BIOPALIWA BIOPALIWA. odpowiedź europejskich rolników i ich spółdzielni na obawy opinii publicznej

Transkrypt

1 BIOPALIWA BIOPALIWA odpowiedź europejskich rolników i ich spółdzielni na obawy opinii publicznej

2 Rosnące obawy dotyczące zwiększonej emisji gazów cieplarnianych spowodowanej port, a także koszt i utrudniony dostęp do tradycyjnych źródeł energii opartych na paliwach kopalnych były przyczyną wprowadzenia przez ministrów UE rozwiązań, które zapewnią w przyszłości większe zużycie paliw przyjaznych dla środowiska. Do roku 2020 każde państwo członkowskie będzie zobowiązane ustanowić 10 procentowy próg udziału paliw odnawialnych w transporcie, opartym ziły duże kontrowersje, a wiele osób twierdzi, że wywołają one więcej negatywnych niż pozytywnych skutków dla środowiska zniszczą cenne ekosystemy, spowodują zwiększenie emisji gazów cieplarnianych zamiast jej ograniczenia oraz przyczynia się do wzrostu cen żywności, a więc również nędzy i głodu w krajach rozwijających się. słuszne? się - są - rzeczywiście mogą zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych? - Czy polityka UE określająca obowiązkowy jest właściwa? - Czy zwiększony popyt na e wzrost cen żywności? - zwiększą bezpieczeństwo żywnościowe UE? - będzie szkodliwa dla krajów rozwijających się? zwięk nędzę głód świecie - Co należy zrobić, aby skutkiprodukcji iużywania były pozytywne? - Czy powinniśmy wycofać się z inwestycji w obecnie rozwijane technologie i zaczekać na tzw. drugą generację - Czy to prawda, że mogą być utrzymane tylko dzięki silnemu

3 ZYM SĄ BIOPALIWA Biopaliwa dziel si na dwie g ówne kategorie: bioetanol i biodiesel. Bioetanol zastepuje benzyn, wytwarzany jest z ro lin cukrowych i skrobiowych, takich jak pszenica, j czmie, kukurydza, trzcina cukrowa i burak cukrowy. Biodiesel zastepuje diesla i produkowany jest z ro lin oleistych, takich jak rzepak, soja, s onecznik, t uszcze zwierz ce i zu yte oleje ro linne. Ponadto, naukowcy opracowuj biopaliwa zaawansowane, które powstan z celulozy i ligniny zawartej we wszystkich ro linach i odpadach organicznych> Potrzebne s jednak dalsze badania w tej dziedzinie, a wiec te zaawansowane biopaliwa nie pojawi si na rynku w ci gu najbli szych lat. Biopaliwa mog by mieszane z istniej cymi paliwami transportowymi, bez potrzeby modyfikowania istniej cej infrastruktury, co sprawia, e s one rozwi zaniem praktycznym i mo liwym do natychmiastowego wprowadzenia. Jego celem jest przyczynienie si do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych przez transport. ZY BIOPALIWA RZECZYWIŚCIE MOGĄ ZMNIEJSZYĆ NEGATYWNE SKUTKI ZMIAN KLIMATYCZNYCH Tak, mog. W przeciwie stwie do zasobów ropy, biopaliwa z biomasy odnawiaj si po ka dych zbiorach. Fotosynteza wspomaga poch anianie przez rosliny energii s onecznej i absorbcj CO 2 z atmosfery. Powstaje biomasa, która mo e by u yta do produkcji paliw. Biopaliwa wymieszane z tradycyjnym paliwem przyczyniaja si do zmniejszenia emisji gazów cieplarnainych przez silniki nap dzane paliwami pochodzenia kopalnego. Oszcz dno w gla zale y od surowca i od sposobu produkcji biopaliwa. Te produkow ane we w a ciwy sposób znacznie przyczyniaj si do znacznych oszcz dno ci w porównaniu z tradycyjnym paliwem. UE 1 zaanga owala si we wprowadzanie standardów zapewniaj cych u ywanie w UE jedynie paliw, które rzeczywi cie przyczyniaj si do redukcji emisji CO 2. Zaszcz dzony dzi ki biopaliwom w giel b dzie musia stanowi co najmniej 35% tego, co zosta oby wyemitowane przy u yciu tradycyjnych paliw. Olej nap dowy wyprodukowany z hodowanego w Europie rzepaku pozwala zredukowa emisj gazów cieplarnianych rednio o 44 procent w porównaniu z tradycyjnym paliwem. Z kolei dla etanolu wyprodukowany z europejskich buraków cukrowych warto ta wynosi 48 procent. Wraz z rozwojem tej ga zi obecne technologie b d ulepszane i powstan nowe, co przyczyni si do jeszcze wi kszych oszcz dno ci. ZY POLITYKA JEST WŁAŚCIWA OKREŚLAJĄCA OBOWIĄZKOWY PROCENTOWY PRÓG DO ROKU Tak, biopaliwa s broni w walce ze zmianami klimatycznymi. Zwi kszone u ycie biopaliw jest cz ci strategii, której celem jest zapanowanie nad szkodliwym wzrostem emisji CO 2 pochodz cym z transportu. Nale y j prowadzi wspólnie z innymi strategiami, takimi jak zach canie do zakupu ekologicznych samochodów lub organizacja logistyki transportowej. Przez 365 dni w roku transport emituje do atmosfery gazy cieplarniane. Jest on odpowiedzialny za ponad jedn pi t emisji, która powoduje zmiany klimatyczne w Unii Europejskiej. Co wi cej, poziom emisji wzrasta najszybciej w a nie w tym sektorze. Emisja z transportu naziemnego wros a o 27% mi dzy rokiem 1990 a COM(2008)19 końcowy 2 EEA report Climate for a Transport Change 1/2008

4 Cele dobrowolne 3 nie przyczyni y si do wzrostu zu ycia biopaliw. Równie ma o skuteczne jest stosowanie systemu wymiany kwot emisji gazów cieplarnianych 4 w transporcie, gdy jest to sektor wielu ma ych u ytkowników. Dlatego te konieczne jest wprowadzenie celów obowi zkowych. Minimalny poziom 10% biopaliw w transporcie do roku 2020 pomo e równie rozwi za przysz e problemyz zaopatrzeniem w energi. Obecnie zale no transportu w UE od paliw importowanych wynosi 98 procent! Braki w zaopatrzeniu pozostan prawdziwym zagro eniem z powodów ekonomicznych i politycznych. Ceny ropy w wysoko ci ponad $120 wró le inflacji, a tak e kosztom ywno ci, pasz i energii. Dlatego potrzebne jest zró nicowanie róde paliwa. Wi ksze bezpiecze stwo energetyczne jest bardzo wa nym celem polityki energetycznej UE, a biopaliwa maj w nim udzia. Zró nicowanie opinii w pa stwach cz onkowskich nie przyniesie oczekiwanych skutków, je li na przyk ad jedno pa stwo obni y emisj gazów cieplarnianych w transporcie, a inne j zwi kszy. Cele obowi zkowe daj pewno inwestorom. D ugoterminowe sygna y regulacyjne w formie celów daj wystarczaj c stabilno i pewno inwestycji rz dom i du ym firmom. Zaufanie inwestorów mo na zdoby tylko poprzez przyj cie jednolitego planu w ca ej Unii Europejskiej. Zmniejszy to koszty produkcji i zbuduje stabilny wewn trzny rynek biopaliw. Z kolei tylko przy dobrej bazie produkcyjnej Unia b dzie mog a utrzyma kurs w dziedzinie rozwoju technologicznego, który przyspieszy opracowanie bardziej wydajnych biopaliw pierwszej i drugiej generacji. ZY ZWIĘKSZONY POPYT NA BIOPALIWA POWODUJE WZROST CEN ŻYWNOŚCI Biopaliwa sta y si koz em ofiarnym. Obarcza si je win zawzrost cen ywno ci,aleprzyczynytego wzrostu s inne: zwi kszony popyt i mniejsze zbiory. Na przyk ad w Europie produkcja bioetanolu nie jest przyczyn nag ego wzrostu cen pszenicy, poniewa mniej ni 1% zbó uprawianych w UE jest wykorzystywanych do produkcji bioetanolu. Z kolei ca kowita unijna produkcja nasion oleistych (z których cz przeznacza si na produkcj biediesela) stanowi jedynie 2% wiatowego zapotrzebowania na nasiona oleiste. Unijny popyt na biodiesel nie przyczynia si do wzrostu cen oleju palmowego, jako e jego produkcja poch ania mniej ni 4% tego surowca. Na wiecie dwoma g ównymi surowcami do produkcji bioetanolu s trzcina cukrowa i kukurydza. Mimo zwi kszonego wykorzystania brazylijskich upraw trzciny cukrowej do produkcji etanolu, ceny cukru na wiecie spad y o 32% mi dzy rokiem 2006 i W 2008 roku ceny wzros y, ale jest to raczej powi zane z przep ywem funduszy na rynku ywno ci. Równie wzrost cen kukurydzy nie mo e by wi zany jedynie ze zwi kszonym zapotrzebowaniem na bioetanol w USA. Zwi kszy si wiatowy popyt na mi so, spowodowany g ównie wzrostem przychodów w Indiach i w Chinach, a zatem jest tez wi ksze zapotrzebowanie na pasze zwierz ce. Ten argument musi by brany pod uwag. ywno jest ta sza ni kiedykolwiek wcze niej. Przez ostatnie 20 lat ceny ywno ci ros y o 20% wolniej ni ceny innych dóbr. Tak wi c niedawny wzrost cen jest jedynie odpowiedzi na powsta luk. Gdyby ceny produktów rolnych w Europie ros y w ci gu ostatnich 100 lat w tym samym 3 Dyrektywa (EC) n 2003/30 4 Unijny system handlu kwotami emisji (EU ETS) ma pomóc państwom członkowskim w osiagnięciou celu redukcji emisji gazów cieplarnianych w spoób możliwie najtańszy. Obecnie, dla każdego okresu państwa członkowskie określają krajowee plany alokacji (NAPs), które ustanawiają ich całkowity poziom emisji ETS oraz przyznają poszczególnym inwestycjom limity emisji. Na koniec każdego roku zakłady przemysłowe muszą zmieścić się w tych limitach. Firmy emitujące poniżej przyznanego poziomu mogą sprzedać swoją nadwyżk ę. Firmy emitujące powyżej limitu maja wybór pomiędzy unowocześnieniem instalacji a zakupem dodatkowego limitu.

5 tempie co koszty ycia, to ceny nasion powinny by rednio 4 razy wy sze ni obecnie. To równie wyja nia, dlaczego rednie wydatki gospodarstw domowych w UE-27 na ywno wynios y mniej ni 13% ich bud etu w roku 2006, a w 1988 by o to 21% dla UE Je li popyt na surowce wzro nie, na przyk ad poprzez u ycie biopaliw, ceny b d ros y, dopóki nie zwi ksz si dostawy. Mo na to osi gn na przyk ad przywracaj c od produkcji ziemie le ce od ogiem, gdzie obecnie produkcja jest nieop acalna, lub zwi kszaj c wydajno produkcji. Du e powierzchnie ziem nie s uprawiane w nowych pa stwach cz onkowskich. Model Komisji przewiduje, e nawet je li cel 10-procentowego udzia u zostanie osi gni ty do roku 2020, to ceny zbó wzrosn od 3 do 6%, a ceny rzepaku od 8 do 10%. Nie nale y zapomina, e cena produktu opuszczaj cego gospodarstwo rolne stanowi jedynie 4% ceny produktu w sklepie (np. chleba) 6. Koszt pracy to oko o 30%. Inne koszty, takie jak przetwórstwo, pakowanie, dystrybucja i wprowadzenie do sprzeda y to 66% ceny produktu ko cowego, a zatem maj one du o wi kszy udzia w kszta towaniu cen ni koszt samych surowców. JAKI SPOSÓB BIOPALIWA ZWIĘKSZĄBEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE Rolnictwo UE ma potencja do produkcji biopaliw bez nara ania na niebezpiecze stwo a cucha dostaw. Wed ug scenariusza Komisji Europejskiej, wp yw na struktur u ywania ziemi w UE-27 b dzie nieznaczny. Oko o 15% ziem przeznaczonych na ro liny uprawne b dzie wykorzystywane do celów produkcji energii, co b dzie stanowi o 17,5 miliona hektarów w roku Tylko cz nasion oleistych, zbó i buraków cukrowych przeznaczonych na produkcj biopaliw jest wykorzystywana do produkcji bioenergii. Reszta pozostaje w sektorze ywno ci jako wysokobia kowe pasze zwierz ce, które s potrzebne do produkcji mi sa i nabia u. W przypadku biodiesela, 55% nasion oleistych przetwarzanych jest na pasz. W przypadku bioetanolu, pasze wytwarzane z D.D.G.S (podestylacyjnego suszonego wywaru zbo owego) stanowi jedn trzeci zu ycia zbó. To w a nie wysokiej jako ci i bogate w bia ko pasze pozwol Unii zmniejszy zale no od importu pasz. Obecnie UE importuje 80% swojego zapotrzebowania na bia ko w ywieniu zwierz t, w postaci glutenu kukurydzianego, nasion i soi ze Stanów Zjednoczonych, Argentyny i Brazylii, czyli 35 milionów ton w przeliczeniu na soj, co kosztuje oko o 9 miliardów euro. Produkcja biopaliw przyczyni si wi c do zmniejszenia powierzchni ziem potrzebych do uprawy zbó na cele produkcji pasz, a tak e do spadku cen pasz. Komisja Europejska ocenia, e przewidywana na 2020 rok powierzchnia 17,5 miliona hekrtarów z przeznaczeniem na produkcj biopaliw w UE jest zawy ona. Wliczaj c produkty uboczne pozostaj ce z produkcji pasz, oko o 8 milionów hektarów b dzie wykorzystanych na produkcje biopaliw do roku 2020, co odpowiada mniej wi cej powierzchni ziemi wy czonej z upraw w latach Nie nale y zapomina, ze to rolnicy jako pierwsi odczuwaj zmiany klimatyczne. Jesli nie zredukuje si emisji gazów cieplarnianych, na przyk ad dzi ki biopaliwom, mo e to zagrozi wiatowej produkcji ywno ci. ZY PRODUKCJA BIOPALIW BĘDZIE SZKODLIWA DLA KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ ZY ZWIĘKSZY NĘDZĘI GŁÓD NA ŚWIECIE G ód nie jest skutkiem braku ywno ci, lecz biedy, niskiej si y nabywczej, s abej polityki rolnej i spo ecznej (np. infrastruktura, nasiona, edukacja, finansowanie itp.) 5 Eurostat 6 IKEE

6 W ci gu ostatnich 30 lat europejscy rolnicy byli oskar ani o nadprodukcj i preferencyjn sprzeda dzi ki dop atom do eksportu, co z koeli mia o obni a ceny w krajach rozwijaj cych si i zwi ksza bied tamtejszych rolników. Teraz odwrócono te osk ar enia i unijni rolnicy obwiniani s o wzrost cen. Konsumenci z obszarów miejskich wol oczywi cie ni sze ceny ywno ci. Ale 70% wiatowej biedy znajduje si na terenach wiejskich i wi kszo biednych ludzi to rolnicy 7. Musieli oni zmaga si ze spadkiem cen na wiecie przez ponad dwie dekady. Je li ceny ywno ci rosn, oznacza to wi kszy dochód rolników w biednych krajach. To z kole i pozwoli na przywrócenie do produkcji ziem, których uprawa by a wcze niej nieop acalna, na zakupy najbardziej potrzebnych towarów, a tak e na inwestycje w sprz t, przechowywanie ywno ci i infrastruktur. Dzi ki temu biedne kraje mog sta si bardziej samowystarczalne pod wzgl dem produkcji ywno ci, a nawet zró nicowa produkcj na w asne potrzeby energetyczne. O NALEŻY ZROBI Ć ABY SKUTKI PRODUKCJI I UŻYWAN IA BIOPALIW BYŁY POZYTYWNE Rozwój rynku biopaliw w Europie nie b dzie mia negatywnego wp ywu na rodowisko. Zapewni to unijne i krajowe prawodawstwo oraz Wspólna Polityka Rolna. Cz sto s yszymy argument, e produkcja biopaliw spowoduje szkody rodowiskowe w innych cz ciach wiata, poprzez karczowanie lasów deszczowych i innej ro linno ci, aby powsta o miejsce pod uprawy palmy oleistej lub trzciny cukrowej na eksport do UE. Istniej dobre i z e sposoby produkcji biopaliw. Karczowanie lasów pod uprawy ro lin do produkcji ywno ci, kosmetyków czy biopaliw jest niedopuszczalne. Nie chcemy tak wyprodukowanych biopaliw w Unii Europejskiej i przemys oraz rz dy pa stw cz onkowskich zrob8ia wszystko, co w ich mocy, aby do tego nie dopu ci. Mo na osi gn ten cel poprzez wprowadzenie kryteriów zrównowa onej produkcji, które okre laj odpowiedzialno i wskazuj sposoby produkcji. Wewn trz UE przepisy krajowe dotycz ce rodowiska oraz Wspólna Polityka Rolna juz teraz gwarantuj zrównowa on produkcj roln. Rolnicy, którzy z ami te przepisy s karani podwójnie: przez s d i przez w adze, które obni aj w takich wypadkach p atnosci. A zatem biopaliwa produkowane w UE gwarantuj spe nienie kryteriów zrównowa onej produkcji. Musimy te mie pewno, e biopaliwa, które importujemy nie zosta y wyprodukowane ze szkod dla rodowiska. Najlepszym sposobem jest zastosowanie tych samych kryteriów dla produkcji rodzimej i importowanej. W adze UE 8 doceni y wag tej strategii i opracowuj w a nie restrykcyjne standardy, które musz zosta niezw ocznie zastosowane. ZY POWINNIŚMY WYCOFA Ć SIĘ Z INWESTYC JI W OBECNIE ROZWIJANE TECHNOLOGIE I ZACZEKAĆ NA TZW DRUGĄGENERACJĘ BIOPALIW Nie. U ywanie biopaliw pierwszej generacji jest w pe ni uzasadnione, poniewa ju teraz mo na zaobserwowa dzi ki temu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Poza tym, zgodnie z zasad ewolucji, rozwój pierwszej generacji konieczny jest, aby rozwin a si druga. Zalet obecnych inwestycji jest to, e atwiej jest oprze si na istniej cych ro linach ni zaczyna od podstaw, a ponadto bie ce inwestycje stale poprawiaj efektywno. Biopaliwa drugiej generacji, w a ciwie wytwarzane, b d bardzo korzystne, jednak wi kszo ekspertów uwa a, e ich wprowadzenie na rynek mo liwe b dzie dopiero za klika lat. A wi c obecnie biopaliwa pierwszej generacji s jedyn 7 IFAD 8 COM(2008)19 końcowy

7 realn alternatyw dla paliw kopalnych w transporcie, który emituje jedn pi t gazów cieplarnianych w Europie. ZY TO PRAWDA ŻE BIOPALIWA MOGĄBYĆUTRZYMANE TYLKO DZIĘKI SUBSYDIOM Po pierwsze, nale y zauwa y, e wszystkie rodzaje energii s subsydiowane przez rz dy. Je li we miemy UE jako przyk ad, to wed ug Europejskiej Agencji rodowiska, ca kowite dofinansowanie do energii j drowej, z w gla i z ropy wynosi rocznie 33 miliardy euro w Unii, natomiast na ród a odnawialne warto dofinansowania to 5 miliardów. Ale g ównym uzasadnieniem interwencji jest za amanie rynku, a zmiany klimatyczne s najwi kszym za amaniem rynku w historii. Emisja CO 2 i jej wp yw na przysz e pokolenia nie s wliczane do kosztu energii i paliwa. Dopóki b dzie istnia rynek w gla, subsydia b d ca kowicie uzasadnione. Dlatego tez rz dy na ca ym wiecie stosuj zach ty, w formie bezpo rednich lub po rednich dop at. SA to na przyk ad zach ty dla konsumentów, aby kupowali przyjazne dla rodowiska samochody (Brazylia) lub bezpo rednie dop aty dla producentów w Stanach Zjednoczonych. Podobnie, w latach 70 i 80, brazylijski plan Prolalcohol doprowadzi do szybkiego rozwoju sektora etanolu, dzi ki rodkom publicznym i subsydiom. Wzrastaj równie ceny ropy, co odzwierciedla proces wyczerpywanie z ó, a zatem efektywno produkcji biopaliw wzrasta. Koszt europejskich biopaliw niew tpliwie zmniejszy si w miar up ywu czasu i osi gnie poziom konkurencyjny dla benzyny i oleju nap dowego, tak jak dzieje si ju w Brazylii.

8 Komitet COPA (Komitet Rolniczych Organizacji Zawodowych Unii Europejskiej) i Komitet COGECA (Główny Komitet Spółdzielczości Rolniczej Unii Europejskiej) są Organizacjami reprezentującymi znakomitą większość Europejskich Rolników i ich Spółdzielni. Organizacje te reprezentują 15 milionów osób, pracujących w pełnym i niepełnym wymiarze godzin w gospodarstwach rolnych Unii Europejskiej i ponad spółdzielni. Liczą one 76 Organizacji Członkowskich pochodzących z Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Ich celem jest ochrona ogólnych interesów rolnictwa. Rue de Trèves, Bruxelles Belgique Phone: +32 (0) Faks: +32(0) mail@copa-cogeca.eu