Moduł radiometryczny ZR-2-MR. Instrukcja obsługi IO-R edycja II

Transkrypt

1 Moduł radiometryczny ZR-2-MR Instrukcja obsługi edycja II

2 Zastrzega się prawo wprowadzenia zmian. Urządzenie nie zawiera materiałów radioaktywnych. Podłączenie niezgodne z indywidualnymi Ustaleniami Technicznymi może skutkować uszkodzeniem urządzenia. Wewnątrz bloku sprzęgającego znajdują się elementy pod niebezpiecznym napięciem. Urządzenie zawiera elementy elektroniczne i należy je utylizować zgodnie z obowiązującymi przepisami.

3 Spis treści Przeznaczenie urządzenia...5 Budowa...7 Blok sprzęgający... 9 Montaż i uruchomienie...10 Oprogramowanie...11 Wymagania Instalacja Problemy podczas instalacji...11 Uruchamianie oprogramowania...12 Panel Informacja Panel Moc i dawka Panel Moc/dawka tablice...19 Panel Wykresy w czasie...20 Panel Alarmy Tryb wyjścia alarmowego śledzenie...22 Tryb wyjścia alarmowego zdarzenie...22 Panel Rejestr dawki Zapisanie nastaw dla pracy w monitoringu...24

4

5 5/25 Przeznaczenie urządzenia Moduł radiometryczny ZR-2-MR jest urządzeniem przeznaczonym do wykorzystania w budynkowych instalacjach monitoringu dużych i średnich pól promieniowania jonizującego. Urządzenie nie jest przeznaczone do monitorowania promieniowania tła. Urządzenie jest przeznaczone do pracy wewnątrz budynków, w zakresie temperatur od 0 C do+40 C. Urządzenie nie jest hermetyczne. Możliwości radiometryczne są określone możliwościami Zespołu Radiometrycznego ZR-2 (patrz instrukcja IO-R ).

6

7 7/25 Budowa Urządzenie składa się z połączonych w jednym zestawie modułów: Zespołu Radiometrycznego ZR-2, numer dokumentacji R136, instrukcja IO-R , połączonego z: modułem SER2I2C, numer dokumentacji E369, instrukcja IO-E Moduł nie jest dostępny dla użytkownika; bloku sprzęgającego, wykonywanego na zamówienie i wg potrzeb klienta; oprogramowania na komputer PC. Szczegółową budowę przedstawiono na rysunku na następnej stronie, gdzie kolejno: 1. Moduł radiometryczny ZR-2-MR złożony z Zespołu Radiometrycznego ZR-2 oraz modułu SER2I2C zabudowanych razem w obudowie instalacyjnej; 2. Konwertery z RS-232 na RS-485, standardowo dostarczane handlowe konwertery firmy MOXA wyposażone w izolację galwaniczną, mogą być jednak stosowane dowolne inne rozwiązania, w tym brak konwerterów, gdy komputer jest wyposażony w odpowiednie porty; 3. Przewody łączące konwertery z komputerem PC; 4. Instalacja transmisji danych. Dwuparowy przewód ekranowany o maksymalnej średnicy 6mm. Rekomendowany typ przewodu SD/UTP 2x2x0,5; 5. Przewód zasilający 230VAC; 6. Instalacja zasilania niskim napięciem; 7. Zasilacz AC/DC 12-30V, 1.0A (średni pobór mocy około 4W); 8. Elementy zgrupowane w bloku sprzęgającym. Blok sprzęgający jest wykonywany na zamówienie i wg potrzeb klienta.

8 IO-R /25

9 9/25 Blok sprzęgający Poniżej rysunek przykładowego bloku sprzęgającego dla instalacji złożonej z dwu modułów ZR-2-MR. Blok sprzęgający jest wykonywany pod konkretne potrzeby instalacji klienta. Wewnątrz bloku sprzęgającego znajdują się elementy pod niebezpiecznym napięciem. 1. Otwory montażowe do przykręcenia bloku do ściany; 2. Śruby zamykające; 3. Zasilacz; 4. Pole łączeniowe zasilacza, wejście napięcia 230VAC, wyjście napięcia stałego; 5. Przewód zasilający 230VAC; 6. Przewód do ZR-2-MR; 7. j.w. 8. Pole łączeniowe konwerterów RS-232 na RS-485; 9. Konwertery, w przykładzie dwa, zamontowane jeden nad drugim; 10. Przewody portu szeregowego.

10 10/25 Montaż i uruchomienie W zestawie dostarczane jest: odpowiednia ilość modułów ZR-2-MR uzbrojonych w Zespoły Radiometryczne ZR-2; uzbrojony i gotowy do zamontowania blok sprzęgający. Szczegółowe dane dotyczące kompletacji, sposobu łączenia i wykonania znajdują się w Uzgodnieniach Technicznych wykonywanych dla każdego klienta z osobna. Montaż wykonać: 1. Wykonać instalację elektryczną zgodnie z Uzgodnieniami Technicznymi; 2. Wykonać otwory montażowe w punktach zawieszenia, zgodnie z wymiarami naniesionymi na dnach obudów. Moduły radiometryczne ZR-2-MR umieścić tak, by oznaczone krzyżem pokrywy Zespołów Radiometrycznych ZR-2 patrzyły na przestrzeń monitorowaną; 3. Zamontować urządzenia; 4. Połączyć zgodnie z Uzgodnieniami Technicznymi lub wzorując się na szkicu przykładowej instalacji podanym powyżej; 5. Podłączyć całość do komputera; 6. Zainstalować oprogramowanie; 7. Przetestować działanie.

11 11/25 Oprogramowanie Wymagania Oprogramowanie wymaga środowiska JAVA i systemu operacyjnego Windows od XP do najnowszych, przy czym wspierane są zarówno wersje 32 jak i 64 bitowe. Instalacja 1. Zainstalować środowisko JAVA. Na nośniku dystrybucyjnym dostarczono wersję dla Windows XP i wyższych; 2. Następnie kliknąć plik install.jar i postępować zgodnie z poleceniami instalatora. Problemy podczas instalacji Jeżeli z jakiegokolwiek powodu instalacja się nie powiedzie wystarczy skopiować zawartość nośnika dystrybucyjnego w dowolne, wybrane miejsce i ustawić połączenia tak, by uruchamiać plik ZR2.jar. W razie problemów należy zapoznać się z dokumentacją readmexxx.html na nośniku dystrybucyjnym.

12 12/25 Uruchamianie oprogramowania Kliknąć plik ZR2.jar. Po chwili na ekranie powinno pojawić się Ilustracja 1: Ekran startowy by po chwili zmienić się na okienko powitalne programu: Ilustracja 2: Pierwszy ekran oprogramowania ZR-2 W górnej części znajduje opis bieżącego ekranu, w dolnej ilustracja pomocnicza a u dołu zestaw przycisków. Wskazanie dowolnego elementu ekranowego kursorem i odczekanie kilku sekund sprawi, że pojawi się krótki opis. Wciśnięcie na klawiaturze F1 pokaże okno pomocy najwłaściwsze dla wskazanego elementu. Nie zawsze jest dostępna odpowiednia pomoc. Po zapoznaniu się z opisem należy wybrać [Dalej]. Alternatywnie, jeżeli uprzednio zapisano nastawy programu można wybrać [Wczytaj nastawy].

13 13/25 Po wybraniu opcji [Dalej] pojawi się okno jak poniżej: Ilustracja 3: Ekran "Dodaj urządzenie" Po lewej stronie znajduje się treść pomocy. W środkowej części zbiór przycisków odpowiedzialnych za połączenie programu z Zespołem Radiometrycznym ZR-2. Po prawej stronie zaś lista obecnie rozpoznanych urządzeń, teraz pusta. Ponieważ moduł ZR-2-MR pracuje na długich przewodach przez magistralę RS-485 interesuje nas tylko opcja środkowa SER2I2C na RS-232. Zaznaczamy Użyj albo klikamy ikonę: Ilustracja 4: Okno wyboru portu szeregowego dla SER2I2C W oknie jakie pojawi się wówczas wybieramy z listy jeden z portów szeregowych do których jest podłączony konwerter. W przykładzie COM1. Pozostałe parametry nie mają w aplikacji monitoringu istotnego znaczenia i należy pozostawić je jak na rysunku. Postępujemy tak tak długo, aż wybierzemy wszystkie podłączone porty.

14 14/25 Ilustracja 5: Przykład z wybranymi portami COM1 i COM3 Następnie wybieramy opcję [Szukaj]. Lista urządzeń powinna zostać wypełniona, jak na przykładzie poniżej. Ilustracja 6: Wyszukanie urządzeń ZR-2 na magistralach. W tym momencie warto wybrać opcję [Zapisz] (ikona z ołówkiem piszącym na kartce) by nie musieć powtarzać tych wszystkich kroków następnym razem. Nawet jeżeli dokonano zapisu i wczytania nastaw zawsze konieczne jest ręczne wybranie [Szukaj]. Następnie, ponieważ w zastosowaniu w monitoringu interesuje nas praca ze wszystkimi urządzeniami na raz wybieramy [Użyj wszystkich]. Po dłuższej chwili w oknie pojawią się kolejne zakładki, u dołu zniknie pasek pozwalający wybrać [Wstecz], i wszystkie urządzenia dla których stworzono zakładki zostaną usunięte z listy po prawej stronie.

15 15/25 Ilustracja 7: Utworzenie zakładek dla poszczególnych urządzeń ZR-2 Każdy zespół radiometryczny ZR-2 otrzymuje własną zakładkę. Przejdźmy teraz do jej wnętrza: Zakładka składa się ze znajdującej się po lewej stronie listy ikon i pustego pola po prawej stronie, w którym po wybraniu ikony z listy pojawią się elementy związane z wykonywanym zadaniem. U dołu okna znajdują się przyciski [start] i [stop], które są odpowiedzialne za uruchomienie połączenia z ZR-2 oraz pole pozwalające na ustawienie jak często program ma komunikować się z radiometrem. Każda z zakładek dla każdego z radiometrów posiada swój zestaw przycisków i pracuje w swoim tempie niezależenie od pozostałych. Funkcja związana ze sterowaniem wyjściem alarmowym radiometru ZR-2 działa niezależnie od oprogramowania PC i wymaga jedynie podłączenia zasilania do radiometru ZR-2. Ilustracja 8: Zakładka ZR-2 Omówimy teraz kolejne ikony i ukrywające się pod nimi funkcje.

16 16/25 Panel Informacja Panel ten pokazuje dane na temat urządzenia ZR-2 jakie obsługuje. Z punktu widzenia operatora systemu monitoringu istotny jest jedynie Numer seryjny urządzenia, po którym może rozpoznać, którego z przyrządów dana zakładka programu dotyczy. Ilustracja 9: Panel "Informacja"

17 17/25 Panel Moc i dawka Ilustracja 10: Panel "Moc i dawka" Jest to podstawowy panel programu pozwalający na odczytywanie wskazań przyrządów. I tak kolejno od góry, od lewej do prawej mamy: wskaźnik mocy dawki w Gy/h; wskaźnik mocy przestrzennego równoważnika dawki w Sv/h; wskaźnik dawki w Gy; wskaźnik przestrzennego równoważnika dawki w Sv. Oba odczytują dawki zebrane w przyrządach. Zbieranie dawki jest niezależne od pracy oprogramowania PC; całkowitą ilość zliczonych neutronów. Licznik neutronów może pokazywać zliczenia gdy moc dawki od wysokoenergetycznego promieniowania gamma (np. Co-60) przekracza kilka mgy/h. Dla każdego ze wskaźników można zmienić czcionkę oraz format wyświetlanych danych (kliknij prawym przyciskiem myszy na wskaźniku). Nad każdym wskaźnikiem znajduje się panel pozwalający na: nadanie nazwy wskaźnikowi (patrz dalej); włączenie komunikatów głosowych odczytujących wskazanie; włączenie akustycznej indykacji intensywności promieniowania; zamrożenie wskazań wskaźnika. W lewym dolnym rogu wskaźnika znajduje się strzałka pozwalająca na oderwanie wskaźnika do osobnego okna. Tytuł okna będzie taki sam jak nazwa nadana wskaźnikowi:

18 18/25 Ułatwia to równoczesny dostęp do danych pochodzących z wielu przyrządów. Aby przykleić okno z powrotem wystarczy je zamknąć.

19 19/25 Panel Moc/dawka tablice Ilustracja 12: Panel "Moc/dawka tablice" Panel grupuje dane w formie tabel nastawionych na pomiary precyzyjne i wzorcowanie przyrządów. Dwie górne tabele zawierają dane zbierane tak jak są, dwie dolne upewniają się, że wewnętrzny cykl pomiarowy przyrządu nie nakłada się na początek pomiaru uruchomiony przyciskiem [start] i że zawsze uwzględniane są kompletne cykle pomiarowe.

20 20/25 Panel Wykresy w czasie Panel prezentuje wskazania dawki i mocy dawki w funkcji czasu. Ilustracja 13: Panel "Wykresy w czasie" z przykładowym wykresem mocy dawki i dawki. Wybierając z listy serię danych lub klikając prawym przyciskiem na legendzie można wywołać okno Właściwości gdzie można zmienić sposób prezentacji danych albo dostać się do danych w formie tabelarycznej. Aby wykresy były zbierane koniecznie należy zaznaczyć Zbieraj. Jeżeli wykres nie jest dobrze widoczny należy wybrać ikonkę Dopasuj powiększenie. Okno wykresu można także oderwać.

21 21/25 Panel Alarmy Ilustracja 14: Panel "Alarmy" Panel ten pozwala na sterowania funkcjonowaniem wyjścia alarmowego oraz reakcjami programu na przekroczenie progu alarmowego. Funkcja sterowania wyjściem alarmowym jest niezależna od działania programu PC i do jej pracy wystarczy zasilenie urządzenia. W stanie alarmowym styki przekaźnika alarmu (patrz schemat połączeń) są zwarte a na obudowie urządzenia świeci się czerwona LED. Wyjście alarmu ma dwa tryby pracy: śledzenie, gdy wyjście alarmowe podąża za stanem alarmu oraz; zdarzenie, gdy wyjście alarmowe jest ustawiane przez stan alarmowy i pozostaje w takim stanie tak długo, dopóki program nie odczyta stanu alarmów. W aplikacji monitoringu ma sens tylko tryb śledzenie. Dynamikę stanu alarmowego opisują dwa parametry: opóźnienie alarmowania, standardowo 5 sekund, czyli czas przez jaki musi być przekroczony próg by załączył się sygnał alarmowy; podtrzymanie alarmowania, standardowo 15 sekund, czyli czas, przez jaki moc dawki musi być poniżej progu, by zgasić sygnał alarmowy; Ewentualną zmianę parametrów należy skonsultować z producentem. Obsługa dźwięków, wykonania programów w wyniku wystąpienia alarmów itp. wymaga już by program pracował i skanował ZR-2. Okno alarmu także można oderwać.

22 22/25 Ilustracja 15: Skanowanie alarmów, stan bezpieczny, brak alarmu Ilustracja 16: Skanowanie alarmów, stan alarmowania. Tryb wyjścia alarmowego śledzenie W tym trybie urządzenie ZR-2, niezależnie od funkcjonowania oprogramowania na komputerze włącza sygnał alarmowy gdy poziom promieniowania przekroczy wartość progu alarmowania oraz wyłącza gdy poziom promieniowania spadnie poniżej progu alarmowania. Wszystko odbywa się bez udziału oprogramowania na komputerze. Tryb śledzenia jest idealny dla sterowania sygnalizacją alarmową, ale może sprawić, że przy zbyt krótkim czasie podtrzymania alarmu oprogramowanie może nie zauważyć stanu alarmowego. Tryb wyjścia alarmowego zdarzenie W tym trybie urządzenie ZR-2 ustawia sygnał alarmowy w momencie, gdy wykryje że poziom promieniowania przekracza wartość progu alarmowego. Sygnał ten pozostaje ustawiony aż do momentu, gdy oprogramowanie komputerowe odczyta z urządzenia stan alarmowy. Wówczas sygnał alarmowy jest kasowany i pozostaje skasowany przez czas potrzebny urządzeniu do dokonania nowego pomiaru. Tryb zdarzenie jest idealny dla pracy czysto programowej, ale w sytuacji, gdy wyjście alarmowe jest użyte do sterowania sygnalizatorem alarmowym sprawi, że będzie on sygnalizował alarm w sposób przerywany.

23 23/25 Panel Rejestr dawki Zespół Radiometryczny ZR-2 posiada wbudowaną pamięć rejestru dawki o pojemności 512 pozycji. Urządzenie zapisuje do pamięci dawkę, standardowo co 180 sekund (ewentualną zmianę należy ustalić z producentem), co pozwala zarejestrować zmiany promieniowania za ostatnie 24h. Rejestr ten działa niezależnie od oprogramowania PC. Ilustracja 17: Rejestr dawki, widoczna tabela wskazań. W tabeli zebrany jest czas, w sekundach, liczony wstecz od teraz, czyli chwili przeczytania rejestru z urządzenia. Dalej dawka oraz wyliczona na podstawie jej przyrostu średnia moc dawki w okresie rejestracji. W ostatniej kolumnie zaznaczono włączenia przyrządu - przyrząd nie posiada podtrzymania bateryjnego zegara więc nie posiada możliwości umiejscowienia w czasie tych zdarzeń.

24 24/25 Zapisanie nastaw dla pracy w monitoringu. W zastosowaniu w monitoringu istotnym jest, aby praca była w miarę możliwości bezobsługowa. W tym celu po ustawieniu wszelkich1 nastaw (np. czcionki, tytuły wskaźników itp.) i wystartowaniu pomiaru należy cofnąć się do zakładki Dodaj urządzenie i wybrać ikonę zapisu nastaw do pliku. Przy następnym uruchomieniu wystarczy wybrać Wczytaj nastawy, dalej w oknie dodawania urządzeń [Szukaj] i [Użyj wszystkich]. Nastawy powinny zostać odtworzone i pomiary wystartowane. 1) Nie wszystkie nastawy interfejsu użytkownika są zapisywane. W szczególności nie są zapisywane nastawy związane z wykresami.

25 KONIEC 25/25