SYSTEM PODATKOWY W POLSCE ISTOTA I ZNACZENIE

Transkrypt

1 10 SYSTEM PODATKOWY W POLSCE ISTOTA I ZNACZENIE

2 PODATEK To przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne i powszechne świadczenie pieniężne osób fizycznych, przedsiębiorstw lub innych jednostek na rzecz państwa lub gminy. PODATNIK Zgodnie z polskim prawem jest nim osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

3 Funkcje podatków fiskalna (inaczej dochodowa), regulacyjna, stymulacyjna, informacyjna. FISKALNA - podatek pełni bardzo ważną rolę jako podstawowy rodzaj dochodów budżetowych. Jego rozmiary przewyższają wpływy z innych tytułów, takich jak opłaty, cła czy pożyczki. REGULACYJNA - ściśle związana z funkcją fiskalną; polega na kształtowaniu dochodu i majątku będących w dyspozycji podatników. Dzięki podatkom następuje redystrybucja dochodu i majątku narodowego między podatnikami, a związkami publicznoprawnymi, jakimi są państwo i organy samorządu terytorialnego.

4 STYMULACYJNA - oznacza wykorzystanie instrumentów podatkowych w celu wywarcia wpływu na warunki działania jednostek oraz na kierunki i tempo ich rozwoju; realizuje się poprzez zróżnicowanie obciążeń podatkowych, dzięki czemu podatek może wpłynąć zachęcająco lub zniechęcająco na podejmowane decyzje w sprawie prowadzenia działalności; praktycznym wyrazem realizacji tej funkcji w sensie pozytywnym jest system zwolnień i ulg podatkowych. /obecnie większa część ulg została zlikwidowana i zastąpiona poprzez wprowadzenie 19% podatku dochodowego dla przedsiębiorców/ INFORMACYJNA - polega na tym, że realizacja wpływów podatkowych ogółem lub z określonego podatku dostarcza informacji o prawidłowościach bądź nieprawidłowościach przebiegu procesów gospodarczych; znaczne obniżenie wpływów od podmiotów gospodarczych może świadczyć, np. o trudnościach ze zbytem produkcji lub z wyegzekwowaniem należności od niektórych kontrahentów

5 PODZIAŁ PODATKÓW PODATKI BEZPOŚREDNIE POŚREDNIE - mimo, że wpłata podatku do urzędu skarbowego dokonywana jest producenta lub sprzedawcę produktu, obciążają kupującego, ponieważ podatek wliczany jest w cenę produktu DOCHODOWE: -podatek dochodowy od osób fizycznych - podatek dochodowy od osób prawnych MAJĄTKOWE: - podatek od spadków i darowizn - podatek od nieruchomości - podatek rolny - podatek leśny - podatek od środków transportowych - podatek od czynności cywilnoprawnych KONSUMPCYJNE: - podatek od towarów i usług - podatek akcyzowy - podatek od gier

6 CHARAKTERYSTYKA Podatek dochodowy od osób fizycznych płacony jest przez ludzi zamieszkałych na terytorium Polski i osiągających dochody z pracy, z prowadzenia działalności gospodarczej lub z innych źródeł; Podatek dochodowy od osób prawnych jest płacony przez te przedsiębiorstwa, które posiadają osobowość prawną; Podatki majątkowe pobierane są od majątku nabywanego przez podatnika (spadek, darowizna), od niektórych składników majątku posiadanych przez podatnika (lasy, środki transportowe, gospodarstwa rolne, nieruchomości czyli budynki i grunty) oraz od niektórych czynności cywilnoprawnych, których przedmiotem jest nieprofesjonalny obrót rzeczami i prawami majątkowymi;

7 CHARAKTERYSTYKA c.d. Podatek akcyzowy jest wliczony w cenę niektórych tylko towarów, np. samochodów, wyrobów kosmetycznych, wyrobów tytoniowych oraz napojów alkoholowych; Podatek od towarów i usług (VAT od ang. - Value Added Tax - podatek od wartości dodanej) jest wliczony w cenę towaru lub usługi prawie wszystkich sprzedawanych na rynku towarów i usług; - jest płacony przez przedsiębiorców od uzyskanego obrotu (sprzedaży); - podstawową stawką podatku VAT w Polsce jest 23 proc., ale przy niektórych czynnościach stawka ta jest niższa, i może wynosić: 8 %, 7 %, 5 %, 0 %, sprzedaż zwolniona

8 KLASYCZNE ZASADY PODATKOWE Adama Smitha Jest to zbiór podstawowych reguł, jakimi powinny charakteryzować się obciążenia fiskalne. Zasady te miały celu likwidowanie uciążliwości fiskalnej oraz zapewnienie w jak największym stopniu sprawiedliwości i akceptacji społecznej dla podatków. Reguły te zostały ustalone w jego najbardziej znanym dziele "Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów". Adam Smith, zwany także "Ojcem ekonomii" wyodrębnił następujące zasady podatkowe: - równość opodatkowania, - pewność opodatkowania, - dogodność opodatkowania, - taniość opodatkowania.

9 Równość opodatkowania - zasada ta może być rozpatrywana na dwa podstawowe sposoby. Część ludzi postrzega równość opodatkowania jako pobranie od każdego podatnika takiego samego odsetka osiąganych przez niego dochodów (podatek liniowy), natomiast część ludzi, twierdzi, iż sprawiedliwe opodatkowania to opodatkowanie progresywne. Adam Smith podczas opisu tej zasady opowiadał się za podatkiem liniowym. Pewność opodatkowania - ta zasada jest zasadą, której Adam Smith przypisał szczególną wagę. To, czy jednostka jest pewna tego ile podatku będzie musiała zapłacić często przesądza o przejrzystości i pewności systemu podatkowego, a więc i o postrzeganiu pod niektórymi względami konkretnego kraju.

10 Dogodność opodatkowania - podkreślił, że jest ona istotna zarówno z punktu widzenia podatnika jak i poborcy podatkowego; -w przypadku, gdy sposób pobierania podatków zostanie ustalony w sposób dla podatnika dogodny, podatnik będzie miał większą łatwość w płaceniu podatków w pełnej kwocie na czas; z drugiej strony poborcy podatkowemu zależy na tym, aby na czas otrzymać wpływy podatkowe, a temu przecież sprzyjają dogodne warunki płatności. Taniość opodatkowania - zasada ta mówi o stosunku kwoty jaką społeczeństwo wpłaca do budżetu jako podatki do kwoty jaką otrzymuje z powrotem w postaci wydatków publicznych; -Im te dwie kwoty są bliższe siebie, tym system podatkowy jest bardziej efektywny. - Jeśli kwoty te znacząco się od siebie różnią, mamy do czynienia z wysokimi kosztami administracyjnymi, które nie służą dobrze systemowi podatkowemu

11 DZIEŃ WOLNOŚCI PODATKOWEJ Idea Dnia Wolności Podatkowej narodziła się w Stanach Zjednoczonych. Pierwszy raz został obliczony w 1900 roku i przypadał na koniec stycznia ( kwietnia). W Polsce od 1994 roku Dzień Wolności Podatkowej oblicza Instytut im. Adama Smitha. Dzień Wolności Podatkowej - jest symboliczną datą, kiedy przestajemy pracować na rząd i zaczynamy na siebie i nasze rodziny. Do obliczania Dnia Wolności Podatkowej służy stosunek udziału wydatków publicznych w stosunku do produktu krajowego brutto; dane pochodzą z budżetu Państwa opracowywanego przez Ministerstwo Finansów.

12 OBOWIĄZEK PODATKOWY według Ordynacji podatkowej to zaistnienie zdarzenia określonego w ustawach, rodzącego powinność przymusowej zapłaty (zwanej w ustawie świadczeniem pieniężnym). Zdarzeniem takim może być np. uzyskanie dochodu, nabycie spadku, sprzedaż mieszkania. Fakt, że na danej osobie ciąży obowiązek podatkowy, nie oznacza jeszcze, że ma ona obowiązek zapłaty podatku. Skutek taki nastąpi dopiero wtedy, gdy obowiązek podatkowy przekształci się w zobowiązanie podatkowe. Sam fakt powstania obowiązku podatkowego może natomiast zakładać konieczność złożenia w urzędzie skarbowym deklaracji, informacji czy też założenia ksiąg podatkowych.

13 PODMIOT I PRZEDMIOT OPODATKOWANIA Podmiot opodatkowania, osoba fizyczna bądź prawna, na której ciąży obowiązek regulowania podatków naliczanych z różnych tytułów i związanych wskutek tego z różnym przedmiotem opodatkowania. Przedmiot opodatkowania, tytuł prawny uprawniający organa podatkowe do naliczania różnych rodzajów podatków i zobowiązywania różnych podmiotów opodatkowania do ich uiszczania. Przedmiotem opodatkowania mogą być m.in.: - dochody uzyskiwane z różnych tytułów, wytwarzane bądź nabywane dobra lub usługi, posiadane i użytkowane dobra majątkowe. - z przedmiotem opodatkowania związane są więc różne kategorie oraz rodzaje płaconych podatków.

14 DOCHÓD 1) nadwyżka przychodów przedsiębiorcy nad kosztami osiągnięta w określonym czasie 2) w ujęciu podatkowym dochód osób fizycznych i osób prawnych, to różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania 3) wpływy do gospodarstwa domowego uzyskiwane z różnych źródeł, m.in. płac, rent, stypendiów i oszczędności 4) wpływy do budżetu państwa i budżetu jst

15 PRZYCHÓD I) wpływy przedsiębiorcy otrzymane w postaci pieniężnej, rzeczowej lub w postaci należności (obejmują przychody ze sprzedaży i przychody z operacji finansowych) - przychody ze sprzedaży określone w jednostkach pieniężnych wpływy przedsiębiorcy za sprzedane na rynku krajowym lub zagranicznym wyroby, usługi i roboty, materiały, towary, patenty i licencje; - przychody z operacji finansowych wpływy przedsiębiorcy otrzymane przede wszystkim ze sprzedaży papierów wartościowych (akcje, obligacje, i.in.), dywidendy od posiadanych udziałów, akcji czy obligacji, odsetek od udzielonych pożyczek II) zwiększanie stanu niektórych elementów majątku przedsiębiorcy, np. przychód towarów w wyniku ich dostawy, przychód gotówki w kasie na skutek wpłat do kasy

16 KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODU Są to wydatki, jakie ponosi podatnik w celu uzyskania przychodu z poszczególnego źródła. Koszty uzyskania przychodów ponoszą nie tylko podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, ale także podatnicy zatrudnieni np. na podstawie umowy o pracę; W tym przypadku koszty uzyskania przychodów zostały określone kwotowo.

17 Koszty te wynoszą: Miesięcznie Rocznie Z tytułu 102,25 zł nie więcej niż 1227 zł gdy podatnik uzyskuje przychody od jednego zakładu pracy 102,25 zł w każdym zakładzie pracy nie więcej niż 1840,77 zł (niezależnie w ilu zakładach pracownik uzyskiwał przychód) 127,82 zł łącznie nie więcej 1533,84 zł 127,82 zł w sumie nie więcej niż 2300,94 zł (niezależnie w ilu zakładach pracownik uzyskiwał przychód) gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie od więcej niż jednego zakładu pracy gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie od więcej niż jednego zakładu pracy, a miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy i podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę

18 KWOTA WOLNA OD PODATKU a ściślej kwota dochodu wolnego od podatku - kwota dochodu niepowodującego obowiązku zapłaty podatku dochodowego; dochód poniżej progu kwoty wolnej od podatku nie zwalnia w Polsce z obowiązku złożenia zeznania rocznego PIT przez podatnika kwota wolna od podatku wynosi 3091,00 zł brutto

19 ZALICZKA NA PODATEK to kwota podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 18 % pobierana miesięcznie przez pracodawcę z wynagrodzenia pracownika; całkowite rozliczenie następuje przez złożenie przez pracodawcę do US PIT-u 40;

20 ULGA PODATKOWA przysługująca na podstawie obowiązujących przepisów podatkowych możliwość obniżenia podstawy opodatkowania, a tym samym wysokość podatku; Podatek dochodowy od osób fizycznych Podstawa obliczenia podatku w złotych Podatek wynosi ponad do % minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad zł

21 W deklaracji PIT za 2013 r. (składanej w 2014 r.) inaczej niż dotychczas wygląda prawo do korzystania z: Ulgi na Internet, Ulgi na dzieci

22 Ulgi na Internet W zeznaniu za rok 2013 ulga internetowa nadal istnieje, jednak większość z osób, które dotychczas korzystały z odliczenia, utracą prawo do korzystania z niego. Powodem powyższej zmiany jest fakt, że z ulgi korzystać można wyłącznie przez dwa następujące bezpośrednio po sobie lata podatkowe. Oznacza to, że tylko w dwóch kolejno składanych po sobie deklaracjach, za dwa kolejne lata podatkowe. Podatnik, który nie skorzysta z odliczenia za 2013 rok i nie korzystał z niego wcześniej, ma prawo w dowolnym roku rozpocząć korzystanie z ulgi. Jeżeli skorzysta po raz pierwszy z odliczenia, prawo do ulgi przysługiwać mu będzie za dany rok oraz za rok następny, bezpośrednio po tym roku

23 Lat korzystania z ulgi nie można rozdzielać Oczywiście można korzystać z Internetu nie odliczając go i dopiero po kilku latach rozpocząć korzystanie z odliczeń Jak co roku podatnik ma prawo skorzystać z odliczenia w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł

24 Ulgi na dzieci W zeznaniu za 2013 r. podatnik inaczej niż dotychczas rozliczy się z ulgi prorodzinnej. Jego prawo do odliczenia wynikać będzie z tego czy: - pozostaje w związku małżeńskim czy nie, - jaką ilość dzieci wychowuje, - jakie są jego zarobki (dochody) Powyższe dane po ich łącznym zebraniu należy porównać z informacjami z tabeli:

25 Miesięczna wartość odliczeń w ramach ulgi na dzieci w zeznaniu za 2013 r. JESTEM: Posiadam łącznie (liczba dzieci uprawnionych do ulgi): Singlem, rozwodnikiem, wdowcem, pozostaje w związku małżeńskim przez część roku Małżonkiem przez cały rok 1 dziecko Zarobki < lub = zł Zarobki > zł Łączne zarobki < lub = zł 92,67 zł ulgi/mc Łączne zarobki > zł 0 zł ulgi 2 dzieci Pierwsze dziecko 92,67 zł/mc 1112,04 zł/rok Drugie dziecko 92,67 zł/mc 1112,04 zł/rok Pierwsze dziecko 92,67 zł/mc 1112,04 zł/rok 3 dzieci Drugie dziecko 92,67 zł/mc 1112,04 zł/rok Trzecie dziecko 139,05 zł/mc 1668,6 zł/rok Pierwsze dziecko 92,67 zł/mc 1112,04 zł/rok 4 dzieci Drugie dziecko 92,67 zł/mc 1112,04 zł/rok Trzecie dziecko 139,05 zł/mc 1668,6 zł/rok Czwarte dziecko 185,34 zł/mc 2224,08 zł/rok Więcej dzieci Każde kolejne 185,34 zł/mc 2224,08 zł/rok

26 Wspólne zeznanie polega na tym, że wypełnia się tylko jeden dokument PIT na imię obojga małżonków i wykazuje w nim wszystkie ich przychody na takiej samej zasadzie, jak zwykły PIT roczny każdy z małżonków osobno korzysta również z ulg i odliczeń, ale podatek płaci jako podwójną kwotę podatku ustalonego od połowy łącznej kwoty dochodów małżonków