka. Wielozadaniowość Mikroinformatyka Wielozadaniowość Zadanie Tryb chroniony przynajmniej jedno zadanie (task). Segment stanu zadania TSS (Task State Segment). Przestrzeń zadania (Execution Space). - segment kodu, - segment

Bardziej szczegółowo

Wybrane zagadnienia elektroniki współczesnej

Wybrane zagadnienia elektroniki współczesnej Wybrane zagadnienia elektroniki współczesnej y pracy, Marika Kuczyńska Fizyka Techniczna IV rok 20-03-2013, AGH prezentacji y pracy 1 2 y pracy 3 4 5 6 Jednostka wykonawcza, instrukcje (Marika) Rodzina

Bardziej szczegółowo

Programowanie na poziomie sprzętu. Tryb chroniony cz. 1

Programowanie na poziomie sprzętu. Tryb chroniony cz. 1 Tryb chroniony cz. 1 Moduł zarządzania pamięcią w trybie chronionym (z ang. PM - Protected Mode) procesorów IA-32 udostępnia: - segmentację, - stronicowanie. Segmentacja mechanizm umożliwiający odizolowanie

Bardziej szczegółowo

Podstawowe zagadnienia informatyki

Podstawowe zagadnienia informatyki Podstawowe zagadnienia informatyki Artur Opaliński (pokój E112) e-mail: (p. wykład administracyjny) URL: (p. wykład administracyjny) Obsługa pamięci Treść wykładu Adresowanie pamięci Architektury pamięci

Bardziej szczegółowo

Architektura Systemów Komputerowych. Rozwój architektury komputerów klasy PC

Architektura Systemów Komputerowych. Rozwój architektury komputerów klasy PC Architektura Systemów Komputerowych Rozwój architektury komputerów klasy PC 1 1978: Intel 8086 29tys. tranzystorów, 16-bitowy, współpracował z koprocesorem 8087, posiadał 16-bitową szynę danych (lub ośmiobitową

Bardziej szczegółowo

Architektura Systemów Komputerowych. Jednostka ALU Przestrzeń adresowa Tryby adresowania

Architektura Systemów Komputerowych. Jednostka ALU Przestrzeń adresowa Tryby adresowania Architektura Systemów Komputerowych Jednostka ALU Przestrzeń adresowa Tryby adresowania 1 Jednostka arytmetyczno- logiczna ALU ALU ang: Arythmetic Logic Unit Argument A Argument B A B Ci Bit przeniesienia

Bardziej szczegółowo

SOE Systemy Operacyjne Wykład 8 Pamięć wirtualna dr inż. Andrzej Wielgus

SOE Systemy Operacyjne Wykład 8 Pamięć wirtualna dr inż. Andrzej Wielgus SOE Systemy Operacyjne Wykład 8 Pamięć wirtualna dr inż. Andrzej Wielgus Instytut Mikroelektroniki i Optoelektroniki WEiTI PW Pamięć wirtualna Stronicowanie na żądanie większość współczesnych systemów

Bardziej szczegółowo

Organizacja pamięci wewnętrznej komputerów

Organizacja pamięci wewnętrznej komputerów Organizacja pamięci wewnętrznej komputerów 1. Własności systemów pamięci 2. Hierarchia pamięci. 3. Półprzewodnikowa pamięć główna 4. Pamięć cache. 5. Pamięć wirtualna. Własności systemów pamięci Położenie

Bardziej szczegółowo

System pamięci. Pamięć podręczna

System pamięci. Pamięć podręczna System pamięci Pamięć podręczna Technologia Static RAM (SRAM) Ułamki nanosekund, $500-$1000 za GB (2012r) Dynamic RAM (DRAM) 50ns 70ns, $10 $20 za GB Pamięci Flash 5000-50000 ns, $0.75 - $1 Dyski magnetyczne

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie pamięcią operacyjną i pamięć wirtualna

Zarządzanie pamięcią operacyjną i pamięć wirtualna Zarządzanie pamięcią operacyjną i pamięć wirtualna Pamięć jako zasób systemu komputerowego. Wsparcie dla zarządzania pamięcią na poziomie architektury komputera. Podział i przydział pamięci. Obraz procesu

Bardziej szczegółowo

Architektura mikroprocesorów z rdzeniem ColdFire

Architektura mikroprocesorów z rdzeniem ColdFire Architektura mikroprocesorów z rdzeniem ColdFire 1 Rodzina procesorów z rdzeniem ColdFire Rdzeń ColdFire V1: uproszczona wersja rdzenia ColdFire V2. Tryby adresowania, rozkazy procesora oraz operacje MAC/EMAC/DIV

Bardziej szczegółowo

Programowanie Niskopoziomowe

Programowanie Niskopoziomowe Programowanie Niskopoziomowe Wykład 3: Architektura procesorów x86 Dr inż. Marek Mika Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Amosa Komeńskiego W Lesznie Plan Pojęcia ogólne Budowa mikrokomputera Cykl

Bardziej szczegółowo

Pamięć Wirtualna w Linuksie 2.4

Pamięć Wirtualna w Linuksie 2.4 Pamięć Wirtualna w Linuksie 2.4 Jarosław Bąbel 10 grudnia 2002 1 Spis treści 1 Segmentacja 3 2 Odwzorowanie wirtualnej przestrzeni adresowej procesu 3 3 Stronicowanie 4 3.1 Najważniejsze informacje związane

Bardziej szczegółowo

Pamięci półprzewodnikowe w oparciu o książkę : Nowoczesne pamięci. Ptc 2013/2014 13.12.2013

Pamięci półprzewodnikowe w oparciu o książkę : Nowoczesne pamięci. Ptc 2013/2014 13.12.2013 Pamięci półprzewodnikowe w oparciu o książkę : Nowoczesne pamięci półprzewodnikowe, Betty Prince, WNT Ptc 2013/2014 13.12.2013 Pamięci statyczne i dynamiczne Pamięci statyczne SRAM przechowywanie informacji

Bardziej szczegółowo

Zbigniew S. Szewczak Podstawy Systemów Operacyjnych

Zbigniew S. Szewczak Podstawy Systemów Operacyjnych Zbigniew S. Szewczak Podstawy Systemów Operacyjnych Wykład 9 Zarządzanie pamięcią. Toruń, 2004 Działanie systemu Peryferia Komputer Procesy Pamięć System Sterowanie Linie komunikacyjne Wejście- Wyjście

Bardziej szczegółowo

Architektura systemów informatycznych

Architektura systemów informatycznych Architektura systemów informatycznych Architektura i organizacja pamięci Literatura: Hyde R. 2005, Zrozumieć komputer, Profesjonalne programowanie Część 1, Helion, Gliwice Podstawowe elementy systemu komputerowego

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów

Architektura komputerów Architektura komputerów Wykład 3 Jan Kazimirski 1 Podstawowe elementy komputera. Procesor (CPU) 2 Plan wykładu Podstawowe komponenty komputera Procesor CPU Cykl rozkazowy Typy instrukcji Stos Tryby adresowania

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ OPERACYJNĄ

ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ OPERACYJNĄ ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ OPERACYJNĄ Wiązanie adresów adr.symbol -> adr. względne ->adresy pamięci kompilacja; kod bezwzględny (*.com) ładowanie; kod przemieszczalny wykonanie adr.względne -> adr. bezwzględne

Bardziej szczegółowo

Systemy operacyjne III

Systemy operacyjne III Systemy operacyjne III WYKŁAD 2 Jan Kazimirski 1 Procesy w systemie operacyjnym 2 Proces Współczesne SO w większości są systemami wielozadaniowymi. W tym samym czasie SO obsługuje pewną liczbę zadań procesów

Bardziej szczegółowo

Informatyka 2. Wykład nr 10 ( ) Plan wykładu nr 10. Politechnika Białostocka. - Wydział Elektryczny. ext2. ext2. dr inŝ.

Informatyka 2. Wykład nr 10 ( ) Plan wykładu nr 10. Politechnika Białostocka. - Wydział Elektryczny. ext2. ext2. dr inŝ. Rok akademicki 2008/2009, Wykład nr 10 2/32 Plan wykładu nr 10 Informatyka 2 Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny Elektrotechnika, semestr III, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki

Bardziej szczegółowo

Systemy operacyjne Zarządzanie pamięcią

Systemy operacyjne Zarządzanie pamięcią Systemy operacyjne Zarządzanie pamięcią [] Zarządzanie pamięcią Czego programiści oczekują od pamięci systemu: by była duża, by była szybka, by była nieulotna. Hierarchia pamięci: mała szybka droga pamięć

Bardziej szczegółowo

Architektura systemu komputerowego

Architektura systemu komputerowego Architektura systemu komputerowego Klawiatura 1 2 Drukarka Mysz Monitor CPU Sterownik dysku Sterownik USB Sterownik PS/2 lub USB Sterownik portu szeregowego Sterownik wideo Pamięć operacyjna Działanie

Bardziej szczegółowo

4. Procesy pojęcia podstawowe

4. Procesy pojęcia podstawowe 4. Procesy pojęcia podstawowe 4.1 Czym jest proces? Proces jest czymś innym niż program. Program jest zapisem algorytmu wraz ze strukturami danych na których algorytm ten operuje. Algorytm zapisany bywa

Bardziej szczegółowo

Mikroprocesory rodziny INTEL 80x86

Mikroprocesory rodziny INTEL 80x86 Mikroprocesory rodziny INTEL 80x86 Podstawowe wła ciwo ci procesora PENTIUM Rodzina procesorów INTEL 80x86 obejmuje mikroprocesory Intel 8086, 8088, 80286, 80386, 80486 oraz mikroprocesory PENTIUM. Wprowadzając

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY INFORMATYKI

PODSTAWY INFORMATYKI PODSTAWY INFORMATYKI dr inż. Krzysztof Małecki Magistrala Procesor Pamięć Układy I/O PAMIĘĆ 10011101 10000001......... ADRES 125 126 127 128 129 130 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 Pamięci

Bardziej szczegółowo

Architektura komputerów egzamin końcowy

Architektura komputerów egzamin końcowy Architektura komputerów egzamin końcowy Warszawa, dn. 25.02.11 r. I. Zaznacz prawidłową odpowiedź (tylko jedna jest prawidłowa): 1. Czteroetapowe przetwarzanie potoku architektury superskalarnej drugiego

Bardziej szczegółowo

Procesory. Schemat budowy procesora

Procesory. Schemat budowy procesora Procesory Procesor jednostka centralna (CPU Central Processing Unit) to sekwencyjne urządzenie cyfrowe którego zadaniem jest wykonywanie rozkazów i sterowanie pracą wszystkich pozostałych bloków systemu

Bardziej szczegółowo

Pamięć wirtualna. Przygotował: Ryszard Kijaka. Wykład 4

Pamięć wirtualna. Przygotował: Ryszard Kijaka. Wykład 4 Pamięć wirtualna Przygotował: Ryszard Kijaka Wykład 4 Wstęp główny podział to: PM- do pamięci masowych należą wszelkiego rodzaju pamięci na nośnikach magnetycznych, takie jak dyski twarde i elastyczne,

Bardziej szczegółowo

CompactPCI. PCI Industrial Computers Manufacturers Group (PICMG)

CompactPCI. PCI Industrial Computers Manufacturers Group (PICMG) PCI Industrial Computers Manufacturers Group (PICMG) nowy standard; nowa jakość komputerów realizujących krytyczne zadania w systemach pracujących w trudnych warunkach; Baza specyfikacji: format kaset

Bardziej szczegółowo

dr inż. Jarosław Forenc

dr inż. Jarosław Forenc Informatyka 2 Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny Elektrotechnika, semestr III, studia stacjonarne I stopnia Rok akademicki 2009/2010 Wykład nr 8 (29.01.2009) dr inż. Jarosław Forenc Rok akademicki

Bardziej szczegółowo

Pamięć wirtualna. Jan Tuziemski Źródło części materiałów: os-book.com

Pamięć wirtualna. Jan Tuziemski Źródło części materiałów: os-book.com Pamięć wirtualna Jan Tuziemski Źródło części materiałów: os-book.com Pamięć wirtualna Na poprzednich wykładach omówiono sposoby zarządzania pamięcią Są one potrzebne ponieważ wykonywane rozkazy procesów

Bardziej szczegółowo

dr inŝ. Jarosław Forenc

dr inŝ. Jarosław Forenc Rok akademicki 2009/2010, Wykład nr 8 2/19 Plan wykładu nr 8 Informatyka 2 Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny Elektrotechnika, semestr III, studia stacjonarne I stopnia Rok akademicki 2009/2010

Bardziej szczegółowo

4. Procesy pojęcia podstawowe

4. Procesy pojęcia podstawowe 4. Procesy pojęcia podstawowe 4.1 Czym jest proces? Proces jest czymś innym niż program. Program jest zapisem algorytmu wraz ze strukturami danych na których algorytm ten operuje. Algorytm zapisany bywa

Bardziej szczegółowo

Nakładki. Kod przebiegu 2: 80 kb Tablica symboli: 20 kb wspólne podprogramy: 30 kb Razem: 200 kb

Nakładki. Kod przebiegu 2: 80 kb Tablica symboli: 20 kb wspólne podprogramy: 30 kb Razem: 200 kb Pamięć wirtualna Nakładki Nakładki są potrzebne jeśli proces jest większy niż ilość dostępnej pamięci. Przykład - dwuprzebiegowy asembler mamy do dyspozycji 150 kb pamięci, a poszczególne elementy zadania

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do informatyki i użytkowania komputerów. Kodowanie informacji System komputerowy

Wprowadzenie do informatyki i użytkowania komputerów. Kodowanie informacji System komputerowy 1 Wprowadzenie do informatyki i użytkowania komputerów Kodowanie informacji System komputerowy Kodowanie informacji 2 Co to jest? bit, bajt, kod ASCII. Jak działa system komputerowy? Co to jest? pamięć

Bardziej szczegółowo

Architektura komputera. Cezary Bolek. Uniwersytet Łódzki. Wydział Zarządzania. Katedra Informatyki. System komputerowy

Architektura komputera. Cezary Bolek. Uniwersytet Łódzki. Wydział Zarządzania. Katedra Informatyki. System komputerowy Wstęp do informatyki Architektura komputera Cezary Bolek cbolek@ki.uni.lodz.pl Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania Katedra Informatyki System komputerowy systemowa (System Bus) Pamięć operacyjna ROM,

Bardziej szczegółowo

dr inż. Jarosław Forenc

dr inż. Jarosław Forenc Informatyka 2 Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny Elektrotechnika, semestr III, studia stacjonarne I stopnia Rok akademicki 2016/2017 Wykład nr 7 (11.01.2017) Rok akademicki 2016/2017, Wykład

Bardziej szczegółowo

System pamięci. Pamięć podręczna

System pamięci. Pamięć podręczna System pamięci Pamięć podręczna Technologia Static RAM (SRAM) Ułamki nanosekund, $500-$1000 za GB (2012r) Dynamic RAM (DRAM) 50ns 70ns, $10 $20 za GB Pamięci Flash 5000-50000 ns, $0.75 - $1 Dyski magnetyczne

Bardziej szczegółowo

Wstęp do informatyki. System komputerowy. Magistrala systemowa. Architektura komputera. Cezary Bolek

Wstęp do informatyki. System komputerowy. Magistrala systemowa. Architektura komputera. Cezary Bolek Wstęp do informatyki Architektura komputera Cezary Bolek cbolek@ki.uni.lodz.pl Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania Katedra Informatyki System komputerowy systemowa (System Bus) Pamięć operacyjna ROM,

Bardziej szczegółowo

przypisanie różnym strukturom programowym tych samych obszarów pamięci fizycznej

przypisanie różnym strukturom programowym tych samych obszarów pamięci fizycznej 1 Arytmetyka 1.1 Reprezentacja danych 1.1.1 Kod znak moduł Intuicyjną metodą reprezentacji liczb całkowitych jest osobne kodowanie znaku + albo - i wartości bezwzględnej liczby. Kod 0... reprezentuje liczbę

Bardziej szczegółowo

Wstęp do informatyki. Architektura co to jest? Architektura Model komputera. Od układów logicznych do CPU. Automat skończony. Maszyny Turinga (1936)

Wstęp do informatyki. Architektura co to jest? Architektura Model komputera. Od układów logicznych do CPU. Automat skończony. Maszyny Turinga (1936) Wstęp doinformatyki Architektura co to jest? Architektura Model komputera Dr inż Ignacy Pardyka Slajd 1 Slajd 2 Od układów logicznych do CPU Automat skończony Slajd 3 Slajd 4 Ile jest automatów skończonych?

Bardziej szczegółowo

Architektura mikroprocesorów z rdzeniem ColdFire

Architektura mikroprocesorów z rdzeniem ColdFire Architektura mikroprocesorów z rdzeniem ColdFire 1 Obsługa sytuacji wyjątkowych (Exception Processing) 2 Wyjątki Wyjątek (ang. exception) mechanizm kontroli przepływu danych występujący w mikroprocesorach

Bardziej szczegółowo

Ograniczenia efektywności systemu pamięci

Ograniczenia efektywności systemu pamięci Ograniczenia efektywności systemu pamięci Parametry pamięci : opóźnienie (ang. latency) - czas odpowiedzi pamięci na żądanie danych przez procesor przepustowość systemu pamięci (ang. bandwidth) - ilość

Bardziej szczegółowo

przypisanie różnym strukturom programowym tych samych obszarów pamięci fizycznej

przypisanie różnym strukturom programowym tych samych obszarów pamięci fizycznej 1 Arytmetyka 1.1 Reprezentacja danych 1.1.1 Kod znak moduł Intuicyjną metodą reprezentacji liczb całkowitych jest osobne kodowanie znaku + albo - i wartości bezwzględnej liczby. Kod 0... reprezentuje liczbę

Bardziej szczegółowo

Architektura systemów komputerowych. dr Artur Bartoszewski

Architektura systemów komputerowych. dr Artur Bartoszewski Architektura systemów komputerowych dr Artur Bartoszewski Procesor część II Rejestry procesora dostępne programowo A B D H PC SP F C E L A Akumulator Zawiera jeden z operandów działania i do niego przekazywany

Bardziej szczegółowo

Działanie systemu operacyjnego

Działanie systemu operacyjnego Budowa systemu komputerowego Działanie systemu operacyjnego Jednostka centralna dysku Szyna systemowa (magistrala danych) drukarki pamięci operacyjnej I NIC sieci Pamięć operacyjna Przerwania Przerwania

Bardziej szczegółowo

Architektura systemów komputerowych. dr Artur Bartoszewski

Architektura systemów komputerowych. dr Artur Bartoszewski Architektura systemów komputerowych dr Artur Bartoszewski Procesor część II Rejestry procesora dostępne programowo A B D H PC SP F C E L A Akumulator Zawiera jeden z operandów działania i do niego przekazywany

Bardziej szczegółowo

Budowa systemów komputerowych

Budowa systemów komputerowych Budowa systemów komputerowych Krzysztof Patan Instytut Sterowania i Systemów Informatycznych Uniwersytet Zielonogórski k.patan@issi.uz.zgora.pl Współczesny system komputerowy System komputerowy składa

Bardziej szczegółowo