Gradacja kornika drukarza przyczyny, przebieg, skutki na przykładzie Nadleśnictwa Białowieża

Transkrypt

1 Gradacja kornika drukarza przyczyny, przebieg, skutki na przykładzie Nadleśnictwa Białowieża Spotkanie z Radą Krajowej Sekcji Pracowników Leśnictwa NSZZ SOLIDARNOŚĆ OEL Jagiellońskie, 24 października 2016 r.

2 OGÓLNE INFORMACJE O NADLEŚNICTWIE Zarządzający Puszczą Białowieską: BPN- 16,65% Białowieża- 19,93% Hajnówka -31,11% Browsk- 32,31% 2

3 OGÓLNE INFORMACJE O NADLEŚNICTWIE (rodzaj pow. DRZEWOSTAN - ok ha) (stan na r.) rezerwaty ha 34% strefa referencyjna ha 34% ponad 100 lat (poza referencją) ha 18% do 100 lat (poza referencją) ha 14% drzewostany gospodarcze ha 69% siedliska wilgotne i pionierskie 509 ha 31% wyłączone z użytkowania W obowiązującym planie urządzenia lasu wyłączono z gospodarczego użytkowania i wszelkich działań ochronnych drzewostany, w których przynajmniej 10% drzew przekroczyło wiek 100 lat. Zgodnie z decyzją Ministra Środowiska z dnia 17 maja

4 OGÓLNE INFORMACJE O NADLEŚNICTWIE drzewostany ponadstuletnie, na siedliskach wilgotnych, pionierskie wyłączone z zabiegów gospodarczych + strefa referencyjna 4

5 OGÓLNE INFORMACJE O NADLEŚNICTWIE Siedliska chronione Natura 2000 Nadleśnictwo Białowieża ok. 70 % powierzchni nadleśnictwa 5

6 OGÓLNE INFORMACJE O NADLEŚNICTWIE Św Białowieża m 3 (35%), Browsk m 3 (27%), Hajnówka m 3 (31%) ŁĄCZNIE = m 3 6

7 OGÓLNE INFORMACJE O NADLEŚNICTWIE Udział świerka w drzewostanach: Rozkład przestrzenny gatunków w Nadleśnictwie Białowieża LKP Puszcza Białowieska: powierzchniowo - 27% miąższościowo - 30% Nadleśnictwa Białowieża: powierzchniowo - 32% miąższościowo - 35% 7

8 SPRAWCA GRADACJI Kornik drukarz POSZUKIWANY czy CHRONIONY? 8 SZKODNIK WTÓRNY czy NATURALNY ELEMENT EKOSYSTEMU?

9 SPRAWCA GRADACJI 9

10 SPRAWCA GRADACJI 10

11 SPRAWCA GRADACJI 11

12 SPRAWCA GRADACJI 12

13 GENEZA GRADACJI Do 2008 roku, zgodnie z zapisami planów urządzenia lasu oraz istniejącymi regulacjami prawnymi, w przypadku wystąpienia drzew zasiedlonych przez kornika drukarza były one niezwłocznie usuwane z drzewostanów. DECYZJA NR 48/1998 W rezerwatach przyrody, działania takie podejmowano po uzyskaniu zgody Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. W związku z tym, sytuacja była stale pod kontrolą i nie dochodziło do masowego rozpadu drzewostanów z udziałem świerka. 13

14 GENEZA GRADACJI Od roku 2008, Wojewódzki Konserwator Przyrody, a później Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku, nie wydawał zgody na usuwanie zasiedlonych świerków w rezerwatach przyrody na terenie nadleśnictw Puszczy Białowieskiej. Wnioski nadleśnictw były przekazywane do rozpatrzenia do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. W efekcie, część zasiedlonych drzew pozostała w drzewostanach, umożliwiając dalszy rozwój kornika. 14

15 GENEZA GRADACJI Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska na wnioski nadleśnictw z 2008 roku odpowiedziała dopiero w 2010 roku!!! nie zezwalając na odstępstwo od zakazów w zakresie usunięcia zagrożenia w postaci świerków zasiedlonych przez kornika drukarza. 15

16 GENEZA GRADACJI Pod koniec listopada 2011 roku w wyniku huraganowych wiatrów na terenie nadleśnictw Puszczy Białowieskiej wywróconych i wyłamanych zostało 5 tys. m 3 świerków. Białowieża m 3 Browsk m 3 Hajnówka m 3 16

17 GENEZA GRADACJI Znaczna część uszkodzonych drzew w wyniku huraganu z 2011 roku była w wieku ponad 100 lat. W związku z powyższym, nadleśnictwa wystąpiły do Głównego Konserwatora Przyrody o zgodę na ich usunięcie. DECYZJA NR 48/1998 Wobec braku reakcji ze strony Głównego Konserwatora Przyrody na przesłane wnioski, RDLP w Białymstoku wystąpiła ponownie o rozpatrzenie wniosków (pismo znak: ZO.I /2012 z 04 kwietnia 2012). 17

18 GENEZA GRADACJI W dniu 17 maja 2012 roku, Minister Środowiska (pismo zn. DLP.lpn.611-9/19733/12) podjął decyzję o wyłączeniu z zabiegów gospodarczych wszystkich drzewostanów na terenie Puszczy Białowieskiej, gdzie przynajmniej 10% drzew przekroczyło wiek 100 lat. W ślad za decyzją MŚ, w dniu 23 maja 2012 roku (pismem znak: ZU c/12) DGLP wydała polecenie, dotyczące wyłączenia z zabiegów pozyskiwania drewna drzewostanów spełniających kryterium prof. Wesołowskiego oraz weryfikacji planów cięć użytków przedrębnych i rębnych w aktualnie obowiązujących PUL na lata

19 GENEZA GRADACJI Decyzją z dnia 16 maja 2012 roku Minister Środowiska zatwierdził plany urządzenia lasu dla nadleśnictw LKP Puszcza Białowieska: Białowieża, Browsk, Hajnówka. Orzeczenie decyzji 107 tys. m 3 /rok, Uzasadnienie decyzji 48,5 tys. m 3 /rok. 19

20 GENEZA GRADACJI W dniu 28 czerwca 2012 roku, Decyzją Ministra Środowiska (znak: DLP-lpn-611-9/25183/12) stwierdzono nieważność decyzji z dnia 16 maja 2012 roku zatwierdzającej plany urządzenia lasu Nadleśnictw Białowieża, Browsk, Hajnówka na lata , z uwagi na sprzeczność pomiędzy uzasadnieniem, a sentencją decyzji oraz prawdopodobieństwo wystąpienia wad prawnych. 20

21 GENEZA GRADACJI Decyzją z dnia 18 lipca 2012 r. Minister Środowiska odmówił zatwierdzenia PUL dla nadleśnictw: Białowieża, Browsk, Hajnówka na lata (na wniosek DGLP z 28 marca 2012 r. ) z uwagi na to, iż zadania w zakresie prowadzenia gospodarki leśnej zaplanowane w projekcie PUL nie gwarantują należytej ochrony siedlisk gatunków i procesów przyrodniczych, miedzy innymi poprzez nie wyłączenie z użytkowania drzewostanów z udziałem gatunków drzew w wieku 100 lat i starszych, przez co nie uwzględniają potrzeby szczególnej ochrony Puszczy Białowieskiej. 21

22 GENEZA GRADACJI W trakcie roku 2012 zaobserwowano znaczny wzrost ilości wydzielających się świerków zaatakowanych przez kornika drukarza. Nadleśnictwa składały na bieżąco informacje o rozwoju sytuacji w drzewostanach świerkowych. Dnia 26 czerwca i 17 lipca (ponownie) 2012 roku, pismami RDLP w Białymstoku, na podstawie pism nadleśnictw, wystąpiła do GKP, drogą służbową przez DGLP, o zgodę na usunięcie świerków zasiedlonych w wieku ponad 100 lat. 22

23 GENEZA GRADACJI Na powyższe MŚ odpowiedział pismem zakazującym prac z zakresu usuwania drzew zasiedlonych przez kornika drukarza w drzewostanach 100-letnich i starszych. 23

24 GENEZA GRADACJI Po dostosowaniu zapisów planów urządzenia lasu dla nadleśnictw Puszczy Białowieskiej do wymogów Ministra Środowiska, decyzją z dnia 09 października 2012 roku, znak: DLP-lpn /40283/12 Minister zatwierdził przedłożone plany. Ustalono rozmiar pozyskania dla Nadleśnictwa Białowieża - 6,3 tys. m 3 /rok. OGRANICZENIA (d-stany>100 lat, siedliska wilgotne i bagienne, d-stany pionierskie) 24

25 GRADACJA PRZEBIEG GRADACJI 25

26 PRZEBIEG GRADACJI 26

27 GRADACJA PRZEBIEG GRADACJI 27

28 GRADACJA PRZEBIEG GRADACJI 28

29 PRZEBIEG GRADACJAGRADACJI 29

30 PRZEBIEG GRADACJAGRADACJI 30

31 PRZEBIEG GRADACJAGRADACJI 31

32 PRZEBIEG GRADACJAGRADACJI Meldunek o zasiedlonych (trocinkowych) świerkach wyznaczonych i usuniętych w 2016 roku Łącznie => wyznaczono szt. / m 3 Powierzchnia poza referencją => wyznaczono = szt./ m 3 => usunięto szt./2 270 m 3 Powierzchnia referencyjna wyznaczono szt./ m 3 32

33 PRZEBIEG GRADACJAGRADACJI 33

34 PRZEBIEG GRADACJA GRADACJI REZERWATY Drzewa zasiedlone przez kornika drukarza wyznaczone w rezerwatach przyrody [ szt. ] [ m3 ] Kozłowe Borki L.N.P.B. Podcerkwa Podolany Szafera Wysokie Bagno 34

35 PRZEBIEG GRADACJA GRADACJI - RKWŁSZ Rezerwat Krajobrazowy Wł. Szafera drzewa zasiedlone przez kornika drukarza [ szt. ] [ m3 ] Ogółem 35

36 OCHRONA PRZEBIEG LASU GRADACJI W 2016 roku zebrano ponad 200 litrów korników, tj szt. imago!!! 36

37 SKUTKI GRADACJI USZKODZENIA DRZEWOSTANU 37

38 SKUTKI GRADACJI MARTWE DREWNO 160 Ilość drewna martwego w drzewostanach [m 3 / ha] , , , ,1 24,8 27,7 44,5 56,2 20 5,2 0 (ogółem) (rezerwaty) (ogółem) (d-stany do 100 lat) (d-stany ponad 100 lat) (rezerwaty) (Rez. Kraj. Wł. Szafera) Lasy Państwowe Parki Narodowe LKP PB Nadleśnictwo Białowieża Nadleśnictwo Białowieża (wg POP na lata ) (uwzględniając świerki i sosny zasiedlone przez kornika drukarza wyznaczone w latach ) 38

39 SKUTKI GRADACJI MARTWE DREWNO 39

40 SKUTKI GRADACJI BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, to osoba fizyczna, prawna, organizacja lub instytucja korzystające ze środowiska, ( ), terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym ( ) oraz zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów : W odległości mniejszej niż 30 m od skraju toru kolejowego lub drogi publicznej, z wyjątkiem drogi o nawierzchni nieutwardzonej, pozostawianie w szczególności gałęzi, chrustu, nieokrzesanych ściętych drzew i odpadów poeksploatacyjnych jest zabronione. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 40

41 SKUTKI GRADACJI BEZPIECZEŃSTWO MARTWE DREWNO POŻAROWE Trwają prace związane z porządkowaniem pasa 30 m od drogi wojewódzkiej Hajnówka- Białowieża z gałęzi chrustu i nieokrzesanych ściętych drzew. (zgodnie z 39. ust 1 Rozporządzenia MSWiA z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów) 41

42 SKUTKI GRADACJI SZLAKI TURYSTYCZNE, ŚCIEŻKI EDUKACYJNE Zagrożenia dla turystów, osób korzystających z lasu Zgodnie z Kodeksem Cywilnym, właściciel lub zarządca terenu zobowiązany jest do zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia. Głównym zagrożeniem w lasach są drzewa. Dotyczy to głównie drzew martwych, z dziuplami i niestabilnych, znajdujących się w pobliżu dróg, szlaków turystycznych, przygotowanych obiektów rekreacyjnych itp. 42

43 SKUTKI GRADACJI SZLAKI TURYSTYCZNE, ŚCIEŻKI EDUKACYJNE Obszary chronione W rezerwatach przyrody drzewa niebezpieczne są ścinane i pozostawiane na gruncie wysokie koszty przy większej ilości drzew, których nie można zabrać oraz wątpliwe walory estetyczne. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z 2004 roku, zakazy w rezerwatach nie dotyczą zachowania bezpieczeństwa publicznego. 43

44 SKUTKI GRADACJI DRZEWA NIEBEZPIECZNE drogi szlaki turystyczne W 2015 roku usunięto drzewa niebezpieczne w: REZERWATY PRZYRODY szt. (Św 85%, Js - 7%, Gb, Db, inne 8%) DRZEWOSTANY PONAD 100- LETNIE 491 szt. (Św 90%, Js, Brz 6%, inne 4%) W 2016 roku usuwamy drzewa niebezpieczne na bieżąco: REZERWATY PRZYRODY szt. DRZEWOSTANY PONAD 100- LETNIE szt. 44

45 SKUTKI GRADACJI SZLAKI TURYSTYCZNE, ŚCIEŻKI EDUKACYJNE Stan na koniec 2015 roku - PB Ilość zasiedlonych świerków, opuszczonych i martwych przy wszystkich szlakach komunikacyjnych = 870 tys. m 3 Tylko przy trasach turystycznych ilość wynosi = 270 tys. m 3 W Nadleśnictwa Białowieża liczby te wynoszą 230 tys. m 3 95 tys. m 3 45

46 SKUTKI GRADACJI SZLAKI TURYSTYCZNE, ŚCIEŻKI EDUKACYJNE Kto ponosi bezpośrednią odpowiedzialność (prawną i moralną) za ewentualny wypadek i uszczerbek na zdrowiu turysty na szlaku turystycznym w lesie? NADLEŚNICZY. Jakie są scenariusze rozwiązania problemu? - zezwolenie na uprzątanie niebezpiecznych drzew przy szlakach turystycznych, miejscach rekreacyjnych, parkingach itp., zarówno w lasach ponad 100 letnich jak i rezerwatach przyrody; - zmiana przepisów do lasu wchodzimy na własną odpowiedzialność i ryzyko. - zakaz wstępu do lasu na terenie nadleśnictw z powodu zagrożenia zdrowia i życia osób (ostateczność); 46

47 SKUTKI GRADACJI SZLAKI TURYSTYCZNE, ŚCIEŻKI EDUKACYJNE MIEJSCE NIE-MOCY 47

48 SKUTKI GRADACJI SZLAKI TURYSTYCZNE, ŚCIEŻKI EDUKACYJNE MIEJSCE NIE-MOCY 48

49 SKUTKI GRADACJI DROGI PUBLICZNE Wypadek drogowy drzewo martwe jest niebezpieczne 49

50 SKUTKI GRADACJI SZLAKI TURYSTYCZNE, ŚCIEŻKI EDUKACYJNE Odpowiedzialność nadleśniczego za wypadki 50

51 SKUTKI GRADACJI DROGI PUBLICZNE Wypadek drogowy drzewo martwe jest niebezpieczne c.d. 51

52 SKUTKI GRADACJI BAZA NASIENNA, GENETYCZNA, ODTWORZEN. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 roku o leśnym materiale rozmnożeniowym. 52

53 SKUTKI GRADACJI OCHRONA PRZYRODY 53

54 PRAWO Obowiązki Nadleśniczego Ustawa o lasach 54

55 PRAWO Obowiązki Nadleśniczego Ustawa o lasach 55

56 PRAWO Obowiązki Nadleśniczego i Dyrektora RDLP Ustawa o lasach 56

57 PRAWO Obowiązki Nadleśniczego Instrukcja Ochrony Lasu 57

58 SKUTKI GRADACJI REALIZACJA PUL Nadleśnictwo Białowieża, realizacja cięć od do r. Plan m 3, Wykonanie ,48 m 3 (99,99%) 58

59 SKUTKI GRADACJI - ANEKS DO PUL Wniosek o sporządzenie aneksu do PUL Ustawa o lasach 59

60 SKUTKI GRADACJI - ANEKS DO PUL Aneks do PUL Nadleśnictwa Białowieża na lata

61 SKUTKI GRADACJI - ANEKS DO PUL Decyzja w sprawie aneksu do PUL na lata

62 SKUTKI GRADACJI - ANEKS DO PUL Decyzja w sprawie aneksu do PUL na lata Plan Urządzenia Lasu na lata dla Nadleśnictwa Białowieża uległ zmianie w 3 kwestiach. 14 dni od otrzymania decyzji 8 kwietnia 2016 rok 62

63 PROGRAM DLA PUSZCZY Program dla Puszczy Białowieskiej Prof. Jan Szyszko, minister środowiska, oraz Konrad Tomaszewski, dyrektor generalny Lasów Państwowych, podpisali dziś w Ministerstwie Środowiska Program dla Puszczy Białowieskiej jako dziedzictwa kulturowo-przyrodniczego UNESCO oraz obszaru sieci Natura Program składa się z dwóch części: Pierwsza obejmuje dokonanie i udostępnienie opinii publicznej pełnej dokumentacji wszelkich aktów prawno gospodarczych, artykułów prasowych, listów znajdujących się w Ministerstwie Środowiska i Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, dotyczących Puszczy Białowieskiej. Druga część to program badawczomonitoringowy, finansowany przez Lasy Państwowe. Obszar PB (3 nadleśnictw) zostanie podzielony na 2 części: 1/3 bez ingerencji człowieka 2/3 inżyniera ekologiczna realizacja PUL 63

64 PROGRAM DLA PUSZCZY Inwentaryzacja - Ocena i monitoring stanu lasów i różnorodności biologicznej na obszarze Puszczy Białowieskiej Inwentaryzacja będzie się składać z pięciu podstawowych modułów: 1. inwentaryzacja na powierzchniach kołowych w ramach, której zrealizowane zostaną: badania fitosocjologiczne, pomiar drzewostanu, określenie zawartości węgla w glebie oraz badania populacji biegaczowatych będących wskaźnikiem jakości środowiska) 2. inwentaryzacja ornitologiczna gatunków szczególnie cennych w skali Unii Europejskiej, 3. inwentaryzacja entomologiczna, w tym szczególnie ważnych, chronionych owadów saproksylicznych zgniotka cynobrowego, pachnicy dębowej, ponurka Schneidera i kozioroga dębosza. 4. inwentaryzacja herpetologiczna, 5. inwentaryzacja dziedzictwa kulturowego (archeologiczna). O skali i znaczeniu inwentaryzacji mówił na szkoleniu dla grupy inwentaryzatorów Konrad Tomaszewski, dyrektor generalny LP. - Po zakończeniu inwentaryzacji i opracowaniu wyników uzyskamy odpowiedź na fundamentalne pytanie: czy gospodarka leśna jest czynnikiem kształtującym i poprawiającym naturalność biologiczną krajobrazu, czy - jak niektórzy twierdzą - szkodzi tej różnorodności. Jesteśmy przekonani, że ta gospodarka nie jest szkodliwa, choćby z tego względu, że jest prowadzona tu od 200 lat. 64

65 PROGRAM DLA PUSZCZY Inwentaryzacja Monitoring stanu lasu i różnorodności biologicznej Koordynator DGLP Jan Tabor Zespół ds. wielkoskalowych inwentaryzacji w LP, porównanie różnorodności gatunkowej ochrona czynna/ochrona bierna, powierzchnie badawcze drzewostany gospodarcze PB/rezerwaty przyrody/bpn, powierzchni kołowych o promieniu 11,28 m (0,04 ha = 4 ar), w regularnej siatce kwadratów 650m x 650 m. 25 zespołów inwentaryzacyjnych (taksator, fitosocjolog, pracownik SL), 2 aspekty (wiosenny i letni). 65

66 DECYZJA NR 52 DGLP Decyzja nr 52 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 31 marca 2016 roku w sprawie ustalenia szczegółowych zasad gospodarki leśnej w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa Białowieża i Browsk

67 DECYZJA NR 52 DGLP Decyzja nr 52 obszary referencyjne Na terenie Nadleśnictw Białowieża i Browsk wyodrębnia się obszary funkcjonalne o funkcjach referencyjnych, w ramach których od 1 kwietnia 2016 roku, gospodarka leśna prowadzona będzie pod kątem maksymalizacji efektu kształtowania się różnorodności biologicznej, praktycznie wyłącznie w następstwie procesów naturalnych. 2. Decyzja obowiązuje do 31 grudnia 2021 roku. 67 PB ,39 ha / ,88 ha = 33,50 % BIAŁOWIEŻA 8 442,60 ha / ,48 ha = 67,08 % BROWSK 3 438,12 ha / ,78 ha = 16,84 % HAJNÓWKA 5758,67 ha / ,62 ha = 29,32 %

68 DECYZJA NR 52 DGLP 68

69 PODSUMOWANIE Nadleśnictwo Białowieża z lotu ptaka widok 1 69

70 PODSUMOWANIE Nadleśnictwo Białowieża z lotu ptaka widok 2 70

71 Dziękuję za uwagę. Nadleśnictwo Białowieża ul. Wojciechówka Białowieża bialowieza@bialystok.lasy.gov.pl tel , fax