Marek Gajos. Kryteria rekrutacji beneficjentów na kursy przedsiębiorczości

Transkrypt

1 Marek Gajos Kryteria rekrutacji beneficjentów na kursy przedsiębiorczości Wrocław 2006

2 Projekt Czarna owca. Skazani na ochronę przyrody realizuje Partnerstwo w skład, którego wchodzą: Przedstawicielstwo Programu Narodów Zjednoczonych do Spraw Rozwoju w Rzeczpospolitej Polskiej UNDP Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody pro Natura Zakład Karny w Wołowie Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej we Wrocławiu Stowarzyszenie Inicjatywa Samorządowa Razem Wstęp Jednym z głównych celów projektu Czarna Owca jest przygotowanie skazanych do funkcjonowania na rynku pracy po odbyciu kary pozbawienia wolności. Kursy przedsiębiorczości przeznaczone są dla osób pragnących podjąć działalność gospodarczą czyli działalność zarobkową, zorganizowaną i ciągłą, w przypadku byłych skazanych przede wszystkim uczciwą i odpowiedzialną. Przedsiębiorczość jest to cecha i umiejętność funkcjonowania na rynku. Z jednej strony wymaga odwagi, determinacji, odpowiedzialności z drugiej znajomości i stosowania skomplikowanych reguł prawno ekonomicznych. Planowane szkolenie ma głównie na celu przygotowanie beneficjentów do samozatrudnienia, czyli prowadzenia jednoosobowej firmy jednoosobowej działalności gospodarczej w sposób aktywny i dbały o swoje interesy. Zaletami takiej działalności jest to,

3 że mała firma może dobrze funkcjonować na rynku lokalnym. Samozatrudnienie ma przewagę nad pracą etatową, można w ten sposób więcej zarobić, pozwala na swobodę w ustalaniu cen i doborze klientów. Wady to; brak urlopu, odpowiedzialność całym swoim majątkiem za jakość, z tytułu gwarancji oraz innych skutków prowadzonej działalności. Szkolenie powinno przygotowywać do: Tworzenia firmy od podstaw Wykonywania działalności na rzecz różnych zleceniodawców Podjęcia działalności w dotychczasowym zakładzie. W trakcie szkoleń beneficjenci powinni przedstawić i zweryfikować; Pomysł na biznes Źródła sfinansowania / wysokość kapitału- oraz pomoc banków i instytucji, urzędu pracy, fundacji i stowarzyszeń/ Beneficjent musi przejść i pokonać formalne wymagania w zakresie samozatrudnienia, krok po kroku. a szczególnie: 1. Rejestracji w ewidencji działalności gospodarczej w gminie w której zamieszka. /zgłoszenie opłata 100 zł za wpis i 50 zł za zmianę wpisu, miejsce zamieszkania i adres przedsiębiorcy, określenie przedmiotu wykonywanej działalności zgodnie z PKD Polską Klasyfikacją Działalności Gmina w ciągu 14 dni wydaje zaświadczenie o wpisie/ 2. Uzyskanie numeru REGON w Urzędzie Statystycznym wypełnienie szczegółowych formularzy. 3. Uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej NIP w Urzędzie Skarbowym /zaświadczenie o wpisie do ewidencji + REGON/ + UMOWY Z biurem rachunkowym, tytuł prawny do lokalu w którym ma być prowadzona działalność czas oczekiwania 3o dni/ 4. ZUS obowiązkowy ubezpieczeniem społecznym, emerytalnym, rentowym, wypadkowym i chorobowym /formlarze ZUS Internet/ Osobnym i trudnym problemem jest opanowanie zagadnień związanych z samozatrudnieniem i podatkami. Rozliczenie na zasadach ogólnych / 19, 30 i 40 %/

4 Rozliczenie kartą podatkową Opodatkowanie ryczałtem różne stawki dla branż / terminy/ Rozliczenie podatku VAT Oceniam, że umiejętności związane z rozliczeniami podatkowymi nie zostaną opanowane przez beneficjentów projektu. Niewłaściwe rozliczanie się z fiskusem niesie za sobą poważne skutki, dlatego należy nakłaniać beneficjentów do zlecania tej części działalności fachowym biurom. Cele szkolenia W opracowywanym na potrzeby Projektu Czarna Owca podręczniku autor Robert Kuczera formułuje następujące cele i problemy związane z kształtowaniem postaw przedsiębiorczości u odbywających karę pozbawienia wolności; Pierwszym z podstawowych celów szkolenia jest kształtowanie postaw rzetelnej pracy i przedsiębiorczości poprzez rozwijanie zainteresowania podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Cel ten wpisuje się w ogólne założenie projektu w postaci zwiększania szans na zatrudnienie wśród osób opuszczających zakład karny przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju oraz zmiana postaw społecznych wobec skazanych. Nie wszystkie osoby opuszczające zakłady karne znajdą swoje miejsce na rynku pracy jako pracownicy najemni. Część z nich, posiadająca predyspozycje do wzięcia spraw w swoje ręce może spróbować funkcjonować jako indywidualni przedsiębiorcy prowadzący niewielką działalność gospodarczą, najczęściej w sektorze usług. Szkolenie ma między innymi za zadanie przekonanie słuchaczy, że przy ich zaangażowaniu i wsparciu, jakie otrzymają od uczestników projektu, podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej może stać się ich pomysłem na życie. W tym celu, w toku szkolenia należy kształtować i promować tzw. postawy przedsiębiorcze tj: 1. inicjatywę w działaniu, 2. kreatywność, 3. gotowość do podejmowania ryzyka,, 4. determinacja i konsekwencja w działaniu. Kolejnym z celów o znaczeniu fundamentalnych dla szkolenia osób pozbawionych wolności. Jest wpajanie słuchaczom pożądanych zasad etycznych w biznesie i życiu. Zadanie to związane jest dużym stopniu z pierwszym. Szkoląc osoby pozbawiane wolności nie wolno

5 zapominać, że mamy do czynienia z ludźmi o niejednokrotnie zachwianej hierarchii wartości. Dlatego na każdym etapie szkolenia należy kłaść szczególny nacisk na osiąganie celów wychowawczych przejawiających w postawach, takich jak: 1. uczciwość, 2. odpowiedzialność, 3. rzetelność. Ostatnim, a zarazem szczególnie istotnym z punktu widzenia szans osób opuszczających zakład na sukces podejmowanych przez nich przedsięwzięć gospodarczych, celem szkolenia jest dostarczenie zestawu wiadomości, niezbędnego (nawet przy założeniu, że w początkowym okresie otrzymają fachową pomoc) do podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że osoby opuszczające zakłady karne i decydujące się na podejmowanie działalności gospodarczej najprawdopodobniej w znakomitej większości wybiorą najprostsze jej formy. Wydaje się więc sprawą oczywistą, że nacisk należy położyć na nabycie umiejętności, które zostaną wykorzystane w praktyce. Z tego względu program szkolenia powinien pomijać zagadnienia o charakterze makroekonomicznym, w bardzo ogólny i skrótowy sposób traktować zasady funkcjonowania złożonych form przedsiębiorczości, a koncentrować się na indywidualnej działalności gospodarczej wykonywanej własnymi siłami. Cele szczegółowe Konsekwencją takiego ujęcia celów ogólnych jest podział celów szczegółowych na dwie grupy: 1. cele związane z postawami, 2. cele związane z wiedzą. Cele związane z postawami stanowią rozwinięcie zadań dotyczących kształtowania postaw przedsiębiorczych oraz przekazywania wzorców etycznych pożądanych w biznesie i pozostałych dziedzinach życia. Do tej grupy należy zaliczyć przede wszystkim: 1. wspieranie motywacji do podejmowania zachowań przedsiębiorczych, 2. kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych, 3. kształtowanie postaw aktywnych i kreatywnych,

6 4. przygotowanie do właściwego funkcjonowania na rynku pracy oraz w społeczności lokalnej, 5. wspieranie rozwoju osobistego i społecznego, 6. propagowanie modelu rzetelnej i uczciwej pracy, jako sposobu na zaspokajania potrzeb życiowych. Cele szczegółowe związane z wiedzą zostały sformułowane zgodnie z założeniami omówionymi przy okazji przedstawiania celów o charakterze ogólnym. Obejmują one wiadomości związane z przyswojeniem przez słuchaczy wiedzy dotyczącej: 1. zasady swobody i równości działalności gospodarczej, 2. pojęcia działalności gospodarczej, 3. pojęcia przedsiębiorcy, 4. form organizacyjno prawnych prowadzenia działalności ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnej działalności osób fizycznych, 5. przesłanek wyboru określonej formy organizacyjno prawnej działalności, 6. procedur rejestrowania działalności gospodarczej, 7. podstawowych zasad rozliczeń finansowych i prowadzenia dokumentacji finansowej, 8. zasad funkcjonowania systemu ubezpieczeń w zakresie niezbędnym do prowadzenia działalności gospodarczej, 9. zasad rozliczeń podatkowych, przesłanek wyboru formy opodatkowania, 10. zdobywania i analizowania informacji na temat rynku, 11. źródeł finansowania działalności gospodarczej, 12. dostępnych źródeł pomocy przy podejmowaniu i prowadzeniu działalności. Umiejętności Z celów stawianych przed szkoleniem wynikają oczekiwania co do umiejętności, jakie słuchacze powinny w jego toku nabyć. Obecnie w dydaktyce kładzie się nacisk na właśnie na umiejętności, które stanowią rzeczywiste rezultaty procesu nauczania. Oczywiście ma to swoje konsekwencje w doborze metod i technik nauczania, o czym szerzej w dalszej części niniejszego rozdziału. Absolwent szkolenia z zakresu podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej prowadzonego zgodnie z przedstawionymi wyżej założeniami powinien: 1. znać podstawowe zasady etyczne w życiu gospodarczym,

7 2. znać podstawowe cechy działalności gospodarczej, 3. umieć dokonać wyboru najwłaściwszej w jego przypadku formy organizacyjno prawnej działalności, 4. znać procedurę rejestracji indywidualnej działalności gospodarczej, 5. potrafić przygotować dokumenty związane z rejestracją działalności (zgłoszenie do Ewidencji Działalności Gospodarczej, wniosek o nadanie REGON i NIP ), 6. znać pojęcie przychodów, kosztów działalności, wyniku finansowego, 7. zaplanować swoją przyszłą działalność, sporządzić prosty biznesplan, 8. potrafić wybrać najkorzystniejszą formę opodatkowania własnej działalności, 9. znać podstawowe zasady systemu ubezpieczeń, 10. potrafić ocenić potrzeby lokalnego rynku pod kątem wyboru profilu działalności. Cele i związany z tym zakres szkolenia obejmuje całość problematyki związanej z przedsiębiorczością. Autor podręcznika nie określa jak szczegółowo będzie realizowany program. Jest oczywiste, że większość problemów będzie zaledwie sygnalizowane, ponieważ ich rzeczywiste zgłębienie wymaga studiów i praktyki. Oceniam, że dla celów Projektu najwłaściwsze będzie skoncentrowanie się na problemach związanych z konkretną działalnością opartą na umiejętnościach nabytych w trakcie szkolenia zawodowego, a problemy związane z rozliczeniem działalności zasygnalizować zalecając korzystanie z porad instytucji wspierających przedsiębiorczość oraz biur rozliczeniowych. Dotychczasowe badania dot, samooceny beneficjentów wskazują, że często przeceniają oni swoje możliwości. Kursy aktywizacji zawodowej mają pomóc nie tylko w umiejętności poszukiwaniu pracy, odnalezieniu się na rynku. Winne również pomóc w urealnieniu samooceny i uzyskania odpowiedzi na pytania; Jakim jestem fachowcem? Czy samodzielnie mogę się podjąć i wykonać prace w swojej branży? Czy potrafię kierować innymi? Czy potrafię skalkulować i rozliczyć samodzielną działalność? Podsumowując, kandydaci do szkolenia w zakresie przedsiębiorczości muszą wykazać się rzeczywistymi kwalifikacjami zawodowymi, osiągniętymi nie tylko w czasie szkolenia kursów zawodowych ale również kończąc szkoły zawodowe i średnie zawodowe.

8 Możliwości swoje winni ocenić podczas kursów aktywizujących miękkich. Decyzja o zakwalifikowaniu na kurs przedsiębiorczości powinna być wypracowana wspólnie przez beneficjenta i personel Projektu oraz zaakceptowana przez Komisję Penitencjarną Zakładu Karnego. Realizacja Projektu w stosunku do skazanych ma charakter procesu, który rozpoczyna się od właściwego naboru, poprzez kursy zawodowe, kursy aktywizujące, przygotowujące do rozpoczęcia pracy na wolnym rynku i na końcu kursy przedsiębiorczości. Cały ten proces, jest równolegle wzmacniany przez oddziaływanie wychowawcze takie jak poddanie dyscyplinie i pracy, karanie i nagradzanie, praca z rodziną, a szczególnie opiniowanie w sprawach o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Istotą projektu jest integralność oddziaływań szkoleniowych i wychowawczych, które na każdym etapie muszą być skoordynowane.

9 Szczegółowe zasady doboru beneficjentów do szkolenia kursowego w zakresie przedsiębiorczości 1. Absolwenci kursów stolarskich 1 rok małe perspektywy samozatrudnienia. Wskazania - motywacja, zamiłowanie do pracy w drewnie, perspektywa długoletniego zatrudnienia i podnoszenia kwalifikacji. Perspektywa samodzielnego zatrudnienia przy drobnych usługach stolarskich z wykorzystaniem przenośnego sprzętu, np. prace gwarancyjne, naprawkowe, montażowe. 2. Absolwenci kursów cieśla monter konstrukcji szkieletowych 1 rok małe perspektywy samozatrudnienia. Wskazania osoby mobilne, mogące zmieniać miejsce zamieszkania, aktywne, zainteresowane technologią. Osoby mogące samodzielnie wykonywać proste prace ciesielskie nie wymagające uprawnień budowlanych. 3. Absolwenci kursu pszczelarskich 1 rok - bardzo małe perspektywy samozatrudnienia, Posiadanie dodatkowych umiejętności i kwalifikacji z zakresu kursów rolno środowiskowych. Ewentualne perspektywy połączenie pszczelarstwa z działalnością handlową, agroturystyczną itp. Posiadanie własnego gospodarstwa rolnego lub perspektywa na jego posiadanie. 4. Absolwenci kursów szkółkarstwa Maksymalny prognozowany termin końca kary lub warunkowego zwolnienia 1 rok możliwość samozatrudnienia przy kompleksowych usługach lesnych, Posiadanie dodatkowych kwalifikacji np., pilarza

10 5. Absolwenci kursów hodowców ryb 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia Wskazania - zainteresowania przyrodnicze, perspektywa posiadania gospodarstwa hodowlanego, Motywacja do prowadzenia działalności handlowej w branży. 6. Absolwenci kursów - hodowcy owiec 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia, Wskazania - zainteresowania przyrodnicze, perspektywa posiadania gospodarstwa hodowlanego. 7. Absolwenci kursów obsługi piły i kosy spalinowej Maksymalny prognozowany termin końca kary lub warunkowego zwolnienia 1 rok możliwość samozatrudnienia przy kompleksowych usługach lesnych, Posiadanie dodatkowych kwalifikacji np., szkółkarstwo. 8. Absolwenci kursów obsługi maszyn i urządzeń rolniczych maksymalny prognozowany termin końca kary lub warunkowego zwolnienia 1 rok możliwość samozatrudnienia pod warunkiem posiadania kosztownego sprzętu, Wskazania - osoby posiadające wykształcenie zawodowe lub średnie, pochodzące z terenów wiejskich. zdolne do ciężkiej i żmudnej pracy fizycznej i gotowe do intensywnej nauki 9. Absolwenci kursów - zbrojarz betoniarz Maksymalny prognozowany termin końca kary lub warunkowego zwolnienia 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia. 10. Absolwenci kursów brukarskich Maksymalny prognozowany termin końca kary lub warunkowego zwolnienia 1 rok dobra perspektywa samozatrudnienia przy pracach nie wymagających

11 uprawnień budowlanych. /drogi i place wewnętrzne, naprawa nawierzchni brukowych/ 11. Absolwenci kursów kucharza żywienia zbiorowego Maksymalny prognozowany termin końca kary lub warunkowego zwolnienia 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia. 12. Absolwenci kursów kucharz małej gastronomii Maksymalny prognozowany termin końca kary lub warunkowego zwolnienia 1 rok bardzo duża perspektywa samozatrudnienia. Osoby zainteresowane otwarciem punktów gastronomicznych 13. Absolwenci kursów piekarskich Maksymalny prognozowany termin końca kary lub warunkowego zwolnienia 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia. 14. Absolwenci kursów - elektryka 1 rok bardzo dobra perspektywa samozatrudnienia. Wskazania znajomość problematyki na poziomie średnim lub zawodowym, motywacja, perspektywa długoletniego zatrudnienia i podnoszenia kwalifikacji, osoby wytrwałe, zdolne do ciężkiej i żmudnej pracy fizycznej oraz intensywnego kształcenia 15. Absolwenci kursów - monter systemów elektroakustycznych 1 rok bardzo dobra perspektywa samozatrudnienia szczególnie przy montażu i instalacji sieci teletechnicznych, komputerowych, satelitarnych i antenowych itp.

12 Wskazania znajomość problematyki na poziomie średnim lub zawodowym, motywacja, perspektywa długoletniego zatrudnienia i podnoszenia kwalifikacji, osoby wytrwałe, zdolne do ciężkiej i żmudnej pracy fizycznej oraz intensywnego kształcenia 16. Absolwenci kursów - murarz tynkarz 1 rok bardzo dobra perspektywa samozatrudnienia przy realizacji prac nie wymagających uprawnień budowlanych, Wskazania motywacja, osoby wytrwałe, zdolne do ciężkiej pracy fizycznej, posiadające pewne doświadczenie w pracach budowlanych. 17. Absolwenci kursów - technolog robót wykończeniowych 1 rok bardzo dobra perspektywa samozatrudnienia przy realizacji prac nie wymagających uprawnień budowlanych, Wskazania posiadane doświadczenie w pracach budowlanych, motywacja, perspektywa długoletniego zatrudnienia i podnoszenia kwalifikacji, osoby wytrwałe, zdolne do ciężkiej i żmudnej pracy fizycznej 18. Absolwenci kursów spawaczy gazowych 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia. 19. Absolwenci kursów spawacza metodą MAG 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia. 20. Absolwenci kursów obsługi zgrzewarek punktowych 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia. 21. Absolwenci kursów operatorów urządzeń obróbki plastycznej

13 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia. 22. Absolwenci kursów ślusarskich 1 rok bardzo duża perspektywa samozatrudnienia przy realizacji usług typu złota rączka 23. Absolwenci kursów frezerskich 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia 24. Absolwenci kursów tokarskich 1 rok mała perspektywa samozatrudnienia 25. Absolwenci kursów introligatorskich 1 rok bardzo duża perspektywa samozatrudnienia przy realizacji usług szczególnie przy lokalizacji usług w ośrodkach akademickich. 26. Absolwenci kursów pamiątkarskich 1 rok bardzo duża perspektywa samozatrudnienia uzależniona od umiejętności wytworzenia towarów o wartości rynkowej. Ocena ryzyka przeciwwskazania przy kwalifikowaniu beneficjentów

14 Do szkolenia na kursów na kursach przedsiębiorczości nie warto kierować absolwentów tych kursów zawodowych, w których słaba jest perspektywa samozatrudnienia. Przeważnie jest to spowodowane złożonym sposobem produkcji, wymagającej kosztownych urządzeń i procedur wytwarzania i złożonych kooperacji. Dotyczy to głównie zawodów metalowych, rolno środowiskowych, oraz piekarza i kucharza żywienia zbiorowego. Absolwenci tych kursów mają natomiast dobre rokowania jeśli chodzi o zatrudnienie etatowe i w tym kierunku powinno być ukierunkowane oddziaływanie w trakcie Projektu. Pozostali beneficjenci, którzy posiadają umiejętności gwarantujące rzetelne wykonanie pracy i usług, przed zakwalifikowaniem powinni być przeanalizowani pod względem następujących cech; Uczciwości czy potencjalni klienci nie zostaną oszukani. Rzetelności gwarancji właściwego wykonania zleceń. Konsekwencji czy beneficjenci nie zrezygnują przy pierwszym niepowodzeniu. Odpowiedzialności szczególnie w zakresie prawidłowego wykorzystania pomocy i kredytów na działalność gospodarczą. Możliwości intelektualnych niezbędnych do samodzielnej działalności gospodarczej. Ukończenie kursu przedsiębiorczości powinno wskazywać na uzyskanie pozytywnych referencji od strony organizatorów Projektu. W przypadku skazanych recydywistów polecanie ich jest ryzykowne, dlatego należy szczególnie starannie dobierać uczestników kursu, uwzględniając wszystkie okoliczności związane z demoralizacją, charakterem popełnianych przestępstw, sytuacją rodzinną i materialną, motywacją do uczciwego życia po odbyciu kary. Należy pamiętać, że rozbudzone aspiracje muszą być realne, inaczej mogą być źródłem niepowodzeń, powrotu do przestępstwa, a przede wszystkim szkodzić potencjalnym ofiarom nierzetelnych usług, oszustw i bankructw.