Jak opracować powiatowy program zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego?

Transkrypt

1 Międzynarodowa konferencja naukowa KOORDYNACJA DZIAŁAŃ LOKALNYCH NA RZECZ BEZPIECZEŃSTWA Kraków, listopada 2013 r. Jak opracować powiatowy program zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego? mgr Katarzyna Jurzak-Mączka

2 Proces opracowania powiatowych programów Podejmowanie działań zapewniających bezpieczeństwo i porządek na szczeblu lokalnym musi być działaniem kierunkowym. Wszystko przecież w tej sferze zależy od problemów, które lokalne władze identyfikują, które społeczność lokalna uważa za najważniejsze. Zastosowanie rozwiązań programowych powinno być uzasadnione okolicznościami, które nie pozwalają na osiągnięcie celu poprawa bezpieczeństwa przy użyciu podstawowych sił i środków. Nie powinno, myślę, dochodzić do sytuacji, w których program prewencyjny tworzony jest dlatego, że jest taki obowiązek. Hurraoptymizm przy wprowadzaniu programów sprawia, że po wstępnych przygotowaniach do ich realizacji po pewnym czasie poprzestajemy na pozorowanych działaniach. Źródło: wypowiedzi respondentów w ankiecie pocztowej

3 Proces opracowania powiatowych programów planowanie wdrażanie ewaluacja

4 Proces opracowania powiatowych programów planowanie wdrażanie ewaluacja opis problemu i jego analiza ustalenie celów działania sporządzenie planu (pisemne)

5 PLANOWANIE opis problemu i jego analiza Jak powinno być? rozpoznanie i precyzyjne opisanie istniejącego problemu: na czym polega? jakie formy przybiera? jakie kluczowe obszary przestępczości/ ochrony bezpieczeństwa obejmuje? gdzie problem występuje i w jakim stopniu? kogo dotyczy bezpośrednio lub pośrednio? jak długo istnieje i czy się zmienił (tendencje zmian)? jakie czynniki bezpośrednio lub pośrednio przyczyniają się do istnienia problemu? jakie są jego następstwa bezpośrednie i pośrednie? jak wcześniej próbowano rozwiązać problem? Jakie odniesiono sukcesy/ porażki? kto obecnie nad nim pracuje/ kto w przyszłości powinien nad nim pracować? metody: mapy przestępczości, badania ankietowe, wywiady, audyty środowiska, organizowanie spotkań z mieszkańcami, statystyki etc. Źródło: Standardy Beccaria dla zapewnienia jakości projektów prewencji kryminalnej,

6 PLANOWANIE opis problemu i jego analiza Generalnie referat w Wydziale ( ) przygotowuje taki plan. W dużej mierze opierają się na tym, co dotychczas, czasem w trakcie dyskusji uda się coś uzupełnić, ale mało ambitnie i rok po roku mniej więcej jest to ponawiane, a że jednak tych zapisów trochę jest i jakby porównać te zapisy sprzed 10 lat, z tymi, które teraz są, to jednak troszkę jest to wzbogacone. Komisja przekazuje do ( ) instytucji, ( ) do innych podmiotów: <podajcie tematy jakie chcielibyście, aby były, jakie są problemy> ( ) tak więc każdy dostaje, ( ) przekazuje na piśmie, ( ) te pomysły idą na papier i tworzą cały ten plan. Członkowie [komisji] na posiedzeniach zgłaszają, jakie problemy mają w zakresie własnej działalności i to się wprowadza do tego programu. Komisja zbiera istotne według siebie zagrożenia i ocenia, jak na bazie własnych sił i środków może z tymi zagrożeniami walczyć. W sumie tą analizą jest ta moja informacja z realizacji za poszczególne lata. Jak mi się coś nasunie czy innym członkom komisji w trakcie przyjmowania planu, to uzupełniamy, ale przyznam się szczerze, że sobie nie przypominam abym się wcześniej jakoś zastanawiał intensywnie co do tego planu wpisać. Mam nadzieję, że robi to mój referat. Ja piszę, pan starosta wprowadza jeszcze ewentualnie poprawki do tego, przedstawiamy projekt komisji do spraw bezpieczeństwa. Źródło: wypowiedzi respondentów w badaniach terenowych

7 PLANOWANIE opis problemu i jego analiza Analiza programów: Czy program zawiera opis stanu bezpieczeństwa i porządku w powiecie? 60% tak nie 40% Opis stanu bezpieczeństwa i porządku w powiecie dokonany został w formie: N % ogólnych informacji na temat zagrożeń/problemów związanych % z bezpieczeństwem danych statystycznych na temat przestępczości 71 48% danych statystycznych dotyczących innych niż przestępczość zagrożeń 58 39% ogólnej charakterystyki przestępczości 50 34% mapy zagrożeń 27 18% informacji na temat subiektywnego poczucia bezpieczeństwa wśród 11 7% mieszkańców inne (proszę wymienić) 11 7% Ogółem: 149

8 PLANOWANIE opis problemu i jego analiza Ocena pozytywna: 20 z 40 programów zawierających ocenę najczęściej: poziom bezpieczeństwa związanego z zagrożeniem przestępczością Ocena negatywna: 30 programów z 40 programów zawierających ocenę najczęściej: stan bezpieczeństwa w ruchu drogowym Analiza programów: Czy program zawiera ocenę stanu bezpieczeństwa i porządku w powiecie? 84% tak nie 16% tak 40, nie 210 (N=250)

9 PLANOWANIE opis problemu i jego analiza Ankieta pocztowa: Kto, w jakim zakresie i w jaki sposób przeprowadził diagnozę zagrożeń w powiecie? N % badania ankietowe/wywiady wśród mieszkańców 21 17% diagnoza stanu bezpieczeństwa przeprowadzona przez Policję 21 17% analiza własnych danych przez Policję 19 15% diagnoza zagrożeń przeprowadzona przez Państwową Straż Pożarną 7 6% analiza własnych danych przez Państwową Straż Pożarną 6 5% analiza dokumentów pozyskanych od służb, inspekcji i straży 17 14% (w szczególności składanych przez nich sprawozdań) diagnoza przeprowadzona przez powiatowe służby, inspekcje i straże 26 21% (we własnym zakresie) diagnoza przeprowadzona przez komisję bezpieczeństwa i porządku 12 10% złożenie sprawozdania przed komisją bezpieczeństwa i porządku 5 4% oraz dyskusja nad nim diagnoza przeprowadzona przez Wydział Zarządzania Kryzysowego 8 6% diagnoza przeprowadzona przez specjalny zespół 7 6% pozyskanie informacji od samorządów, w szczególności gminnych 17 14% inne 36 29% Ogółem: 126

10 PLANOWANIE ustalenie celów działania Jak powinno być? cel to bystrzak (SMART): S = konkretny/ prosty M = mierzalny A = osiągalny/ atrakcyjny R = realistyczny/ istotny T = określony w czasie jednoznaczne odróżnienie celów prewencyjnych od celów projektowych: cele prewencyjne (strategiczne/ nadrzędne/ globalne) nakierowane na intencję prewencyjną programu cele projektowe bezpośrednie cele projektu, dzięki którym osiągnie się cele prewencyjne zdefiniowanie grup docelowych zdefiniowanie/ określenie środków do osiągnięcia celów: czas ludzie (w tym zaplecze eksperckie) kwestie organizacyjne finansowanie Źródło: Standardy Beccaria dla zapewnienia jakości projektów prewencji kryminalnej,

11 PLANOWANIE ustalenie celów działania Analiza programów: Czy w programie zostały wskazane cele? nie tak wyłącznie ogólne tak wyłącznie szczegółowe tak ogólne oraz szczegółowe (cele programu są stopniowane)

12 PLANOWANIE ustalenie celów działania Analiza programów: Cel programu (ogólny lub szczegółowy) stanowi:

13 PLANOWANIE sporządzenie planu Jak powinno być? pisemne udokumentowanie koncepcji wszystkie istotne kwestie umożliwiające realizację i ewaluację programu ustalenie: możliwości współpracy uwzględnienie efektu synergicznego zakresu odpowiedzialności partnerów zasobów (czasowe, personalne w tym eksperckie, organizacyjne, finansowe) harmonogramu zaopiniowanie/ sprawdzenie koncepcji przez eksperta/ grupę ekspertów nie zaangażowanych w program (zewnętrznych lub wewnętrznych): sprawdzenie alternatyw dla zaplanowanych działań stosunek planowanych nakładów do oczekiwanych efektów został uznany za korzystny względnie uzasadniony Źródło: Standardy Beccaria dla zapewnienia jakości projektów prewencji kryminalnej,

14 PLANOWANIE sporządzenie planu Analiza programów: Czy z treści programu wynika, że był konsultowany? 94% tak 236, nie 14 (N=250) nie tak 6% Ankieta pocztowa: Czy projekt powiatowego programu był z kimś konsultowany? 6% 94% nie tak tak 151, nie 9 (N=160)

15 planowanie wdrażanie ewaluacja realizacja planu działania koordynacja działań bieżąca kontrola

16 WDRAŻANIE realizacja planu działania Ankieta pocztowa: Jakie trudności napotkano podczas realizacji powiatowego programu? W blisko 40% ankiet mieliśmy do czynienia z odpowiedzią nie napotkano trudności. Gdy już je wskazywano najczęściej były to trudności finansowe. Jakie czynniki ułatwiają realizację programu? Występowanie realnych zagrożeń, które motywują do działania. Szkolenia członków komisji oraz radnych powiatu stanowiących lokalne prawo w zakresie bezpieczeństwa oraz budżet powiatu na potrzeby bezpieczeństwa wspólnoty lokalnej. Świadomość, namacalność, realność i mierzalność założonego celu, pozytywne nastawienie wszystkich podmiotów realizujących program, środki finansowe na realizację zadań programu znajdujące się w gestii koordynatora (nie są wydzielane z budżetów podmiotów realizatorów). Źródło: wypowiedzi respondentów w badaniach terenowych

17 WDRAŻANIE koordynacja działań Analiza programów: Czy w programie wskazano koordynatora? tak nie Ankieta pocztowa: Czy w programie wskazano koordynatora? tak nie 59% 41% 43% 57% tak 102, nie 148 (N=250) tak 89, nie 66 (N=155) Analiza programów: Czy w programie wskazano sposoby jego koordynacji? 87% tak nie tak 33, nie 217 (N=250) 13%

18 WDRAŻANIE koordynacja działań Ankieta pocztowa: Na czym polega koordynacja? Polega na przyjmowaniu od realizujących program corocznych sprawozdań i przedstawianiu ich na posiedzeniu Komisji Bezpieczeństwa i Porządku w Powiecie. Koordynacja polega na monitorowaniu i ocenie realizacji programu. Okresowe egzekwowanie stopnia realizacji programu. Okresowe sprawozdania i spotkania członków komisji i realizatorów programu. Analiza efektów wdrażania programów i wyciąganie wniosków w zakresie realizacji przedsięwzięć dotyczących bezpieczeństwa. Powiatowy program umieszczono na stronie internetowej starostwa oraz w BIP, o czym poinformowano wszystkie jednostki administracji samorządowej, jednostki organizacyjne podległe staroście oraz powiatowe służby, inspekcje i straże. Na opracowaniu i konsultowaniu programu. Kwartalne spotkania komisji bezpieczeństwa. Na realizacji zapisanych przedsięwzięć przez wykonawców.

19 WDRAŻANIE kontrola działań Analiza programów: Czy w programie został wskazany podmiot kontrolujący? 25% tak nie tak 62, nie 188 (N=250) 75% Analiza programów: Czy w programie został wskazany sposób prowadzenia kontroli? tak nie 77% 23% tak 58, nie 192 (N=250)

20 planowanie wdrażanie ewaluacja stanu realizacji (procesu) efektów

21 definicja i kryteria ewaluacji: trafność skuteczność (cele) efektywność użyteczność (rezultaty) trwałość EWALUACJA procesu i efektów rodzaje ewaluacji: ex ante - przed wdrażaniem programu; celem ocena trafności z punktu widzenia potrzeb mid-term w połowie wdrażania programu; ocena osiągniętych do tego etapu rezultatów, pierwsza ocena jakości programu; możliwość modyfikacji/ aktualizacji założeń ex post po zakończeniu realizacji programu; celem zbadanie długotrwałych efektów i trwałości; całościowa ocena programu on-going charakter uzupełniający, w trakcie trwania; celem dokonanie pogłębionej oceny wybranych problemów (jakie problemy, jak je rozwiązać)

22 EWALUACJA procesu i efektów Analiza programów: Czy w programie przewidziano jego ewaluację? 60,0% 50,0% 40,0% 141 Analiza programów: Jakiego określenia użyto? 30,0% 20,0% 10,0%,0% nie 47 tak w określonych odstępach czasu 65 tak bez określenia odstępów czas 7 tak po zakończeniu realizacji programu ocena 81 (74%) monitoring 66 (61%) analiza 25 (23%) ewaluacja 24 (22%) inne 2 (2%)

23 Wybrane polecane publikacje i strony internetowe W języku polskim: 1. Standardy Beccaria Beccaria dla zapewnienia jakości projektów prewencji kryminalnej, 2. Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, 3. Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, 4. Ewaluacja. Portal Funduszy Europejskich, 5. Bezpieczeństwo, demokracja i miasto: Manifest z Aubervilliers i Saint-Denis, W języku angielskim: 1. EUCPN Toolbox Series No. 3, Evaluation of crime prevention initiatives, 2012, Brussels, %20Evaluation%20of%20crime%20prevention%20initiatives(webversion)1.pdf. 2. Guidelines for good practice in evaluation, 0January% pdf. 3. German Congress on Crime Prevention, 4. Security, Democracy and Cities: The Manifesto of Aubervilliers and Saint-Denis,

24 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ W razie pytań, proszę o kontakt: katarzyna.jurzak@uj.edu.pl