Rewolucja w emeryturach

Transkrypt

1

2 Rewolucja w emeryturach Sprawdź, co się zmieni od października 2017r. Wyjaśniamy przepisy emerytalne w jasny, prosty sposób.

3 Autorzy: Leszek Kostrzewski Skład, okładka i opracowanie graficzne: Adam Peterczuk Redakcja: Tomasz Chojnowski Korekta: Bartosz Choroszewski ISBN: Agora SA, ul. Czerska 8/10, Warszawa 2017 Agora SA All rights reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część ani całość dzieła nie mogą być reprodukowane bez wcześniejszej pisemnej zgody wydawcy

4 SPIS TREŚCI WSZYSCY JESTEŚMY (PRZYSZŁYMI) EMERYTAMI!... 7 EMERYTURY PO OBNIŻENIU WIEKU EMERYTALNEGO DLA KOGO EMERYTURY PO OBNIŻENIU WIEKU EMERYTALNEGO...13 WNIOSKI O EMERYTURĘ PO OBNIŻENIU WIEKU JUŻ OD WRZEŚNIA...13 NIŻSZE EMERYTURY PO OBNIŻENIU WIEKU...14 ŁATWIEJ O EMERYTURĘ MINIMALNĄ...14 KIEDY NA EMERYTURĘ PRZECHODZĄ ROLNICY...15 KIEDY NA EMERYTURĘ PRZECHODZĄ SĘDZIOWIE I PROKURATORZY...15 JAK PRZEJŚĆ NA WCZEŚNIEJSZĄ EMERYTURĘ...16 OCHRONA PRZEDEMERYTALNA PO OBNIŻENIU WIEKU EMERYTALNEGO WYPOWIEDZENIE Z PRACY A OCHRONA PRZEDEMERYTALNA ZATRUDNIONYCH NA UMOWĘ O PRACĘ...18 PRAWA PRACOWNIKA, KTÓREGO OBEJMUJE OCHRONA PRZEDEMERYTALNA CZY MOŻNA ZWOLNIĆ PRACOWNIKA, KTÓRY OSIĄGNĄŁ WIEK EMERYTALNY...21 CZY MOŻNA ŁĄCZYĆ PRACĘ Z EMERYTURĄ DODATKOWE FORMALNOŚCI DLA POBIERAJĄCYCH ŚWIADCZENIA KOMPENSACYJNE, PRZEDEMERYTALNE I EMERYTURY POMOSTOWE KTO POWINIEN ZŁOŻYĆ WNIOSEK O USTAWOWĄ EMERYTURĘ KTO POWINIEN WYSTĄPIĆ O NALICZENIE KAPITAŁU POCZĄTKOWEGO USTAWA DEZUBEKIZACYJNA. ZMIANY W EMERYTURACH MUNDUROWYCH I ICH RODZIN EMERYTURY MUNDUROWE OBNIŻONE ZA SŁUŻBĘ W PRL... 29

5 0 PROC. ZA KAŻDY ROK SŁUŻBY IPN SPRAWDZA PONAD 191 TYS. FUNKCJONARIUSZY OBNIŻKA ZA SŁUŻBĘ W JEDNOSTKACH MINISTERSTWA OBRONY NARODOWEJ NIŻSZE EMERYTURY DLA MILICJANTÓW, ALE NIE WSZYSTKICH KOMU NIE BĘDZIE OBNIŻONA EMERYTURA MUNDUROWA RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH POMAGA POSZKODOWANYM FUNKCJONARIUSZOM ORZECZENIE TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO KORZYSTNE DLA ZWERYFIKOWANYCH FUNKCJONARIUSZY TRYB ODWOŁAWCZY: KRÓTKOTRWAŁA SŁUŻBA, RZETELNE WYKONYWANIE ZADAŃ MSWIA DECYDUJE O EMERYTURACH NA PODSTAWIE DANYCH IPN ŚWIADCZENIA PRZEDEMERYTALNE ŚWIADCZENIE PRZEDEMERYTALNE PO OBNIŻENIU WIEKU EMERYTALNEGO DLA KOGO ŚWIADCZENIE PRZEDEMERYTALNE ŚWIADCZENIE PRZEDEMERYTALNE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW ŚWIADCZENIE PRZEDEMERYTALNE DLA BYŁYCH RENCISTÓW ŚWIADCZENIE PRZEDEMERYTALNE DLA OPIEKUNÓW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH DORABIANIE NA ŚWIADCZENIU PRZEDEMERYTALNYM JAKIE DOKUMENTY ZŁOŻYĆ, ABY OTRZYMAĆ ŚWIADCZENIE PRZEDEMERYTALNE ŚWIADCZENIA KOMPENSACYJNE WCZEŚNIEJSZA EMERYTURA NAUCZYCIELA KTO MA PRAWO DO ŚWIADCZEŃ KOMPENSACYJNYCH ŚWIADCZENIE KOMPENSACYJNE. JAKIE WARUNKI TRZEBA SPEŁNIĆ JAK ZUS WYLICZA ŚWIADCZENIE KOMPENSACYJNE KIEDY MOŻNA DOSTAĆ ŚWIADCZENIE KOMPENSACYJNE DORABIANIE I LIMITY ZAROBKÓW NA ŚWIADCZENIU KOMPENSACYJNYM REKOMPENSATA A ŚWIADCZENIE KOMPENSACYJNE EMERYTURA WEDŁUG KARTY NAUCZYCIELA DLA KOGO EMERYTURA POMOSTOWA RENTY I ŚWIADCZENIA REHABILITACYJNE... 57

6 KTO PRZYZNAJE RENTY I JAK BĘDZIE PO ZMIANACH JAK I KOMU ZUS PRZYZNAJE RENTY...61 STAŻ PRACY PRZY ORZEKANIU O RENCIE WYSOKOŚĆ RENTY ŚREDNIA I NAJNIŻSZE JAK ZUS WYLICZA WYSOKOŚĆ RENTY CZY POBIERAJĄC RENTĘ, MOŻNA DORABIAĆ ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE LUB SANATORIUM ZAMIAST RENTY KOMU PRZYSŁUGUJE ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE A ZWOLNIENIE Z PRACY KIEDY ZUS MOŻE ŻĄDAĆ ZWROTU ŚWIADCZENIA REHABILITACYJNEGO...70 ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE. JAKIE DOKUMENTY ZŁOŻYĆ W ZUS EMERYTURA MINIMALNA ILE WYNOSZĄ NAJNIŻSZE ŚWIADCZENIA EMERYTALNE I RENTOWE...75 EMERYTURA MINIMALNA PO OBNIŻENIU WIEKU EMERYTALNEGO...76 ZMIANY W PRZYZNAWANIU EMERYTURY MINIMALNEJ...78 ŚWIADCZENIA NIŻSZE NIŻ EMERYTURA MINIMALNA...78 EMERYTURA MINIMALNA W POLSCE (W ZŁ BRUTTO) DŁUGI EMERYTA OCHRONA ZADŁUŻONYCH EMERYTÓW PRZED KOMORNIKIEM WYJĄTKI W OGRANICZENIU EGZEKUCJI KOMORNICZEJ DO 75 PROC. MINIMALNEJ EMERYTURY ŚWIADCZENIA, KTÓRYCH NIE MOŻNA ZAJĄĆ JAK SIĘ POROZUMIEĆ Z KOMORNIKIEM I SPŁACIĆ DŁUG SKĄD SIĘ BIORĄ DŁUGI EMERYTÓW NA CO EMERYT POWINIEN ZWRÓCIĆ UWAGĘ, ZACIĄGAJĄC POŻYCZKĘ...87 DZIEDZICZENIE EMERYTUR...89 JAKIE ZMIANY W DZIEDZICZENIU EMERYTUR PLANUJE RZĄD...91 SKŁADKI NA SUBKONTACH A DZIEDZICZENIE WYBÓR EMERYTA SKŁADKI DO ZUS CZY DO OFE DZIEDZICZENIE SKŁADEK EMERYTALNYCH Z OFE KTO PRZEJMUJE SKŁADKI PO ŚMIERCI CZŁONKA OFE... 94

7

8 Wszyscy jesteśmy (przyszłymi) emerytami! Emerytura dotyczy każdego z nas. Nawet jeśli ktoś nie ma uprawnień emerytalnych, w końcu i tak zakończy aktywność zawodową. Ważne jest zatem, abyśmy się odpowiednio przygotowali do przejścia na emeryturę. Często bowiem wyłącznie od naszej zapobiegliwości i znajomości przepisów zależy, czy będziemy musieli żyć na starość za 1000, 2000 czy może 3000 zł wypłacanych przez ZUS. Pamiętajmy, że okres naszego życia na emeryturze to nie krótki epizod (na szczęście), ale coraz częściej jedna czwarta czy nawet jedna trzecia całego naszego życia. Według danych GUS 60-letni Polak ma przed sobą jeszcze średnio prawie 22 lata życia. W ostatniej dekadzie długość życia Polaków wzrosła o tyle samo, co w ciągu 40 lat

9 8 I REWOLUCJA W EMERYTURACH socjalizmu. Lekarze nie mają wątpliwości, że będzie jeszcze lepiej. Zdrowiej się odżywiamy. Mniej palimy. Lepiej żyjemy. Mamy lepsze warunki mieszkaniowe, jesteśmy aktywni fizycznie. A to wszystko ma wpływ na spadek umieralności. 1 października 2017 r. nastąpi obniżenie wieku emerytalnego i Polacy będą mogli odchodzić na emeryturę wcześniej. Kobiety w wieku 60 lat, a mężczyźni 65. Do oddziałów ZUS może wtedy ruszyć fala aż 330 tys. Polaków więcej niż zwykle każdego roku. W sumie w całym 2017 r. na emeryturę będzie mogło odejść 550 tys. rodaków. To znacząca liczba, zważywszy na to, że co roku państwo przyznaje tys. nowych świadczeń emerytalnych. I zapewne większość Polaków, którzy zyskają uprawnienia, wnioski o emeryturę złoży. Świadczą o tym statystyki. Aż 83 proc. z nas odchodzi na emeryturę od razu, gdy ma taką możliwość. Ok. 11 proc. występuje o emeryturę w ciągu roku od nabycia uprawnień, a tylko ok. 6 proc. kontynuuje pracę dłużej niż rok po osiągnięciu wieku emerytalnego. Na emeryturę z niecierpliwością czekają zapewne osoby, które od wielu lat są na bezrobociu, oraz ci pracownicy, którzy nie mają sił na dalszą pracę, a renta z różnych powodów im się nie należy. Przyszli emeryci marzą najczęściej, aby zająć się w końcu swoim hobby lub pomagać dzieciom przy wychowywaniu wnuków. Część osób z pewnością przeżyje jednak rozczarowanie, gdy dowie się, za jaką kwotę od państwa będzie musiało żyć

10 Wszyscy jesteśmy (przyszłymi) emerytami! I 9 na starość. W nowym systemie emerytalnym bowiem im krócej pracujemy, tym mamy mniejsze świadczenie. Dla przykładu: 65-letnia kobieta, której ZUS wyliczy 2300 zł emerytury, będzie dostawała aż 600 zł mniej, gdy odejdzie z pracy pięć lat wcześniej. Rząd zachęca więc Polaków jak może, aby pracowali jak najdłużej i nie odchodzili na emeryturę. Czy kogoś przekona? Nie wiadomo. Na pewno pomogłyby w tym zachęty państwa do dłuższej pracy. Wicepremier Mateusz Morawiecki chciał wypłacać 20 lub 30 tys. zł premii za dłuższą aktywność zawodową, ale spotkało się to z krytyką resortu pracy i na razie pomysł jest w zawieszeniu. Obniżenie wieku emerytalnego to niejedyna zmiana, jaka nas czeka w emeryturach. Od października zmienią się też przepisy o prawie do emerytury minimalnej (dziś to 1000 zł brutto) czy ochronie przed zwolnieniem w wieku emerytalnym. Nadal będzie można jednak przechodzić na wcześniejsze emerytury pomostowe czy nauczycielskie świadczenia kompensacyjne. Jak się połapać w gąszczu nowych przepisów po rewolucji emerytalnej? Co zrobić, aby nie żałować decyzji o zakończeniu pracy, oraz jakie dokumenty zebrać, aby mieć szansę na prawidłowe wyliczenie emerytury? Mam nadzieję, że ta książka odpowie na wszystkie pytania i wątpliwości przyszłych i obecnych emerytów. Leszek Kostrzewski Gazeta Wyborcza

11

12 ROZDZIAŁ PIERWSZY Emerytury po obniżeniu wieku emerytalnego

13

14 Emerytury po obniżeniu wieku emerytalnego I 13 DLA KOGO EMERYTURY PO OBNIŻENIU WIEKU EMERYTALNEGO 1 października 2017 r. nastąpi obniżenie wieku emerytalnego ustawa rządu PO-PSL o stopniowym wydłużaniu czasu pracy do 67. roku życia przestanie obowiązywać. Ubezpieczeni w ZUS, rolnicy z KRUS, sędziowie i prokuratorzy będą mogli wcześniej przejść na emeryturę. Kobiety, które w październiku skończą 60 lat, i mężczyźni, którzy ukończą 65 lat, będą mogli od razu wystąpić o wypłatę świadczenia. Prawo do emerytury uzyskają kobiety w wieku od 60 do 61 lat i 4 miesięcy oraz mężczyźni w wieku od 65 do 66 lat i 4 miesięcy. WNIOSKI O EMERYTURĘ PO OBNIŻENIU WIEKU JUŻ OD WRZEŚNIA Aby dzięki obniżeniu wieku emerytalnego już w tym roku otrzymać emeryturę, trzeba być do niej uprawnionym oraz złożyć w oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o ustalenie i wypłatę świadczenia. Można to zrobić najwcześniej 30 dni przed wejściem w życie przepisów o obniżonym wieku emerytalnym, czyli 1 września 2017 r.

15 14 I REWOLUCJA W EMERYTURACH W lipcu w oddziałach ZUS w całej Polsce pojawiło się 570 doradców emerytalnych, którzy pomagają przyszłym emerytom wyliczyć wysokość świadczenia. Sprawdzają też, o ile emerytura może być wyższa, jeśli zdecydujemy się dłużej pracować. NIŻSZE EMERYTURY PO OBNIŻENIU WIEKU W nowym, obowiązującym systemie emerytalnym o wysokości świadczenia decyduje ilość odłożonych składek. Jeżeli ktoś wcześniej odejdzie z pracy i odłoży ich mniej, będzie miał niższą emeryturę. Kobieta urodzona w 1974 r., zarabiająca średnią krajową pensję, będzie mogła liczyć na 3504 zł brutto emerytury, jeśli przestanie pracować w wieku 67 lat (przy założeniu, że zaczęła pracę w wieku 25 lat). Gdy odejdzie z pracy w wieku 60 lat, dostanie o 1500 zł brutto mniej. Mężczyzna w jej wieku, który zarabiał podobnie, ale pracował do 67. roku życia, również dostanie 3504 zł brutto (przy założeniu, że zaczął pracę w wieku 25 lat). Po obniżeniu wieku emerytalnego do 65 lat otrzyma ok zł brutto emerytury, czyli blisko 400 zł mniej. ŁATWIEJ O EMERYTURĘ MINIMALNĄ Wraz z obniżką wieku emerytalnego zmieniają się warunki ubiegania się o gwarantowaną przez państwo emeryturę minimalną (od 1 marca 2017 r. to 1000 zł brutto). Kobiety będą miały zagwarantowane minimalne świadczenie po 20 latach pracy (dziś muszą udowodnić 22 lata), a mężczyźni po 25 latach.

16 Emerytury po obniżeniu wieku emerytalnego I 15 Do stażu będą się liczyć okresy składkowe (gdy pracowaliśmy, a od naszej pensji były odprowadzane składki) i nieskładkowe. Okresy nieskładkowe nie mogą jednak przekroczyć jednej trzeciej okresów składkowych. KIEDY NA EMERYTURĘ PRZECHODZĄ ROLNICY Rolnicy będą mogli przechodzić na emeryturę po ukończeniu 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), pod warunkiem że przez 25 lat opłacali składki ubezpieczeniowe. Posłowie PiS skasowali przywileje rolnicze gwarantujące emerytury 55-letnim kobietom lub 60-letnim mężczyznom posiadającym co najmniej 30-letni okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, jeżeli zaprzestali prowadzenia działalności rolniczej. W tak wczesnym wieku na emeryturę będą mogli przejść tylko ci, którzy odpowiednie warunki stażowe i wiekowe spełnią do końca 2017 r. KIEDY NA EMERYTURĘ PRZECHODZĄ SĘDZIOWIE I PROKURATORZY Podobne zasady przechodzenia na emeryturę dotyczą sędziów i prokuratorów (formalnie sędziowie nie przechodzą na emeryturę, tylko w stan spoczynku). Oni też będą mogli kończyć pracę po ukończeniu 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni). Zniknęły przepisy gwarantujące wcześniejsze zakończenie służby przez sędziego czy prokuratora w wieku 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) pod warunkiem legitymowania się 25-letnim (kobieta) lub 30-letnim (mężczyzna) okresem służby.

17 16 I REWOLUCJA W EMERYTURACH Te przywileje będą zachowane tylko dla tych sędziów i prokuratorów, którzy warunki stażowe i wiekowe spełnią do końca 2017 r. JAK PRZEJŚĆ NA WCZEŚNIEJSZĄ EMERYTURĘ Aby dostać emeryturę, musimy złożyć wniosek w oddziale ZUS. Powinny się w nim znaleźć: imię i nazwisko, data urodzenia, PESEL lub numer dowodu osobistego, adres zamieszkania i do korespondencji, wskazanie rodzaju świadczenia, o które się ubiegamy, wskazanie sposobu wypłaty emerytury (np. na konto), podpis wnioskodawcy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych opracował formularz wniosku o emeryturę EMP, który można otrzymać w każdym oddziale ZUS lub wydrukować ze strony internetowej Należy do niego dołączyć kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych (druk ZUS Rp-6). Ubezpieczeni, którzy mają ustalony kapitał początkowy i chcą emerytury obliczanej według nowych zasad, do wniosku nie muszą składać żadnych dokumentów potwierdzających zatrudnienie i wynagrodzenie. Osoby, które nie mają ustalonego kapitału początkowego, muszą przedłożyć dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe oraz wysokość wynagrodzeń uzyskiwanych przed 1999 r.