Naukowcy (wtorek, 22 marzec 2005) - Dodał wtorek

Transkrypt

1 Naukowcy (wtorek, 22 marzec 2005) - Dodał wtorek Alvarez Luis Walter ( ) fizyk amerykański; profesor uniwersytetu w Berkley; specjalista w zakresie fizyki atomowej i jądrowej oraz radiolokacji; za prace w dziedzinie cząstek elementarnych otrzymał w 1968 nagrodę Nobla. Becquerel Antoine Henri ( ), francuski fizyk i chemik; od 1895 profesor École Polytechnique w Paryżu, członek francuskiej Akaedemii Nauk; badając luminescencję soli uranu odkrył w 1896r. zjawisko promieniotwórczości, za co w 1903 otrzymał wraz z małżonkami Curie nagrodę Nobla. Bohr Niels Henrik ( ), fizyk duński; od 1916 roku profesoruniwersytetu w Kopenhadze, założyciel Kopenhaskiego Instytutu Fizyki Teoretycznej (nazywanego instytutem Bohra); w latach pracował w USA przy budowie bomby atomowej; prezes duńskiej akademii nauk, członek Royal Society, PAN i innych towarzysw i akademii naukowych. Bohr był jednym z twórców teorii kwantów; opracował w roku 1913 teorię budowy atomu wodoru, za co otrzymał w 1922r. nagrodę Nobla; wniósł istotny wkład do teorii jądra atomowego; w roku 1928 ogłosił zasadę komplementarności i dokonał próby filozoficznej interpretacji podstaw mechaniki kwantowej. Chadwick Sir James (ur. 1891), fizyk angielski; specjalista z zakresu fizyki jądrowej; profesor (od 1935 roku) uniwersytetu w Liverpool, Manchester, Cambrige; członek Royal Society; w 1919 roku wspólnie z E. Rutherfordem przeprowadził pierwszą reakcję jądrową; w 1932 roku odkrył neutron, za co w 1935 roku otrzymał nagrodę Nobla; jeden z konstruktorów angielskich bomb jądrowych. Compton Arthur Holly ), fizyk amerykański; profesor uniwersytetu w St. Louis i Chicago; specjalista w dziedzinie fizyki jądrowej i atomowej, promieniowania X oraz promieniowania kosmicznego; w 1923 odkrył i wyjaśnił tzw. zjawisko Comptona; w latach kierował (całokształtem prac nad projektowaniem i budową pierwszych reaktorów jądrowych; w roku 1927 otrzymał nagrodę Nobla. Curie Pierre ), mąż Marii Skłodowskiej-Curie, fizyk francuski; od 1904 profesor Sorbony; od 1905 członek Akademii Nauk w Paryżu; współtwórca podstaw nauki promietwórczości; wspólnie z żoną odkrył promieniotwórczość toru, a w dwa nowe pierwiastki promieniotwórcze, polon i rad; za prace nad promieniotwórczością otrzymał w 1903r., wraz z żoną i A.M. Becquerelem, nagrodę Nobla; prowadził również badania magnetycznych własności kryształów; w 1880 odkrył zjawisko pizoelektryczności, sformuował w 1895r. tzw. prawo Curie. Czerenkow Paweł A. ((ur. 1904r.) fizyk radziecki; od 1930r. pracownik Instytutu Fizyki AN ZSRR; badając luminescencję cieczy pod działaniem promieni beta odkrył w 1934r. tzw. pronieniowanie Czerenkowa; w 1958 otrzymał nagrodę Nobla, wraz z I.M. Frankiem i I.J. Tammem. Einstein Albert Urdził się w 1879r. w Ulm w rodzinie żydowskiej. Później mieszkał w Monachium i Włoszech, a następnie osiedlił się w Szwajcarii. Był przeciwnikiem tendencji militarystycznych w niemieckich kręgach politycznych, więc w ramach protestu przyjął obywatelstwo szwajcarskie. Awansował wtedy na stanowisko inspektora ds. patentów w Bernie, jednocześnie zrobił doktorat w Zurychu. W 1909 został uniwersyteckim wykładowcą fizyki teoretycznej. W 1911 był wykładowcą w Uniwersytecie Karola w Pradze, ale już rok później powrócił do Zurychu. W następnym roku objął stanowisko dyrektora utworzonego specjalnie dla niego Instytutu Fizyki na Uniwersytecie w Berlinie. Jego teorię względności potwierdziły obserwacje zaćmienia Słońca (1919) potwierdziły słuszność jego teorii względności. W owym czasie stał się światowej sławy fizykiem. W związku z żydowskim pochodzeniem został usunięty przez nazistów ze swego stanowiska uniwersyteckiego w Berlinie. Wyemigrował do USA, gdzie został profesorem matematyki oraz stałym członkiem Institute for Advanced Study w Princeton (stan New Jesey). W 1939 Einstein zwrócił uwagę przezydenta USA (F.D. Roosevelta) na możliwość skonstruowania przez nazistowskie Niemcy broni atomowej. Sam Einstein nie brał udziału w pracach nad

2 skonstruowaniem bomby atomowej. Po II wojnie światowej był aktywistą ruchu działającego na rzecz zakazu produkcji broni atomowej. W 1952 państwo Izrael zapronowało mu objęcie stanowiska prezydenta państwa, jednak Einstein odmówił. Zmarł w 1955r. Był fizykiem amerykański pochodzenia niemieckiego. Jego największym osiągnięciem jest sformułowanie teorii względności, a także prace z zakresu teorii promienowania oraz termodynamiki. Szczególna teoria względności została opublikowana w Jego wysiłki zostały w 1921 nagrodzone Nagrodą Nobla w dziedzinie z fizyki. Ostatnia koncepcja Einsteina przewidywała istnienie podstawowych praw rządzących wszechświatem, a zarysy tej teorii opublikował w 1953, podejmując próbe stworzenia jednolitej teorii pola. Teorie względności Einsteina zrewolucjonizowały ludzkie rozumienie materii, przestrzeni oraz czasu. Einstein stwierdził, że światło może mieć naturę korpuskularną. W 1905 odkrył prawo rządzące zjawiskiem fotoelektrycznym, polegającego na emisji elektronów z powierzchni metalu pod wpływem określonego rodzaju światła. Zbadał w 1905 ruchy Browna i wyjaśnił je. Przedstawił też słynne równanie wyrażające zależność między masą a energią E=mc2. Zobacz też: Galerię w onet.pl i informacje w Wikipedia.pl Fajans Kazimierz (ur. 1887), fizykochemik amerykański, pochodzenia polskiego; w latach profesor uniwersytetu w Monachium, od 1936 roku w Ann Arbor; członek Polisch Institute Of Arts and Sciences in America i towarzystw i akademii naukowych; specjalista w zakresie promieniotwórczości i budowy cząsteczek, m.in. odkrył w 1911 roku pierwszy przypadek rozgałęzienia promieniotwórczego w uranowej rodzinie promieniotwórczej; sformuował, niezależnie od F. Soddy'ego, tzw. reguły przesunięć Soddy'ego-Fajansa, wprowadził w 1919 roku pojęcie energii hydratacji wolnych jonów gazowych, opracował tzw. kwantykułową teorię wiązania chemicznego. Więcej na temat Kazimierza Fajansa znajdziesz tutaj. Fermi Enrico Urodził się w 1901 roku. Był fizykiem amerykańskim włoskiego pochodzenia. Udowodnił istnienie nowych pierwiastków radioaktywnych, powstałaych w wyniku bombardowania neutronami oraz odkrył reakcje jądrowe wywoływane przez neutrony o niskiej energii. Uczestniczył w projekcie Manhattan, mającym na celu budowę bomby atomowej. Do jego prac teoretycznych należało m.in. badanie słabej siły jądrowej, jednej z fundamentalnych sił w świecie natury. W 1938 został laureatem Nagrody Nobla. Doświadczalne prace Fermiego nad rozpadem beta w materiałach radioaktywnych dostarczyły dalszych dowodów na istnienia neutrina, potwierdzając przewidywania austriackiego fizyka, Wolfganga Pauli. W 1942 Fermi zbudował pierwszy reaktor jądrowy w Iniversity of Chicago. Stworzył w ten sposób podstawy pod badania prowadzące do skonstruowania bomby atomowej i wykorzystania energii jądrowej. W latach był profesorem fizyki teoretycznej uniwersytetu w Rzymie. W 1938 roku rozwój nazizmu zmusił go do emigracji do USA. W latach był profesorem Uniwersytetu Kolumbijskiego w Nowym Jorku, od profesorem University of Chicago. Wraz z brytyjskim fizykiem, Paulem Dirakiem, Fermi badał statystykę kwantową ferminów - cząstek nazwanych jego imieniem. W ostatnich latach życia zajmował się fizyką wysokich enrgii. Zmarł w 1954 roku. W 1938r. otrzymał nagrodę Nobla. Franck James ( ), fizyk niemiecki; w 1933 roku wyemigrował z Niemiec do Danii, a w 1935 do USA; profesor uniwersytetu m.in. w Berlinie i Chicago; członek National Academy of Sciences; autor prac głównie z dziedziny spektroskopii atomowej i molekularnej; za przeprowadzenie w 1913 roku badania wzbudzeń i jonizacji atomów w wyniku zderzeń z elektronami otrzymał w 1925 roku, wraz z G. Hertzem, nagrodę Nobla. Franck jest współautorem tzw. Raportu Francka, wystosowanego przez grupę uczonych w czerwcu 1945 roku do rządu USA, wzywającego do poniechania zamiaru użycia bomby atomowej przeciwko Japonii. Był uczestnikiem Manhattan Project. Frank Ilja M. (ur. 1908r.) fizyk radziecki: od 1944r. pfrofesor uniwersytetu w Moskwie, członek AN ZSRR; od 1955r. kierownik Laboratorium Neutronowego Zjednoczonego InstytutuBadań Jądrowych w Dubnej; wspólnie z I.J.Tammem podał w 1937r. teorię Czerenkowa, za co wraz z P.A. Czerenkowem i Tammem otrzymał w 1958 roku nagrodę Nobla. Hahn Otto ( ), fyzykochemik niemiecki, od 1912 roku prfesor uniwersytetu w Berlinie; od 1928r. dyrektor

3 Kaiser-Wilhelm-Institut für Chemie w Berlinie, w latach przewodniczący Max-Planck-Gesellschaft i dyrektor Max-Planck Institut für Chemie w Getyndze; odkrywca w 1905r. mezotoru 1 oraz 2 (228Ra i 228Ac) i radiotoru (228Th), a w 1917r. protaktynu (niezależnie od F. Soddy'ego); w 1921r. wykrył zjawisko izomerii jądrowej; w 1938, wspólnie z F. Strassmannem, przeprowadził pierwszą reakcję rozszczepienia jądra atomowego., za co w 1944r. otrzymał nagrodę Nobla. Hertz Gustav ( ), fizyk niemiecki; profesor m.in. uniwersytetów w Halle i Lipsku; w latach pracował w ZSRR; autor prac głównie z fizyki atomowej, fizyki promieni X, fizyki ciała stałego; od 1913, wspólnie z J. Franckiem, prowadził badania zderzeń elektronów z atomami gazu, w wyniku których wyznaczono poziomy energetyczne atomów; w 1925 roku otrzymał (wraz z J. Franckiem) nagrodę Nobla. Lawrence Ernest Orlando ( ), fizyk amerykański; od 1928 roku profesor uniwersytetu w Berkley, od 1936 roku dyrektor Radiation Laboratory tegoż uniwersytetu; członek National Academy of Sciences; współtwórca w 1931 roku pierwszego cyklotronu, za co w 1939 otrzymał nagrodę Nobla; prowadził prace dotyczące reakcji jądrowych, w szczególności wywoływanych neutronami; zajmował się także barwną telewizją oraz zastosowaniami fizyki w biologii i medycynie; brał udział w Manhattan Project. Meitner Lise ( ), fizyk austr.; w latach profesor uniwersytetu w Berlinie, pracowała w Instytucie Fizyki im. Nobla (Szwecja), od 1947 roku w Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk Inżynieryjnych; prowadziła badania w zakresie fizyki jądrowej, promieniotwórczości i radiochemii; w 1939 roku, wspólnie z O.R. Frischem, wysunęła koncepcję, że wykrycie baru w produktach bombardowania uranu neutronami jest wynikiem rozszczepienia jąder uranu. Oppenheimer Jacob Robert Urodził się w r., a zmarł w 1967; fizyk amerykański. Jako dyrektor laboratorium naukowego w Los Alamos w latach kierował pracami nad bombą atomową (projekt Manhattan). Gdy później zdał sobię sprawę z niebezpieczeństw promieniowania radioaktywnego, wyrażał sprzeciw wobec prac nad bombą wodorową i w 1953 amerykańska Komisja Energii Atomowej (AEC) zarzuciła mu, że stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa. Badając równania opisujące stany energii atomu, Oppenheimer wykazał w 1930, że możliwe jest istnienie cząstki elementarnej o ładunku dodatnim z masą elektronu. Ta cząstka elementarna została odkryta w 1932 i nazwana pozytonem. Pomiędzy 1929 a 1942 był człnkiem kadry zarówno Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, jak i Kalifornijskiego Uniwersytetu Technologii. Po II wojnie światowej powrócił na krótko do Kalifornii, a następnie został dyrektorem Instytutu Badań Zaawansowanych na uniwersytecie Princeton. W latach był również przewodniczącym Ogólnego Komitetu Doradczego AEC. W czasie II wojny światowej donosił FBI na swoich znajomych i przyjaciół, o których sądził, że mogą być agentami komunistycznymi (słynna nagonka na "komunistów" zapoczątkowana przez senatora J. McCarty'ego). Jednym z nich był fizyk David Bohm. Planck Max Karl Ernst ( ), wybitny fizyk niemiecki, profesor uniwersytetów w Kolonii ( ) i Berlinie (od 1889), członek berlińskiej AN (1894). Prezes Towarzystwa Rozwoju Nauk im. Cesarza Wilhelma ( ), autor prac z dziedziny termodynamiki (autor termodynamicznej teorii roztworów) i promieniowania termicznego (prawo promieniowania Plancka). W 1900 odkrył istnienie nie znanej dotąd fundamentalnej stałej przyrody (stała Plancka), za co w 1918 otrzymał Nagrodę Nobla. Wprowadził pojęcie kwantów energii, które stało się początkiem rozwoju fizyki kwantowej. W pracach filozoficznych i referatach odnosił się krytycznie do neopozytywizmu, stał na stanowisku metodologicznego empiryzmu. Opowiadał się za determinizmem we Wszechświecie. W Polsce wydano prace wybrane Plancka: Jedność fizycznego obrazu świata (1970). Rutherford Ernest baron Rutherford of Nelson, lord ( ), fizyk angielski; od 1898 roku profesor uniwersytetu w Montrealu, a w latach w Machesterze, od 1919 w Cambrige i dyrektor Cavendish Laboratory

4 tamże; od 1922 roku PAU; twórca podstaw współczesnej nauki o promieniotwórczości, o budowie atomu; wykonał szereg badań, w wyniku których m.in. w roku 1899 wykazał odrębną naturę promieniowania alfa i beta, w 1903 roku (wspólnie z F. Soddy'm) podał teorię rozpadu promieniotwórczego, w 1914 wykazał falową naturę promieniowania gamma; stwierdził istnienie jądra atomowego; w 1919 (wspólnie z J. Chadwickiem) przeprowadził pierwszą reakcję jądrową, która doprowadziła do odkrycia protonu; w 1908 roku otrzymał nagrode Nobla z chemii. Skłodowska-Curie Maria ( ), żona P. Curie, fizyk i chemik, współtwórczyni nauk o promieniotwórczości, autorka pionierskich prac z fizyki i chemii jądrowej; od 1904 kierownik laboratorium, od 1906 (po śmierci P. Curie) kierownik katedry promieniotwórczości na Sorbonie; zorganizowała Instytut Radowy w Paryżu, pomagała czynnie w zorganizowaniu, otwartej w 1912r., Pracowni Radiologicznej Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, a później (w 1932) Instytutu Radowego w Warszawie. Kontynuowała badania A.H. Becquerela nad promieniowaniem wysyłanym przez sole uranu; w wyniku tych prac wysunęła pogląd o atomowym charakterze promieniotwórczości ("O promieniowaniu wysyłanym przez związki uranu i toru" ); podczas systematycznych badań promieniotwórczych minerałów zawierających uran i tor stwierdziła, że niektóre z nich wykazują większą, niżby to wynikło z zawartości w nich uranu i toru; wraz z P. Curie wyraziła przypuszczenie, że minerały te zawierają silniejsze, od dotychczas znanych, pierwiastki promieniotwórcze; dalsze badania doprowadziły do odkrycia polonu i radu, za które to prace małżonkowie Curie otrzymali w 1903r., niezależnie od A.H. Becquerela, nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki; w 1911 Skłodowska-Curie otrzymała nagrodę Nobla w dzieninie chemii za pracę nad własnościami chemicznymi i fizycznymi polonu i radu oraz za prace dotyczące metod wyodrębniania, oczyszczania i pomiaru oktywności pierwiastków promieniotwórczych. Wiecej na temat Marii Skłodowskiej-Curie przeczytasz tutaj. Soddy Frederick ( ), angielski chemik i fizyk; profesor uniwesytetu od 1914 roku w Aberdeen, w latach w Oxfordzie; od 1910 roku członek Royal Society; jeden z twórców współczesnej nauki o promieniotwórczościk w roku 1903 wspólnie z E. Rutherfordem wysunął teorię rozpadu prominiotwórczego, a następnie wraz z nim i A.H. Bequerelem hipotezę, że energia promieniotwórcza stanowi energię wewnętrzną atomu; w 1903 roku wraz z W. Ramsayem stwierdził, że hel jest produktem rozpadu radu; wprowadził nazwę 'izotop', przewidział końcowe produkty rozpadu rodziny uranowej i torowej (izotopy ołowiu o masach 206 i 208); w roku 1921 otrzymał nagrodę Nobla. Wiecej na temat Fredericka Soddy'ego przeczytasz tutaj. Strassmann Fritz (ur. 1902), fyzykochemik niemiecki.(nrf); od 1946 profesor uniwersytetu w Moguncji; prowadził prace badawcze w zakresie chemii nieorganicznej, chemii techn. i fizyki jądrowej; w 1938r. przeprowadził, wraz z Otto Hahnem, pierwszą reakcję rozszczepienia jądra atomowego. Szilard Leo ur.1898, zm. 1964; fizyk amerykański pochodzenia węgierskiego. Jako jeden z pierwszych zdał sobie sprawę, że rozszczepienie jądra atomowego może prowadzić do reakcji łańcuchowych, w wyniku których dochodzi do natychmiastowego uwolnienia ogromnych ilości energii. W 1938 wyemigrował do USA i tam wpłynął na Alberta Einsteina, by doradził prezydentowi Rooseveltowi rozpoczęcie programu konstrukcji bomby atomowej. Po 1945 rozpoczął pracę nad biofizyką, mikrobiologią i genetyką. Od 1946r. profesor uniwersytetu w Chicago, m.in. opracował metodę rozdzielania izotopów sztucznych pierwiastków promieniotwórczych; był współtwórcą pierwszego reaktora jądrowego. Tamm Igor J. ( ), radziecki fizyk teoretyk; w latach i od 1954 roku profesor uniwersytetu w Moskwie; autor prac dotyczących wielu zagadnień fizyki; w roku 1930 rozwinął kwantową teorię rozpraszania fotonów na swobodnych elektronach; w 1937 roku, wspólnie z I.M. Frankiem, opracował teorię promieniowania Czerenkowa; w roku 1958 otrzymał nagrodę Nobla. Teller Edward Internetowa Encyklopedia PWN:

5 ur. 1908, fizyk amer., pochodzenia węg.; prof. uniw. w Waszyngtonie, Chicago, Uniw. Kalifornijskiego; pracował w ośr. badań jądr. w Los Alamos nad amer. bombą atom., a następnie wodorową; także prace z mechaniki kwantowej, spektroskopii molekularnej, promieniowania kosm.; przeciwnik rozbrojenia atomowego. Wiadomości Wirtualnej Polski z dnia 10 września 2003: W wieku 95 lat zmarł Edward Teller, amerykański fizyk węgierskiego pochodzenia, uznawany za ojca bomby wodorowej. Sędziwy naukowiec doznał wylewu i zmarł w swym domu, w kampusie Uniwersytetu Stanforda. Teller przez ponad pół wieku miał ogromny wpływ na amerykańską politykę obronną i energetyczną jako gorący zwolennik rozwoju bomby atomowej i wodorowej oraz energii jądrowej. Nawet koniec zimnej wojny nie zmienił jego poglądu, że Stany Zjednoczone potrzebują silnej obrony. W 1939 r. Teller był inicjatorem listu Alberta Einsteina do prezydenta Franklina D. Roosevelta w sprawie podjęcia badań nad bronią jądrową. Od 1943 r. brał udział w pracach nad konstrukcją bomby atomowej, przedtem wchodził w skład zespołu, który jako pierwszy uzyskał reakcję łańcuchową.