ZAUFANIE DO INSTYTUCJI

Transkrypt

1 K.044/06 ZANIE DO INSTYTUCJI Warszawa, czerwiec 2006 roku W sondaŝu zrealizowanym w kwietniu TNS OBOP spytał Polaków o stosunek do 64 instytucji i organizacji. Wśród nich największym zaufaniem Polacy obdarzyli straŝ poŝarną (90%), pogotowie ratunkowe (85%), szkoły publiczne (z wyłączeniem szkolnictwa wyŝszego 83%), wyŝsze uczelnie państwowe (81%), wojsko (80%) i Pocztę Polską (79%). Co najmniej siedmiu na dziesięciu badanych pozytywnie wypowiadało się Ŝe o Polski Radiu SA, Unii Europejskiej (po 73%), Kościele katolickim, policji i ONZ (po 70%). Najwięcej nieufności budzą Sejm (nieufność wyraŝało 76% badanych) i Senat (69%). Co najmniej połowa pytanych deklarowała brak zaufania wobec rządu (63%), prezydenta (57%), związku Samoobrona, sądów powszechnych (po 53%) oraz związków OPZZ i Sądu Lustracyjnego (po 50%). Najwięcej trudności (co najmniej 30%) sprawiło badanym wypowiadanie się na temat Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (nie potrafiło ustosunkować się wobec tej instytucji 43% pytanych), Związku Kółek i Organizacji Rolniczych (41%), wojewody ze swojego województwa (39%), starosty powiatu, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (po 37%), Giełdy Papierów Wartościowych (36%), słuŝby więziennej (35%), Rzecznika Interesu Publicznego (33%), Rzecznika Praw Dziecka (31%) oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnego Biura Śledczego i Rady Polityki PienięŜnej (po 30%). W porównaniu z poprzednim badaniem, które realizowaliśmy ponad dwa i pół roku temu (wrzesień 2003 r.) największe zmiany nastąpiły w stosunku do instytucji politycznych. Przede wszystkim - premiera, prezydenta, rządu, ale Ŝe Unii Europejskiej i związku zawodowego NSZZ Solidarność. Największa zmiana w deklarowanym zaufaniu Polaków do instytucji nastąpiła wobec premiera ocena netto poprawiła się o 78 pkt proc. (odsetek osób deklarujących zaufanie wzrósł o 40 pkt proc., a nieufność spadł o 38 pkt proc.), wobec okresu, gdy urząd ten sprawował Leszek Miller. Druga pod względem skali zmiana dotyczy notowań prezydenta: w przypadku tej instytucji ocena netto obniŝyła się o 57 pkt (spadek zaufania o 28 pkt proc, przy wzroście nieufności o 29 pkt proc.), w stosunku do okresu, gdy na fotelu prezydenckim zasiadał Aleksander Kwaśniewski. Wśród innych instytucji, które w porównaniu z poprzednim badaniem odnotowały wysoki wzrost ufności netto znalazły się Ŝe poza premierem: rząd (+33 pkt), Unia Europejska (+26 pkt), a Ŝe związek NSZZ Solidarność (o 25 pkt). Wyniki ufności netto o co najmniej 10 pkt lepsze uzyskały ponadto: Rada Polityki PienięŜnej (14 pkt), Fundusze Emerytalne (13 pkt), Prokuratura, związki OPZZ (po 11 pkt) i banki prywatne (10 pkt). Z kolei spadek ufności netto poza instytucją prezydenta odnotowały Ŝe (na poziomie co najmniej - 10 pkt): Rzecznik Praw Dziecka (spadek o 17 pkt), Telekomunikacja Polska (-13 pkt), radiowe rozgłośnie komercyjne, wójtowie / burmistrzowie / prezydenci miast i gmin (spadki po 12 pkt) oraz Poczta Polska i Instytut Pamięci Narodowej (po -10 pkt). Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Wspólna 56; Warszawa; NIP: ; REGON: Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A. XX Oddział w Warszawie; Nr konta: ; Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydział Gospodarczy KRS ; Kapitał Zakładowy: ,00 zł t ; f e office@tns-global.pl;

2 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: TNS OBOP. W kwietniu 2006 r. TNS OBOP przeprowadził badanie zaufania do instytucji 1. Ostatnio tego typu sondaŝ zrealizowaliśmy we wrześniu 2003 r. Prezentowane zmiany w stosunku Polaków do instytucji dotyczyć więc będą ponad dwuipółletniego okresu, jaki dzieli obecne badanie od poprzedniego. W najnowszym badaniu zapytaliśmy Polaków o stosunek do sześćdziesięciu czterech instytucji. RANKING INSTYTUCJI Największym zaufaniem Polaków cieszy się straŝ poŝarna zaufanie do niej deklaruje dziewięciu na dziesięciu pytanych. Wysokie miejsce w rankingu (ufność deklarowana przez co najmniej 80% badanych) zajmuje Ŝe pogotowie ratunkowe szkolnictwo publiczne oraz wojsko. W sumie, wśród sześćdziesięciu czterech instytucji, o które pytaliśmy, w przypadku trzydziestu czterech zaufanie wyraŝała połowa lub więcej badanych. Wśród instytucji, które budzą najwięcej nieufności w czołówce rankingu znajdują się naczelne instytucje władzy: na pierwszym miejscu znajduje się Sejm (76%), na drugim Senat (69%), na trzecim rząd (63%), a na czwartym prezydent (57%). Połowa lub więcej pytanych nie darzy zaufaniem związku Samoobrona, sądów (po 53%), związków OPZZ i Sądu Lustracyjnego (50%). Najwięcej trudności z oceną (co najmniej 35% odpowiedzi trudno powiedzieć ) mieli badani wypowiadając się na temat Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (43%), Związku Kółek i Organizacji Rolniczych (41%), wojewody swojego województwa (39%), starosty swojego powiatu, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (po 37%), Giełdy Papierów Wartościowych (36%) oraz słuŝby więziennej (35%). Średnio badani deklarowali zaufanie do 33 instytucji, nieufność wobec 19, natomiast kłopoty z oceną sprawiało średnio 11 instytucji na sześćdziesiąt cztery, o które pytaliśmy. 1 SondaŜ zrealizowano w dniach 6-10 kwietnia 2006 r. na ogólnopolskiej losowej reprezentatywnej próbie 1005 mieszkańców Polski powyŝej 15 roku Ŝycia. Maksymalny statystyczny błąd pomiaru dla tej wielkości próby wynosi +/- 3%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2

3 Dane w proc. Ufność netto w pkt proc. RÓśNEGO RODZAJU INSTYTUCJE I ORGANIZACJE MOGĄ CIESZYĆ SIĘ W SPOŁECZEŃSTWIE RÓśNYM ZANIEM. CZY PAN(I) OSOBIŚCIE DARZY ZANIEM NASTĘPUJĄCE INSTYTUCJE: Raczej Raczej nie NIE Zdecydo -wanie nie Trudno powiedzieć UFNOŚĆ NETTO StraŜ poŝarną Pogotowie ratunkowe Szkoły publiczne, państwowe (bez szkolnictwa wyŝszego) WyŜsze uczelnie publiczne, państwowe Wojsko Pocztę Polską Polskie Radio S.A Unię Europejską Kościół katolicki Policję Organizację Narodów Zjednoczonych ONZ Banki państwowe Prywatne stacje telewizyjne Narodowy Bank Polski Prasę Szkoły społeczne, prywatne (bez szkolnictwa wyŝszego) Telewizję Polską S.A Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne NATO Pakt Północnoatlantycki Europejski Trybunał Sprawiedliwości Polskie Koleje Państwowe - PKP WyŜsze uczelnie prywatne Polskie Linie Lotnicze LOT Parlament Europejski Premiera Państwową Komisję Wyborczą NajwyŜszą Izbę Kontroli NIK Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów StraŜ graniczną Sąd NajwyŜszy Instytut Pamięci Narodowej Trybunał Konstytucyjny Telekomunikację Polską S.A Rzecznika Praw Obywatelskich Wójta (burmistrza, prezydenta) z Pana(i) gminy (miasta) Państwową Inspekcję Pracy Rzecznika Praw Dziecka Banki prywatne Urzędy celne Prokuraturę Giełdę Papierów Wartościowych Urzędy skarbowe Centralne Biuro Śledcze Prezydenta Sądy Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS Fundusze Emerytalne Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego Rzecznika Interesu Publicznego Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Radę Polityki PienięŜnej SłuŜbę więzienną Krajową Radę Radiofonii i Telewizji Rząd Sąd Lustracyjny Związek zawodowy NSZZ Solidarność Starostę z Pana(i) powiatu Wojewodę z Pana(i) województwa Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Senat Związki zawodowe OPZZ Związek Kółek i Organizacji Rolniczych Sejm Związek zawodowy Samoobrona

4 Przyjrzyjmy się bliŝej instytucjom działającym w róŝnych obszarach Ŝycia społecznego (obszary te zostały określone bardzo umownie, a niektóre instytucje moŝna zaklasyfikować do więcej niŝ jednej z wyodrębnionych grup, niemniej jednak warto przyjrzeć się, jak na tle innych instytucji podobnego typu wypadają). ZANIE DO MEDIÓW Media w Polsce prasa, radio i telewizja (zarówno publiczne jak i prywatne) cieszą się duŝym społecznym zaufaniem ufa im przeszło trzy piąte Polaków, Wśród nich na pierwsze miejsce wysuwa się Polskie Radio SA. z najwyŝszą oceną netto (ocena netto stanowi róŝnicę między ocenami pozytywnymi a negatywnymi) powyŝej 50 punktów. Na tle prasy, radia i telewizji prywatnej i publicznej niekorzystnie prezentuje się Krajowa Rada Radiofonii, która spotyka się z większą krytyką niŝ akceptacją ze strony respondentów (ocena netto z ujemnym wynikiem -13 pkt). ZANIE DO MEDIÓW Trudno Dane w proc. nie wanie nie netto Raczej Raczej NIE Zdecydo- ufność Ufność netto w pkt proc. powiedzieć Polskie Radio SA Prywatne stacje telewizyjne Prasę Telewizję Polską SA Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne Krajową Radę Radiofonii i Telewizji ZANIE DO INSTYTUCJI WŁADZY Wśród instytucji władzy największym zaufaniem cieszy się premier, zaufanie do którego deklaruje niemal sześciu na dziesięciu pytanych. Niemal połowa pozytywnie 2 Badanie realizowane było jeszcze w czasie gdy prezesem TVP był Jan Dworak 4

5 wypowiada się na temat wójta, burmistrza, prezydenta ze swojej gminy lub miasta. Z największą nieufnością spotykają się z kolei Sejm, Senat, rząd i prezydent, które to instytucje wywołują nieufność u ponad połowy respondentów, otwierając czołówkę rankingu badanych instytucji obdarzanych największą nieufnością. O ile w przypadku tych czterech instytucji mieliśmy do czynienia z wyraźną przewagą ocen negatywnych nad pozytywnymi co wyraźnie pokazuje ocena netto to w przypadku premiera i wójtów / burmistrzów / prezydentów miast / gmin nad negatywnymi wyraźnie przewaŝały oceny pozytywne. Sporo kłopotów sprawiło badanym wypowiedzenie się na temat swojego wojewody i starosty powiatu niemal dwie piąte pytanych odpowiadało trudno powiedzieć. Dane w proc. Ufność netto w pkt proc. ZANIE DO INSTYTUCJI WŁADZY Raczej Raczej nie NIE nie Trudno powiedzieć ufność netto Premiera Wójta (burmistrza, prezydenta) z Pana(i) gminy (miasta) Prezydenta Rząd Starostę z Pana(i) powiatu Wojewodę z Pana(i) województwa Senat Sejm ZANIE DO INSTYTUCJI MIĘDZYNARODOWYCH Wszystkie pięć instytucji międzynarodowych, o które zapytaliśmy w badaniu cieszy się duŝym zaufaniem Polaków. Co najmniej siedmiu na dziesięciu badanych pozytywnie wypowiada się na temat Unii Europejskiej i ONZ, niemal dwie trzecie odnosi się do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Paktu Północnoatlantyckiego. Ze stosunkowo najniŝszą oceną netto znalazł się Parlament 5

6 Europejski, w przypadku którego zaufanie deklarowało sześciu na dziesięciu badanych, a poziom ufności netto wyniósł zaledwie 41 punktów. Dane w proc. Ufność netto w pkt proc. ZANIE DO INSTYTUCJI MIĘDZYNARODOWYCH Raczej Raczej nie NIE nie Trudno powiedzieć ufność netto Unię Europejską Organizację Narodów Zjednoczonych ONZ NATO Pakt Północnoatlantycki Europejski Trybunał Sprawiedliwości Parlament Europejski ZANIE DO INSTYTUCJI ZWIĄZANYCH Z BEZPIECZEŃSTWEM I WYMIAREM SPRAWIEDLIWOŚCI Wśród instytucji związanych z bezpieczeństwem i wymiarem sprawiedliwości największym zaufaniem cieszą się wojsko i policja ufa im odpowiednio: ośmiu na dziesięciu i siedmiu na dziesięciu Polaków. Ufność ponad połowy społeczeństwa zyskują Ŝe straŝ graniczna (57%), Sąd NajwyŜszy (56%) oraz Trybunał Konstytucyjny (54%). Więcej pozytywnych niŝ negatywnych opinii uzyskują Ŝe Centralne Biuro Śledcze (ocena netto na poziomie 14 pkt), Rzecznik Interesu Publicznego (11 pkt), słuŝba więzienna (11 pkt) oraz Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (8 pkt). Największą nieufność wśród instytucji związanych z bezpieczeństwem i wymiarem sprawiedliwości (z przewagą opinii krytycznych nad pozytywnymi) wzbudzają sądy powszechne (53% nieufności i ocena netto na poziomie: -13 pkt), Sąd Lustracyjny (50% do -17 pkt) oraz prokuratura (47% do -4 pkt). Najwięcej trudności sprawiło badanym ocenianie słuŝby więziennej, Rzecznika Interesu Publicznego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Centralnego Biura Śledczego ( trudno powiedzieć odpowiadało kaŝdorazowo co najmniej trzech na dziesięciu badanych). 6

7 Warto w tym miejscu zauwaŝyć, Ŝe Europejski Trybunał Sprawiedliwości cieszy się wśród Polaków większym zaufaniem niŝ polskie instytucje związane z wymiarem sprawiedliwości sądy, prokuratura, a nawet Sąd NajwyŜszy. ZANIE DO INSTYTUCJI ZWIĄZANYCH Z BEZPIECZEŃSTWEM I WYMIAREM SPRAWIEDLIWOŚCI Trudno Dane w proc. nie wanie nie netto Raczej Raczej NIE Zdecydo- ufność Ufność netto w pkt proc. powiedzieć Wojsko Policję Europejski Trybunał Sprawiedliwości NATO Pakt Północnoatlantycki StraŜ graniczną Sąd NajwyŜszy Trybunał Konstytucyjny Prokuraturę Centralne Biuro Śledcze Sądy Rzecznika Interesu Publicznego Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego SłuŜbę więzienną Sąd Lustracyjny ZANIE DO INSTYTUCJI FINANSOWYCH Wśród instytucji finansowych, największym zaufaniem badani obdarzyli banki państwowe oraz Narodowy Bank Polski (ufność deklarowana przez dwie trzecie pytanych, przy poziomie ufności netto na poziomie niewiele poniŝej 50 pkt), natomiast najmniejszym Zakład Ubezpieczeń Społecznych i urzędy skarbowe (nieufność deklarowało odpowiednio: 48% i 44% badanych, a poziom ufności netto wyniósł -8 pkt i -2 pkt). Z nieco większa nieufnością niŝ zaufaniem spotykała się Ŝe Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (-1 pkt ufności netto), przy czym w przypadku tej instytucji najczęściej mieliśmy do czynienia z brakiem opinii ankietowanych ( trudno powiedzieć odpowiadało 43% z nich). RównieŜ wielu 7

8 badanych nie potrafiło wypowiedzieć się na temat Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz Giełdy Papierów Wartościowych (odsetek tego typu odpowiedzi powyŝej jednej trzeciej). ZANIE DO INSTYTUCJI FINANSOWYCH Zdecydo Trudno Dane w proc. Raczej Raczej NIE nie netto ufność Ufność netto w pkt proc. -wanie powiedzieć nie Banki państwowe Narodowy Bank Polski Banki prywatne Urzędy celne Giełdę Papierów Wartościowych Urzędy skarbowe Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Fundusze Emerytalne Radę Polityki PienięŜnej Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Warto zauwaŝyć, Ŝe zaufanie do ZUS jest tym większe, im starszy wiek pytanych (wśród nastolatków deklaruje je dwie piąte, wśród dwudziesto- i trzydziestolatków ponad jedna trzecia, wśród czterdziesto- i pięćdziesięciolatków ponad dwie piąte, a wśród starszych juŝ ponad połowa), największe jest wśród emerytów i rencistów (po 52%), więcej pozytywnych opinii wypowiadają osoby bierne zawodowo (43%) niŝ pracujące (35%). Odwrotnie jest w przypadku funduszy emerytalnych tu z większym zaufaniem wypowiadają się osoby aktywne zawodowo (42% - przede wszystkim kierownicy i specjaliści 58%, prywatni przedsiębiorcy 56% oraz pracownicy administracji i usług 45%) niŝ niepracujące (37%), to najczęściej osoby w sile wieku (44%-47% w grupie osób między 20 a 49 rokiem Ŝycia). Warto w tym miejscu Ŝe wspomnieć, Ŝe KRUS największym zaufaniem cieszy się wśród mieszkańców wsi (41%), a zwłaszcza rolników (54%). Podobnej zaleŝności większego niŝ wśród innych zaufania nie widać jednak w przypadku PFRON 8

9 wśród rencistów opinie na temat tej instytucji nie odbiegają od wyników uzyskanych wśród ogółu badanych (zaufanie zadeklarowało 37% z nich, a nieufność 22%). ZANIE DO INSTYTUCJI UśYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Wszystkie instytucje, umownie określone jako instytucje uŝyteczności publicznej, cieszą się duŝym społecznym zaufaniem. Wypadająca stosunkowo najsłabiej Państwowa Inspekcja Pracy zdobywa zaledwie 30% nieufności przy 47% zaufania z oceną netto na poziomie +17 punktów. Zdecydowane pierwsze miejsce, z 90% zaufania, przypada tu straŝy poŝarnej liderowi ogólnego rankingu. Z ufnością powyŝej 80% spotykają się teŝ pogotowie ratunkowe (85%), szkolnictwo publiczne (83%) oraz szkolnictwo wyŝsze publiczne (81%); szkolnictwo prywatne zostało ocenione nieco niŝej (odpowiednio 66% i 63% zaufania). ZANIE DO INSTYTUCJI UśYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Trudno Dane w proc. nie wanie nie netto Raczej Raczej NIE Zdecydo- ufność Ufność netto w pkt proc. powiedzieć StraŜ poŝarną Pogotowie ratunkowe Szkoły publiczne, państwowe (bez szkolnictwa wyŝszego) WyŜsze uczelnie publiczne, państwowe Kościół katolicki Szkoły społeczne, prywatne (bez szkolnictwa wyŝszego) WyŜsze uczelnie prywatne Państwową Komisję Wyborczą Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów NajwyŜszą Izbę Kontroli NIK Instytut Pamięci Narodowej Rzecznika Praw Obywatelskich Rzecznika Praw Dziecka Państwową Inspekcję Pracy

10 W tym miejscu warto zwrócić uwagę na kilka szczegółów. Wśród osób wierzących i regularnie praktykujących aŝ 84% pozytywnie wypowiada się na temat Kościoła katolickiego (a z nieufnością podchodzi 15%), Ŝe wśród osób niepraktykujących ufność wobec tej instytucji zgłasza 30% (choć jednak nieufność w grupie tej dominuje 66%). Rzecznikowi Praw Dziecka nastolatki (57%), a przede wszystkim uczniowie i studenci (62%) ufają wyraźnie częściej niŝ inni, choć co ciekawe opinie osób z i bez dzieci (poniŝej 18 roku Ŝycia) w gospodarstwie domowym nie róŝnią się między sobą w sposób istotny (ufność deklaruje odpowiednio 50% i 46% osób). Stosunek do Państwowej Inspekcji Pracy róŝnicuje aktywność zawodowa korzystniejsze opinie wypowiadają aktywni zawodowo (53%) niŝ niepracujący (44%). W przypadku Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pozytywne nastawienie charakterystyczne jest dla grupy prywatnych przedsiębiorców, kierowników i specjalistów (po 71%) oraz pracowników administracji i usług (69%); tutaj Ŝe mamy do czynienia z częstszymi pozytywnymi opiniami ze strony aktywnych zawodowo (63%) niŝ niepracujących (54%). Nastolatkowie krytyczniej niŝ inni wypowiadają się na temat szkolnictwa publicznego jak i prywatnego nieuwzględniającego szkolnictwa wyŝszego (negatywne opinie wypowiada odpowiednio 24% i 38% z nich); wśród uczniów i studentów charakterystyczny jest juŝ tylko nieco większy niŝ wśród ogółu krytycyzm wobec szkolnictwa społecznego (30%). W przypadku uczelni wyŝszych kształcenie państwowe nie wykazuje znaczących róŝnic w ocenach ogółu w porównaniu z ocenami grup najbardziej zainteresowanych ludzi młodych oraz uczniów i studentów (moŝe tylko ci ostatni wykazują minimalnie większe zaufanie 86% - niŝ ogół), inaczej jest w przypadku szkolnictwa wyŝszego prywatnego opinie nastolatków (71%) oraz uczniów i studentów (72%) są wyraźnie lepsze niŝ wśród ogółu; równieŝ osoby z wykształceniem wyŝszym cenią sobie oba typy instytucji wyŝej niŝ ogół (państwowe 89%, prywatne 68%). 10

11 ZANIE DO INSTYTUCJI KOMERCYJNYCH USŁUG PUBLICZNYCH Wśród instytucji, które umownie określiliśmy jako instytucje komercyjnych usług publicznych wszystkie cieszą się większym zaufaniem niŝ nieufnością. Wśród nich najlepiej wypada Poczta Polska, która cieszy się duŝym 79% procentowym zaufaniem Polaków, natomiast stosunkowo najgorzej Telekomunikacja Polska SA, wobec której najwięcej osób zgłaszało nieufność (38%), a stosunkowo najmniej zaufanie (53%). Dwaj główni krajowi przewoźnicy Polskie Linie Lotnicze LOT oraz Polskie Koleje Państwowe zostały pod względem deklarowanego zaufania bardzo podobnie ocenione przez badanych obie uzyskały po 63% wskazań, czy czym w przypadku PKP mieliśmy wyraźnie częściej do czynienia z uwagami krytycznymi (26%) niŝ w przypadku LOT-u (11%). Tym samym poziom ufności netto wyŝszy był w przypadku LOT-u (52 pkt), a niŝszy PKP (37 pkt); przy czym najniŝszy w tej grupie odnotowaliśmy wobec Telekomunikacji Polskiej (15 pkt proc.). ZANIE DO INSTYTUCJI KOMERCYJNYCH USŁUG PUBLICZNYCH Trudno Dane w proc. nie wanie nie netto Raczej Raczej NIE Zdecydo- ufność Ufność netto w pkt proc. powiedzieć Pocztę Polską Polskie Linie Lotnicze LOT Polskie Koleje Państwowe - PKP Telekomunikację Polską S.A ZANIE DO ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH Ostatni typ instytucji, o które pytaliśmy w sondaŝu, to związki zawodowe. Wszystkie, o które pytaliśmy w badaniu uzyskują więcej nieufności niŝ zaufania. Wśród nich najlepiej prezentuje się NSZZ Solidarność, która cieszy się największym zaufaniem wśród organizacji związkowych, o które zapytaliśmy (33%). Najwięcej nieufności budzi z kolei związek zawodowy Samoobrona (53%). Najmniej niechętnych głosów pojawiało się przy ocenie Związku Kółek i Organizacji Rolniczych 11

12 (37%), jednak na temat tej organizacji wielu badanych nie potrafiło się wypowiedzieć (41%). Dane w proc. Ufność netto w pkt proc. Związek zawodowy NSZZ Solidarność Związek Kółek i Organizacji Rolniczych ZANIE DO ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH Raczej Raczej nie NIE nie Trudno powiedzieć ufność netto Związki zawodowe OPZZ Związek zawodowy Samoobrona W przypadku obu pracowniczych związków zawodowych czynnikiem róŝnicującym nie jest jak moŝna by się spodziewać sytuacja zawodowa badanych (i sam poziom zaufania odnotowywaliśmy wśród aktywnych jak i biernych zawodowo). Większe znaczenie ma wykształcenie i sytuacja materialna pytanych. O OPZZ pozytywnie wypowiadało się 30% osób z wykształceniem wyŝszym i 26% osób w dobrej sytuacji materialnej. W przypadku NSZZ Solidarność pozytywne opinie wypowiadało 38% osób ze średnim wykształceniem, 40% z wyŝszym i 43% osób w dobrej sytuacji materialnej, jednak w tym przypadku znaczenie miały Ŝe wiek (45% zaufania wśród dwudziestolatków), miejsce zamieszkania (43% w miastach tys. i 36% - pow. 500 tys., podczas gdy w pozostałych miejscowościach co najwyŝej 31%) oraz zainteresowanie polityką (41% zainteresowanych tym bardzo). Inaczej jest ze związkami rolniczymi te cieszą się największym zaufaniem na wsiach, zwłaszcza wśród rolników. W przypadku Związku Kółek i Organizacji Rolniczych deklaracje ie składało 33% mieszkańców wsi i 38% rolników, natomiast w przypadku związku Samoobrona było to odpowiednio 25% i 41%. 12

13 ZMIANY W STOSUNKU POLAKÓW DO INSTYTUCJI W porównaniu z poprzednim badaniem, które realizowaliśmy ponad dwa i pół roku temu największe zmiany nastąpiły w stosunku do instytucji politycznych. Przede wszystkim premiera, prezydenta, rządu, ale Ŝe Unii Europejskiej i związku zawodowego NSZZ Solidarność. O ile jednak w przypadku premiera, rządu, UE oraz NSZZ S mamy do czynienia z poprawą opinii, to w przypadku instytucji prezydenta z pogorszeniem. Największa zmiana w ufności Polaków wobec instytucji nastąpiła wobec premiera ocena netto poprawiła się o 78 pkt (odsetek osób deklarujących zaufanie wzrósł o 40 pkt proc., a nieufność spadł o 38 pkt proc.). W okresie, do którego porównujemy aktualne wyniki, urząd premiera sprawował Leszek Miller. Jego działalność oceniana była znacznie gorzej niŝ aktualnego szefa rządu Kazimierza Marcinkiewicza. Znajduje to odzwierciedlenie w dynamice wyników badania zaufania do instytucji. Druga, pod względem skali, zmiana dotyczy notowań prezydenta: w przypadku tej instytucji ocena netto obniŝyła się o 57 pkt. Oznacza to, Ŝe urząd piastowany przez Lecha Kaczyńskiego cieszy się mniejszym społecznym zaufaniem niŝ wtedy, gdy na fotelu prezydenckim zasiadał Aleksander Kwaśniewski. Analogicznie jak w przypadku premiera wiąŝe się to z oceną działalności osób pełniących te funkcje: Aleksander Kwaśniewski uzyskiwał wówczas bardzo wysokie notowania (o tym, Ŝe dobrze wypełnia on swoje obowiązki mówiło wówczas dwa i pół razy więcej osób niŝ wyraŝało pogląd przeciwny), podczas gdy oceny Lecha Kaczyńskiego są wyraźnie gorsze (w czasie realizacji najnowszego badania więcej było o półtora raza osób negatywnie oceniających poczynania głowy państwa niŝ oceniających je pozytywnie) co obrazuje dynamika zmian w wynikach zaufania wobec tych instytucji. Wśród innych instytucji, które w porównaniu z poprzednim badaniem sprzed dwóch i pół roku odnotowały wysoki wzrost ufności netto znalazły się Ŝe: rząd (+33 pkt), Unia Europejska (+26 pkt), a Ŝe związek NSZZ Solidarność (o 25 pkt). Wyniki o co najmniej 10 pkt lepsze uzyskały ponadto: Rada Polityki PienięŜnej (14 pkt), Fundusze Emerytalne (13 pkt), Prokuratura, związki OPZZ (po 11 pkt) i banki prywatne (10 pkt). Z kolei spadek ufności netto poza instytucją prezydenta odnotowały Ŝe (na poziomie co najmniej -10 pkt): Rzecznik Praw Dziecka (spadek o 17 pkt), 13

14 Telekomunikacja Polska (-13 pkt), radiowe rozgłośnie komercyjne, wójtowie / burmistrzowie / prezydenci miast i gmin (spadki po 12 pkt) oraz Poczta Polska i Instytut Pamięci Narodowej (po -10 pkt). W kolejnych tabelach w dalszej części opracowania przedstawiono zestawienia obejmujące wyniki: zaufania, nieufności, braku opinii oraz ufności netto od 1995 r. do 2006 r. wraz z informacją o róŝnicy, jaka nastąpiła od poprzedniego badania przeprowadzonego we wrześniu 2003 r. 14

15 DEKLAROWANE ZANIE DO INSTYTUCJI W LATACH II. 95 II. 96 III. 97 I. 98 III. 99 III. 00 I. 01 III. 02 IX. 03 IV. 06 róŝnica Premiera Rząd Unię Europejską Związek zawodowy NSZZ Solidarność Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Radę Polityki PienięŜnej Sąd NajwyŜszy Prokuraturę Państwową Komisję Wyborczą Banki prywatne Giełdę Papierów Wartościowych Fundusze Emerytalne WyŜsze uczelnie prywatne Parlament Europejski Banki państwowe Urzędy celne Sąd Lustracyjny Związki zawodowe OPZZ Kościół katolicki Szkoły społeczne, prywatne (bez szkolnictwa wyŝszego) Polskie Linie Lotnicze LOT Polskie Koleje Państwowe PKP Urzędy skarbowe Sądy Rzecznika Interesu Publicznego Sejm WyŜsze uczelnie publiczne, państwowe Państwową Inspekcję Pracy Krajową Radę Radiofonii i Telewizji Pogotowie ratunkowe Policję Narodowy Bank Polski NATO Pakt Północnoatlantycki Trybunał Konstytucyjny Wojewoda Szkoły publiczne, państwowe (bez szkolnictwa wyŝszego) Organizację Narodów Zjednoczonych ONZ Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Starostę z Pana(i) powiatu Senat Związek Kółek i Organizacji Rolniczych Wojsko Prywatne stacje telewizyjne Telewizję Polską S.A NajwyŜszą Izbę Kontroli NIK Instytut Pamięci Narodowej Związek zawodowy Samoobrona Europejski Trybunał Sprawiedliwości Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego Rzecznika Praw Obywatelskich Wójta (burmistrza, prezydenta) z Pana(i) gminy (miasta) Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Polskie Radio S.A Centralne Biuro Śledcze StraŜ poŝarną Prasę StraŜ graniczną Pocztę Polską Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne Telekomunikację Polską S.A Rzecznika Praw Dziecka Prezydenta SłuŜbę więzienną

16 DEKLAROWANA NIEUFNOŚĆ WOBEC INSTYTUCJI W LATACH II. 95 II. 96 III. 97 I. 98 III. 99 III. 00 I. 01 III. 02 IX. 03 IV.06 róŝnica Prezydenta Rzecznika Praw Dziecka Wójta (burmistrza, prezydenta) z Pana(i) gminy (miasta) Instytut Pamięci Narodowej Wojewoda Telekomunikację Polską S.A Starostę z Pana(i) powiatu Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne Rzecznika Praw Obywatelskich Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego Centralne Biuro Śledcze Pocztę Polską Rzecznika Interesu Publicznego NajwyŜszą Izbę Kontroli NIK Prasę StraŜ graniczną Polskie Radio S.A Senat Państwową Inspekcję Pracy Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Trybunał Konstytucyjny StraŜ poŝarną Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Narodowy Bank Polski Wojsko Sąd Lustracyjny Urzędy celne Telewizję Polską S.A Prywatne stacje telewizyjne Szkoły publiczne, państwowe (bez szkolnictwa wyŝszego) Polskie Linie Lotnicze LOT Sądy Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Giełdę Papierów Wartościowych Europejski Trybunał Sprawiedliwości Organizację Narodów Zjednoczonych ONZ WyŜsze uczelnie publiczne, państwowe Sejm Urzędy skarbowe Sąd NajwyŜszy Kościół katolicki Policję Państwową Komisję Wyborczą Banki państwowe NATO Pakt Północnoatlantycki Pogotowie ratunkowe Polskie Koleje Państwowe PKP Szkoły społeczne, prywatne (bez szkolnictwa wyŝszego) Krajową Radę Radiofonii i Telewizji Prokuraturę Banki prywatne WyŜsze uczelnie prywatne Parlament Europejski Związek Kółek i Organizacji Rolniczych Radę Polityki PienięŜnej Związki zawodowe OPZZ Fundusze Emerytalne Związek zawodowy Samoobrona Unię Europejską Związek zawodowy NSZZ Solidarność Rząd Premiera SłuŜbę więzienną

17 BRAK OPINII W STOSUNKU DO INSTYTUCJI W LATACH II. 95 II. 96 III. 97 I. 98 III. 99 III. 00 I. 01 III.02 IX. 03 IV. 06 Związek zawodowy Samoobrona Związek Kółek i Organizacji Rolniczych Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Związki zawodowe OPZZ Europejski Trybunał Sprawiedliwości Związek zawodowy NSZZ Solidarność StraŜ poŝarną StraŜ graniczną Krajową Radę Radiofonii i Telewizji Prasę Pocztę Polską Fundusze Emerytalne NATO Pakt Północnoatlantycki Organizację Narodów Zjednoczonych ONZ Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS Telekomunikację Polską S.A Polskie Radio S.A Prywatne stacje telewizyjne Telewizję Polską S.A Policję Prezydenta Rząd Pogotowie ratunkowe Centralne Biuro Śledcze Szkoły społeczne, prywatne (bez szkolnictwa wyŝszego) Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne Polskie Koleje Państwowe PKP Wojsko Szkoły publiczne, państwowe (bez szkolnictwa wyŝszego) Premiera Parlament Europejski WyŜsze uczelnie prywatne Urzędy skarbowe WyŜsze uczelnie publiczne, państwowe Sejm Kościół katolicki Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Radę Polityki PienięŜnej NajwyŜszą Izbę Kontroli NIK Banki prywatne Narodowy Bank Polski Unię Europejską Banki państwowe Sądy Senat Rzecznika Praw Dziecka Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego Rzecznika Praw Obywatelskich Polskie Linie Lotnicze LOT Trybunał Konstytucyjny Prokuraturę Urzędy celne Państwową Inspekcję Pracy Państwową Komisję Wyborczą Sąd Lustracyjny Giełdę Papierów Wartościowych Sąd NajwyŜszy Starostę z Pana(i) powiatu Rzecznika Interesu Publicznego Wójta (burmistrza, prezydenta) z Pana(i) gminy (miasta) Instytut Pamięci Narodowej Wojewoda Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów SłuŜbę więzienną

18 OCENA NETTO ZANIA DO INSTYTUCJI W LATACH II. 95 II. 96 III. 97 I. 98 III. 99 III. 00 I. 01 III.02 IX. 03 IV. 06 Premiera Rząd Unię Europejską Związek zawodowy NSZZ Solidarność Radę Polityki PienięŜnej Fundusze Emerytalne Prokuraturę Związki zawodowe OPZZ Banki prywatne Sąd NajwyŜszy WyŜsze uczelnie prywatne Parlament Europejski Państwową Komisję Wyborczą Związek zawodowy Samoobrona Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Giełdę Papierów Wartościowych Krajową Radę Radiofonii i Telewizji Banki państwowe Szkoły społeczne, prywatne (bez szkolnictwa wyŝszego) Polskie Koleje Państwowe PKP Sejm Kościół katolicki Związek Kółek i Organizacji Rolniczych Urzędy skarbowe Sądy Sąd Lustracyjny Urzędy celne Policję Pogotowie ratunkowe WyŜsze uczelnie publiczne, państwowe Polskie Linie Lotnicze LOT NATO Pakt Północnoatlantycki Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS Organizację Narodów Zjednoczonych ONZ Rzecznika Interesu Publicznego Państwową Inspekcję Pracy Narodowy Bank Polski Szkoły publiczne, państwowe (bez szkolnictwa wyŝszego) Trybunał Konstytucyjny Telewizję Polską S.A Prywatne stacje telewizyjne Europejski Trybunał Sprawiedliwości Senat Wojsko Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych NajwyŜszą Izbę Kontroli NIK Starostę z Pana(i) powiatu Wojewodę z pana(i) województwa Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego Polskie Radio S.A StraŜ poŝarną Centralne Biuro Śledcze Prasę StraŜ graniczną Rzecznika Praw Obywatelskich Instytut Pamięci Narodowej Pocztę Polską Wójta (burmistrza, prezydenta) z Pana(i) gminy (miasta) Radiowe rozgłośnie komercyjne, prywatne Telekomunikację Polską S.A Rzecznika Praw Dziecka Prezydenta SłuŜbę więzienną