Prawo w ochronie środowiska

Transkrypt

1 Prawo w ochronie środowiska Małgorzata Stępniewska stepniew@amu.edu.pl Zakład Geografii Kompleksowej, pokój 301

2 Znaczenie wiedzy prawniczej w zarządzaniu środowiskiem Źródło:

3 Normy prawne a inne rodzaje norm Źródło: Źródło: Źródło:

4 Prawo jest tym, co dobre i słuszne Celsus (jurysta rzymski)

5 Motywy tworzenia prawa ochrony środowiska Głównym celem prawa ochrony środowiska jest regulowanie (limitowanie) korzystania ze środowiska i użytkowania jego zasobów zgodnie z wiedzą i interesem tworzących prawo. Potrzeba tworzenia prawa ochrony środowiska wynika z: Niedostatku naturalnych zasobów środowiska, np. kopalin, drewna, zwierzyny, wody, wolnej powierzchni; Obniżenia się jakości środowiska, np. wody, powietrza, gruntu, roślinności; Możliwych zakłóceń spowodowanych wprowadzaniem do przyrody obcych substancji i energii, np. GMO, pól elektromagnetycznych, związków chemicznych.

6 Prawo informacje ogólne Prawo to ogół przepisów i norm prawnych regulujących stosunki między ludźmi danej społeczności. Prawo ochrony środowiska ma charakter przekrojowy, przenika różne gałęzie prawa: Prawo administracyjne ogół norm regulujących działalność organów administracji publicznej; Prawo cywilne ogół przepisów normujących stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi; Prawo karne przepisy określające postępowanie karne organów państwa wobec osób naruszających określone zakazy i nakazy.

7 Źródła prawa Źródło:

8 Konstytucja RP

9 Konstytucja RP

10 Akty prawa miejscowego

11 Promulgatory

12 Nowelizacja

13 Tekst ujednolicony

14 Gdzie szukać aktów prawnych? Źródło:

15 Pojęcie potoczne, naukowe a prawne Art. 3 pkt. 39 ustawy Prawo ochrony środowiska: Środowisko to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami.

16 Rola nauki, organizacji pozarządowych i mediów w kształtowaniu i stosowaniu prawa ochrony środowiska NAUKA Wiedza; Rozpoznanie zagrożeń i problemów MEDIA Pośrednictwo w relacjach władza-społeczeństwo; Edukacja ekologiczna PRAWO OCHRONY SRODOWISKA NGOs Reprezentacja różnych grup społecznych; Artykułowanie problemów nie dostrzeganych przez władzę; Stymulacja władz do działania

17 Przepisy Konstytucji RP dotyczące ochrony środowiska: Art. 5 Art Art Art Art. 86

18 Konstytucja RP

19

20 Konstytucja RP

21

22 Konstytucja RP

23

24 Organy i instytucje ochrony środowiska MINISTER ŚRODOWISKA Tworzy i realizuje prawo z zakresu dwóch działów administracji rządowej: środowisko i gospodarka wodna Jednostki nadzorowane i podległe ministrowi środowiska: Organy doradcze:

25 Organy i instytucje ochrony środowiska GŁÓWNY KONSERWATOR PRZYRODY Wykonuje zadania ministra środowiska z zakresu ochrony przyrody. wykonuje kompetencje Ministra w stosunku do: - Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska; - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe ; - parków narodowych. Jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów. REGIONALNI KONSERWATORZY PRZYRODY Wykonuje zadania z zakresu ochrony przyrody na obszarze województwa. Jest zastępcą Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

26 Organy i instytucje ochrony środowiska GŁÓWNY INSPEKTOR OCHRONY ŚRODOWISKA Kieruje działalnością Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ) Jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów WOJEWÓDZCY INSPEKTORZY OCHRONY ŚRODOWISKA Kierują działalnością IOŚ na obszarze województwa Są powoływani przez wojewodów, za zgodą Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu

27 Organy i instytucje ochrony środowiska GENERALNY DYREKTOR OCHRONY ŚRODOWISKA Odpowiada za realizację polityki ochrony środowiska w zakresie: - zarządzania ochroną przyrody, w tym obszarami Natura 2000; - kontroli procesu inwestycyjnego; - zapobiegania i naprawy szkód w środowisku. REGIONALNI DYREKTORZY OCHRONY ŚRODOWISKA Wykonują zadania na obszarach poszczególnych województw; Są powoływani przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu

28 Organy i instytucje ochrony środowiska KRAJOWY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ (KZGW) Organ właściwy w sprawach gospodarowania wodami. Prezes KZGW jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów Zadania Prezesa KZGW:

29 REGIONALNE ZARZĄDY GOSPODARKI WODNEJ (RZGW) Poszczególne RZGW działają w obszarze następujących regionów wodnych: Gdańsk region wodny Dolnej Wisły Gliwice region wodny Małej Wisły, region wodny Górnej Odry, region wodny Czadeczki Kraków region wodny Górnej Wisły, region wodny Czarnej Orawy, region wodny Dniestru Poznań region wodny Warty Szczecin region Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, region wodny Ucker Warszawa _ region wodny Środkowej Wisły, region wodny Jarft, region wodny Niemna, region wodny Łyny i Węgorapy, region wodny Świeżej Wrocław region wodny Środkowej Odry, region wodny Morawy, region wodny Izery, region wodny Łaby i Ostrożnicy, region wodny Metuje, region wodny Orlicy Źródło:

30 Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu Zadania Dyrektora RZGW: Źródło: Abrys Technika Spółka z o.o. Źródło:

31 Organy i instytucje ochrony środowiska PAŃSTWOWE GOSPODARSTWO LEŚNE LASY PAŃSTWOWE Dyrektor Generalny LP powoływany jest przez Ministra Środowiska. Kieruje organizacją LP. Regionalne Dyrekcje LP (17). Do ich zadań należy nadzór nad podległymi jednostkami, koordynacja działań na swoim terytorium. Nadleśnictwa (431). Prowadzą gospodarkę leśną na podstawie planu urządzenia lasu. Kierujący jednostką nadleśniczy odpowiada za stan lasu na swoim terenie. Nadleśnictwa dzielą się na leśnictwa. Zasięg RDLP Źródło:

32 Organy i instytucje ochrony środowiska NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Finansuje ochronę środowiska i gospodarkę wodną Dofinansowanie przedsięwzięć odbywa się przez udzielanie: 1) oprocentowanych pożyczek, 2) dotacji, w tym: a) dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych, b) dokonywanie częściowych spłat kapitału kredytów bankowych, c) dopłaty do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji, d) dopłaty do demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji.

33 Źródło:

34 Źródło: Przychody NFOŚiGW

35 WOJEWÓDZKIE FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Efekty rzeczowe i ekologiczne przedsięwzięć finansowanych ze środków WFOŚiGW w Poznaniu w 2015 WFOŚiGW w Poznaniu, 2015 r. 797 wniosków o udzielenie pomocy finansowej, w tym 28 wniosków odrzucono, a w 77 przypadkach wnioskodawcy zrezygnowali Źródło:

36 Organy i instytucje ochrony środowiska na różnych poziomach organizacji terytorialnej POZIOM CENTRALNY: POWIAT: Parlament Rada Ministrów Minister Środowiska Główny Konserwator Przyrody Państwowa Rada Ochrony Przyrody Główny Inspektor Ochrony Środowiska Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Starosta Rada powiatu Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej Państwowa Straż Pożarna Powiatowy Inspektor Sanitarny WOJEWÓDZTWO/REGION: GMINA: Wojewoda Marszałek województwa Sejmik województwa Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska Regionalny Konserwator Przyrody Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej Wojewódzki Inspektor Sanitarny Wójt, burmistrz lub prezydent miasta Rada gminy lub rada miasta

37 Ewolucja polskiego systemu prawnego w ochronie środowiska Ustawa względem zakazu łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich właściwych Tatrom: świstaka i dzikich kóz (1869 r.) Ochrona przyrody Tatr w okresie rozbiorów. Karol Marconi, Nadanie statutu wiślickiego przez Kazimierza Wielkiego (1347 r.) Kary za wyrąb dębów oraz drzew owocowych w cudzych lasach.

38 Ewolucja polskiego systemu prawnego w ochronie środowiska Raport U Thanta, Sekretarza Generalnego ONZ w latach Potrzeba porozumień międzynarodowych Ochrona środowiska jako kierunek aktywności państwa impuls do stworzenia wyspecjalizowanych służb administracji publicznej Raport Klubu Rzymskiego Granice wzrostu (1972 r.) WZROST GOSPODARCZY A KONSEKWENCJE W ŚRODOWISKU

39 Ewolucja polskiego systemu prawnego w ochronie środowiska rosnące znaczenie niezależnych od władzy poglądów ukazujących dramatyczne pogarszanie się jakości środowiska w Polsce; obrady okrągłego stołu podstolika ekologicznego; potrzeba organizacji systemu ochrony środowiska w Polsce nowelizacja Ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska; Transformacja ustrojowa 1992 I Polityka ekologiczna państwa; Od negocjacje z UE; Screening - przegląd prawa polskiego w obszarze ochrony środowiska; zamknięcie negocjacji nastąpiło ; podpisanie w Atenach Traktatu Akcesyjnego Polski; przystąpienie Polski do Unii Europejskiej;

40 Zasady polityki ochrony środowiska Źródło: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska

41 Zasady polityki ochrony środowiska Zanieczyszczający płaci Równego dostępu do środowiska Przezorności Prewencji Likwidacji zanieczyszczeń, uciążliwości i zagrożeń u źródła Zapewnienia ochrony środowiska na najwyższym poziomie Skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej Sektorowego podejścia do ochrony środowiska Regionalizacji polityki ochrony środowiska Uspołecznienia realizacji polityki ochrony środowiska Subsydiarności (pomocniczości)

42 Konstrukcja przepisów prawnych w zakresie ochrony środowiska NADZÓR NAD IMISJAMI Określenie standardów jakości środowiska Monitoring stanu środowiska Wdrażanie programów naprawczych

43 Konstrukcja przepisów prawnych w zakresie ochrony środowiska NADZÓR NAD EMISJAMI

44 Prawo Polski a prawo Unii Europejskiej Organy i instytucje Unii Europejskiej: Rada Unii Europejskiej Parlament Europejski Komisja Europejska Rada Europejska Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

45 Organy i instytucje Unii Europejskiej RADA UNII EUROPEJSKIEJ Reprezentuje rządy państw członkowskich, a przewodnictwo w niej sprawują rotacyjnie państwa członkowskie. Źródło:

46 Organy i instytucje Unii Europejskiej PARLAMENT EUROPEJSKI Jest jedyną instytucją UE wybieraną bezpośrednio, reprezentuje 500 mln mieszkańców UE, wspólnie z Radą Unii Europejskiej uchwala prawo i budżet UE, sprawuje nadzór nad Komisją Europejską. Ogółem 751 europosłów Źródło:

47 Organy i instytucje Unii Europejskiej KOMISJA EUROPEJSKA Jest organem wykonawczym UE, odpowiada za proponowanie i wdrażanie przepisów prawnych UE, przestrzeganie traktatów i bieżące funkcjonowanie UE. Źródło:

48 Organy i instytucje Unii Europejskiej RADA EUROPEJSKA Określa ogólny kierunek polityki i priorytety UE, na jej czele stoi przewodniczący, a w jej skład wchodzą szefowie państw i rządów oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Nie ma uprawnień do uchwalania aktów prawnych. Źródło:

49 Organy i instytucje Unii Europejskiej TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI Jest najwyższym sądem w kwestiach dotyczących prawa UE, interpretuje unijne prawo i dba o jego jednolite stosowanie we wszystkich państwach członkowskich UE. Źródło:

50 Źródła prawa w Unii Europejskiej ROZPORZĄDZENIA DECYZJE DYREKTYWY

51 ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska

52 ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska STRUKTURA TEKSTU USTAWY - TYTUŁY TYTUŁ I - Przepisy ogólne TYTUŁ II - Ochrona zasobów środowiska TYTUŁ III - Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom TYTUŁ IV - Poważne awarie TYTUŁ V - Środki finansowo-prawne TYTUŁ VI - Odpowiedzialność w ochronie środowiska TYTUŁ VII - Organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska TYTUŁ VIII uchylony TYTUŁ IX - Przepis końcowy

53 ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska STRUKTURA TEKSTU USTAWY - TYTUŁ II Ochrona zasobów środowiska DZIAŁ I - Przepisy ogólne DZIAŁ II - Ochrona powietrza DZIAŁ III - Ochrona wód DZIAŁ IV - Ochrona powierzchni ziemi DZIAŁ V - Ochrona przed hałasem DZIAŁ VI - Ochrona przed polami elektromagnetycznymi DZIAŁ VII - Ochrona kopalin DZIAŁ VIII - Ochrona zwierząt oraz roślin DZIAŁ IX - Ograniczanie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska

54 ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska WYBRANE DEFINICJE Art. 3 ( słowniczek ) Emisja Kompensacja przyrodnicza Odziaływanie na środowisko Ochrona środowiska Organ ochrony środowiska Standard emisyjny Środowisko Zanieczyszczenie Zrównoważony rozwój

55 ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Korzystanie ze środowiska: Z obowiązkiem uzyskania pozwolenia, wprowadzonym ustawą Powszechne bez użycia instalacji dla potrzeb osobistych lub gosp. dom. Zwykłe Wykracza poza powszechne, ale bez obowiązku uzyskania pozwolenia

56 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Definicje i zasady ogólne

57 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Ochrona środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji

58 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Ochrona zasobów środowiska Przepisy ogólne

59 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Ochrona przed polami elektromagnetycznymi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów