mgr Artur Halasz Katedra Prawa Finansowego WPAiE UWr

Transkrypt

1 mgr Artur Halasz Katedra Prawa Finansowego WPAiE UWr Rok akademicki 2016/2017

2

3

4 Podstawowa zasada dla demokratycznych państw prawnych. W Polsce jest to zasada ogólna prawa podatkowego oraz zasada konstytucyjna. Wyrażona w art. 84 Konstytucji RP oraz art. 217 konstytucji RP.

5 Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Każdy, czyli kto? Jest to usprawiedliwienie istnienia w Polsce podatków jako mechanizmu uszczuplania własności prywatnej.

6 Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. Z powyższym wiąże się zasada wyłączności oraz zupełności ustawy w regulacji podatków.

7 Zakłada takie samo traktowanie podmiotów znajdujących się w identycznej sytuacji faktycznej. Jest elementem ustrojowej zasady sprawiedliwości w jej aspekcie horyzontalnym. Znajduje swoje zastosowania w sytuacjach z elementem transgranicznym wynika to m.in. z umów międzynarodowych dot. zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu oraz z traktatów prawa unijnego.

8 Nie można stosować analogii do: 1. Ustanowienia bądź poszerzenia obowiązków ani też ograniczenia uprawnień adresatów tych przepisów; 2. Poszerzania zakresu ulg i zwolnień podatkowych.

9 Zasadę sprawiedliwości należy traktować jako uniwersalną normę, która wyraża wzór powinnego zachowania się prawodawcy podatkowego. Kształtowanie obciążeń podatkowych powinno być sprawiedliwe i dlatego prawo podatkowe należy kształtować tak, jak nakazuje sprawiedliwość

10 Powszechność opodatkowania Powszechność opodatkowania oznacza, że podatek jest świadczeniem ustanawianym nie dla poszczególnych podmiotów, ale dla wszystkich, u których występuje zjawisko rodzące obowiązek podatkowy

11 Równomierność opodatkowania Poszukiwanie miary urzeczywistnienia równomierności prowadzi do różnie określanej w doktrynie podatkowej zdolności płatniczej Zdolność płatnicza podatnika w najbardziej ogólnym rozumieniu oznacza, że podatnik powinien płacić podatki zgodnie z indywidualnym poziomem możliwości ich poniesienia.

12

13

14 Kryterium podziału na podatki pośrednie i bezpośrednie: 1. Wymiar i pobór podatków. 2. Przerzucalność podatków. 3. Zdolność świadczenia podatkowego.

15 Wymiar i pobór podatków pośrednich dotyczy podmiotu, który w rzeczywistości nie ponosi ciężaru podatkowego. Wymiar i pobór podatków bezpośrednich dotyczy podmiotu, który jest przez ustawodawcę określany jako obciążony obowiązkiem podatkowym.

16 W związku z tym wyróżnia się: 1. Podmiot ekonomiczny podatku na nim spoczywa ciężar opodatkowania 2. Podmiot prawny objęty obowiązkiem podatkowym. Jeżeli podmiot ekonomiczny i prawny jest tożsamy to mamy podatek bezpośredni (np. podatek dochodowy)

17 W przypadku różnych podmiotów podatki pośrednie (np. podatek obrotowy).

18 Polega na przesunięciu przez podatnika ciężaru podatkowego na inny podmiot. Może to powodować wzrost cen towarów. Przyjmuje się, że podatki pośrednie nadają się do przerzucania, natomiast bezpośrednie nie.

19 Współcześnie jedna z najważniejszych zasad podatkowych. Oznacza zdolność do zapłacenia podatku. Zasada ta jest realizowana przez podatki bezpośrednie. W podatkach pośrednich podmiot ponoszący ciężar podatkowy jest podmiotem anonimowym. Z tą zasadą związane są zasady równości i powszechności opodatkowania. Podatki pośrednie, jako podatki rzeczowe nie sprzyjają urzeczywistnianiu tych zasad.

20 Podatki osobowe uwzględniają w swej konstrukcji przede wszystkim podmiot opodatkowania, zwłaszcza zaś stosunki osobiste podatnika. Przykład: podatek dochodowy od osób fizycznych. Podatki rzeczowe obciąża przedmiot opodatkowania bez uwzględniania osoby z nim związanej. Przykład: podatki konsumpcyjne.

21 Podatki przychodowe - Opodatkowany jest dochód brutto bez uwzględnienia kosztów jego uzyskania. Podatki dochodowe - Podstawa opodatkowania to przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania (dochód). Podatki majątkowe przedmiotem opodatkowania jest posiadanie majątku lub przyrost jego przyrost. Podatki obrotowe przedmiotem opodatkowania jest czynność związana zarówno z przychodem, jak również dochodem lub majątkiem.

22 Szkielet współczesnego polskiego systemu podatkowego: 1. Podatek od towarów i usług 2. Podatek akcyzowy 3. Podatek dochodowy od osób prawnych 4. Podatek dochodowy od osób fizycznych

23

24

25 Do samodzielnego opracowania: Podatki państwowe, a podatki lokalne.

26 Między podatkiem a opłatą istnieją podobieństwa. Pewne cechy podatków i opłat o charakterze ekonomicznym i prawnym są wspólne. Zarówno podatki, jak i opłaty są świadczeniami pieniężnymi wprowadzanymi w formie ustawowej. Mają charakter przymusowy i bezzwrotny. Ponadto są jednostronnie ustalane przez państwo. Powodują analogiczne skutki ekonomiczne po stronie podmiotu, który te daniny płaci - zmniejszają bowiem jego zasoby pieniężne.

27 Podstawowe różnice sprowadzają się do tego, że opłata pobierana jest w związku z konkretnymi czynnościami organów państwowych lub samorządowych bądź też za konkretne usługi. Jest zatem indywidualną zapłatą za zindywidualizowane świadczenie. Oznacza to, że jej wyróżnikiem w porównaniu z podatkiem jest ekwiwalentność świadczeń

28 Do samodzielnego opracowania: Opłata skarbowa str. 752 Opłata targowa str. 754 Opłata miejscowa str. 755 Opłata uzdrowiskowa str. 756 Opłata reklamowa str. 756 Opłata od posiadania psów str. 758 Literatura: A. Gomułowicz, D. Mączyński, Podatki i prawo podatkowe, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2016.

29

30 W znaczeniu normatywnym podmiot podatku kojarzy się z podatnikiem, na którego przepis prawa nakłada obowiązek świadczenia podatkowego. Tak więc w aspekcie normatywnym podatnikiem jest ten podmiot, który wskazuje ustawa podatkowa; natomiast w aspekcie ekonomicznym podatnikiem jest ten podmiot, który faktycznie ponosi ciężar zapłaty podatku i odczuwa jego następstwa.

31 Przedmiot opodatkowania to sytuacja faktyczna lub prawna rozumiana bardzo szeroko. Może to być jakiś stan, jego powstanie lub ustanie bądź też jakiś proces (majątek, nabycie składników majątku, osiąganie dochodów, sprzedaż towarów, świadczenie usług).

32 Podstawa opodatkowania jest ujmowana jako jeden z elementów wyznaczających prawną konstrukcję podatku. Wyraża ona ilościowe lub wartościowe ujęcie przedmiotu opodatkowania w kategoriach ogólnych i abstrakcyjnych. Wielkość podstawy opodatkowania wyznacza zatem sytuacja faktyczna lub prawna, z którą łączy się powstanie obowiązku podatkowego, tj. przedmiot opodatkowania. W tym sensie istnieje związek między przedmiotem a podstawą opodatkowania. Podstawa opodatkowania wchodzi bowiem w skład przedmiotu opodatkowania.

33 Rodzaje stawek podatkowych: 1. Stawki stałe proporcjonalne 2. Stawki zmienne: a) Progresywne stawki podatkowe rosną wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania b) Regresywne maleją przy wzroście podstawy opodatkowania c) Degresywne zmniejszają się wraz ze zmniejszaniem się podstawy opodatkowania.

34 Ulga podatkowa to przewidziane w przepisach prawa podatkowego: zwolnienia, odliczenia, obniżenia, zmniejszenia, których zastosowanie powoduje obniżenie podstawy opodatkowania lub wysokości podatku (ujęcie normatywne). Instytucja ulg, umorzeń i kategorii podmiotów zwolnionych od podatku ma aspekt konstytucyjny. Przesądza o tym treść art. 217 Konstytucji. W rozumieniu przepisów konstytucyjnych ulgi, umorzenia, zwolnienia podmiotowe są tym elementem konstrukcji prawnopodatkowej, który współdecyduje o treści obowiązku podatkowego.

35 1. Podatki dochodowe 2. Podatki obrotowe 3. Podatki przychodowe i majątkowe