FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH

Transkrypt

1 L. dz. FZZ VIII 072/31/07/2015 Warszawa, dnia 31 lipca 2015 r. Szanowny Pan Marian Zembala Minister Zdrowia Dotyczy projektu ustawy z dnia 24 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych implementującej do polskiego prawa tzw. Unijną Dyrektywę Produktową (2014/40/EU). Branża tytoniowa jest jedną z najważniejszych gałęzi polskiej gospodarki. Z szeroko rozumianym rynkiem tytoniowym związanych jest ponad 500 tys. osób, począwszy od rolników zajmujących się uprawą tytoniu, poprzez pracowników zakładów przetwórczych i produkcyjnych, a skończywszy na osobach zatrudnionych w placówkach detalicznych, których obroty w znacznej części uzależnione są od sprzedaży wyrobów tytoniowych. W 2014 r. produkcja papierosów w Polsce wyniosła 155,7 mld sztuk i była o 3,5% większa niż rok wcześniej. Polska jest największym producentem wyrobów tytoniowych w Unii Europejskiej i zajmuje pod tym względem 2-gie miejsce w Europie. W 6 zakładach na terenie Polski na etatach zatrudnionych jest osób. Zakłady te zapewniają od szeregu lat miejsca pracy w regionach zagrożonych wysokim poziomem bezrobocia, takich jak: Radom, Poddębice k. Łodzi lub Augustów w województwie podlaskim. Trzeba podkreślić, ze krajowy rynek tytoniu i wyrobów tytoniowych w latach podlegał intensywnym przemianom. Od kilku lat legalny rynek papierosów jest pod dużą negatywną presją głównie z powodu szybko rosnących stawek podatku akcyzowego. W latach skumulowany wzrost opodatkowania papierosów wyniósł 230%, co przełożyło się na wzrost ceny finalnej produktów o ponad 160%.

2 W konsekwencji najmniej zamożni konsumenci, a tym samym najbardziej wrażliwi cenowo, silnie reagujący na podwyżki podatków i wynikające z nich podwyżki cen, odeszli do szarej strefy, której wielkość szacuje się dziś na rekordowe 30% rynku. Tak drastyczne regulacje fiskalne negatywnie wpływają na poziom legalnej sprzedaży, a w konsekwencji na rentowność producentów wyrobów tytoniowych, które zmuszone będą ograniczać poziom inwestycji, czy zatrudnienia. Dlatego też biorąc pod uwagę obecną sytuację branży tytoniowej uważamy, że przyjęcie noweli ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych w zaproponowanym obecnie przez Ministerstwo Zdrowia kształcie będzie miało negatywny, długotrwały wpływ na miejsca pracy w szeroko rozumianym przemyśle tytoniowym w Polsce (zarówno przy uprawie tytoniu, produkcji wyrobów tytoniowych jak i w handlu). Przyjęcie projektu w obecnym kształcie może doprowadzić do niebezpiecznego procesu rozpoczęcia przenoszenia produkcji z 6 polskich fabryk za granicę (obecnie takie procesy restrukturyzacyjne zachodzą w Europie Zachodniej), znacznego ograniczenia uprawy tytoniu w Polsce, znacznej redukcji miejsc pracy oraz dalszego wzrostu szarej strefy. W opinii Forum Związków Zawodowych na szczególną uwagę zasługują następujące obszary i zmiany, które należy wprowadzić do ustawy implementującej dyrektywę tytoniową: Problem 1: przejściowe: Data wejścia w życie ustawy implementującej dyrektywę oraz okresy Aktualnie największym zagrożeniem dla miejsc pracy w polskim przemyśle tytoniowym jest niemożność utrzymania ciągłości produkcji krajowej i eksportowej oraz rozpoczęcie procesu przenoszenia produkcji z polskich fabryk do zakładów zlokalizowanych poza naszym krajem. Rozpoczęcie procesu będzie stanowiło groźny precedens, a jego skutki odczują osoby bezpośrednio zatrudnione przy produkcji, jak i plantatorzy tytoniu oraz dystrybutorzy legalnych wyrobów tytoniowych. Według obecnego projektu producenci są zmuszeni do dostosowania produkcji do 20 maja 2016 r.

3 Tymczasem, zgodnie z najlepszymi praktykami cały proces dostosowania fabryk trwa około roku (od momentu przeprojektowania fabryki przez zamówienie nowych maszyn, a kończąc na fazie instalacji i testów). Przez ponad rok od przyjęcia dyrektywy 2014/40/EU firmy nie mogłyby zacząć procesu dostosowawczego ze względu na brak stosownych propozycji zapisów ustawowych. Co gorsze projekt ustawy w tym zakresie tylko odwołuje się np. do przyszłych, nieznanych rozporządzeń. Tymczasem koszt dostosowania działających w Polsce fabryk do nowych przepisów może wynieść nawet 400 mln zł. Proces dostosowania można zacząć dopiero w momencie znajomości nowych przepisów wykonawczych do ustawy. Ze względu na praktyczny brak możliwości dostosowania maszyn do nowych wymogów regulacyjnych do 20 maja 2016 r., ustawa nie powinna wskazywać tej daty jako rozpoczęcie produkcji. Aby dać przedsiębiorstwom możliwość dostosowania produkcji, ustawa powinna zawierać tylko jedną datę, po której na polskim rynku dostępne mogą być tylko i wyłącznie produkty zgodne z nową ustawą tj. 20 maja 2017 r. Dlatego też Forum Związków Zawodowych wnosi o zmianę art. 7 projektu ustawy (str. 31) i wprowadzenia zapisu w brzmieniu: Wyroby tytoniowe, papierosy elektroniczne lub pojemniki zapasowe oraz wyroby ziołowe do palenia, które nie spełniają wymogów ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, mogą być wprowadzane do obrotu do dnia 20 maja 2017 roku. Problem 2: Brak dokładnych wytycznych odnośnie ostrzeżeń zdrowotnych Dyrektywa wprowadza obowiązkowe ostrzeżenia graficzne wielkości 65% opakowania paczki papierosów. Natomiast przedłożony przez Ministerstwo Zdrowia projekt ustawy nie zawiera żadnych wytycznych na temat wielkości, jak też odnośnie umiejscowienia wymaganych ostrzeżeń. W obecnie obowiązującej ustawie wymiary ostrzeżeń oraz ich umiejscowienie są precyzyjnie określone (art. 9). Brak precyzyjnych wytycznych w projekcie ustawy i przeniesienie tej regulacji do przyszłego rozporządzenia Ministra Zdrowia stanowi kolejne zagrożenie dla utrzymania ciągłości produkcji wyrobów tytoniowych w Polsce, wynikające z niemożliwości rozpoczęcia przystosowania produkcji

4 do nowych przepisów. Zdaniem Forum Związków Zawodowych, nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych powinna zawierać wszystkie określone w dyrektywie informacje dotyczące opakowań i nowych ostrzeżeń zdrowotnych, takich jak rozmiar i rozmieszczenie ostrzeżeń zdrowotnych. Zgodnie z dyrektywą (art. 10), ze względu na stosowane w Polsce znaki akcyzy, ustawa powinna zawierać także jasny przepis informujący o tym, że na tylnej płaszczyźnie opakowania ostrzeżenia mogą być umieszczane pod znakiem akcyzy do 20 maja 2019 r. Pozwoli to uniknąć ryzyka kolejnych pilnych zmian parku maszynowego i wielomilionowych kosztów wywołanych potrzebą przeniesienia znaków akcyzy w inne miejsce opakowania. Podkreślić należy, że brak okresu przejściowego na umieszczenie ostrzeżeń pod znakiem akcyzy do 20 maja 2019 r. wymagałoby również zmiany przepisów akcyzowych. Umieszczenie podstawowych przepisów o wielkości ostrzeżeń oraz okres przejściowy związany z banderolami, pozwoliłoby naszym pracodawcom rozpocząć proces przygotowawczy niezwłocznie po ogłoszeniu ustawy, a co za tym idzie, zminimalizować ryzyko utraty ciągłości produkcji o ile zracjonalizowane zostaną daty obowiązywania nowych przepisów jak opisaliśmy powyżej. W związku z tak szeroko zakrojoną regulacją dotyczącą branży tytoniowej, która zapewnia setki tysięcy miejsc pracy wnosimy o wypracowanie finalnego projektu ustawy, który nie będzie stanowił zagrożenia dla utrzymania produkcji, nowych inwestycji, a przede wszystkim miejsc pracy. Dlatego też Forum Związków Zawodowych wnosi o to, aby w art. 9 projektu ustawy (str. 17) dokonać zapisu wskazującego wielkość i sposób umieszczenia ostrzeżeń na poszczególnych produktach objętych dyrektywą poprzez przekopiowanie na wprost odpowiednich zapisów z art. 9, 10, 11, 12, 20 Dyrektywy.

5 W tym samym artykule wnosimy o dodanie odpowiedniego zapisu, że w związku ze stosowanym w Polsce sposobem nanoszenia znaków akcyzy, mieszane ostrzeżenie zdrowotne, które ma być umieszczane na tylnej płaszczyźnie opakowania do 20 maja 2019 r. może być umieszczane: bezpośrednio pod znakiem w przypadku opakowań wykonanych z kartonu, 13 mm poniżej górnej krawędzi opakowania w przypadku opakowań wykonanych z miękkiego materiału. Mając powyższe na uwadze Forum Związków Zawodowych wnosi o ponowne przeanalizowanie zapisów przedstawionego projektu ustawy i umieszczenie w nim wniosków zawartych w niniejszym piśmie. Z poważaniem, Tadeusz Chwałka PRZEWODNICZĄCY FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH