EUROPEJSKI FUNDUSZ SPO ECZNY

Transkrypt

1 EUROPEJSKI FUNDUSZ SPO ECZNY NA PODKARPACIU JAK OSIĄGNĄĆ SUKCES str. 3-4 PIENIĄDZE NA WZROST str. 6 Biuletyn Woje jewódzkiego Urzêdu PracywRz Rzeszowie numer 2, grudzieñ 2004 r. 1

2 2 W NUMERZE Wnioski, wnioski, wnioski Jak osiągnąć sukces 3-4 Najczęściej popełniane błędy 4-5 Prezentacja ZPORR - Działanie 2.1 Pieniądze na wzrost 6 Finanse Zasady opisu dokumentów rozliczeniowych 7 Aktualności 8-9 Nowa forma aktywności Jak zostać wolontariuszem Organizacje pozarządowe 11 Sprawozdawczość Okresowa, roczna i końcowa 12 Zabezpieczenie zwrotu wpłaconych środków Hipoteka 13 FAQ Najczęściej zadawane pytania 14 Słowniczek EFS 15 Przydatne adresy 16 Wydawca: Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie, Rzeszów, ul. Lisa Kuli 20, tel. (0-17) , fax , wup@wup-rzeszow.pl Zespół redakcyjny: Anna Bileńki, Andrzej Burnat, Wiesław Cwynar, Joanna Chrobak, Marcin Dygoń, Iwona Idzik- -Maciej, Edyta Janik-Borecka, Magdalena Karbarz, Bartosz Kostecki, Lucjan Kozioł, Wojciech Majewski, Sylwia Najda, Danuta Pawłowska, Joanna Piórkowska, Beata Przepióra, Małgorzata Siębor, Sabina Solarska-Przywara, Józef Twardowski, Antoni Urban, Maria Węcirz, Grzegorz Wyciślak, Paweł Zamorski. Projekt graficzny i skład: Didot Studio DTP Druk: Drukarnia RS-Druk Biuletyn jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jego rozpowszechnianie odbywa się bezpłatnie. Okładka: Grupa projektodawców, podczas zorganizowanych przez WUP w dniach r. warsztatów, dotyczących realizacji projektów w ramach ZPORR. Szanowni Państwo! W bieżącym roku Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie ogłosił konkursy na realizację projektów w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, Działania 2.1, 2.3, 2.4, na które została przeznaczona kwota 24 milionów złotych. W następnych latach środki Europejskiego Funduszu Społecznego i budżetu państwa na realizację ZPORR będą się zwiększać, a łącznie w latach Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie będzie miał do dyspozycji na ten cel ponad 100 milionów złotych. Jest to pokaźna kwota, którą można będzie przeznaczyć między innymi na kursy podnoszące kwalifikacje lub umożliwiające nabycie nowych umiejętności przez pracujące osoby dorosłe, praktyki zawodowe dla uczniów i studentów, szkolenia dla rolników w zakresie podejmowania dodatkowej działalności, zbliżonej do rolnictwa, subsydiowane zatrudnienie, doradztwo zawodowe oraz badania regionalnego rynku pracy. W swoim ostatecznym efekcie działania te powinny przyczynić się do wyrównania szans na rynku pracy i podniesienia jakości kadr regionu, a w konsekwencji jego dynamicznego rozwoju. Występując o środki z Europejskiego Funduszu Społecznego trzeba dogłębnie poznać zasady, jakimi kieruje się ten Fundusz, wszystkie dokumenty programowe, a także przygotować dobry projekt i wniosek. Chcąc Państwu w tym pomóc oddajemy w Wasze ręce drugi numer Biuletynu Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie poświęcony Zintegrowanemu Programowi Operacyjnemu Rozwoju Regionalnego. Z tekstu pt. Jak osiągnąć sukces, dowiemy się na co zwrócić szczególną uwagę przy sporządzaniu projektu i pisaniu wniosku aplikacyjnego. Oprócz tego zachęcam do zapoznania się z publikacjami dotyczącymi najczęściej popełnianych błędów przy pisaniu wniosków, omówieniu Działania Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie, zasad opisu dokumentów rozliczeniowych, funkcjonowaniu wolontariatu. Zbliża się Nowy Rok. Z tej okazji wszystkim organizacjom i instytucjom współpracującym z nami obecnie i w przyszłości, życzę samych udanych i radosnych chwil. Niech 2005 będzie rokiem szczęśliwym, spełniającym Wasze zamierzenia zawodowe i społeczne oraz przyniesie wiele pomysłów przekutych na dobre projekty, z wymierną korzyścią dla tych, którzy z tych pomysłów będą korzystać. Z poważaniem Jacek Posłuszny Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie

3 WNIOSKI, WNIOSKI, WNIOSKI JAK OSIĄGNĄĆ SUKCES Po raz kolejny wywoływany jest temat pisania wniosków aplikacyjnych. Nie ma wątpliwości, że jest to jedno z najważniejszych zagadnień związanych z pozyskiwaniem funduszy unijnych. Więc w tym wypadku, powiedzenie co za dużo to nie zdrowo, nie będzie miało zastosowania. Poza tym kilka praktycznych porad może doprowadzić do naszego małego sukcesu jakim jest znalezienie się na liście rankingowej wniosków przeznaczonych do finansowania. Kilka lat temu, miałem okazję uczestniczyć w seminarium prowadzonym przez doświadczonych ekspertów zagranicznych na temat przygotowania i realizacji projektów unijnych. Szczególnie jeden punkt programu był dla mnie bardzo istotny i wiązałem z nim znaczne nadzieje. Dotyczył on opracowywania dobrych wniosków aplikacyjnych. Przygotowałem całą listę pytań i zagadnień, które najbardziej mnie nurtowały. Prezentacja nie była długa, właściwie sprowadziła się do odkrycia jednej zasadniczej prawdy dobry wniosek, to wniosek dobrze napisany! Tonący chwyta się... instrukcji! Jedno jest pewne by dobrze napisać wniosek trzeba doskonale znać dokumenty programowe i to nie tylko dokumentację konkursową, ale Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego i Uzupełnienie ZPORR oraz poradnik dla beneficjentów. Elementem tego ostatniego jest instrukcja wypełniania wniosków. Ogólna tendencja jest jednak taka, że zanim przeczytamy instrukcję to sami zaczynami kombinować, co by tu wpisać w poszczególne punkty wniosku aplikacyjnego. Takie podejście może się jednak skończyć rozczarowaniem. Zacznijmy więc od początku. Projekt - potrzebny, czy nie potrzebny Wszystko zaczyna się od wykrycia problemu, bądź potrzeby. Jednak sama jej identyfikacja niewiele nam pomoże jeżeli nie jesteśmy w stanie Każda część wniosku aplikacyjnego jest niepowtarzalna, jak poszczególne elementy układanki. Brak szczegółowych zapisów w którymś z punktów oznaczać będzie niekompletność i najprawdopodobniej nasz wniosek nie będzie przeznaczony do sfinansowania. oprzeć się na wiarygodnych danych. Przy uzasadnianiu potrzeby realizacji projektu warto zatem sięgnąć do wszystkich możliwych badań i raportów na dane zagadnienie, a ponadto wykonać własne analizy. Przy tym ostatnim zawsze należy podawać konkretne dane np. na 670 przebadanych 550 określiło brak języka jako główną barierę w rozwoju zawodowym. Dokładne rozpoznanie barier umożliwi nam wybór odpowiednich form wsparcia. Ponadto ważne jest by działania w projekcie dotyczyły wszystkich zidentyfikowanych barier i starały się je zlikwidować. Jeżeli uczestnikom projektu brakuje kwalifikacji zawodowych i umiejętności autoprezentacji, to przeprowadzenie szkolenia na spawacza choć poprawi ich sytuację, w ostateczności może okazać się mało efektywne. Jeżeli dysponujemy skrótem z badań, bądź raportem, zawsze możemy te dokumenty dołączyć do wniosku jako załączniki nieobowiązkowe. Właściwe odniesienie się do Uzupełnienia ZPORR będzie również odpowiednio punktowane, a oparcie się o zapisy strategii regionalnej bądź powiatowej jest doskonałym argumentem. Dla kogo ten projekt? Z założenia projekt przeznaczony dla wszystkich jest dla nikogo. Dlatego jeżeli chcemy uzyskać wsparcie naszych działań musimy bardzo szczegółowo określić grupę beneficjentów ostatecznych. Taka charakterystyka będzie podstawą do prowadzenia re- 3

4 krutacji. Bo jeżeli uznamy, że beneficjentami są osoby pracujące w rolnictwie bądź pracujące osoby dorosłe to dlaczego obejmiemy tylko 250 osób, skoro spełniających te kryteria w województwie jest kilkadziesiąt tysięcy? Możemy zawęzić naszą grupę ze względu na cechy demograficzne (kobiety w wieku powyżej 40 lat), społeczne (osoby z niskim dochodem na członka rodziny), zawodowe (rolnicy z gospodarstw do 5 hektarów) geograficzne (powiat X jest zdominowany przez nieefektywne rozdrobnione rolnictwo). Określenie takich cech znacznie ułatwi nam organizację zarówno promocji jak i rekrutacji (cechy nabierają wówczas rangę kryteriów naboru). Projekty ocenia się przez ich rezultaty To co wykonujemy w projekcie nie jest rezultatem tylko produktem (godziny prac szkoleniowców, liczba szkoleń czy osób uczestniczących w doradztwie), a najważniejsze dla nas są przecież rezultaty i oddziaływanie projektu. Rezultat czasem określany jest miarą sukcesu, czyli takiego stanu, którego osiągnięcie pozwoli nam ocenić, że projekt zakończył się sukcesem. Na przykład w przypadku rolników może to być znalezienie zatrudnienia poza rolnictwem przez 50 proc. uczestników bądź podniesienie mobilności zawodowej i przestrzennej (zmiana miejsca zatrudnienia, zamieszkania czy awans zawodowy). Być może okaże się, że ze względu na bariery sukcesem będzie osiągnięcie jakiegoś rezultatu miękkiego np. wzrost motywacji czy nabycie umiejętności rozmowy kwalifikacyjnej i napisania CV. Zarządzanie projektem Opisanie wszystkich struktur, powiązań zarówno pracowników zespołu jak i partnerów, również tych którzy nie występują w projekcie, ale dla jego sukcesu są ważni, jest niezbędne. Trzeba również przedstawić ekspertów szczególnie wówczas jeżeli nie zamierzamy zamieścić ich CV w załącznikach do projektu. Zdecydowanie nie wystarczy tu stwierdzenie, że ktoś ma mniejsze lub większe doświadczenie, bo wówczas zawsze postawione będzie pytanie jakie i gdzie je zdobył? W tym miejscu trzeba się też pochwalić wcześniej realizowanymi i zakończonymi projektami. Jeżeli takich nie mamy to w ostateczności dobre będą również takie, które obecnie realizujemy (mamy podpisane umowy). Zawsze jednak trzeba podać jakie są rezultaty ich wdrażania i środki przeznaczone na ich realizację. Oceniane są nie tylko pola punktowane W kilku przypadkach ocenie podlegają również elementy wniosku, które nie są punktowane. Tak jest w przypadku punktu 2.4 gdzie ocenia się harmonogram i dane finansowe umieszczone w załącznikach oraz w punkcie 2.5 gdzie ocenie podlega celowość, racjonalność i kwalifikowalność budżetu projektu. Dlatego budżet musi być bardzo szczegółowy, z wykazaniem poszczególnych cen jednostkowych i dokładnym sposobem wyliczenia sumy danej kategorii i podkategorii wydatku. KOP czyta instrukcję Podsumowując, jeszcze raz podkreślam, żeby pisać wnioski szczegółowo i starać się unikać ogólnych sformułowań. Trzeba również pamiętać, że Komisja Oceny Projektów w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Rzeszowie zaczyna swoje działania zawsze od przestudiowania instrukcji i porównuje zapisy wniosku z treścią podpytań oczekując, że projektodawca udzieli wyczerpujących i konkretnych odpowiedzi. Zalecam, by po napisaniu wniosku spojrzeć na niego w inny sposób a najlepiej dać go do oceny osobie, która nie uczestniczyła w jego powstaniu. Celem takiego zabiegu jest wyeliminowanie prostych błędów, niespójności i zaprzeczeń, a także stwierdzenie czy opis dokonany w części drugiej wniosku odpowiada sformułowanym celom bezpośrednim. Jednak najważniejsze jest by poproszony przez nas ekspert odpowiedział na pytanie czy przeznaczyłby pieniądze na realizację tego, a nie innego projektu. Jeżeli zdecyduje się on na to, ze znacznym prawdopodobieństwem możemy przypuścić, że tak samo postąpią członkowie KOP. W tekście poniżej przedstawiamy najczęściej popełniane błędy przy pisaniu i składaniu wniosków aplikacyjnych. Marcin Dygoń NAJCZĘŚCIEJ POPEŁNIANE BŁĘDY Na przełomie września i października 2004 roku, Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie, ogłosił pierwsze konkursy w ramach trzech Działań ZPORR i rozpoczął nabór wniosków. Beneficjenci, aby uzyskać pomoc finansową z EFS, złożyli liczne wnioski aplikacyjne. Niestety wiele z nich zawierało błędy formalne, powodujące potrzebę ich uzupełnienia, a w niektórych przypadkach 4 wręcz eliminację z dalszej drogi weryfikacyjnej. Droga wniosku składa się z kilku etapów weryfikacji. Pierwszym z nich jest sprawdzenie kompletności złożonych dokumentów oraz poprawności wypełnienia pod względem formalnym. Ocena formalna odbywa się w ciągu 14 dni od daty zamknięcia konkursu (w przypadku konkursów zamkniętych) lub w ciągu 14 dni od daty złożenia wniosku (w przypadku konkursów otwartych). Ocenę tę przeprowadzają pracownicy WUP, którzy najpierw kontrolują tzw. wymogi rejestracyjne, czyli czy dostarczono wniosek w dwóch formach (papierowej i elektronicznej) i czy są one tożsame. Następnie dokonywana jest weryfikacja zgodności z Uzupełnieniem ZPORR, w tym sprawdzenie, czy dołączono wszystkie wymagane załączniki i wypełniono wszystkie pola formularza. Na koniec spraw-

5 Autorki artykułu podczas weryfikacji wniosków. Fot. Iwona Idzik-Maciej. dzana jest zgodność projektu z celami horyzontalnymi, określonymi dla Europejskiego Funduszu Społecznego. Błędy małe i duże Poniżej postaramy się wskazać najczęściej popełniane błędy, zauważone właśnie podczas tej pierwszej, formalnej weryfikacji złożonych do nas ostatnio wniosków. Wśród uchybień, które zdarzały się raczej pojedynczo znalazły się m.in: błędne określenie grupy docelowej, złożenie wniosku przez nieuprawnionego beneficjenta, nieodpowiednie dobranie projektu do danego działania, wnioskowanie o kwotę przekraczającą limit kwoty przeznaczonej na realizację danego działania w roku 2004, ingerencja w zawartość wniosku aplikacyjnego poprzez dodawanie swoich punktów. Kolejna, trochę większa grupa błędów dotyczyła planowanych wydatków, ujętych w części szóstej wniosku. Wydatki nie były należycie uszczegółowione, co uniemożliwiało sprawdzenie ich kwalifikowalności (np. brak jednostkowego rozbicia kosztów zakupu sprzętu komputerowego czy dokładnego rozpisania działań informacyjno-promocyjnych). Kalkulację kosztów błędnie umieszczano w dodatkowym załączniku, a nie w odpowiednich rubrykach wniosku. Zdarzały się pomyłki rachunkowe, które zmieniały końcową, wnioskowaną kwotę dofinansowania. Z planowanymi wydatkami projektu wiąże się czas jego realizacji, który wskazany przez niektórych projektodawców był dłuższy od okresu zawartego w Ramowym Planie Realizacji Działania. Dużo błędów dotyczyło niewłaściwego opisu w ramach danego punktu. Na przykład przedstawiane w punkcie 1.13 wniosku sposoby informowania społeczeństwa i odbiorców pomocy traktowano niekiedy bardzo ogólnie, a ujęte w punkcie 5A wniosku wskaźniki były w niemal wszystkich projektach niezgodne z listą standardowych wskaźników monitoringowych dla II Priorytetu ZPORR, brakowało również podkategorii tych wskaźników oraz wpisu ich kodów. Sporym problemem dla beneficjentów były załączniki. Często nie były one przedkładane w komplecie, lub ich forma odbiegała wyraźnie od wzoru wskazanego przez Instytucję Wdrażającą. Poza tym zauważyliśmy liczne uchybienia wynikające po prostu z niedopatrzenia wnioskodawcy. Na przykład nie zgadzały się zawarte we wniosku i przedłożonych dokumentach numery wpisu do KRS (tzw. czeski błąd), niepoprawnie podawano numery telefonu bądź faksu, wskazywano nieodpowiednią Instytucję Wdrażającą. Wciąż brakuje Generatora wniosków Największa grupa uchybień wynikała z braku Generatora wniosków, w którym, zgodnie z instrukcją wypełniania wniosków, powinien być on pisany. Z konieczności projektodawcy wypełniają wnioski w programie Word, co często przekłada się na błędy dotyczące np. braku uzupełnień pól oznaczonych literką S (docelowo pole to będzie uzupełniane przez system), przekraczania dopuszczalnej liczby znaków w punktach tekstowych wniosku, niezgodności wpisów czy rozkładu stron w wersji elektronicznej i papierowej. Ostateczny los wniosku Od rangi błędów jakie zostały popełniane w przedkładanych przez beneficjentów wnioskach zależy ich dalsza droga weryfikacji. Jeśli wniosek nie zawiera wad uniemożliwiających rejestrację, mieści się w zasadach konkursu i przeszedł pozytywnie ocenę formalną, przekazywany jest do oceny merytorycznej. Przy pomyłkach lub brakach formalnych, np. brak podpisu osoby uprawnionej, bądź niedołączenia wymaganych dokumentów, przekazany jest do uzupełnienia. W przypadku nie spełniania wymogów rejestracyjnych lub uchybień formalnych wyszczególnionych w dokumentach programowych, zostaje odrzucony. Aby poprawnie napisać wniosek beneficjent powinien zapoznać się z dokumentami programowymi, tj. Zintegrowanym Programem Operacyjnym Rozwoju Regionalnego, Uzupełnieniem do tego programu, Poradnikiem dla Beneficjentów oraz wytycznymi Instytucji Wdrażającej zawartymi w Ramowych Planach Realizacji Działania, i dokumentacji konkursowej dla danego działania. Wąpliwości, które pojawią się na etapie pisania wniosku pomogą rozwiązać pracownicy punktu konsultacyjnego Wojewódzkiego Urzędu Pracy (pok. 109, tel ). Sylwia Najda Agnieszka Kuźniar- Pelc 5

6 PREZENTACJA ZPORR DZIAŁANIE 2.1 PIENIĄDZE NA WZROST Działanie 2.1 jest jednym z trzech jakie wdraża Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Zakłada ono, że w zmieniających się warunkach społecznych i gospodarczych niezmiernie ważne staje się przygotowanie osób do radzenia sobie z nowymi zadaniami i wyzwaniami, jakie niesie za sobą proces zmian zachodzących w gospodarce. Podstawowym wyzwaniem, na jakie odpowiadać mają projekty realizowane w ramach tego działania jest likwidacja zagrożeń spowodowanych brakiem umiejętności niezbędnych do wykonywania nowych zadań związanych z wyzwaniami współczesnego rynku pracy. Pomimo notowania wysokiego wskaźnika bezrobocia rejestrowanego w województwie podkarpackim, wiele badań wskazuje, że pracodawcy mają poważne problemy w pozyskiwaniu pracowników dysponujących kwalifikacjami i umiejętnościami dostosowanymi do aktualnych i potencjalnych potrzeb związanych z rozwojem przedsiębiorstw, szczególnie wykwalifikowanych robotników, pracowników ze znajomością języków obcych czy specjalistów w dziedzinie finansów. Jedną z przyczyn niskiej mobilności zawodowej mieszkańców województwa podkarpackiego są zaniedbania edukacyjne, niemożność, a zarazem niechęć do podejmowania dalszej nauki oraz niskie, nieodpowiednie do wymagań dynamicznie zmieniającego się rynku pracy, kwalifikacje zawodowe. Konieczne jest, zatem uświadomienie opłacalności inwestowania w kapitał ludzki oraz umożliwienie podnoszenia i aktualizowania kwalifikacji oraz umiejętności kadry pracowniczej. Do zmiany tej sytuacji przyczyni się realizacja projektów w ramach Działania 2.1 ZPORR zakładających: 6 szkolenia podwyższające i aktualizujące kwalifikacje zawodowe (zwłaszcza w zakresie języków obcych czy nowych technologii) do potrzeb regionalnego rynku pracy oraz szereg usług doradczych wspomagających kształtowania kariery zawodowej. Istotne jest także to, że w ramach tego działania realizowane mogą być projekty, w których wsparcie zostanie przeznaczone także dla rolników i domowników chcących podjąć dodatkową działalność zbliżoną do rolnictwa (np. zająć się agroturystyką czy produkcją i sprzedażą wyrobów pochodzących z własnego gospodarstwa). praktyczną naukę zawodu (krajowe praktyki zawodowe) dla uczniów i studentów. Młodzi ludzie wkraczający po raz pierwszy na rynek pracy mają zazwyczaj solidne wykształcenie teoretyczne, ale potencjalni pracodawcy wymagają od nich również praktycznego doświadczenia zawodowego. Warto pamiętać, że wskaźnik bezrobocia osób z najwyższym poziomem wykształcenia, choć jest relatywnie niski (oscyluje w granicach 5 proc. ogółu zarejestrowanych bezrobotnych) to znacznie wzrósł w ostatnich latach. Problemy osób z wyższym wykształceniem na rynku pracy związane są przede wszystkim z wysokimi wymaganiami pracodawców nie tylko w odniesieniu do umiejętności poruszania się na rynku pracy, znajomości języków obcych, czy posiadania fachowej wiedzy, ale przede wszystkim oczekiwaniem posiadania praktyki zawodowej. Projekty realizowane w ramach działania 2.1 pozwalają wykorzystać dotychczasową wiedzę teoretyczną podczas pracy w przedsiębiorstwie funkcjonującym w realiach gospodarki rynkowej. monitorowanie zmian zachodzących na regionalnym i lokalnym rynku pracy. Skuteczna interwencja na rynku pracy jest możliwa dzięki właściwemu zdiagnozowaniu jego stanu czy grup społecznych będących w szczególnie trudnej sytuacji. Dzięki realizacji projektów w ramach Działania 2.1 możliwe stanie się promowanie i upowszechnianie badań związanych m.in. z sytuacją ekonomiczną i kadrową przedsiębiorstw, perspektywami i barierami rozwoju firm, szkolnictwem ponadpodstawowym (w tym wyższym), czy formami współpracy pomiędzy pracodawcami, urzędami pracy, a placówkami oświatowymi. Właściwe i dobrze ukierunkowane działania w edukację i szkolenia mogą doprowadzić do wzrostu netto zatrudnienia w gospodarce narodowej oraz pomóc w stworzeniu warunków ułatwiających przyciągnięcie nowych inwestycji, które pobudzą proces wzrostu gospodarczego i powstawania nowych miejsc pracy. Jednocześnie powinny być opracowywane dodatkowe analizy i badania wzbogacające wiedzę o regionalnym rynku pracy i prowadzonych przedsięwzięciach edukacyjnych. Projekty realizowane w tym zakresie winny uzupełniać badania prowadzone przez publiczne służby zatrudnienia, jak również obejmować obszary dotąd niezbadane. Wyżej wymienione sposoby wsparcia pozwolą wzbogacić wiedzę i kwalifikacje potrzebne nie tylko na etapie rozpoczynania kariery zawodowej, ale także na bardziej świadome i lepsze jej kształtowanie. Umożliwią także osobom (zwłaszcza rolnikom) borykającym się z problemem braku wystarczających dochodów z dotychczas prowadzonej działalności zdobyć wiedzę i kwalifikacje niezbędne do wykonywania dodatkowej pracy. Przyczynią się także do pełnego i dokładnego zdiagnozowania perspektyw oraz zagrożeń istniejących na lokalnym czy regionalnym rynku pracy. Andrzej Burnat

7 FINANSE Zasady opisu dokumentów rozliczeniowych W działaniach realizowanych w ramach ZPORR, środki finansowe na realizację projektu przekazywane są z góry, a beneficjent ma obowiązek rozliczyć je w określonych w umowie o dofinansowanie projektu terminach. Generalnie beneficjent musi przedłożyć wniosek o płatność w dwóch tożsamych wersjach papierowej i elektronicznej, do których dołącza dokumenty źródłowe, stanowiące dowód poniesienia wydatków. Będą to poświadczone obustronnie za zgodność z oryginałem kopie faktur lub innych dokumentów księgowych o równoważnej wartości dowodowej oraz kopie dokumentów potwierdzających faktyczne dokonanie płatności (kopie wyciągów bankowych). Warunki uznawania dowodu księgowego za prawidłowy Mimo występującej w praktyce różnorodności dokumentów, każdy z nich ma z reguły wiele cech wspólnych wszystkim dokumentom, Posiadanie tych cech jest warunkiem koniecznym do uznania go za prawidłowy. Prawidłowy dowód księgowy powinien stwierdzać fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem i powinien zawierać: 1. Określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego - tj. podanie nazwy dowodu i ewentualnie jego symbolu lub innego oznaczenia np. kodu oraz numeru identyfikującego ten dokument (tj. kolejnego numeru dowodu księgowego w danej grupie rodzajowej). 2. Określenie wystawcy i wskazanie stron (nazwy i adresy) uczestniczących w operacji gospodarczej (ogólnie ujmując tj. sprzedającego i kupującego). Określenie wystawcy oraz nazw i adresów stron może być zastąpione nazwami lub symbolami komórek organizacyjnych jednostki. 3. Daty sporządzenia dowodu i dokonania operacji gospodarczej. 4. Opis operacji gospodarczej i jej wartość oraz dane ilościowe, jeżeli przedmiot operacji jest wymierny w jednostkach naturalnych. 5. Własnoręczne podpisy osób odpowiedzialnych za prawidłowe dokonanie operacji gospodarczej i jej udokumentowanie, z uwzględnieniem wymagań określonych przepisami w zakresie podatku VAT. 6. Stwierdzenie, sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w urządzeniach księgowych, przez wskazanie miesiąca księgowania oraz sposobu ujęcia dowodu na kontach, wraz z podpisem osoby odpowiedzialnej za zakwalifikowanie dowodu do ujęcia w księgach. Treść zawarta w dowodach księgowych powinna odzwierciedlać przebieg operacji gospodarczej w sposób pełny i zrozumiały. Każdy dowód księgowy powinien być sprawdzony pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym, a fakt ten powinien być uwidoczniony na dokumencie w postaci podpisu osoby upoważnionej do przeprowadzenia kontroli oraz daty jej dokonania. Na dokumentach należy umieścić: adnotację, że operacja gospodarcza ma związek z projektem (numer umowy, tytuł projektu, rodzaj wydatku), adnotację o sprawdzeniu pod względem formalnym, rachunkowym oraz merytorycznym, adnotację o uregulowaniu zobowiązania (sposób zapłaty), adnotację o ujęciu dowodu w księgach rachunkowych przez wskazanie daty i sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych oraz oznaczenie numerem w sposób umożliwiający powiązanie dowodu z zapisami księgowymi dokonanymi na jego podstawie, adnotację, że zachodzi zgodność z procedurami wynikającymi z ustawy Prawo zamówień publicznych i innych obowiązujących przepisów, adnotację o zakwalifikowaniu wydatku do odpowiedniej kategorii budżetowej wraz z paragrafami. Środki, które przekazuje nam Unia Europejska na realizację różnych projektów, w tym w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, muszą być dokładnie rozliczone za pomocą odpowiednich dokumentów. Fot. The Audiovisual Library of the European Commission Dowody wydatków W zależności od rodzaju wydatku, dokumenty potwierdzające ich poniesienie mogą się różnić. Przeważnie będą to faktury z kopiami dowodów zapłaty (kopie wyciągów bankowych), ale również listy płac, deklaracje rozliczeniowe składek ZUS czy dokumenty kasowe. Rozliczeniu podlegać mogą tylko wydatki faktycznie poniesione i to wyłącznie w konkretnej wysokości, nie mogą to być wyliczenia szacunkowe czy liczone jako udział w ogólnych wydatkach. Wszystkie dokumenty muszą zawierać adnotację, która w widoczny sposób odzwierciedla związek operacji gospodarczej z projektem (numer umowy, tytuł projektu, rodzaj wydatku) oraz muszą być podpisane przez osobę do tego uprawnioną. Sabina Solarska-Przywara 7

8 AKTUALNOŚCI Zakończyły się pierwsze konkursy 5 listopada br. minął termin składania wniosków, na ogłoszony przez Wojewódzki Urząd Pracy konkurs zamknięty, w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, Działanie 2.3. Natomiast 29 listopada 2004 r. minął pierwszy termin konkursu otwartego na Działania 2.1 oraz 2.4. Największym zainteresowaniem projektodawców cieszyło się Działanie 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie. W przeważającej większości złożone projekty dotyczyły szkoleń. Mniejsze wzięcie miały Działania 2.3 i 2.4 skupiające się na reorientacji zawodowej osób odchodzących z rolnictwa i pracowników zakładów podlegających restrukturyzacji. Lista projektów, które otrzymają dofinansowanie publikowana jest na stronie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie: zporr. Kolejne konkursy przewidziano w 2005 r. Warsztaty W dniach października br. WUP zorganizował warsztaty dotyczące opracowania projektów i wypełniania wniosków o dofinansowanie jego realizacji w ramach ZPORR. W szkoleniu Aplikowanie o środki Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach 2 Priorytetu Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego wzięło udział ok. 80 przedstawicieli instytucji pozarządowych i szkoleniowych zainteresowanych złożeniem projektów współfinansowanych z EFS w ramach Działań: 2.1, 2.3, 2.4 ZPORR. Pierwszego dnia uczestnicy zostali zapoznani z celami działań oraz dokumentacją konkursową, metodologią zarządzania projektem, jak również praktycznymi wskazówkami dotyczącymi przygotowania wniosku. Po części teoretycznej nastąpiła część praktyczna spotkania. Uczestnicy, podzieleni na cztery grupy robocze, pracowali nad poszczególnymi elementami wniosku. Dzień zakończyło przedstawienie wyników pracy w grupach. 8 Dwudniowe warsztaty dla projektodawców cieszyły się dużym zainteresowaniem, a ich uczestnicy brali aktywny udział zarówno w wykładach jak i zajęciach praktycznych. Dokumentacje konkursową omówiła Joanna Piórkowska. Z metodologią zarządzania projektem zapoznał uczestników Marcin Dygoń, kierownik Zespołu ds. projektów.

9 W trzech spotkaniach informacyjnych wzięło udział ok. 80 osób. Drugiego dnia uczestnicy wysłuchali wykładów na temat kwalifikowalności wydatków i prawidłowej konstrukcji budżetu oraz zasad monitorowania i sprawozdawczości. W części praktycznej tworzyli budżet do opracowanego w dniu poprzednim projektu. Warsztaty zakończyło podsumowanie pracy w grupach, pokaz filmu dotyczącego dobrych praktyk i rozdanie zaświadczeń uczestnictwa w szkoleniu. Spotkania informacyjne W związku z ogłoszonymi konkursami w dniach 12, 14, 15 października, WUP w Rzeszowie zorganizował spotkania informacyjne dla potencjalnych projektodawców, poświęcone Działaniom 2.1, 2.3 i 2.4. Podczas spotkań, w których wzięło w sumie udział ok.80 osób, pracownicy Wydziału Obsługi Programów Pomocowych przedstawili ogólne założenia poszczególnych działań i kryteria jakie powinien spełniać poprawnie napisany projekt. Ponadto odpowiadali na pytania nurtujące projektodawców. Z prezentacją na temat poszczególnych działań ZPORR wystąpił Andrzej Burnat. Napisali i powiedzieli o nas Duże pieniądze i wymagania, Próbują zmniejszyć bezrobocie, Szansa na szkolenia to tytuły tekstów w Nowinach, Super Nowościach, Dniu Rzeszowa, które ukazały się po ogłoszeniu przez nasz urząd konkursów na realizację projektów w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Audycje na ten temat wyemitowano także na antenie Radia Rzeszów i w Telewizji Rzeszów. Na pytania nurtujące projektodawców odpowiadała Danuta Powłowska, kierownik Wydziału Obsługi Programów Pomocowych. Fot. Marcin Dygoń, Andrzej Burnat (7) WUP dla projektodawców, Nowe centra informacji, Granty na akademickie biura karier rozdane - to z kolei tytuł z Podkarpackiego Przeglądu Samorządowego traktujące o pierwszych numerach Biuletynów ZPORR i SPO RZL oraz konkursach na gminne centra informacji i akademickie biura karier. Za zainteresowanie realizowanymi przez nas działaniami dziękujemy. Iwona Idzik-Maciej 9

10 NOWA FORMA AKTYWNOŚCI JAK ZOSTAĆ WOLONTARIUSZEM Waldemar Sławiński studiuje socjologię na Uniwersytecie Rzeszowskim i zarządzanie kapitałem ludzkim na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i jednocześnie pracuje jako wolontariusz. Dlaczego podjąłem się pracy wolontariackiej, pracy za darmo? Z jednej strony chcę poznać samego siebie, swoje słabe i mocne strony, z drugiej zdobyć pewne doświadczenie zawodowe. To powinno mi pomóc w znalezieniu przyszłej pracy etatowej zaznacza. Wolontariat i praca wolontariacka stają się w Polsce coraz bardziej popularne. Coraz więcej młodych ludzi zaczyna rozumieć, że szukając upragnionej pracy oprócz nawet bardzo szerokiej wiedzy trzeba mieć jeszcze pewne doświadczenie w wykonywaniu takich czy innych czynności, a droga do rozwoju nie koniecznie wiedzie przez płatne zajęcia. Znam wielu kolegów ze studiów, którzy w wolnych chwilach lub w czasie wakacji pracują jako wolontariusze w różnych organizacjach czy instytucjach państwowych mówi Waldemar Sławiński. Jest odpowiednia ustawa W tej chwili jest to o tyle ułatwione, że od ponad roku sprawy wolontariatu reguluje ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (DZ.U. Nr 96 z 2003 roku, poz. 873). Zgodnie z tą ustawą wolontariuszem jest osoba, która nieodpłatnie wykonuje świadczenia odpowiadające świadczeniu pracy na rzecz korzystających, którymi są organizacje pozarządowe i inne podmioty działające w sferze pożytku publicznego, organy administracji publicznej i ich jednostki organizacyjne, jednostki samorządu terytorialnego, ośrodki pomocy społecznej, szkoły, przedszkola, szpitale, hospicja, domy dziecka, placówki opiekuńczo-wychowacze, biblioteki, domy kultury, muzea, organizacje sportowe, artystyczne, turystyczne, młodzieżowe, kobiece, kościelne. Jeśli nie bardzo wiemy jak dotrzeć do danej instytucji lub organizacji możemy się zwrócić o pomoc do jednego z istniejących w Polsce kilkunastu 10 Waldemar Sławiński, student socjologii na Uniwersytecie Rzeszowskim i zarządzania kapitałem ludzkim na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i jednocześnie wolontariusz: - Do tej pory przez półtora roku pracowałem jako wolontariusz w świetlicy socjoterapeutycznej dla dzieci z rodzin patologicznych, przez miesiąc w urzędzie państwowym. Zajęcia w świetlicy podjąłem bo chciałem pomagać dzieciom, w urzędzie, żeby poznać jego strukturę, funkcjonowanie i zdobyć pewne doświadczenie zawodowe. Obie formy aktywności były dla mnie bardzo ważnym i potrzebnym doświadczeniem. Pozwoliły mi poznać swoje możliwości w sytuacjach, w których nigdy do tej pory nie byłem, nauczyły systematyczności, odpowiedzialności, pracy w zespołach ludzkich. W tej chwili pracodawcy oprócz wiedzy wyniesionej ze studiów i znajomości języków obcych przywiązują wielką wagę do doświadczenia zawodowego. Liczę też, że praca wolontariacka zaprocentuje w przyszłości i pomoże mi w znalezieniu etatowego zatrudnienia. Fot. Józef Twardowski centrów wolontariatu, (bliższe szczegóły można znaleźć na stronie www. wolontariat.org.pl) lub wyszukać odpowiednią organizacje pozarządową w portalu Przystępując do działań w wybranej instytucji czy organizacji trzeba zawrzeć z nią porozumienie. Nie jest to umowa o pracę, ale dokument, który normuje status wolontariusza, jego prawa i obowiązki. Należy pamiętać! Jeśli świadczenie wykonywane będzie przez okres dłuższy niż 30 dni, to porozumienie musi być sporządzone na piśmie. Prawa wolontariusza Prawa wolontariacie można podzielić na dwie kategorie. Pierwsze wynikają z ustawy, drugie z wewnętrznych zasad zarządzania organizacją, na rzecz której wykonuje się świadczenia. Czasami, podobnie jak osoby zatrudnione w formie płatnej, wolontariusze przechodzą okres próbny. W tym czasie obie strony mogą się wzajemnie poznać i sprecyzować swoje oczekiwania, a w przypadku braku ich spełnienia rozstać się. Wśród ustawowych praw wolontariusza najważniejsze to prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, pokrycia kosztów podróży służbowych, diet czy innych czynności wykonywanych na takich zasadach jak pracownicy. Poza tym w przypadku wykonywania świadczenia przez okres krótszy niż 30 dni wolontariuszom przysługuje ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, przy świadczeniu dłuższym niż 30 dni zaopatrzenie na podstawie ustawy z 30 października 2002 roku o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach.

11 ZASADY ZARZĄDZANIA FINANSOWEGO FUNDUSZAMI Prawa wynikające z zasad zarządzania daną organizacją czy instytucją wymienia zestawienie poniżej. Na co może liczyć wolontariusz - Zapoznanie z celami organizacji i zakresem zadań. - Zapewnianie odpowiedniego stanowiska, urządzeń i materiałów niezbędnych do wykonywania świadczenia. - Uznanie i partnerskie traktowanie w zespole. - Otrzymanie pisemnego zaświadczenia o wykonywanych czynnościach. Obowiązki Zostanie pełnoprawnym członkiem jakiejś organizacji czy instytucji, daje pewne prawa, ale równocześnie narzuca obowiązki, które zasadniczo nie różnią się od przypisanych pracownikom etatowym. Jeśli podejmiemy się wykonywania jakiegoś zadania, to mimo, że nie otrzymujemy za nie wynagrodzenia, musimy do niego podchodzić poważnie. Nie można zacząć jakiejś roboty i w połowie ją zostawić, albo nie dotrzymać przypisanego terminu. Nie dopuszczalna jest również sytuacja, że nagle znudzimy się powierzonymi czynnościami i bez słowa porzucimy pracę. Tak samo musimy sumiennie dotrzymywać ustalonych godzin czy dni pracy. Udział w projektach EFS Wolontariusze mogą również uczestniczyć w projektach realizowanych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Z ich strony zasady tego uczestnictwa są takie same jak podane wcześniej. O czym powinien pamiętać projektodawca! Projektodawca musi natomiast wiedzieć, że praca wolontariacka może zostać wliczona do budżetu projektu jako rzeczowy wkład własny, w kategorii środki prywatne. Poza tym należy dokładnie zdefiniować rodzaj wykonywanej przez wolontariusza pracy (on sam musi prowadzić karty, w których będzie wpisywał czas pracy i wykonywane zadania). Jeśli wykonuje on zadania takie, jak personel stały, to kalkulacja jego wkładu musi być oparta na stawkach obowiązujących dla tego personelu, jeśli nie musi ona wynikać ze stawek rynkowych. Świat stoi otworem Oprócz świadczeń w kraju, wolontariusze mogą się też udzielać zagranicą. W Polsce jest kilka stowarzyszeń i organizacji, które organizują dla nich wyjazdy. Trwają one najczęściej kilka miesięcy, a kraje docelowe to przede wszystkim Francja, Niemcy, Hiszpania, USA, kontynent afrykański. Charakter pracy zagranicą jest bardzo podobny do wykonywanej w Polsce. Obsługuje się komputery, organizuje festyny, prowadzi różne akcje charytatywne, opiekuje się dziećmi lub osobami niepełnosprawnymi, działa na rzecz ekologii lub kultury. Wśród warunków, które trzeba spełnić zasadnicze to chęć pomagania innym, dobra znajomość jakiegoś języka zachodniego, najczęściej angielskiego, dobry stan zdrowia, ukończone 18 lat. Poza tym część organizacji wymaga odpowiednich wpłat, które pokryją albo całość, albo przynajmniej część kosztów ubezpieczenia, transportu, zakwaterowania, wyżywienia, a w niektórych przypadkach mogą one sięgać zł. Józef Twardowski Organizacje pozarządowe Wśród wielu potencjalnych podmiotów, mogących skorzystać z funduszy strukturalnych, obok małych i średnich przedsiębiorców, samorządów lokalnych i instytucji oświatowych, znajdują się także organizacje pozarządowe. Organizacje pozarządowe w Polsce nie zawsze są zauważane przez władze, choć stanowią ważną część społeczeństwa, podejmując działania w prawie wszystkich dziedzinach życia: od pomocy społecznej, przez kulturę, edukację, rozwój lokalny, problemy mniejszości, ekologię, prawa człowieka aż po rozwój przedsiębiorczości. Wiele z nich zdobyło także pewne doświadczenie w wykorzystywaniu środków pomocowych Unii Europejskiej, głównie z programu Phare. Teraz mogą to doświadczenie wykorzystać przy realizacji projektów mających na celu przeciwdziałaniu bezrobociu i ograniczeniu skutków wykluczenia społecznego i ekonomicznego poszczególnych grup. Organizacje te powin ny zwrócić szczególną uwagę na projekty, które pobudzają aktywność i integrują wokół wspólnych działań mieszkańców oraz instytucje życia lokalnego, przede wszystkim władze samorządowe, przedsiębiorców i organizacje społeczne. Wśród instytucji, do których mogą one apilkować o środki jest także Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie. W ramach Działania 2.1 ZPORR Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie beneficjentami, czyli projektodawcami mogą być organizacje pozarządowe mające w zadaniach statutowych promocję i wspomaganie edukacji. Natomiast w ramach Działania 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa i 2.4 ZPORR Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi beneficjentami mogą być organizacje pozarządowe specjalizujące się w pomocy osobom poszukującym pracy i bezrobotnym. Wśród form wsparcia jakie mają one do wyboru wymienić można kursy, szkolenia czy usługi doradcze. Magdalena Karbarz Joanna Piórkowska 11

12 SPRAWOZDAWCZOŚĆ 12 Okresowa, roczna i końcowa Sprawozdawczość i monitoring zajmują istotne miejsce w procesie wdrażania programów EFS. Dzięki sprawozdaniom składanym przez beneficjentów można ustalić w jakim stopniu dotarto do osób objętych wsparciem w ramach poszczególnych programów, jaka jest efektywność realizowanych założeń, określić wpływ podjętych działań na uczestników programu i ich środowisko. Każdy projektodawca jest zobowiązany do składania sprawozdań i dostarczania niezbędnych informacji, związanych z realizowanym projektem. Są to m.in. dane dotyczące strony finansowej projektu, zakresu i efektywności podejmowanych działań. Należy pamiętać o tym, aby dane zawarte w raportach korespondowały z informacjami przedstawionymi we wniosku i umowie finansowania projektu. W ramach monitorowania ZPORR wyróżniamy trzy typy sprawozdań: okresowe, roczne, końcowe; Pierwszy rodzaj sprawozdań, czyli sprawozdania okresowe (ten sam zakres informacji stosuje się również do sprawozdań rocznych i końcowych) powinny zawierać przede wszystkim dane o stanie realizacji projektu, skali osiągniętych rezultatów, finansach, występujących nieprawidłowościach i podjętych środkach zaradczych. Sprawozdania okresowe powinny być składane raz na kwartał w terminie 7 dni kalendarzowych od zakończenia okresu sprawozdawczego (chodzi oczywiście o kwartał kalendarzowy, a więc 7. I, 7. IV, 7. VII, 7. X). Jeśli chodzi o sprawozdania roczne, to powinny one zawierać ponadto szczegółowe informacje na temat beneficjentów ostatecznych projektów, a także charakterystykę zrealizowanego wsparcia. Na złożenie sprawozdania rocznego beneficjent ma 15 dni kalendarzowych od zakończenia roku lub zakończenia projektu w przypadku projektu kończącego się w trakcie roku kalendarzowego. Trzeci i ostatni typ sprawozdań, to sprawozdania końcowe. Oprócz informacji zawartych w powyższych sprawozdaniach, powinny one zawierać podsumowanie całego okresu realizacji projektu. Należy je składać w terminie 15 dni kalendarzowych od zakończenia realizacji projektu. W przypadku gdy czas trwania projektu kończy się w trakcie roku kalendarzowego, wówczas beneficjent wraz ze sprawozdaniem końcowym składa również sprawozdanie roczne. Dodatkowo do sprawozdań, zarówno rocznych, jak i końcowych należy dołączyć następujące załączniki: dane dotyczące osób; dane dotyczące osób zatrudnionych w instytucjach/przedsiębiorstwach/organizacjach; dane dotyczące instytucji/przedsiębiorstw i organizacji, które zostały objęte wsparciem. Wraz ze sprawozdaniem rocznym i końcowym beneficjent jest zobowiązany przedstawić elektroniczne zestawienie danych, dotyczące odbiorców pomocy. Taka baza danych musi być uzupełniana na bieżąco i zawierać następujące informacje: dane personalne, teleadresowe; dotyczące oceny projektu i osób go realizujących np. trenerów prowadzących szkolenia i warsztaty, doradców zawodowych itp., wystawionej przez uczestników. Gromadzenie danych i ich przechowywanie powinno przebiegać zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 1997 r. Nr 133, poz. 883 z późn. zmianami). Jednym z głównych instrumentów monitoringu są wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania, przy czym wskaźniki rezultatu i oddziaływania dotyczą wyłącznie sprawozdań rocznych i końcowych. Wyżej wymienione wskaźniki muszą być zawarte w sprawozdaniach i zgodne ze wskaźnikami umieszczonymi we wniosku o finansowanie projektu. Tabele wskaźników dla poszczególnych działań są dostępne na stronach internetowych Ministerstwa Gospodarki i Pracy: www. zporr.gov.pl. Należy pamiętać o tym, aby zarówno we wniosku o finansowanie, jak i w sprawozdaniu zamieścić nazwy wskaźników tak, jak brzmią one w tabelach np.: Liczba osób korzystających ze szkoleń w tym kobiety w tym rolnicy i domownicy w tym doradcy rolniczy Przy czym liczba występująca przed nazwą wskaźnika jest kodem tego wskaźnika i zamieszczenie jej jest również obowiązkowe. Jednocześnie można wprowadzić nowe, własne wskaźniki (jeśli nie występują one w tabelach wskaźników już zatwierdzonych przez ministerstwo), ale należy uczynić to zgodnie z procedurą. Najpierw przesłać propozycje nowych wskaźników do WUP, który następnie zwraca się do Ministerstwa Gospodarki i Pracy z prośbą o zatwierdzenie i wprowadzenie nowego wskaźnika. Na stronie internetowej Ministerstwa Gospodarki i Pracy dostępny jest również wzór sprawozdania i Instrukcja do sprawozdania z realizacji projektu. W razie, gdy WUP stwierdzi nieprawidłowości lub braki w przedłożonym sprawozdaniu, przekazuje projektodawcy swoje uwagi na piśmie, w ciągu 5 dni kalendarzowych od jego otrzymania. Tak samo projektodawca ma 5 dni kalendarzowe na przesłanie poprawionej wersji sprawozdania. Wiesław Cwynar

13 ZABEZPIECZENIE ZWROTU WYPŁACONYCH ŚRODKÓW Duże zróżnicowanie podmiotów działających na rynku pod względem prawnym, oraz niewystarczająco jasno uregulowana kwestia ich reprezentacji powodują, iż wybór odpowiednich form zabezpieczenia zwrotu wypłaconych środków pieniężnych wydaje się kwestią dość skomplikowaną. W przypadku wadliwej reprezentacji podmiot może podnieść zarzut, że ustanowione zabezpieczenie nie jest dla niego wiążące i odmówić potwierdzenia czynności dokonanej przez osoby niebędące należycie umocowane do jego reprezentowania. Skutkiem powyższego będzie brak skutecznie ustanowionego zabezpieczenia. Różnorodność podmiotów prawnych powoduje, iż decyzja o ustanowieniu określonego zabezpieczenia powinna być podjęta po dokładnej analizie sytuacji finansowej dłużnika ( dłużnik to osoba zobowiązana do spełnienia świadczenia na rzecz innej osoby - wierzyciela, na podstawie łączącego je stosunku zobowiązaniowego) i charakteru posiadanych przez niego aktywów. Na gruncie obowiązujących przepisów prawa wyodrębnione zostały zabezpieczenia rzeczowe - odnoszące się do określonego przedmiotu majątkowego dłużnika, z którego wierzyciel może zaspokoić się w sposób uprzywilejowany, to znaczy z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami dłużnika i to nawet wtedy, gdy własność przedmiotu zabezpieczenia została przez dłużnika przeniesiona na inną osobę (np.: hipoteka, zastaw, zastaw rejestrowy) oraz zabezpieczenia osobiste - wiążące się z odpowiedzialnością dłużnika za niewykonanie zobowiązania całym swoim majątkiem osobistym (poręczenie, weksel, gwarancja bankowa, umowy ubezpieczenia). Hipoteka jest w polskim systemie prawnym podstawową formą prawną rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych, unormowaną w Ustawie z 6 VII 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 19, poz. 147 z późn. zm.). Zgodnie z art. 65 ust. 1 hipoteka polega na obciążeniu nieruchomości prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własności, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Pierwszeństwo zaspokojenia przysługuje wierzycielowi hipotecznemu w stosunku do wierzycieli osobistych dłużnika. Natomiast o pierwszeństwie między wierzycielami hipotecznymi decyduje kolejność złożenia wniosku o wpis do hipoteki, chyba że z mocy szczególnego przepisu określona hipoteka korzysta z pierwszeństwa niezależnie od momentu dokonania wpisu. HIPOTEKA Aktualnie w świetle prawa polskiego hipoteką mogą być obciążone następujące prawa: prawo własności nieruchomości, udział współwłaściciela we własności nieruchomości, użytkowanie wieczyste, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, wierzytelność zabezpieczona hipoteką. Ze względu na sposób powstania, wyróżnia się trzy rodzaje hipotek: 1 Hipoteka umowna (zwykła), której źródłem powstania jest umowa zawarta przez wierzyciela z właścicielem nieruchomości, która ma być hipoteką obciążona, lub z inną osobą uprawnioną, jeżeli hipoteka ma obciążać inne prawo do nieruchomości, np. użytkowanie wieczyste. 2. Hipoteka kaucyjna, ustanawiana na podstawie umowy dla zabezpieczenia wierzytelności do wysokości oznaczonej sumy najwyższej. Hipotekę taką można ustanowić tylko w przypadkach w ustawie określonych tj. na zabezpieczenie wierzytelności istniejących lub mogących powstać z określonego stosunku prawnego albo roszczeń związanych z wierzytelnością hipoteczną (np. odsetki) nie objętych z mocy ustawy hipoteką zwykłą wierzytelności z dokumentów zbywalnych przez indos, chociażby wysokość wierzytelności była z góry ustalona. 3. Hipoteka przymusowa, ustanawiana w razie egzekwowania należności z tytułu niespłacenia zobowiązania. Hipoteka powstaje w takim wypadku bez zgody właściciela nieruchomości, nawet wbrew jego woli. Hipoteka przymusowa może mieć dwojaki charakter: zależnie od tego czy dokument, na podstawie którego dokonuje się jej wpisu, stwierdza ostatecznie istnienie i wysokość wierzytelności (hipoteka zwykła), czy też jedynie zabezpiecza jej płatność na czas toczącego się postępowania (hipoteka kaucyjna). W celu ustanowienia hipoteki przymusowej wierzyciel musi uzyskać tytuł wykonawczy, który stanowi podstawę jej wpisu do księgi wieczystej. Zaletą hipoteki jest to, że zapewnia ona dość duże bezpieczeństwo dla wierzyciela. Może on wykonywać uprawnienia płynące z hipoteki, a więc przede wszystkim zaspokoić się z obciążonej nieruchomości, nawet jeżeli własność tej nieruchomości przeszła na inną osobę. Zobowiązany, którego nieruchomość została objęta tym środkiem nie ma w praktyce, na drodze prawnej, żadnej możliwości ukrycia lub usunięcia rzeczy lub prawa majątkowego, na których ustanowiono zabezpieczenie. Magdalena Karbarz Źródła: Jerzy Ignatowicz Prawo rzeczowe PWN 2000, Zalecane przez Instytucję Zarzadzającą Zintegrowanym Programem Operacyjnym Rozwoju Regionalnego zabezpieczenia zwrotu wypłaconych środków MGiP Warszawa

14 FAQ NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA FAQ jest wynikiem kontaktu pomiędzy Beneficjentami a Instytucją Wdrażającą. Najczęściej zadawane pytania znajdują się na stronie internetowej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie. Aby dodać pytanie do FAQ, proszę przesłać pytanie na adres: wup@wup-rzeszow.pl. Poniżej zamieszczamy odpowiedzi na kolejną partię pytań, które trafiły do nas. Czy koszt podróży z zagranicy kadry szkoleniowej zatrudnianej do realizacji projektu z zakresu szkoleń językowych będzie kwalifikowalny? Koszty kwalifikowalne to koszty niezbędne do realizacji projektu współfinansowanego ze środków EFS, możliwe do weryfikacji (udokumentowane), rzetelne, efektywne kosztowo. Zatem koszt podróży zagranicznych kadry szkoleniowej z zakresu szkoleń językowych jest kwalifikowalny, o ile stanowi koszt niezbędny do realizacji projektu. Kiedy i jak odbywa się wypłata przyznanego dofinansowania? 14 Dofinansowanie jest przekazywane transzami na podstawie złożonego przez beneficjenta, wniosku o płatność. Pierwszy wniosek o płatność składany jest po podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu, natomiast kolejne nie częściej niż raz w miesiącu. Pierwsza transza w wysokości 20 procent dofinansowania zostanie przekazana beneficjentowi w terminie 21 dni roboczych od dnia złożenia pierwszego wniosku o płatność. Jeżeli całość projektu jest zlecana do realizacji zgodnie z przepisami dotyczącymi udzielania zamówień publicznych, pierwsza transza zostanie przekazana beneficjentowi w terminie 21 dni od dnia złożenia pierwszego wniosku o płatność, co nastąpi po podpisaniu umowy z wykonawcą. Wypłata drugiej i kolejnych transz dofinansowania uzależniona jest od rozliczenia co najmniej 80 procent wartości przekazanego dotychczas dofinansowania. Druga i kolejne transze dofinansowania są przekazywane na rachunek beneficjenta, w terminie 2 miesięcy od dnia zaakceptowania wniosku o płatność przez instytucję wdrażającą. Instytucja wdrażająca wstrzymuje dofinansowanie w przypadku: - stwierdzenia nieprawidłowości w realizowaniu postanowień umowy lub realizacji projektu, - utrudniania kontroli realizacji projektu, - dokumentowania realizacji projektu niezgodnie z postanowieniami umowy o dofinansowanie, - na wniosek instytucji uprawnionych do kontroli. Uruchomienie płatności dofinansowania następuje po usunięciu nieprawidłowości. Jaki procent całości kosztów projektu musi stanowić wkład prywatny? Czy został określony minimalny próg? Wkład prywatny nie jest wymagany od Projektodawców, co oznacza, iż projektodawca może, ale nie musi wnieść do projektu środków własnych. W związku z powyższym nie został ustalony minimalny wkład własny w postaci środków prywatnych. Czy w ramach Działania 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie możliwa będzie realizacja projektu łączącego różne typy form wsparcia, np. badania rynku pracy oraz praktyki zawodowe dla studentów, realizowane podczas badań? Projekty z zakresu wspierania kwalifikacji zawodowych oraz badań i analiz dla potrzeb regionalnego rynku pracy kierowane są do dwóch różnych grup docelowych. W związku z czym, wspomniany projekt to dwa odmienne typy projektów, które pozwalają na realizację różnych celów Działania 2.1 ZPORR. W przypadku chęci realizowania przez projektodawcę projektów zarówno z dziedziny badań, jak i wspierania rozwoju kwalifikacji zawodowych, zasadne jest przedstawienie dwóch wniosków projektowych. Czy projekt realizowany w Działaniu 2.1 ZPORR może być skierowany wyłącznie do jednej grupy zawodowej (np. nauczycieli chcących podnieść swoje kwalifikacje)? Zgodnie z zapisami Uzupełnienia ZPORR można realizować projekt skierowany do osób dorosłych zgłaszających z własnej inicjatywy chęć podwyższania i dostosowywania kwalifikacji zawodowych do potrzeb rynku pracy (poza godzinami pracy). Nie została zidentyfikowana konkretna grupa zawodowa, do której można adresować projekt. W związku z tym nie można kierować projektu do jednej grupy zawodowej określonej jako grupa docelowa. Możliwe jest przeprowadzenie szkolenia z danego zakresu tematycznego, który odpowiada potrzebom określonej grupy zawodowej, np. nauczycieli. Grupa zostanie określona jako pracujące osoby dorosłe, natomiast zgodnie z tematyką szkolenia, wezmą w nim udział przede wszystkim nauczyciele. Nie ogranicza to jednak możliwości wzięcia udziału w szkoleniu przez inne osoby dorosłe, zdefiniowane jako grupa docelowa działania 2.1 ZPORR. Jaka jest różnica między utrzymaniem a kontynuacją zatrudnienia z przypadku Beneficjentów Ostatecznych? Jeżeli mamy do czynienia z osobami, które podwyższają swoje kwalifikacje, np. w ramach Działania 2.1 ZPORR, pozostając w dalszym ciągu pracownikiem firmy, w której dotychczas pracowali mówimy o kontynuacji zatrudnienia. Natomiast, gdy weźmiemy pod uwagę osoby zagrożone utratą pracy, np. na skutek procesów restrukturyzacyjnych (Działanie 2.4 ZPORR), które po ukończeniu szkolenia nie zostaną zwolnione możemy mówić o utrzymaniu zatrudnienia. Iwona Idzik-Maciej Sylwia Najda

15 SŁOWNICZEK EFS W dokumentach dotyczących Europejskiego Funduszu Społecznego i Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego znajduje się wiele specyficznych słów i terminów. Poniżej wyjaśniamy znaczenie kolejnej grupy z nich. A Audyt - ogół działań, poprzez które uzyskuje się niezależną ocenę funkcjonowania instytucji ich legalności, gospodarności, celowości, rzetelności. Audyt jest zazwyczaj przeprowadzany przez odrębną komórkę, podporządkowaną bezpośrednio kierownikowi instytucji (audyt wewnętrzny) lub przez firmę zewnętrzną (audyt zewnętrzny). Audyt zewnętrzny jest obligatoryjny gdy: - kwota finansowania dotacji pojedynczego projektu z Programu jest równa lub przekracza 150 tys. euro, - kwota finansowania kilku projektów w ramach Programu jest równa lub przekracza 200 tys. euro. E EQUAL - jedna z Inicjatyw Wspólnotowych, w ramach której wsparcie kierowane jest dla projektów służących promowaniu nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy, dotykających zarówno osoby bezrobotne, jak i zatrudnione. Inicjatywa ta finansowana jest z EFS. Ewaluacja - ocena oddziaływania pomocy strukturalnej Wspólnoty w odniesieniu do postawionych jej celów oraz analiza jej wpływu na problemy strukturalne. Jest ona prowadzona przed rozpoczęciem programu - ocena wstępna (tzw. ex-ante), w trakcie programu - ocena bieżąca (tzw. interim) i po zakończeniu - ocena końcowa (tzw. ex-post). I Instytucja Płatnicza - jedna lub kilka instytucji lub organów krajowych, regionalnych lub lokalnych, wyznaczonych przez państwo członkowskie w celu przygotowania i przedkładania wniosków o płatności oraz otrzymywania płatności z Komisji Europejskiej. W Polsce Instytucją Płatniczą będzie Departament Obsługi Funduszy Pomocowych w Ministerstwie Finansów. Instytucje rynku pracy - są to: publiczne służby zatrudnienia, niepubliczne instytucje rynku pracy oraz wszystkie instytucje wpływające na rynek pracy poprzez kształtowanie i obsługę procesów na nim zachodzących. Należą do nich np. pracodawcy, instytucje szkolące. K Komisja Oceny Projektów komisja powoływana przez Instytucję Wdrażającą do oceny merytorycznej wniosku o finansowanie projektu. Ocena Komisji stanowić będzie podstawę do ułożenia listy rankingowej projektów, rekomendowanych do akceptacji dyrektorowi Instytucji Wdrażającej. W skład Komisji wchodzą przedstawiciele Instytucji Wdrażającej. Mogą w niej także uczestniczyć niezależni eksperci powołani w ramach Pomocy Technicznej Programu. Komitet Monitorujący komitet powoływany przez Instytucję Zarządzającą w celu zapewnienia właściwego monitorowania, ewaluacji oraz efektywnego wdrażania Programu Operacyjnego. Jego zadaniem jest m.in. zapobieżenie jednostronnym ocenom, wypracowanie kryteriów i sposobu oceny programu, nadzorowanie postępów w osiąganiu założonych celów i rezultatów wdrażania programu operacyjnego, a także podejmowanie decyzji o zmianach w realizacji programu. W jego skład wchodzą przedstawiciele wszystkich jednostek i środowisk zaangażowanych we zarządzanie i wdrażanie Programu, a także przedstawiciele partnerów społecznych i władz regionalnych. Komitet Sterujący podmiot powoływany przez Instytucję Wdrażającą w celu oceny i zatwierdzenia Ramowych Planów Realizacji Działania Instytucji Wdrażającej oraz projektów wyłanianych w trybie pozakonkursowym. Kryteria wyboru projektów - określony zestaw wymogów formalnych i merytorycznych, zawartych w Uzupełnieniu Programu, które muszą spełnić projekty, aby uzyskać dofinansowanie ze środków pomocowych. W przypadku EFS kryteria wyboru projektów formułowane są przez Instytucję Zarządzającą, a następnie aprobowane przez Komitet Monitorujący. P Programowanie - proces organizowania, podejmowania decyzji i finansowania prowadzący do przygotowania dokumentów programowych. Przebiega on w kilku etapach i ma na celu przede wszystkim przygotowanie realizacji programów, na bazie wieloletniej współpracy oraz wspólnych działań Wspólnoty i państw członkowskich. R Raportowanie - sprawozdawanie przez instytucję zarządzającą postępu z wdrażania EFS. Raportowanie dotyczy także beneficjentów, którzy zobowiązani są do składania do Instytucji Wdrażającej raportów kwartalnych, rocznych i końcowych służących informowaniu o postępach i ewentualnych trudnościach wynikłych podczas realizacji projektu. Rezultaty - bezpośrednie i natychmiastowe efekty zrealizowanego programu lub projektu. Rezultaty dostarczają informacji o zmianach, jakie nastąpiły w wyniku wdrożenia programu lub projektu u ostatecznych beneficjentów, bezpośrednio po uzyskaniu przez nich wsparcia. Projekty realizowane w obszarze rozwoju zasobów ludzkich charakteryzują rezultaty dwojakiego rodzaju: miękkie i twarde. Rezultaty twarde to np. liczba przeszkolonych osób, liczba godzin odbytego szkolenia, czy liczba zrealizowanych kursów. Rezultaty miękkie dotyczą m.in. postaw czy umiejętności, które pomagają w integracji społecznej i zawodowej osób, które mają trudności w znalezieniu pracy. To np. zwiększenie zdolności komunikacyjnych, motywacji do poszukiwania pracy, podniesienie samooceny. 15

16 Punkt Informacyjny Funduszy Strukturalnych Ministerstwo Gospodarki i Pracy Pl. Trzech Krzyży 3/5 tel.: (22) , punktinformacyjny@mg.gov.pl Europejski Fundusz Społeczny Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym MGiP ul. Żurawia 4A tel. (22) , , f ax: (22) Pytania ogólne dot. EFS zarzadzanieefs@mpips.gov.pl Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Departament Wdrażania Programów Rozwoju Regionalnego MGiP Plac Trzech Krzyży 3/5 tel.: (22) , fax: (22) zporr@mg.gov.pl Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/ Warszawa tel.: (22) Krajowy Ośrodek Szkoleniowy Europejskiego Funduszu Społecznego ul. Pańska 81/ Warszawa tel.(22) koszefs@parp.gov.pl Przydatne adresy Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Al. Jana Pawła II nr 13, Warszawa tel. (22) Stowarzyszenie Promocji Wolontariatu ul.j.meissnera 1/3 lok Warszawa tel.(22) , info@workcamps.pl Narodowa Agencja Programu Młodzież (program ten jest częścią stworzonego przez Unię Europejską Wolontariatu Europejskiego) Ul. Mokotowska Warszawa tel. (22) , Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie ul. Lisa Kuli Rzeszów tel. (17) (sekr.) Punkt przyjmowania wniosków: tel. (17) WUP w Rzeszowie Oddział Zamiejscowy w Krośnie ul. Lewakowskiego 27B Krosno tel. (13) WUP w Rzeszowie Oddział Zamiejscowy w Przemyślu ul. Katedralna Przemyśl tel. (16) WUP w Rzeszowie Oddział Zamiejscowy w Tarnobrzegu Pl. Bartosza Głowackiego Tarnobrzeg tel. (15) Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego Departament Funduszy Strukturalnych i Programów Przedakcesyjnych ul. Sobieskiego 17, Rzeszów tel. (17) Podkarpacki Urząd Wojewódzki ul. Grunwaldzka Rzeszów Biuro Zarządzania Funduszami Europejskimi tel. (17) PFRON Oddział Podkarpacki ul. Rejtana 10, Rzeszów tel. (17) , 32, fax: (17) Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego ul. Szopena 51, Rzeszów tel./fax: (17) Mielecka Agencja Rozwoju Regionalnego ul. Szopena 18, Mielec tel. (17) , fax: (17) Powiatowy Urząd Pracy w Rzeszowie Centrum Aktywizacji Bezrobotnych ul. Hanasiewicza Rzeszów tel. (17)