ROZDZIAŁ 6 SWZT (System weryfikacji zleceń transportowych)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ROZDZIAŁ 6 SWZT (System weryfikacji zleceń transportowych)"

Transkrypt

1 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry ROZDZIAŁ 6 SWZT (System weryfikacji zleceń transportowych) 6.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z możliwościami zarządzania systemami klasy sieci dystrybucji. W dobie globalizacji sieci takie stają się kluczowym elementem różnych, powszechnie spotykanych rozwiązań, od komunikacji miejskiej począwszy, przez sieci zapatrzenia typu Netto czy Biedronka, po usługi (poczta, pomoc lekarska, itp.). W odróżnieniu od ćwiczenia 5, w systemie wariantowania zleceń transportowych istnieje możliwość określania kolejności uwzględniania ograniczeń, wpływania na dziedziny poszczególnych zmiennych, a także definiowania strategii podstawiania dla poszczególnych zmiennych decyzyjnych. Prezentowany system służy do wspomagania obsługi przedsiębiorstw transportowych obsługujących sieci utylizacji odpadów Wprowadzenie Poszukiwane rozwiązanie winno zapewniać taką integrację komponentów systemu, przy której odpowiednie odpady, w odpowiednich ilościach, będą trafiały zawsze na czas, na właściwe sobie miejsce przeznaczenia, zapewniając niezakłóconą pracę geograficznie rozproszonych przedsiębiorstw [4]. Zważywszy, że problem obsługi transportowej sieci przedsiębiorstw cechuje duża złożoność obliczeniowa, konieczne staje się stosowanie komputerowych systemów wspomagania podejmowania decyzji. Możliwości dostępnych na rynku pakietów komercyjnych nie spełniają oczekiwań, stawianych im przez MSP, od których wymaga się, by dopasowywały się do potrzeb przedsiębiorstwa, m.in. struktury organizacyjnej, cechowały się obsługą niewymagającą zatrudnienia wysoko kwalifikowanej kadry oraz uwzględniały sposób działania przedsiębiorstwa. Przykład takiego pakietu stanowi profesjonalny program LINGO (wykorzystujący metody badań operacyjnych), TAYLOR (implementujący metody symulacji komputerowej) czy OptiTrans (wykorzystujący metody programowania w logice ograniczeń; ang. Constraint Logic Programming CLP). Stosowanie pierwszego z nich w rozpatrywanych problemach decyzyjnych wiąże się z długim czasem

2 138 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry oczekiwania na wynik, jak i złożone jest samo stawianie problemu, z kolei stosowanie drugiego wymaga przygotowywania i przeprowadzania czasochłonnych i pracochłonnych eksperymentów. Dodatkowo wypracowane decyzje ograniczają się do wcześniej symulowanych wariantów, a każdorazowa zmiana parametrów rozpatrywanej sieci, bądź obsługującego ją systemu transportowego (chociażby zmiana ładowności pojazdu), wiąże się z koniecznością ponawiania eksperymentu komputerowego. Trzeci z wymienionych pakietów (OptiTrans), mimo licznych modułów (mapy cyfrowe, rozkład załadunku, szczegółowy plan przewozów i szereg innych) nie uwzględnia w pełni planowania dystrybucji dokładnie na czas (nie bilansuje potrzeb przewozowych w każdej jednostce czasu horyzontu planowania). Program główny nacisk kładzie na optymalizację załadunku. Obsługa tak złożonego systemu wymaga wykwalifikowanego personelu oraz odpowiedniej platformy sprzętowej [6]. Szanse zaspokojenia wskazanych oczekiwań stwarzają metody sztucznej inteligencji (algorytmy ewolucyjne, tabu search, czy symulowanego wyżarzania), a w szczególności metody programowania w logice ograniczeń. Te ostatnie są implementowane w pakietach takich jak np. Chip, ILOG czy OZ Mozart. Metody CLP, pomimo rosnącej liczby zastosowań (np. w pakiecie Opti- Trans, ProAlpha), są wciąż mało znane. Bazują one na procedurach propagacji ograniczeń i podstawiania wartości zmiennych. Propagacja ograniczeń polega na analizie ograniczeń, specyfikujących rozpatrywany problem, i odrzuceniu z dziedzin zmiennych decyzyjnych tych wartości, które nie spełniają żadnego z nich. Propagacja ograniczeń pozwala zatem w szybki sposób znacznie ograniczyć potencjalną przestrzeń rozwiązań, tym samym skrócić czas obliczeń. Z kolei procedury podstawiania nadają zmiennym decyzyjnym konkretne wartości z ich, ograniczonych już w procesie propagacji, dziedzin. Stosowanie naprzemienne procedur propagacji i podstawiania pozwala w szybki sposób wyszukać rozwiązanie dopuszczalne, bądź ich zbiór. Rozważany problem sprowadza się do poszukiwania sposobu wyznaczania dopuszczalnych wariantów obsługi transportowo magazynowej systemu utylizacji odpadów, w warunkach występowania ograniczeń logistycznych [4]. Związane z nim badania koncentrują się na zastosowaniu nowych metod do rozwiązania odpowiedniego, uogólnionego problemu transportowego. W szczególności ogniskują się na ocenie możliwości wykorzystania technik programowania w logice ograniczeń (ang. CLP); technik języka programowania Oz Mozart Sformułowanie problemu Dany jest system utylizacji odpadów produkcyjnych złożony ze zbioru przedsiębiorstw produkcyjnych, zakładów utylizacji i podsystemu transportowego. Dane są ograniczenia systemu: topologia dróg transportowych, środki transportu (ilość,

3 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 139 pojemność, typ przewożonego odpadu, czas przejazdu), pojemności magazynów w przedsiębiorstwach i zakładach, wydajności przedsiębiorstw produkcyjnych oraz zakładów utylizacji. Poszukiwana jest odpowiedź na pytanie: Czy istniejąca infrastruktura transportowa zapewni dopuszczalny przepływ odpadów w sieci dystrybucji w zadanym horyzoncie czasu, przy znanych ograniczeniach logistycznych i zasobowych sieci? Wymaga to odpowiedzi na szereg szczegółowych pytań, jak np: czy ilość wytwarzanych odpadów zostanie przetworzona przy dostępnych zdolnościach produkcyjnych poszczególnych zakładów utylizacji? Czy istnieje dopuszczalny przepływ odpadów (co, ile, kiedy, skąd, dokąd, czym i którędy?), który zapewnia obsługę systemu w przyjętym horyzoncie czasu, przy zadanych ograniczeniach logistycznych? Problem ten specyfikuje zbiór zmiennych decyzyjnych o skończonych domenach dyskretnych oraz zbiór ograniczeń (relacji łączących te zmienne). Zmienne decyzyjne, różnorodne w swej naturze, wskazują m.in. na liczbę kursów transportowych, wielkości partii transportowych, marszruty transportowe pojazdów, itp. Rozwiązanie problemu stanowi taka kombinacja wartości zmiennych, która spełnia wszystkie nałożone ograniczenia. Istotna trudność wiąże się z przeszukiwaniem rozległej przestrzeni potencjalnych rozwiązań, o której nie wiadomo a priori, czy zawiera jakiekolwiek rozwiązanie dopuszczalne. Łatwo zauważyć, że przedstawiony problem stanowi uogólnienie zadania transportowego. Istotną różnicę stanowi m.in. dynamiczne (w każdej jednostce czasu) bilansowanie potrzeb transportowych z możliwościami przewozowymi, w przeciwieństwie do bilansowania zagregowanego (tylko na końcu badanego okresu). Do poszukiwania rozwiązania dopuszczalnego, zastosowano techniki programowania w logice ograniczeń Modelowanie zbioru ograniczeń W rozważanym przypadku mamy do czynienia z systemem utylizacji odpadów poprodukcyjnych (rys. 1) postaci: S = (P, Z, H, MP, MZ, WP, WZ, D, W, O), gdzie: P zbiór przedsiębiorstw: P = {P i i = 1,, p}, gdzie P i oznacza i-te przedsiębiorstwo, a p oznacza liczbę wszystkich przedsiębiorstw wchodzących w skład sieci S; Z zbiór zakładów: Z = {Z j j = 1,, z}, gdzie Z j oznacza j-ty zakład, a z oznacza liczbę wszystkich zakładów wchodzących w skład sieci S; H horyzont czasu, w którym rozpatrywany jest przepływ odpadów w sieci, wyrażony w umownych jednostkach czasu (ujc); MP zbiór magazynów odpadu w przedsiębiorstwach: MP = {MP i i = 1,, p}, gdzie MP i oznacza magazyn odpadu w i-tym przedsiębiorstwie,

4 140 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry a p oznacza liczbę wszystkich przedsiębiorstw wchodzących w skład sieci S. Magazyn i-tego przedsiębiorstwa jest dwójką MP i = (mpv i, mps i ), gdzie mpv i oznacza pojemność magazynu odpadu w i-tym przedsiębiorstwie, wyrażoną w umownych jednostkach pojemności (ujp), a mps i oznacza ilość odpadu, wyrażoną w ujp, jaka znajduje się w magazynie odpadu i-tego przedsiębiorstwa w początkowej chwili rozpatrywanego horyzontu planowania H; MZ zbiór magazynów odpadu w zakładach: MZ = {MZ j j = 1,, z}, gdzie MZ j oznacza magazyn odpadu w j-tym zakładzie, a z oznacza liczbę wszystkich zakładów wchodzących w skład sieci S. Magazyn j-tego zakładu jest dwójką MZ j = (mzv j, mzs j ), gdzie mzv j oznacza pojemność magazynu odpadu w j-tym zakładzie, wyrażoną w ujp, a mzs j oznacza ilość odpadu, wyrażoną w ujp, jaka znajduje się w magazynie odpadu w j-tym zakładzie w początkowej chwili rozpatrywanego horyzontu planowania H; WP zbiór wielkości partii odpadu produkowanego przez przedsiębiorstwa: WP = {WP i i = 1,, p}, gdzie WP i oznacza wielkości partii odpadu produkowanego w i-tym przedsiębiorstwie, a p oznacza liczbę wszystkich przedsiębiorstw wchodzących w skład sieci S. Wielkości partii produkowanego odpadu WP i w i-tym przedsiębiorstwie stanowią wektor WP i = [wp i,t t = 1,, H], gdzie wp i,t stanowi wielkość partii odpadu dostarczanej do magazynu odpadu w i-tym przedsiębiorstwie, w t-tej chwili czasu; WZ zbiór wielkości partii odpadu utylizowanego przez zakłady: WZ = {WZ j j = 1,, z}, gdzie WZ j oznacza wielkości partii odpadu utylizowanego w j-tym zakładzie, a z oznacza liczbę wszystkich zakładów wchodzących w skład sieci S. Wielkości partii utylizowanego odpadu WZ j w j-tym zakładzie stanowią wektor WZ j = [wz j,t t = 1,, H], gdzie wz j,t stanowi wielkość partii odpadu pobieranej z magazynu odpadu w j-tym zakładzie, w t-tej chwili czasu; D zbiór tras transportowych łączących ze sobą przedsiębiorstwa i zakłady: D = {D k k = 1,, d}, gdzie D k oznacza k-tą trasę, a d liczbę wszystkich tras, występujących w sieci dystrybucji odpadów S. Trasa D k jest trójką D k = (dz k, dd k, dt k ), gdzie dz k oznacza lokalizację początkową k-tej trasy, dd k oznacza lokalizację końcową k-tej trasy, natomiast dt k oznacza czas przejazdu po k-tej trasie; W zbiór pojazdów transportowych przystosowanych do transportu odpadu: W = {W l l = 1,, w}, gdzie W l oznacza l-ty pojazd transportowy. Pojazd transportowy W l jest dwójką W l = (wv l, wl l ), gdzie wv l określa dopuszczalną ładowność l-tego pojazdu, wyrażoną w ujp, a wl l określa lokalizację, w której znajduje się l-ty pojazd transportowy w początkowej chwili rozpatrywanego horyzontu planowania H; O odpad przepływający przez sieć.

5 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 141 t D 3 P 1 O 1 W 2 Z 2 D 4 D 5 O 2 Z 1 W 1 D 1 D 2 P 2 t t Legenda Z i i-ty zakład utylizacji, P j j-te przedsiębiorstwo produkcyjne, D k k-ta droga transportowa, t czas, O r r-ty rodzaj odpadu Rys. 1. Model systemu dystrybucji [opracowanie własne] W rozważanym modelu sieci dystrybucji przyjęto następujące założenia: każde z przedsiębiorstw sieci posiada magazyn odpadu o znanej skończonej pojemności, wyrażonej w ujp. Magazyn ten przeznaczony jest do gromadzenia odpadów poprodukcyjnych napływających do niego w wyniku działalności przedsiębiorstwa i oczekujących na transport do zakładu utylizacji; każdy z zakładów sieci posiada magazyn odpadów o znanej skończonej pojemności, wyrażonej w ujp. Magazyn ten przeznaczony jest do gromadzenia odpadów poprodukcyjnych dowożonych z przedsiębiorstw produkcyjnych i oczekujących na rozpoczęcie procesu utylizacji; przepełnienie magazynu przedsiębiorstwa jest stanem niedopuszczalnym, gdyż skutkuje wstrzymaniem jego pracy; niewystarczająca ilość odpadów potrzebnych do rozpoczęcia procesu utylizacji w zakładzie jest stanem niedopuszczalnym, gdyż skutkuje wstrzymaniem jego pracy;

6 142 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry odpady są transportowane przez przystosowane do tego pojazdy, o znanych skończonych ładownościach, wyrażonych w ujp; każdy z pojazdów porusza się pomiędzy lokalizacjami sieci z tą samą prędkością średnią; czasy za- i wyładunku są wliczone w czas przejazdu pojazdu transportowego; transport odpadów odbywa się partiami transportowymi, nie większymi niż dopuszczalna ładowność; w cyklu załadunek wyładunek pojazd, w każdym odwiedzanym przedsiębiorstwie, dokonuje załadunku jednokrotnie i wyładunku, w każdym z odwiedzanych zakładów, również jednokrotnie; pojazd nie może odwiedzać danej lokalizacji, o ile nie jest z tym związana operacja za- lub wyładunku; pojazd może dokonywać operacji załadunku wyłącznie w przedsiębiorstwach produkcyjnych; pojazd może dokonywać operacji wyładunku wyłącznie w zakładach utylizacji; pojazd nie może oczekiwać w przedsiębiorstwie na operację załadunku (np. w oczekiwaniu na mającą spłynąć z procesu produkcyjnego partię odpadów poprodukcyjnych); pojazd nie może oczekiwać w zakładzie utylizacji na operację wyładunku (np. w oczekiwaniu na zwolnienie się miejsca w magazynie wejściowym); pojazd nie może wyjechać z lokalizacji będącej zakładem do lokalizacji będącej przedsiębiorstwem, jeśli nie jest w całości rozładowany; pojazd może się poruszać wyłącznie po istniejących trasach transportowych; trasy transportowe są jednokierunkowe; początek i koniec trasy nie może być tą samą lokalizacją. Łatwo zauważyć, powyższy model uwzględnia następujące ograniczenia logistyczne: zmienne w czasie wydajności przedsiębiorstw produkcyjnych (wynikające np. z sezonowości produkcji, planowanych remontów, urlopów, itp.); zmienne w czasie wydajności zakładów recyklingu (wynikające np. z sezonowości nasilania produkcji odpadów poprodukcyjnych, planowanych remontów lub urlopów, itp.); ograniczone pojemności magazynów przedsiębiorstw i zakładów; ograniczona liczba pojazdów transportowych; ograniczone ładowności pojazdów transportowych; dostępna struktura tras transportowych; niezerowe czasy transportu odpadów pomiędzy lokalizacjami sieci.

7 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 143 W powyższym modelu wyróżniono następujące zmienne decyzyjne: LK liczba kursów, PK przydział kursów, SK start kursów, MK marszruta kursu i WP wielkości partii. Zmienna LK określa całkowitą liczbę kursów, wykonanych przez wszystkie pojazdy, niezbędną do poprawnej obsługi transportowej rozważanej sieci w zadanym horyzoncie czasu. Pojęcie kursu transportowego oznacza w tym przypadku wyjazd pustego pojazdu po odpady z zakładu utylizacji do przedsiębiorstw produkcyjnych. Kurs kończy się w zakładzie utylizacji, w którym następuje całkowite rozładowanie pojazdu, a zatem kurs może kończyć się w innym zakładzie utylizacji niż rozpoczyna. Zmienna PK odzwierciedla przydział, będących w dyspozycji, pojazdów transportowych do realizacji określonych kursów. Stąd zmienną stanowi wektor LK elementowy, gdzie każdy z elementów przyjmuje wartości od 1 do liczby pojazdów będących w dyspozycji. Wartości kolejnych elementów oznaczają numery pojazdów przydzielonych do realizacji określonych kursów. Zmienna MK, będąca wektorem o długości LK, odzwierciedla numery marszrut, wzdłuż których realizowane będą poszczególne kursy. Zgodnie z przyjętymi założeniami, z istniejących tras transportowych można zbudować skończony zbiór marszrut spełniających przyjęte ograniczenia. Wartości elementów zmiennej MK wskazują na konkretne marszruty w uporządkowanym zbiorze marszrut. Zmienna SK, którą stanowi wektor o długości równej liczbie pojazdów będących w dyspozycji, określa czasy rozpoczęcia realizacji kursów przez konkretne pojazdy. Zgodnie z przyjętymi założeniami, pomiędzy kolejnymi kursami, realizowanymi przez ten sam pojazd, nie są przewidziane przerwy, stąd wystarczy określić tylko termin pierwszego wyjazdu dla każdego z pojazdów. Zmienna WP wskazuje na wielkości partii ładowanych w przedsiębiorstwach lub wyładowywanych w zakładach. Rozmiar zmiennej wyznaczany jest przez iloczyn liczby pojazdów, horyzontu czasu i ilości lokalizacji tworzących sieć System Weryfikacji Zleceń Transportowych Zadaniem systemu jest weryfikacja możliwości przewozowych w oparciu o określoną infrastrukturę transportową, przeznaczoną do obsługi wyspecyfikowanej sieci dystrybucji odpadów. Efektem pracy programu jest wyznaczenie (o ile istnieje) dopuszczalnego harmonogramu obsługi sieci przez podsystem transportu. Wyznaczenie harmonogramu polega na znalezieniu takiego planu obsługi sieci, obejmującego liczbę kursów, przydziały pojazdów, marszruty transportowe, terminy odbiorów i dostaw, itp., który spełni ograniczenia wynikające ze struktury sieci dystrybucji oraz istniejącej infrastruktury transportowej. Ideę działania systemu zilustrowano na rys. 2.

8 144 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Czy istnieje dopuszczalny wariant obsługi sieci? Sieć dystrybucji - pojemność magazynów - ilość produkowanych odpadów - ilość utylizowanych odpadów - itd...? Infrastruktura transportowa - ładowność pojazdów - struktura tras - czasy przejazdu - itd... Plan przepływu odpadów w sieci dystrybucji - liczba kursów - przydziały pojazdów do kursów - wielkości partii transportowych - itd... Rys. 2. Idea działania systemu Działanie systemu sprowadza się do bilansowania potrzeb transportu odpadów, z przedsiębiorstw produkcyjnych do zakładów utylizacji, z możliwościami przewozowymi dostępnej infrastruktury transportowej. W przypadku pozytywnej weryfikacji użytkownik otrzymuje gotowy szczegółowy plan przepływu odpadów. W przeciwnym przypadku użytkownik jest informowany, że w zadanym czasie wybrana heurystyka nie znajduje rozwiązania dopuszczalnego. System wykorzystuje w poszukiwaniu rozwiązania metody CLP. W zbudowanym systemie modele matematyczne zostały zaimplementowane w języku Oz Mozart. Zważywszy złożoność struktury rozważanej klasy sieci dystrybucji i reprezentującej ją bazy danych oraz ograniczone możliwości budowy interfejsu użytkownika w języku Oz Mozart, elementy komunikacji z użytkownikiem i gromadzenia danych zostały zrealizowane w języku Borland Delphi. Elementy zostały ze sobą w odpowiedni sposób połączone tworząc wspomniany system wspomagania Struktura systemu W zbudowanym systemie wspomagania można wyróżnić trzy warstwy. Każda z nich realizuje odrębną klasę zadań na potrzeby innej i pozwala w różnym stopniu na ingerencję użytkownika w realizowane procesy. Warstwę pierwszą stanowi warstwa interfejsu użytkownika. Umożliwia ona użytkownikowi modyfikować zawartość bazy danych i uruchamiać bądź przerywać obliczenia. Warstwa ta również prezentuje w przystępnej formie wyniki obliczeń.

9 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 145 Warstwę drugą stanowi baza danych. Gromadzi ona informację zarówno o strukturze sieci, jak i infrastrukturze transportowej, wyłączeniach elementów struktury sieci i infrastruktury transportowej, itp. Dodatkowo w niej zapisane są parametry heurystyki poszukiwania rozwiązania dopuszczalnego. Warstwę trzecią stanowi silnik obliczeń. Warstwa ta jest niedostępna dla użytkownika. Może on jednak, za pośrednictwem warstwy interfejsu, wpływać na czas obliczeń czy strategię poszukiwania rozwiązania dopuszczalnego. Jak już wspomniano, warstwa pierwsza i druga (interfejsu i bazy danych) zostały zaimplementowane w języku Borland Delphi, natomiast warstwę trzecią (silnika obliczeń) zaimplementowano w języku Oz Mozart. Synteza wymienionych środowisk informatycznych pozwoliła na opracowanie przyjaznego dla użytkownika programu, wykorzystującego zaawansowane techniki CLP. Ukrycie warstwy silnika obliczeń z języka Oz Mozart, wykorzystującego zaawansowane techniki informatyczne za przyjaznym interfejsem użytkownika eliminuje konieczność zatrudniania wysoko kwalifikowanej kadry programistów, którzy implementowaliby kolejne zadania w językach CLP, a następnie analizowaliby uzyskane wyniki. Z kolei zastosowanie prostego, intuicyjnego interfejsu użytkownika sprawia, że program jest stosunkowo łatwy w obsłudze i nie wymaga specjalistycznej wiedzy informatycznej. Aplikacja została przygotowana do pracy pod nadzorem systemów operacyjnych rodziny Microsoft Windows 95 i wyższych. Stąd obsługa programu realizowana jest według standardów aplikacji okienkowych. Zgodnie z tymi standardami, wywoływanie kolejnych funkcji (formularzy) programu realizowane jest poprzez wybranie ich kursorem myszy. Można też posługiwać się odpowiednimi kombinacjami klawiszy, które widoczne są przy nazwie funkcji widocznej w menu. Kombinację alternatywną stanowi lewy klawisz Alt i podkreślona litera w nazwie danej funkcji. Główne okno aplikacji (rys. 3) zawiera kaskadowe menu, z którego uzyskuje się dostęp do poszczególnych grup funkcji programu. Funkcje pogrupowane są tematycznie, tzn. że jeśli pewne funkcje odpowiedzialne są za wprowadzenie do systemu struktury sieci dystrybucji to są one zgrupowane pod jedną pozycją widoczną w głównym oknie aplikacji. Można wyróżnić następujące bloki: Rys. 3. Główne okno aplikacji

10 146 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Sieć dystrybucji: menu, z którego dostępne są funkcje umożliwiające wprowadzanie do systemu elementów składowych rozpatrywanej sieci dystrybucji (przedsiębiorstw produkcyjnych i zakładów utylizacji), ich zasobów (magazynów) oraz wydajności (wielkości produkcji i utylizacji (rys. 4); Rys. 4. Widok menu Sieć dystrybucji Infrastruktura transportowa: menu, z którego dostępne są funkcje umożliwiające wprowadzenie tras i pojazdów transportowych (rys. 5); Rys. 5. Widok menu Infrastruktura transportowa Stan początkowy: menu, z którego dostępne są funkcje umożliwiające określenie stanu pojazdów i magazynów w chwili początkowej rozważanego horyzontu planowania. Dodatkowo zawiera też funkcje umożliwiające chwilowe wyłączenie lub włączenie zasobów sieci i infrastruktury transportowej (rys. 6); Rys. 6. Widok menu Stan początkowy

11 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 147 Planowanie transportu: menu, z którego dostępne są funkcje uruchamiania procesu wyznaczania harmonogramu, a także ustawiania parametrów heurystyki przeszukiwania przestrzeni potencjalnych rozwiązań (rys. 7); Rys. 7. Widok menu Planowanie transportu Konfiguracja: polecenie, które wywołuje formularz konfiguracji programu; Koniec: zakończenie pracy z programem. Każda z przedstawionych powyżej pozycji menu otwiera odpowiedni formularz bazy danych, który umożliwia wprowadzanie, edycję i przeglądanie, zgromadzonych w bazie, odpowiednich danych. W zbudowanym pakiecie do sterowania danymi przeznaczono pasek nawigacji danych. Znajdują się na nim przyciski, które pozwalają na dopisywanie, edycję i usuwanie danych. W zależności od tego, czy w danej chwili dane są przeglądane czy edytowane, widoczne są inne przyciski. Dla formularza, który nie zawiera jeszcze żadnych danych w trybie przeglądania, pasek nawigacji ma postać jak na rys. 8. Rys. 8. Pasek nawigacji pustego formularza w trybie przeglądania danych Jeśli formularz zawiera już dane, wówczas pasek nawigacji w trybie przeglądania przyjmuje postać, jak na rys. 9. Rys. 9. Pasek nawigacji formularza z danymi w trybie przeglądania danych Znaczenie poszczególnych przycisków jest następujące: dodawanie nowego rekordu do bazy danych. Analogicznie działa wciśnięcie klawisza [Insert] klawiatury; usunięcie bieżącego rekordu z bazy danych. Analogicznie działa wciśnięcie klawisz [Del] klawiatury;

12 148 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry edytowanie bieżącego rekordu. Analogicznie działa wciśnięcie klawisza [Enter] klawiatury lub dwukrotne kliknięcie na wybranym rekordzie. Wciśnięcie przycisku dodawania rekordu powoduje zmianę paska nawigacji na poniższy (rys. 10). Rys. 10. Pasek nawigacji w trybie edycji danych Znaczenie poszczególnych przycisków jest następujące: zatwierdzenie wprowadzonych zmian i przejście do trybu przeglądania danych; anulowanie wprowadzonych zmian i przejście do trybu przeglądania danych. Analogicznie działa klawisz [ESC] klawiatury. W trybie edycji nieaktywna staje się lista wszystkich rekordów danego formularza, natomiast uaktywniają się pola edycyjne. Przechodzenie pomiędzy poszczególnymi polami edycyjnymi odbywa się przez wciśnięcie klawisza [Tab] lub [Enter]. Można również przejść do wybranego pola poprzez wskazanie go i wybranie go kursorem myszy. W przypadku usuwania wybranego rekordu z bazy danych system żąda potwierdzenia operacji usuwania wyświetlając komunikat jak na rys. 11. Rys. 11. Potwierdzenie usuwania rekordu Wciśnięcie przycisku Anuluj powoduje odwołanie operacji usuwania, przycisku OK powoduje potwierdzenie wykonania operacji i w efekcie nieodwracalne usunięcie rekordu z bazy danych. W przypadku, gdy usuwany rekord jest powiązany z innymi danymi, wówczas system informuje o tym użytkownika (rys. 12), a operacja usuwania rekordu jest anulowana.

13 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 149 Rys. 12. Komunikat o powiązaniu usuwanych danych Wprowadzanie struktury sieci Przed przystąpieniem do wprowadzania elementów, wchodzących w skład rozpatrywanej sieci, należy najpierw wprowadzić do systemu nazwy grup odpadów, które przepływają w rozpatrywanej sieci. W tym celu z menu Sieć dystrybucji należy wybrać funkcję Odpady ([Sieć dystrybucji Odpady]). Na ekranie pojawi się formularz jak na rys. 13. Rys. 13. Formularz typów odpadów przepływających w sieci Po wprowadzeniu typów odpadów przepływających w sieci należy wprowadzić pozostałe elementy składowe rozpatrywanej sieci dystrybucji odpadów, czyli przedsiębiorstwa produkcyjne i zakłady utylizacji. W celu wprowadzenia do systemu przedsiębiorstw produkcyjnych należy z menu okna głównego wybrać funkcję [Sieć dystrybucji Przedsiębiorstwa produkcyjne]. Na ekranie pojawi się formularz jak na rys. 14.

14 150 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Rys. 14. Formularz przedsiębiorstw produkcyjnych Formularz ten zawiera listę przedsiębiorstw już wprowadzonych do systemu oraz pola edycyjne. Dla każdego z przedsiębiorstw produkcyjnych należy wprowadzić magazyny przeznaczone do gromadzenia odpadów. W tym celu, za pomocą funkcji [Sieć dystrybucji Magazyny przedsiębiorstw], należy otworzyć formularz Magazyny przedsiębiorstw produkcyjnych. Formularz ten (rys. 15) zawiera u góry listę wprowadzonych przedsiębiorstw produkcyjnych (Nazwa przedsiębiorstwa), z której należy wybrać odpowiednie przedsiębiorstwo. Poniżej zamieszczona jest lista wprowadzonych, dla wybranego przedsiębiorstwa, magazynów wraz z ich pojemnościami. Rys. 15. Formularz magazynów przedsiębiorstw Dla każdego przedsiębiorstwa można wprowadzić co najwyżej 1 magazyn przeznaczony dla każdego z występujących w sieci odpadów. Pojemność magazynu musi być większa od 0. Po wprowadzeniu magazynów przedsiębiorstw należy wprowadzić do systemu wydajność przedsiębiorstw, a ściślej ilości produkowanych poszczególnych typów odpadów. W tym celu należy funkcją [Sieć dystrybucji Wydajność przedsiębiorstw] otworzyć formularz Wydajność przedsiębiorstw, zamieszczony na rys. 16.

15 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 151 Rys. 16. Formularz wydajności przedsiębiorstw produkcyjnych Przed wprowadzaniem ilości produkowanych odpadów należy najpierw z listy Przedsiębiorstwo wybrać odpowiednie przedsiębiorstwo. Następnie z listy Typ odpadu należy wskazać odpowiedni typ odpadu. Dla każdego z przedsiębiorstw dostępne są tylko te typy odpadów, dla których zostały utworzone magazyny. Po wybraniu typu odpadu u góry formularza widoczne są parametry magazynu (Symbol magazynu i Pojemność) przeznaczonego do ich gromadzenia. Po wskazaniu odpowiedniego przedsiębiorstwa i typu odpadu należy wprowadzić ilości odpadów wpływających do magazynu w poszczególnych umownych jednostkach czasu (ujc). W tym celu należy użyć paska nawigacyjnego i wprowadzić kolejne pozycje dla kolejnych ujc. Pole Czas dostawy przeznaczone jest do wprowadzania czasu dostawy do magazynu kolejnej partii odpadów (wyrażonego w ujc), której wielkość określa się w polu Wielkość dostawy (wyrażonym w ujp). Wraz z wprowadzaniem kolejnych partii dostaw, na diagramie Gantta, znajdującym się poniżej listy dostaw, zaznaczana jest suma dostaw w kolejnych ujc. Oś rzędnych zawiera wyrażoną w ujp sumaryczną wielkość dostaw, natomiast oś odciętych kolejne ujc, w których dana suma dostaw była osiągnięta. Diagram kreślony jest w kolorze wybranym dla danego typu odpadu.

16 152 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Do skalowania diagramu służą, znajdujące się u dołu ekranu, suwaki Szerokość (do ustalenia szerokości prezentowanej na diagramie umownej jednostki czasu) i Wysokość (do ustalenia wysokości prezentowanej na diagramie umownej jednostki pojemności). Po zakończeniu wprowadzania danych związanych z przedsiębiorstwami produkcyjnymi, wchodzącymi w skład rozważnej sieci, należy wprowadzić dane dotyczące zakładów utylizacji. W pierwszej kolejności należy wprowadzić zakłady utylizacji należące do sieci. W tym celu należy otworzyć formularz Zakłady utylizacji (rys. 17) wywołując funkcję [Sieć dystrybucji Zakłady utylizacji]. Rys. 17. Formularz zakładów utylizacji Formularz ten zawiera listę zakładów wprowadzonych do systemu oraz pola edycyjne opisujące zakład. Po wprowadzeniu zakładów utylizacji należy, dla każdego z nich, wprowadzić magazyny przeznaczone do gromadzenia określonych typów odpadów. W tym celu, za pomocą funkcji [Sieć dystrybucji Magazyny zakładów], należy otworzyć formularz Magazyny zakładów utylizacji. Formularz ten (rys. 18) zawiera u góry listę wprowadzonych zakładów utylizacji (Nazwa zakładu), z której należy wybrać odpowiednie przedsiębiorstwo. Poniżej zamieszczona jest lista wprowadzonych, dla wybranego zakładu, magazynów wraz z ich przeznaczeniem i pojemnościami. Rys. 18. Formularz magazynów zakładów

17 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 153 Dla każdego zakładu można wprowadzić co najwyżej 1 magazyn przeznaczony dla każdego z występujących w sieci odpadów. Pojemność magazynu musi być większa od 0. Na zakończenie należy wprowadzić do systemu wydajności zakładów utylizacji, a ściślej ilości utylizowanych poszczególnych typów odpadów. W tym celu należy funkcją [Sieć dystrybucji Wydajność zakładów] otworzyć formularz Wydajność zakładów, zamieszczony na rys. 19. W pierwszej kolejności należy z listy Zakłady, znajdującej się u góry formularza, wybrać odpowiedni zakład utylizacji. Następnie z listy Typ odpadu, znajdującej się obok, należy wskazać właściwy typ odpadu. Dla każdego z zakładów widoczne są tylko te typy odpadów, dla których zostały utworzone magazyny. Po wskazaniu typu odpadu u góry formularza widoczne są parametry magazynu (Symbol magazynu i Pojemność) przeznaczonego do ich gromadzenia. Dla wybranego, w powyższy sposób magazynu zakładu, należy wprowadzić ilości odpadów, jakie wypływają z niego w poszczególnych ujc. W tym celu, przy pomocy paska nawigacyjnego i pól edycyjnych, należy wprowadzić kolejne partie wypływające z magazynu w kolejnych jednostkach czasu. Pole Czas odbioru wyrażone jest w ujc i przeznaczone do wprowadzania czasu odbioru (wypływania) danej partii odpadów z magazynu. Pole Wielkość partii wyrażone jest w ujp i przeznaczone do określenia wielkości partii odpadów pobieranych z magazynu do procesu utylizacji. Należy zaznaczyć, że dla danej jednostki czasu możliwe jest wprowadzenie tylko jednej partii odpadów. Wraz z wprowadzaniem kolejnych partii pobrań, na diagramie Gantta, znajdującym się poniżej listy dostaw, zaznaczana jest suma pobrań w kolejnych ujc. Oś rzędnych zawiera wyrażoną w ujp sumaryczną ilość pobranych z magazynu odpadów, natomiast oś odciętych wyraża kolejne ujc, w których dana suma pobrań odpadu z magazynu jest osiągana.

18 154 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Rys. 19. Formularz wydajności zakładów utylizacji Do skalowania diagramu służą, znajdujące się u dołu ekranu, suwaki Szerokość (do ustalenia szerokości prezentowanej na diagramie ujc) i Wysokość (do ustalenia wysokości prezentowanej na diagramie ujp) Wprowadzanie infrastruktury transportowej Po wprowadzeniu do systemu struktury sieci należy wprowadzić parametry infrastruktury transportowej. W zbudowanym systemie składają się na nią trasy transportowe, łączące ze sobą poszczególne lokalizacje (przedsiębiorstwa produkcyjne i zakłady utylizacji) sieci oraz pojazdy transportowe. Uwzględniając, że w przyjętym modelu trasy transportowe mogą istnieć wyłącznie pomiędzy istniejącymi lokalizacjami rozpatrywanej sieci dystrybucji, konieczne jest wcześniejsze wprowadzenie do systemu struktury sieci. W celu wprowadzenia do systemu tras transportowych, łączących ze sobą poszczególne lokalizacje sieci, należy za pomocą funkcji [Infrastruktura transportowa Trasy transportowe] otworzyć formularz Trasy transportowe. Formularz ten (rys. 20) zawiera listę wprowadzonych już tras oraz pola edycyjne umożliwiające ich edycję bądź wprowadzanie nowych.

19 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 155 Rys. 20. Formularz tras transportowych Pola Początek trasy i Koniec trasy są zbudowane z list, w których należy wskazać właściwą lokalizację. Początek i koniec trasy nie może być tą samą lokalizacją, w przeciwnym razie zostanie wyświetlony komunikat błędu. Czas przejazdu po każdej z tras musi być liczbą naturalną większą od 0. Do systemu nie mogą być wprowadzone dwie takie same trasy (o tej samej lokalizacji początkowej i końcowej). Kolejnym elementem infrastruktury transportowej, który należy wprowadzić do opracowanego systemu, jest zbiór pojazdów transportowych, przeznaczonych do obsługi rozpatrywanej sieci. W tym celu funkcją [Infrastruktura transportowa Pojazdy transportowe] należy otworzyć formularz Samochody (rys. 21). Rys. 21. Formularz pojazdów transportowych Formularz ten zawiera listę pojazdów wprowadzonych już do systemu, umożliwia ich edycję i dodawanie nowych. Znaczenie pól formularza jest następujące: Nazwa pojazdu: identyfikator pojazdu, stanowiący jego opis. System podpowiada nazwę dla nowo wprowadzanego pojazdu według schematu: Samochód i najmniejsza liczba, która nie była jeszcze użyta w schemacie. Nazwa pojazdu musi być unikalna; Symbol: skrócony identyfikator pojazdu, który jest wykorzystywany w formularzach prezentacji wyników. System podpowiada symbol po-

20 156 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry jazdu według schematu: S i najmniejsza liczba, która nie była jeszcze użyta w schemacie. Symbol pojazdu musi być unikalny; Ładowność: dopuszczalna ładowność pojazdu, wyrażona w ujp. Ładowność musi być liczbą naturalną większą od 0; Kolor reprezentacji: kolor, jakim pojazd będzie reprezentowany na diagramach prezentacji wyników. Wyboru koloru dokonuje się analogicznie jak w przypadku formularza Typy odpadów. Kolor reprezentacji musi być unikalny; Typ odpadu: typ odpadu, do transportu którego dedykowany jest dany pojazd. Pole zawiera listę wszystkich odpadów wprowadzonych do sieci, z której należy wybrać odpowiedni typ odpadu. Jeden pojazd może być przystosowany do transportu tylko jednego typu odpadu. Do transportu danego typu odpadu może być przystosowanych kilka pojazdów Wprowadzanie stanów początkowych W początkowej chwili rozważanego horyzontu planowania obciążenie magazynów w przedsiębiorstwach produkcyjnych i zakładach utylizacji może być niezerowa. Również każdy z pojazdów transportowych może się znajdować w innej lokalizacji sieci. Zatem przed przystąpieniem do wyznaczania harmonogramu obsługi danej sieci należy wprowadzić lokalizacje początkowe pojazdów oraz stany początkowe magazynów. W celu wprowadzenia lokalizacji początkowych pojazdów należy funkcją [Stan początkowy Pojazdy transportowe] otworzyć formularz Stan początkowy pojazdów transportowych (rys. 22). Rys. 22. Formularz lokalizacji początkowych pojazdów transportowych Formularz ten zawiera listę wszystkich pojazdów transportowych, wprowadzonych do systemu, wraz z wybranymi dla nich lokalizacjami początkowymi. W celu zmiany lokalizacji danego pojazdu należy wskazać go w liście pojazdów (w oparciu o Symbol pojazdu) i z listy Lokalizacja pojazdu wybrać no-

21 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 157 wą lokalizację. W związku z przyjętymi założeniami, lista ta zawiera wyłącznie lokalizacje będące zakładami utylizacji. Dla wybranego z listy pojazdu formularz prezentuje pozostałe informacje o nim (Nazwa pojazdu oraz Ładowność). W celu wprowadzenia stanów początkowych w magazynach przedsiębiorstw produkcyjnych należy otworzyć formularz Stan początkowy magazynów przedsiębiorstw (funkcja [Stan początkowy Magazyny przedsiębiorstw]. Z listy przedsiębiorstw, zamieszczonej u góry formularza (rys. 23), należy wybrać to, w którym stany początkowe magazynów odpadów mają zostać zmodyfikowane. Rys. 23. Formularz stanów początkowych magazynów w przedsiębiorstwach produkcyjnych Po wybraniu przedsiębiorstwa formularz wyświetla listę gromadzonych w jego magazynach typów odpadów. Przy każdym z gromadzonych typów odpadów wyświetlone zostaje aktualnie wprowadzone, początkowe obciążenie magazynu, przeznaczonego do jego gromadzenia. Ponadto po wybraniu danego typu odpadu formularz wyświetli Symbol magazynu oraz Pojemność magazynu. Pole Obciążenie magazynu przeznaczone jest do wprowadzenia nowej wartości obciążenia magazynu. Wartość obciążenia magazynu musi być liczbą nieujemną, nie większą od pojemności magazynu. Do wprowadzania stanów początkowych w magazynach zakładów utylizacji przeznaczony jest formularz Stan początkowy magazynów zakładów (rys. 24), który otwiera funkcja [Stan początkowy Magazyny zakładów]. Formularz zawiera listę odpadów, dla których utworzone zostały magazyny we wskazanym zakładzie utylizacji, wraz z ich obciążeniem początkowym. Odpowiedni zakład wybiera się w liście Nazwa zakładu, znajdującej się u góry formularza. Obsługa formularza jest analogiczna jak formularza Stan początkowy magazynów przedsiębiorstw.

22 158 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Rys. 24. Formularz stanów początkowych magazynów w zakładach utylizacji Wprowadzanie wyłączeń w sieci dystrybucji i infrastrukturze transportowej Opracowany system pozwala na chwilowe wyłączenie z obliczeń (wyznaczania harmonogramu obsługi) zarówno zasobów sieci dystrybucji (przedsiębiorstw i zakładów) jak i infrastruktury transportowej (pojazdów i dróg). Eliminuje to konieczność usuwania z systemu elementów, które z jakiś przyczyn są nieaktywne, np. z powodu przerwy wakacyjnej w przedsiębiorstwie produkcyjnym, przeglądu okresowego pojazdu czy remontu nawierzchni drogi. O ile usunięcie pojazdu czy drogi transportowej z systemu jest operacją prostą, to usunięcie przedsiębiorstwa lub zakładu niesie ze sobą konieczność usunięcia wszystkich informacji o wydajności i magazynach danej lokalizacji, co jest już procesem czaso- i pracochłonnym. Powyższych wyłączeń, jak i potem ponownych włączeń dokonuje się za pomocą odpowiednich formularzy. W celu wyłączenia z obliczeń przedsiębiorstw produkcyjnych należy otworzyć funkcją [Stan początkowy Wyłączenia przedsiębiorstw] formularz Wyłączenia przedsiębiorstw (rys. 25). Rys. 25. Formularz wyłączania przedsiębiorstw

23 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 159 Formularz ten zawiera listę wszystkich wprowadzonych do systemu przedsiębiorstw oraz aktualny stan każdego z nich. Zmiany statusu przedsiębiorstwa (wyłączenia lub włączenia) dokonuje się poprzez wskazanie odpowiedniego przedsiębiorstwa i zaznaczenie, w trybie edycji danej pozycji, odpowiedniej opcji, widocznej w ramce Status przedsiębiorstwa. Zgodnie z przyjętym standardem, zmianę należy zatwierdzić. Wyłączone przedsiębiorstwo nie bierze udziału w planowaniu obsługi sieci. Tym samym sumaryczna wydajność produkcji odpadów, widziana w całej sieci, jest odpowiednio mniejsza. Do wyłączenia lub włączenia zakładów utylizacji przeznaczono formularz Wyłączenia zakładów. Formularz ten (rys. 26) otwiera funkcja [Stan początkowy Wyłączenia zakładów]. Rys. 26. Formularz wyłączania zakładów Powyższy formularz zawiera listę wprowadzonych do systemu zakładów utylizacji wraz z ich statusem. Obsługa formularza jest analogiczna jak formularza Wyłączenia przedsiębiorstw. Jak już wcześniej wspomniano, system pozwala również na wyłączanie elementów tworzących infrastrukturę transportową. Do wyłączania pojazdów przeznaczy jest formularz Wyłączenia pojazdów (rys. 27), uruchamiany funkcją [Stan początkowy Wyłączenia pojazdów].

24 160 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Rys. 27. Formularz wyłączeń pojazdów Formularz zawiera listę wszystkich pojazdów wprowadzonych do systemu oraz aktualny stan każdego z pojazdów. Obsługa formularza jest analogiczna jak formularza Wyłączenia przedsiębiorstw. Formularz Wyłączenia tras (rys. 28), otwierany funkcją [Stan początkowy Wyłączenia tras], przeznaczony jest do wyłączania lub włączania tras infrastruktury transportowej. Zawiera on listę wszystkich tras wprowadzonych do systemu i umożliwia zmienianie ich statusu. W związku z tym, że lista tras zawiera wyłącznie symbole tras, po wybraniu trasy z listy wyświetlane są dane ułatwiające jej identyfikację, tj. początek i koniec trasy oraz czas przejazdu. Poniżej, w ramce Status trasy, znajdują się opcje informujące i umożliwiające włączenie i wyłączenie wybranej trasy. Rys. 28. Formularz wyłączania tras Wyznaczanie harmonogramu obsługi sieci dystrybucji W celu przeprowadzenia weryfikacji, czy dana infrastruktura transportowa jest w stanie zapewnić poprawną obsługę transportową rozpatrywanej sieci, należy w systemie uruchomić formularz Harmonogram obsługi (rys. 29) funkcją [Planowanie transportu Harmonogram obsługi]. Należy zaznaczyć, że przed przystąpie-

25 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 161 niem do weryfikacji należy wcześniej wprowadzić do systemu strukturę sieci, wydajności zakładów i przedsiębiorstw, infrastrukturę transportową, stany początkowe i ewentualne wyłączenia zasobów sieci czy infrastruktury. Przygotowany system pozwala na wyznaczanie harmonogramu obsługi transportowej sieci dla każdego z przepływających w niej odpadów z osobna. Stąd formularz Harmonogram obsługi zawiera z lewej strony górnej części listę Planowanie transportu dla odpadu, z której należy wybrać odpowiedni typ odpadu. Formularz ten wyznacza w danej chwili harmonogram tylko dla jednego typu odpadu. Rys. 29. Formularz harmonogramu obsługi U góry formularza znajdują się też następujące pola informacyjne: Horyzont planowania: informuje o horyzoncie planowania przyjętym do wyznaczenia harmonogramu. Znajdujący się obok przycisk Zmień pozwala na zmianę przyjętego horyzontu (rys. 30). Rys. 30. Formularz zmiany horyzontu planowania Stan harmonogramu: informuje o stanie obliczeń, a ściślej o stanie wymiany danych pomiędzy interfejsem użytkownika a modułem obliczeń. Formularz informuje o następujących stanach: Brak formularz nie zawiera żadnego harmonogramu; Synteza danych wyselekcjonowanie

26 162 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry z bazy danych odpowiednich, dla danego typu odpadu, danych, dla których mają zostać przeprowadzone obliczenia; Kompilacja translacja wyselekcjonowanych danych na potrzeby modułu obliczeń CLP; Obliczanie harmonogramu obliczanie harmonogramu obsługi przez moduł obliczeń; Gotowe wyznaczenie harmonogramu przez silnik obliczeń i ich wizualizację; Błąd motoru obliczeń brak rozwiązania dla zadanych ograniczeń. Limit czasu obliczeń: informuje o limicie czasu, wyrażonym w sekundach, jaki został przewidziany na wyznaczenie harmonogramu. Jeśli wymagany czas obliczeń przewyższa dany limit, wówczas obliczenia zostają przerwane, a harmonogram nie zostaje wyznaczony. System wyświetla wówczas komunikat jak na rys. 31. Rys. 31. Błąd przekroczenia limitu czasu obliczeń Wartość limitu czasu obliczeń ustawiona na 0 oznacza wyłączenie kontroli czasu obliczeń. Zmiany limitu czasu dokonuje się w formularzu Limit czasu obliczeń (rys. 32), który otwiera znajdujący się obok przycisk Zmień. Rys. 32. Formularz zmiany limitu czasu obliczeń Czas obliczeń: czas trwania bieżących obliczeń realizowanych przez silnik obliczeń. W czasie trwania obliczeń uaktywnia się, znajdujący się obok, przycisk STOP. Służy on do natychmiastowego przerwania realizowanych obliczeń. U góry formularza, z prawej strony, znajduje się przycisk Wyznacz harmonogram, który uruchamia procedurę wyznaczenia harmonogramu. Pod przyciskiem tym kryją się procedury, które mają za zadanie wyselekcjonować z bazy danych odpowiednie dane, przygotowanie tych danych dla potrzeb modułu obliczeń CLP, uruchomienie obliczeń CLP w celu wyznaczenia harmonogramu, wczytanie i opracowanie otrzymanych z modułu obliczeń wyników.

27 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 163 Wyznaczony, w procesie obliczeń, harmonogram obsługi sieci jest prezentowany w postaci diagramów Gantta oraz opisu zdarzeniowego. Z wyznaczonego harmonogramu zostały wyodrębnione następujące elementy, widoczne na kolejnych zakładkach formularza: Obciążenie magazynów, Obciążenie pojazdów, Harmonogram pojazdów. Zakładka Obciążenie magazynów (rys. 33) przeznaczona jest do wizualizacji stanów magazynowych przedsiębiorstw i zakładów utylizacji, jakie będą osiągane w wyniku realizacji wyznaczonego harmonogramu obsługi sieci. Zawiera ona listę zdarzeń dla wybranego magazynu. Lista ta zawiera dwie kolumny, z których jedna przeznaczona jest do określenia ujc, w której miało miejsce określone zdarzenie (kolumna Czas), a druga do opisu zdarzenia, które miało miejsce w określonej ujc (kolumna Zdarzenie). Dla magazynu należącego do przedsiębiorstwa produkcyjnego system opisuje dwa rodzaje zdarzeń: Wpływ z produkcji określonej ilości odpadów, wyrażonej w ujp i Załadunek określonego pojazdu daną wielkością partii transportowej, wyrażoną również w ujp. Natomiast dla magazynu należącego do zakładu utylizacji system rozróżnia następujące dwa rodzaje zdarzeń: Pobranie do utylizacji określonej ilości odpadów, wyrażonej w ujp, i Wyładunek z określonego pojazdu danej ilości odpadów, wyrażonej w ujp. Wyboru magazynu, którego zdarzenia mają być wyświetlone, dokonuje się za pomocą listy znajdującej się w ramce Pokaż zdarzenia magazynu. W ramce tej znajdują się także filtry Dostawy i Odbiory, które pozwalają na pozostawienie w liście zdarzeń operacji tylko danego rodzaju (związanych z dostawami lub odbiorami poszczególnych partii odpadów). Poniżej znajduje się ramka Pokaż magazyny przeznaczona do sterowania zawartością diagramu Gantta. W zależności od wybranej opcji pozwala ona na zamieszczenie w diagramie wszystkich magazynów sieci (opcja Wszystkie), magazynów należących tylko do przedsiębiorstw (opcja Przedsiębiorstw), bądź tylko do zakładów (opcja Zakładów), albo selektywnie wybranych z listy zamieszczonej poniżej (opcja Wybrane). Lista selektywnego doboru magazynów zawiera symbole wszystkich magazynów, które gromadzą w sieci dany typ odpadu. Diagram zawiera stany odpadów w wybranych magazynach, w kolejnych ujc rozpatrywanego horyzontu planowania. Oś odciętych oznacza kolejne jednostki czasu, natomiast oś rzędnych wyskalowana jest w ujp. Pierwsza kolumna diagramu zawiera symbole wyświetlanych magazynów. Druga kolumna zawiera kolejne jednostki pojemności każdego z nich. Zacieniowane pola na diagramie wskazują, jaka pojemność magazynu jest zajęta w określonej jednostce czasu. Do skalowania diagramu Gantta przeznaczone są suwaki znajdujące się pod diagramem. Zgodnie z wyświetlanymi nazwami, suwak Szerokość ustala szerokość wyświetlanej ujc, natomiast suwak Wysokość ustala wysokość ujp.

28 164 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Rys. 33. Wizualizacja stanów i zdarzeń magazynowych Zakładka Obciążenie pojazdów (rys. 34) przeznaczona jest do wizualizacji obciążeń (ładunków) pojazdów podczas realizacji wyznaczonego harmonogramu obsługi sieci. Ponadto zawiera ona listę zdarzeń związanych z wybranym pojazdem. Lista ta zawiera dwie kolumny, z których jedna przeznaczona jest do określenia ujc, w której miało miejsce określone zdarzenie (kolumna Czas), a druga do opisu zdarzenia, które miało miejsce w określonej ujc (kolumna Zdarzenie). W zakładce obciążenia pojazdów system opisuje dwa rodzaje zdarzeń: Załadunek w danym przedsiębiorstwie produkcyjnym określonej partii odpadów, wyrażonej w ujp i Wyładunek w określonym zakładzie utylizacji określonej partii odpadów, również wyrażonej w ujp. Wyboru pojazdu, którego zdarzenia mają być wyświetlone dokonuje się za pomocą listy znajdującej się w ramce Pokaż zdarzenia pojazdu. W ramce tej znajdują się również filtry Załadunek i Wyładunek, które pozwalają na pozostawienie w liście zdarzeń operacji związanych tylko z załadunkiem pojazdu bądź z jego wyładunkiem. Poniżej znajduje się ramka Pokaż pojazdy przeznaczona do sterowania zawartością diagramu Gantta. W zależności od wybranej opcji pozwala ona na zamieszczenie na diagramie obciążeń wszystkich pojazdów (opcja Wszystkie),

29 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 165 bądź tylko pojazdów selektywnie wybranych z listy zamieszczonej poniżej (opcja Wybrane). Lista selektywnego doboru zawiera nazwy wszystkich pojazdów przeznaczonych do transportu danego typu odpadu. Rys. 34. Wizualizacja obciążenia pojazdów Diagram zawiera informacje o przewożonym ładunku wybranych pojazdów w kolejnych ujc rozpatrywanego horyzontu planowania. Miejsca zacieniowane oznaczają, że w danej chwili pojazd przewozi, wynikającą z diagramu ilość ładunku, który został załadowany w przedsiębiorstwach o przedstawionych na diagramie symbolach. Dodatkowo kolory cieniowania odpowiadają kolorom wybranym do reprezentacji graficznej danych przedsiębiorstw. Podobnie jak wyżej, oś odciętych odzwierciedla kolejne jednostki czasu, natomiast oś rzędnych wyskalowana jest w ujp. W związku z tym, że każdy z pojazdów może mieć inną ładowność, każdy pojazd ma własną skalę do oznaczenia ilości przewożonego w danej chwili ładunku (kolumna druga). W kolumnie pierwszej diagramu zamieszczono symbole wybranych do prezentacji pojazdów. Analogicznie jak wcześniej, do skalowania diagramu przeznaczone są suwaki umieszczone pod diagramem. Znaczenie suwaków jest analogiczne jak na zakładce wcześniejszej. Zakładka Harmonogram pojazdów (rys. 35) przeznaczona jest do wizualizacji wyznaczonego rozkładu jazdy pojazdów. Dodatkowo zawiera też opis marszruty dla wybranego pojazdu. Opis ten obejmuje każdą jednostkę czasu rozważanego horyzontu planowania (kolumna Czas), wyrażoną w ujc oraz wykonywaną przez pojazd w danej jednostce czasu czynność (kolumna Operacja transportowa). System rozróżnia trzy czynności pojazdu:

30 166 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Postój w danej lokalizacji (np. Postój w Z1): oczekiwanie pojazdu na rozpoczęcie operacji transportowych (ze względu na przyjęte założenia, postój może się odbywać wyłącznie w lokalizacjach typu zakład utylizacji) lub postój pojazdu po zakończeniu realizacji operacji transportowych, ewentualnie postój pojazdu z powodu braku operacji transportowych do wykonania; Wyjazd do danej lokalizacji (np. Wyjazd pojazdu do P1): zakończenie operacji za- lub wyładunku i rozpoczęcie przejazdu do podanej lokalizacji; Przejazd do danej lokalizacji (np. Przejazd do P1): kontynuowanie przejazdu z lokalizacji poprzedniej do lokalizacji następnej w tym przypadku do przedsiębiorstwa produkcyjnego P 1. Rys. 35. Wizualizacja rozkładu jazdy pojazdów Pojazd, którego opis marszruty ma zostać wyświetlony, należy wybrać z listy znajdującej się u góry ramki Marszruta pojazdu. Po wskazaniu pojazdu lista znajdująca się poniżej wyświetli, wspomniane wyżej, szczegóły marszruty. Poniżej znajduje się ramka Pokaż pojazdy, pozwalająca na wybranie tych pojazdów, których wizualizacja rozkładu jazdy ma zostać przedstawiona na diagramie. Znaczenie opcji zamieszczonych w ramce wraz z wyborem pojazdów jest analogiczne do zakładki Obciążenie pojazdów. Zamieszczony na tej zakładce diagram Gantta przedstawia w formie graficznej lokalizacje wybranych pojazdów w kolejnych jednostkach czas rozważanego horyzontu planowania. Pierwsza kolumna diagramu (Pojazd) zawiera symbole pojazdów. W związku z tym, że każdy z pojazdów może odwiedzać każdą z lokalizacji sieci, dla każdego pojazdu w kolumnie drugiej (Miejsce) zamieszczono

31 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 167 symbole wszystkich lokalizacji sieci. Dodatkowo każdy z symboli lokalizacji jest zacieniowany kolorem ustalonym dla danej lokalizacji. Oś odciętych diagramu oznacza kolejne ujc rozpatrywanego horyzontu planowania, natomiast oś rzędnych (osobna dla każdego pojazdu) oznacza lokalizacje sieci. Zacieniowane pole na diagramie oznacza, że w danej ujc w danej lokalizacji znajduje się pojazd, który jest reprezentowany przez określony symbol i kolor. Jeśli dla danej ujc żadne pole nie jest zacieniowane oznacza to, że pojazd w danej chwili znajduje się na trasie przejazdu pomiędzy ostatnio odwiedzoną i kolejną lokalizacją z marszruty. Do skalowania diagramu przeznaczone są suwaki umieszczone u dołu formularza, których znaczenie jest analogiczne jak w zakładkach przedstawionych powyżej. W celu modyfikacji parametrów poszukiwania wariantu obsługi danej sieci dystrybucji należy funkcją [Planowanie transportu Opcje przeszukiwania] otworzyć formularz Zaawansowane parametry przeszukiwania (rys. 36). Formularz ten zawiera cztery sekcje, z których każda kontroluje odpowiednią zmienną decyzyjną. Sekcja Liczba kursów kontroluje zmienną reprezentującą liczbę kursów pojazdów transportowych. W ramce Domena ustala się zakres, z jakiego może pochodzić, ustalona w procesie obliczeń, wartość zmiennej. Jeśli w ramce wybrana jest opcja Liczba kursów z ograniczeniami, wówczas możliwe jest ograniczenie zakresu zmiennej. W tym celu należy ustalić wartości dla następujących pól edycyjnych: Najmniejsza liczba kursów, Największa liczba kursów i Zmiana liczby kursów o. Ostatni parametr ustala, o jaką wartość może być zmieniana wartość Liczby kursów. W przypadku, gdy zaznaczona jest opcja Liczba kursów bez ograniczeń, powyższe parametry są ignorowane. Ramka Ustalanie wartości pozwala na określenie sposobu ukonkretniania wartości zmiennej. Opcja Zacznij od najmniejszej oznacza, że zmienna będzie przyjmowała kolejne wartości z dziedziny począwszy od najmniejszej, a skończywszy na największej. Opcja Zacznij od średniej wymusza przyjmowanie wartości przez zmienną wartości środkowej pochodzącej z danej dziedziny do wartości brzegowych. Opcja Zacznij od największej oznacza, że zmienna będzie przyjmowała wartości od największej do najmniejszej. Sekcja Marszruty kursów pozwala na ograniczenie liczby marszrut transportowych. Zgodnie z przyjętym modelem, ze zbioru tras transportowych tworzony jest uszeregowany zbiór potencjalnych marszrut, z którego są one przydzielane do konkretnych kursów. Uszeregowanie zbioru polega na tym, że na jego początku znajdują się marszruty o najmniejszej ilości lokalizacji, na jego końcu marszruty, które zawierają lokalizacji najwięcej. Zatem ograniczenie zbioru marszrut z dołu (Najmniejszy numer) powoduje, że nie będą przydzielane marszruty o małej liczbie odwiedzanych lokalizacji, natomiast ograniczenie zbioru marszrut z góry (Największy numer) skutkuje nie przydzielaniem do

32 168 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry kursów marszrut najdłuższych (o dużej liczbie odwiedzanych lokalizacji). Zmiana numeru o jest liczbą, o jaką będzie zwiększony numer kolejnej, rozpatrywanej przez silnik obliczeń marszruty. Powyższe ograniczenia obowiązują tylko w przypadku zaznaczenia opcji Wybrane numery marszrut. W przeciwnym przypadku (zaznaczona opcja Wszystkie numery marszrut) do obliczeń przyjęty jest zbiór wszystkich marszrut transportowych. Znaczenie elementów ramki Ustalanie wartości jest analogiczne jak w sekcji wcześniejszej. Rys. 36. Formularz parametrów przeszukiwania

33 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 169 Sekcja Czas transportu pozwala na ograniczenie przedziału czasu, w którym mają się rozpocząć i zakończyć wszystkie operacje transportowe. Znaczenie poszczególnych pól w ramce Domena jest następujące: Rozpoczęcie ograniczenie terminu rozpoczęcia realizacji operacji transportowych na nie wcześniej niż podana wartość; Zakończenie ograniczenie terminu zakończenia realizacji operacji transportowych na nie później niż podana wartość; Zmiana czasu o liczba, o jaką będzie zmieniany czas rozpoczęcia operacji transportowych. Powyższe parametry obowiązują tylko w przypadku zaznaczenia opcji Czas ograniczony. Natomiast w przypadku wybrania opcji Czas nieograniczony przedział czasu dla operacji transportowych stanowi cały rozpatrywany horyzont czasu. Znaczenie opcji ramki Ustalanie wartości jest analogiczne jak w sekcjach wcześniejszych. Sekcja Partie transportowe przeznaczona jest do ograniczenia zakresu rozpatrywanych wartości zmiennej reprezentującej odbierane i dostarczane partie transportowe odpadów. Znaczenie opcji zamieszczonych w ramce Domena jest następujące: Najmniejsze obciążenie pojazdu: minimalna ilość odpadu, wyrażona w ujp, pobrana z wszystkich przedsiębiorstw znajdujących się w marszrucie kursu, przewożona przez pojazd; Największe obciążenie pojazdu: maksymalna ilość odpadu, wyrażona w ujp, pobrana z wszystkich przedsiębiorstw znajdujących się w marszrucie kursu, przewodzona przez pojazd; Najmniejsza dostawa: najmniejsza wielkość partii transportowej, jak może zostać wyładowana w każdym z odwiedzanych przez pojazdy zakładów; Największa dostawa: największa wielkość partii transportowej, jaka może zostać wyładowana w każdym z odwiedzanych przez pojazdy zakładów; Najmniejszy odbiór: najmniejsza wielkość partii, jaka może zostać załadowana na pojazd w każdym, odwiedzanym przez pojazdy, przedsiębiorstwie; Największy odbiór: największa wielkość partii, jaka może zostać załadowana na pojazd w każdym, odwiedzanym przez pojazdy, przedsiębiorstwie; Zmiana partii o: zmiana wielkości rozpatrywanej partii transportowej odbieranej z przedsiębiorstwa, jak i dostarczanej do zakładu może być zmieniana o wprowadzoną wartość. Powyższe opcje mają wpływ na przebieg obliczeń tylko wówczas, gdy włączona jest opcja Partie transportowe z ograniczeniami, w przeciwnym przypadku (zaznaczona opcja Partie transportowe bez ograniczeń) dziedzinę wyznaczanych partii transportowych stanowi przedział od 1 do maksymalnej ładowności danego pojazdu.

34 170 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry Znaczenie opcji zamieszczonych w ramce Ustalanie wartości jest analogiczne jak w sekcjach opisanych powyżej. W dolnej części formularza Zaawansowane parametry przeszukiwania umieszczone są przyciski Anuluj, Zapisz, Zamknij, przeznaczone odpowiednio do anulowania wprowadzonych zmian, zapisania dokonanych zmian i zamknięcia formularza. Przycisk Ustawienia domyślne wczytuje ustawienia domyślne dla przedstawionych parametrów Przykład wykorzystania Praktyczne ujęcie rozważanego problemu przedstawia poniższy przykład. Dana jest sieć dystrybucji odpadów, w której skład wchodzą następujące, geograficznie rozmieszczone, lokalizacje: 26 przedsiębiorstw produkcyjnych (P 1,, P 24 ) oraz 16 zakładów utylizacji (Z 1,, Z 16 ) odpadów. W sieci wytwarzany i utylizowany jest jeden rodzaj odpadu O. Każde z przedsiębiorstw posiada magazyn, oczekujących na transport, odpadów. Pojemności tych magazynów są znane i wynoszą dla P 1, P 4, P 7, P 10, P 13, P 16, P 19, P 22 5 umownych jednostek pojemności (ujp), dla P 2, P 5, P 8, P 11, P 14, P 17, P 20, P 23 4 ujp i 8 ujp dla pozostałych. Każdy z zakładów posiada magazyn przywiezionych i oczekujących na rozpoczęcie procesu utylizacji odpadów. Pojemności tych magazynów równe i wynoszą 8 ujp. Znane są wydajności poszczególnych przedsiębiorstw, a tym samym wielkości partii odpadów, wpływających do magazynów przedsiębiorstw w kolejnych jednostkach czasu (Tablica 1). Wielkości partii odpadów wyrażono w ujp, czas wyrażono w ujc. Tablica 1. Ilości produkowanych odpadów w przedsiębiorstwach Czas Przedsiębiorstwo P Znane są wydajności poszczególnych zakładów utylizacji, a tym samym wielkości partii odpadów, pobieranych z magazynów do procesu utylizacji w kolejnych jednostkach czasu (Tablica 2). Wielkości partii odpadów wyrażono w ujp, czas wyrażono w ujc. Tablica 2. Ilości utylizowanych odpadów w zakładach Czas Zakład Z

35 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 171 Dana jest infrastruktura transportowa, przeznaczona do obsługi powyższej sieci dystrybucji, na którą składa się zbiór tras transportowych o znanym czasie przejazdu, łączących ze sobą poszczególne lokalizacje sieci oraz zbiór pojazdów transportowych, przystosowanych do transportu przepływających w sieci odpadów, o znanych dopuszczalnych ładownościach. W rozważanym przypadku zbiór tras transportowych jest następującej postaci: D = {D 1 = (P 1, Z 3, 2), D 2 = (Z 3, P 1, 2), D 3 = (Z 3, P 2, 2), D 4 = (P 3, Z 3, 2), D 5 = (Z 4, P 2, 2), D 6 = (P 2, Z 4, 2), D 7 = (Z 4, P 3, 2), D 8 = (Z 4, P 9, 1), D 9 = (Z 1, P 9, 2), D 10 = (Z 1, P 4, 2), D 11 = (P 4, Z 1, 2), D 12 = (P 9, Z 5, 2), D 13 = (Z 5, P 4, 2), D 14 = (P 4, Z 2, 3), D 15 = (Z 5, P 5, 2), D 16 = (P 5, Z 5, 2), D 17 = (P 10, Z 5, 1), D 18 = (Z 2, P 6, 2), D 19 = (P 7, Z 2, 2), D 20 = (P 8, P 1, 3), D 21 = (Z 6, P 8, 2), D 22 = (Z 7, P 10, 2), D 23 = (P 10, Z 7, 2), D 24 = (Z 7, P 14, 2), D 25 = (Z 2, P 11, 2), D 26 = (P 11, Z 2, 2), D 27 = (Z 8, P 6, 2), D 28 = (P 6, Z 8, 2), D 29 = (Z 8, P 7, 2), D 30 = (P 8, P 16, 4), D 31 = (P 15, P 8, 3), D 32 = (P 8, Z 10, 2), D 33 = (Z 6, P 12, 2), D 34 = (P 12, Z 6, 2), D 35 = (Z 7, P 12, 1), D 36 = (P 13, Z 7, 2), D 37 = (P 11, P 14, 1), D 38 = (P 15, P 16, 3), D 39 = (Z 13, P 15, 2), D 40 = (P 15, Z 14, 2), D 41 = (Z 10, P 12, 2), D 42 = (Z 11, P 13, 2), D 43 = (Z 11, P 14, 2), D 44 = (P 14, Z 11, 2), D 45 = (P 14, P 17, 1), D 46 = (P 17, Z 9, 2), D 47 = (Z 9, P 17, 2), D 48 = (Z 9, P 18, 2), D 49 = (P 19, Z 9, 2), D 50 = (P 16, Z 10, 2), D 51 = (Z 10, P 16, 2), D 52 = (Z 10, Z 16, 4), D 53 = (P 20, Z 11, 1), D 54 = (Z 12, P 20, 2), D 55 = (P 20, Z 12, 2), D 56 = (Z 12, P 21, 2), D 57 = (P 22, Z 13, 2), D 58 = (Z 13, P 22, 2), D 59 = (Z 14, P 22, 2), D 60 = (P 23, Z 14, 2), D 61 = (Z 14, P 23, 2), D 62 = (Z 16, P 20, 2), D 63 = (P 21, Z 16, 2), D 64 = (Z 16, P 24, 2), D 65 = (P 24, Z 16, 2), D 66 = (Z 15, P 18, 2), D 67 = (P 18, Z 15, 2), D 68 = (Z 15, P 19, 2), D 69 = (Z 15, P 21, 3)}. Zbiór pojazdów transportowych tworzą samochody S o tej samej dopuszczalnej ładowności wynoszącej 5 ujp. Schemat rozważanej sieci i infrastruktury transportowej zamieszczono na rysunku 3. W rozważanym przypadku przyjęto następujące warunki początkowe: horyzont czasu: H = 15 ujc; lokalizacje początkowe pojazdów odpowiednio: {Z 5, Z 4, Z 1, Z 3, Z 3, Z 2, Z 10, Z 5, Z 14, Z 8, Z 2, Z 11, Z 7, Z 7, Z 9, Z 10, Z 6, Z 9, Z 15, Z 13, Z 12, Z 16, Z 16, Z 14 }; obciążenie początkowe magazynów przedsiębiorstw: mps 2 = mps 4 = mps 6 = mps 4 = mps 14 = mps 16 = mps 18 = mps 20 = mps 22 = 3, pozostałych przedsiębiorstw 4;

36 172 Krzysztof Bzdyra, Mariusz Mądry obciążenie początkowe magazynów zakładów jest jednakowe i wynosi mzs = 8. P 1 P 2 P 3 D 1 D 2 D 3 D 4 D 5 D 6 D 7 D 9 Z 1 D 10 D 11 P 4 D 13 D 15 D 14 Z 2 D 18 D 19 D 20 Z 3 Z 4 D 8 D 12 D 21 D 22 Z 5 D 16 D 17 P 5 P 6 P 7 P 8 Z 6 P 9 D 23 P 10 D 25 D 26 D 27 D 28 D 29 Z 7 D 30 D 31 D 32 D 33 D 34 D 35 D 36 D 24 D 37 P 11 Z 8 P 16 P 12 P 13 P 15 Z 10 D 38 D 39 D 40 D 41 D 42 D 43 D 50 D 51 D 52 D 53 Z 11 D 44 Z 12 P 14 Z 9 D 45 D 46 D 48 D 49 D 47 P 17 P 18 P 19 Z 13 Z 14 D 54 D 55 D 56 P 20 P 21 D 66 D 67 D 69 Z 15 D 68 D 57 D 58 D 59 D 60 D 61 D 62 D 63 D 64 P 22 P 23 Z 16 D 65 P 24 Legenda P j - j-te przedsiębiorstwo produkcyjne Z i - i-ty zakład utylizacji D k - k-ta trasa transportowa Rys. 37. Schemat infrastruktury transportowej przykładowej sieci dystrybucji Dla sformułowanego powyżej zadania uzyskano wyniki zilustrowane diagramami Gantta przedstawionymi na rysunku 38.

37 SWZT (System Weryfikacji Zleceń Transportowych) 173 Rys. 38. Wyniki uzyskane w programie SWZT Przedstawione wyniki przedstawiają harmonogram pracy środków transportu, jak również zmiany stanów magazynowych Ćwiczenia Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia należy zapoznać się z opisem programu SWZT. Pomocna może się również okazać znajomość podstaw programowania w logice ograniczeń. Należy zapoznać się z zasadą obsługiwania menu, funkcjami poszczególnych przycisków wykorzystywanych w programie, strukturą programu oraz sposobami wprowadzania danych i ich modyfikacji. Wprowadzić dane dotyczące topografii tras, po których przemieszczają się ciężarówki, oraz pojemności ciężarówek. Zdefiniować moce przerobowe zakładów utylizacji oraz wydajność przedsiębiorstw produkcyjnych. Dla tak zdefiniowanego systemu przeprowadzić weryfikację możliwości realizacji obsługi transportowej. Przeprowadzić szereg eksperymentów, w których zmieniana będzie strategia podstawiania zmiennych decyzyjnych dotyczących partii transportowych, wyboru tras itp. Przeanalizować wyniki i sformułować wnioski.

Planowanie przepływu w sieciach dystrybucji odpadów poprodukcyjnych przy zastosowaniu metod programowania w logice ograniczeń

Planowanie przepływu w sieciach dystrybucji odpadów poprodukcyjnych przy zastosowaniu metod programowania w logice ograniczeń Zbigniew Banaszak 1, Marian Kopczewski 2, Stefan Kowalski 3, Mariusz Mądry 4 Planowanie przepływu w sieciach dystrybucji odpadów poprodukcyjnych przy zastosowaniu metod programowania w logice ograniczeń

Bardziej szczegółowo

WinSkład / WinUcz 15.00

WinSkład / WinUcz 15.00 WinSkład 15.00 / WinUcz 15.00 Instrukcja obsługi interfejsu użytkownika Spis treści: 1. Filtrowanie danych... 2 1.1. Nowy filtr Wg okresu - ograniczenie liczby danych... 3 1.2. Konfiguracja filtrów...

Bardziej szczegółowo

Instrukcja użytkownika

Instrukcja użytkownika SoftwareStudio Studio 60-349 Poznań, ul. Ostroroga 5 Tel. 061 66 90 641 061 66 90 642 061 66 90 643 061 66 90 644 fax 061 86 71 151 mail: poznan@softwarestudio.com.pl Herkules WMS.net Instrukcja użytkownika

Bardziej szczegółowo

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Strumieniowanie Excel

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Strumieniowanie Excel etrader Pekao Podręcznik użytkownika Strumieniowanie Excel Spis treści 1. Opis okna... 3 2. Otwieranie okna... 3 3. Zawartość okna... 4 3.1. Definiowanie listy instrumentów... 4 3.2. Modyfikacja lub usunięcie

Bardziej szczegółowo

5.4. Tworzymy formularze

5.4. Tworzymy formularze 5.4. Tworzymy formularze Zastosowanie formularzy Formularz to obiekt bazy danych, który daje możliwość tworzenia i modyfikacji danych w tabeli lub kwerendzie. Jego wielką zaletą jest umiejętność zautomatyzowania

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO ETRADER ROZDZIAŁ XII. ALERTY SPIS TREŚCI

PRZEWODNIK PO ETRADER ROZDZIAŁ XII. ALERTY SPIS TREŚCI PRZEWODNIK PO ETRADER ROZDZIAŁ XII. ALERTY SPIS TREŚCI 1. OPIS OKNA 3 2. OTWIERANIE OKNA 3 3. ZAWARTOŚĆ OKNA 4 3.1. WIDOK AKTYWNE ALERTY 4 3.2. WIDOK HISTORIA NOWO WYGENEROWANYCH ALERTÓW 4 3.3. DEFINIOWANIE

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM Z INŻYNIERII ZARZĄDZANIA- MRP II

LABORATORIUM Z INŻYNIERII ZARZĄDZANIA- MRP II LABORATORIUM Z INŻYNIERII ZARZĄDZANIA- MRP II Ćwiczenie 4 Temat: Wprowadzanie struktury produkcyjnej i marszrut technologicznych. Opracowali: Sitek Paweł Jarosław Wikarek Kielce 2004 Wydziały produkcyjne

Bardziej szczegółowo

System Informatyczny CELAB. Terminy, alarmy

System Informatyczny CELAB. Terminy, alarmy Instrukcja obsługi programu 2.18. Terminy, alarmy Architektura inter/intranetowa Aktualizowano w dniu: 2007-09-25 System Informatyczny CELAB Terminy, alarmy Spis treści 1. Terminy, alarmy...2 1.1. Termin

Bardziej szczegółowo

Kolumna Zeszyt Komórka Wiersz Tabela arkusza Zakładki arkuszy

Kolumna Zeszyt Komórka Wiersz Tabela arkusza Zakładki arkuszy 1 Podstawowym przeznaczeniem arkusza kalkulacyjnego jest najczęściej opracowanie danych liczbowych i prezentowanie ich formie graficznej. Ale formuła arkusza kalkulacyjnego jest na tyle elastyczna, że

Bardziej szczegółowo

Obszar Logistyka/Zamówienia Publiczne

Obszar Logistyka/Zamówienia Publiczne Obszar Logistyka/Zamówienia Publiczne Plany Zamówień Publicznych EG_LOG Plany Zamówień Publicznych Instrukcja Użytkownika. Instrukcja użytkownika 2 Spis treści SPIS TREŚCI... 3 NAWIGACJA PO SYSTEMIE...

Bardziej szczegółowo

WPROWADZANIE ZLECEŃ POPRZEZ STRONĘ WWW.KACZMARSKI.PL INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA

WPROWADZANIE ZLECEŃ POPRZEZ STRONĘ WWW.KACZMARSKI.PL INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA WPROWADZANIE ZLECEŃ POPRZEZ STRONĘ WWW.KACZMARSKI.PL INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA WSTĘP... 2 1 UWARUNKOWANIA TECHNICZNE... 2 2 UWARUNKOWANIA FORMALNE... 2 3 LOGOWANIE DO SERWISU... 2 4 WIDOK STRONY GŁÓWNEJ...

Bardziej szczegółowo

1. Opis okna podstawowego programu TPrezenter.

1. Opis okna podstawowego programu TPrezenter. OPIS PROGRAMU TPREZENTER. Program TPrezenter przeznaczony jest do pełnej graficznej prezentacji danych bieżących lub archiwalnych dla systemów serii AL154. Umożliwia wygodną i dokładną analizę na monitorze

Bardziej szczegółowo

Oficyna Wydawnicza UNIMEX ebook z zabezpieczeniami DRM

Oficyna Wydawnicza UNIMEX ebook z zabezpieczeniami DRM Oficyna Wydawnicza UNIMEX ebook z zabezpieczeniami DRM Opis użytkowy aplikacji ebookreader Przegląd interfejsu użytkownika a. Okno książki. Wyświetla treść książki podzieloną na strony. Po prawej stronie

Bardziej szczegółowo

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1 Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania Informatyka Arkusz kalkulacyjny 2010 dla WINDOWS cz. 1 Slajd 1 Slajd 2 Ogólne informacje Arkusz kalkulacyjny podstawowe narzędzie pracy menadżera Arkusz kalkulacyjny

Bardziej szczegółowo

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania KOMPUTEROWE SYSTEMY STEROWANIA (KSS)

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania KOMPUTEROWE SYSTEMY STEROWANIA (KSS) Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania KOMPUTEROWE SYSTEMY STEROWANIA (KSS) Temat: Platforma Systemowa Wonderware cz. 2 przemysłowa baza danych,

Bardziej szczegółowo

Obszar Księga Główna. Harmonogramy księgowań. Instrukcja użytkownika

Obszar Księga Główna. Harmonogramy księgowań. Instrukcja użytkownika Obszar Księga Główna Harmonogramy księgowań Instrukcja użytkownika Spis treści SPIS TREŚCI... 2 NAWIGACJA PO SYSTEMIE... 3 1. Podstawowa nawigacja po systemie... 3 OPERACJE... 6 2. Harmonogramy Księgowań...

Bardziej szczegółowo

1. SFC W PAKIECIE ISAGRAF 2. EDYCJA PROGRAMU W JĘZYKU SFC. ISaGRAF WERSJE 3.4 LUB 3.5 1

1. SFC W PAKIECIE ISAGRAF 2. EDYCJA PROGRAMU W JĘZYKU SFC. ISaGRAF WERSJE 3.4 LUB 3.5 1 ISaGRAF WERSJE 3.4 LUB 3.5 1 1. SFC W PAKIECIE ISAGRAF 1.1. Kroki W pakiecie ISaGRAF użytkownik nie ma możliwości definiowania własnych nazw dla kroków. Z każdym krokiem jest związany tzw. numer odniesienia

Bardziej szczegółowo

UMOWY INSTRUKCJA STANOWISKOWA

UMOWY INSTRUKCJA STANOWISKOWA UMOWY INSTRUKCJA STANOWISKOWA Klawisze skrótów: F7 wywołanie zapytania (% - zastępuje wiele znaków _ - zastępuje jeden znak F8 wyszukanie według podanych kryteriów (system rozróżnia małe i wielkie litery)

Bardziej szczegółowo

5. Bazy danych Base Okno bazy danych

5. Bazy danych Base Okno bazy danych 5. Bazy danych Base 5.1. Okno bazy danych Podobnie jak inne aplikacje środowiska OpenOffice, program do tworzenia baz danych uruchamia się po wybraniu polecenia Start/Programy/OpenOffice.org 2.4/OpenOffice.org

Bardziej szczegółowo

Program V-SIM tworzenie plików video z przebiegu symulacji

Program V-SIM tworzenie plików video z przebiegu symulacji Program V-SIM tworzenie plików video z przebiegu symulacji 1. Wprowadzenie Coraz częściej zdarza się, że zleceniodawca opinii prosi o dołączenie do opracowania pliku/ów Video z zarejestrowanym przebiegiem

Bardziej szczegółowo

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1 Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1 Slajd 1 Excel Slajd 2 Ogólne informacje Arkusz kalkulacyjny podstawowe narzędzie pracy menadżera Arkusz

Bardziej szczegółowo

ZAGADNIENIE TRANSPORTOWE

ZAGADNIENIE TRANSPORTOWE ZAGADNIENIE TRANSPORTOWE ZT jest specyficznym problemem z zakresu zastosowań programowania liniowego. ZT wykorzystuje się najczęściej do: optymalnego planowania transportu towarów, przy minimalizacji kosztów,

Bardziej szczegółowo

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Portfel inwestycyjny

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Portfel inwestycyjny etrader Pekao Podręcznik użytkownika Portfel inwestycyjny Spis treści 1. Okno Portfel... 3 1.1. Poziomy pasek zarządzania... 3 1.1.1. Lista rachunków... 4 1.1.2. Filtry... 4 1.1.3. Lista walut... 4 1.2.

Bardziej szczegółowo

WinUcz procedura uprzedniego wywozu

WinUcz procedura uprzedniego wywozu Spis treści: 1. Pliki oprogramowania... 2 2. Uruchomienie programu... 2 2.1. Utworzenie nowej bazy danych... 2 2.2. Podłączenie bazy SAD oraz bazy faktur... 3 3. Przygotowanie pozwoleń... 5 4. Przygotowanie

Bardziej szczegółowo

Ulotka. Zmiany w wersji 2015.5.1. Comarch ERP e-pracownik 1 Zmiany w wersji 2015.5.1

Ulotka. Zmiany w wersji 2015.5.1. Comarch ERP e-pracownik 1 Zmiany w wersji 2015.5.1 Ulotka Zmiany w wersji 2015.5.1 Comarch ERP e-pracownik 1 Zmiany w wersji 2015.5.1 Spis treści 1 INSTALACJA SYSTEMU... 3 1.1 WSPÓŁPRACA Z PRZEGLĄDARKAMI... 3 1.2 WSPÓŁPRACA Z URZĄDZENIAMI MOBILNYMI...

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA. SIMPLE.HCM Proces obsługi Kartoteki Pracownika, Kartoteki Przełożonego oraz Raportów kadrowo-płacowych

INSTRUKCJA. SIMPLE.HCM Proces obsługi Kartoteki Pracownika, Kartoteki Przełożonego oraz Raportów kadrowo-płacowych INSTRUKCJA SIMPLE.HCM Proces obsługi Kartoteki Pracownika, Kartoteki Przełożonego oraz Raportów kadrowo-płacowych SPIS TREŚCI 1. KARTOTEKA PRACOWNIKA... 2 2. KARTOTEKA PRZEŁOŻONEGO... 3 3. LISTA RAPORTÓW

Bardziej szczegółowo

dokumentacja Edytor Bazy Zmiennych Edytor Bazy Zmiennych Podręcznik użytkownika

dokumentacja Edytor Bazy Zmiennych Edytor Bazy Zmiennych Podręcznik użytkownika asix 4 Edytor Bazy Zmiennych Podręcznik użytkownika asix 4 dokumentacja Edytor Bazy Zmiennych ASKOM i asix to zastrzeżone znaki firmy ASKOM Sp. z o. o., Gliwice. Inne występujące w tekście znaki firmowe

Bardziej szczegółowo

ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA TREŚCIĄ

ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA TREŚCIĄ ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA TREŚCIĄ INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA DLA REDAKTORÓW Modułu ANKIETY v 3.0 WWW.CONCEPTINTERMEDIA.PL 1 1. WPROWADZENIE Rys. 1 Widok modułu ankiet od strony Internauty (pytanie) Rys.

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja użytkownika systemu

Dokumentacja użytkownika systemu WARMIŃSKI BANK SPÓŁDZIELCZY Dokumentacja użytkownika systemu Miniaplikacja Doładowania Data aktualizacji dokumentu: 2018-10-23 1 Spis treści Rozdział 1. Wprowadzenie... 3 Rozdział 2. Widżet Doładowania...

Bardziej szczegółowo

ERGODESIGN - Podręcznik użytkownika. Wersja 1.0 Warszawa 2010

ERGODESIGN - Podręcznik użytkownika. Wersja 1.0 Warszawa 2010 ERGODESIGN - Podręcznik użytkownika Wersja 1.0 Warszawa 2010 Spis treści Wstęp...3 Organizacja menu nawigacja...3 Górne menu nawigacyjne...3 Lewe menu robocze...4 Przestrzeń robocza...5 Stopka...5 Obsługa

Bardziej szczegółowo

Instrukcja użytkownika ARSoft-WZ3

Instrukcja użytkownika ARSoft-WZ3 02-699 Warszawa, ul. Kłobucka 8 pawilon 119 tel. 0-22 853-48-56, 853-49-30, 607-98-95 fax 0-22 607-99-50 email: info@apar.pl www.apar.pl Instrukcja użytkownika ARSoft-WZ3 wersja 1.5 1. Opis Aplikacja ARSOFT-WZ3

Bardziej szczegółowo

Instrukcja redaktora strony

Instrukcja redaktora strony Warszawa 14.02.2011 Instrukcja redaktora strony http://przedszkole198.edu.pl wersja: 1.1 1. Zasady ogólne 1.1. Elementy formularza do wprowadzania treści Wyróżniamy następujące elementy do wprowadzania

Bardziej szczegółowo

Ogranicz listę klasyfikacji budżetowych do powiązanych z danym kontem księgowym

Ogranicz listę klasyfikacji budżetowych do powiązanych z danym kontem księgowym Zależności i kontrola danych budżetowych w systemie Sz@rk FK 1. Wstęp Począwszy od wersji Sz@rk FK 2011 (11.03.30) wprowadzono do programu finansowoksięgowego nowe możliwości dotyczące kontrolowania poprawności

Bardziej szczegółowo

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Monitor transakcji

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Monitor transakcji etrader Pekao Podręcznik użytkownika Monitor transakcji Spis treści 1. Opis okna... 3 2. Otwieranie okna... 3 3. Zawartość okna... 3 3.1 Poziomy pasek do zarządzania zawartością okna... 4 3.1.1. Lista

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO ETRADER PEKAO ROZDZIAŁ X. MONITOR TRANSAKCJI SPIS TREŚCI

PRZEWODNIK PO ETRADER PEKAO ROZDZIAŁ X. MONITOR TRANSAKCJI SPIS TREŚCI PRZEWODNIK PO ETRADER PEKAO ROZDZIAŁ X. MONITOR TRANSAKCJI SPIS TREŚCI 1. OPIS OKNA 3 2. OTWIERANIE OKNA 3 3. ZAWARTOŚĆ OKNA 3 3.1. POZIOMY PASEK DO ZARZĄDZANIA ZAWARTOŚCIĄ OKNA 4 3.1.1. LISTA DO ZMIANY

Bardziej szczegółowo

Rozdział II. Praca z systemem operacyjnym

Rozdział II. Praca z systemem operacyjnym Rozdział II Praca z systemem operacyjnym 55 Rozdział III - System operacyjny i jego hierarchia 2.2. System operacyjny i jego życie Jak już wiesz, wyróżniamy wiele odmian systemów operacyjnych, które różnią

Bardziej szczegółowo

7 Magazyn [ Magazyn ] 39. 7. Magazyn

7 Magazyn [ Magazyn ] 39. 7. Magazyn 7 Magazyn [ Magazyn ] 39 7. Magazyn Po stworzeniu i ustaleniu wszystkich parametrów towarów, należy wprowadzić je do bazy magazynu. Możemy to zrobić, korzystając z modułu Magazyn, który odpowiedzialny

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET RZESZOWSKI KATEDRA INFORMATYKI

UNIWERSYTET RZESZOWSKI KATEDRA INFORMATYKI UNIWERSYTET RZESZOWSKI KATEDRA INFORMATYKI LABORATORIUM TECHNOLOGIA SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH W BIOTECHNOLOGII Aplikacja bazodanowa: Cz. II Rzeszów, 2010 Strona 1 z 11 APLIKACJA BAZODANOWA MICROSOFT ACCESS

Bardziej szczegółowo

MS Excel 2007 Kurs zaawansowany Obsługa baz danych. prowadzi: Dr inż. Tomasz Bartuś. Kraków: 2008 04 25

MS Excel 2007 Kurs zaawansowany Obsługa baz danych. prowadzi: Dr inż. Tomasz Bartuś. Kraków: 2008 04 25 MS Excel 2007 Kurs zaawansowany Obsługa baz danych prowadzi: Dr inż. Tomasz Bartuś Kraków: 2008 04 25 Bazy danych Microsoft Excel 2007 udostępnia szereg funkcji i mechanizmów obsługi baz danych (zwanych

Bardziej szczegółowo

IFS Applications 2003 - Instrukcja II Magazyny, pozycje magazynowe i struktury produktowe

IFS Applications 2003 - Instrukcja II Magazyny, pozycje magazynowe i struktury produktowe IFS Applications 2003 - Instrukcja II Magazyny, pozycje magazynowe i struktury produktowe NALEŻY URUCHOMIĆ PROGRAM IFS APPLICATIONS 2003 DYSTRYBUCJA WYDZIAŁY I MAGAZYNY 29. GRUPY LOKALIZACJI Magazyn Lokalizacje

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA SZKOLENIOWA ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ AX 2009 SZKOLENIE PODSTAWOWE

INSTRUKCJA SZKOLENIOWA ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ AX 2009 SZKOLENIE PODSTAWOWE INSTRUKCJA SZKOLENIOWA ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ AX 2009 SZKOLENIE PODSTAWOWE 2 Spis treści 1. Tworzenie szablonu pozycji magazynowej... 3 2. Definiowanie pozycji magazynowych z szablonu... 4 3. Modyfikacja

Bardziej szczegółowo

System Wsparcia Organizacji Zakupów w GRUPIE TAURON - Podręcznik Oferenta

System Wsparcia Organizacji Zakupów w GRUPIE TAURON - Podręcznik Oferenta System Wsparcia Organizacji Zakupów w GRUPIE TAURON - Podręcznik Oferenta (c) 2012 Otwarty Rynek Elektroniczny S.A. 1 TAURON Polska Energia SA Marketplanet 1. Spis treści 1. SPIS TREŚCI... 2 2. WSTĘP...

Bardziej szczegółowo

Instrukcja użytkownika systemu medycznego

Instrukcja użytkownika systemu medycznego Instrukcja użytkownika systemu medycznego ewidencja obserwacji pielęgniarskich (PI) v.2015.07.001 22-07-2015 SPIS TREŚCI: 1. Logowanie do systemu... 3 2. Zmiana hasła... 4 3. Pacjenci - wyszukiwanie zaawansowane...

Bardziej szczegółowo

Środki Trwałe v.2.2. Producent: GRAF Serwis Roman Sznajder 43-450 Ustroń ul. Złocieni 4/1 tel. 32 4449333, 609 09 99 55 e-mail: graf-serwis@wp.

Środki Trwałe v.2.2. Producent: GRAF Serwis Roman Sznajder 43-450 Ustroń ul. Złocieni 4/1 tel. 32 4449333, 609 09 99 55 e-mail: graf-serwis@wp. Środki Trwałe v.2.2 Producent: GRAF Serwis Roman Sznajder 43-450 Ustroń ul. Złocieni 4/1 tel. 32 4449333, 609 09 99 55 e-mail: graf-serwis@wp.pl Spis treści 2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp 1.1. Nawigacja w programie

Bardziej szczegółowo

Instrukcja wprowadzania graficznych harmonogramów pracy w SZOI Wg stanu na 21.06.2010 r.

Instrukcja wprowadzania graficznych harmonogramów pracy w SZOI Wg stanu na 21.06.2010 r. Instrukcja wprowadzania graficznych harmonogramów pracy w SZOI Wg stanu na 21.06.2010 r. W systemie SZOI została wprowadzona nowa funkcjonalność umożliwiająca tworzenie graficznych harmonogramów pracy.

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja programu. Zoz. Uzupełnianie kodów terytorialnych w danych osobowych związanych z deklaracjami POZ. Wersja

Dokumentacja programu. Zoz. Uzupełnianie kodów terytorialnych w danych osobowych związanych z deklaracjami POZ. Wersja Dokumentacja programu Zoz Uzupełnianie kodów terytorialnych w danych osobowych związanych z deklaracjami POZ Wersja 1.40.0.0 Zielona Góra 2012-02-29 Wstęp Nowelizacja Rozporządzenia Ministra Zdrowia z

Bardziej szczegółowo

PROGRAM RETROKONWERSJI ZDALNEJ

PROGRAM RETROKONWERSJI ZDALNEJ ul. Mołdawska 18, 61-614 Poznań tel. / fax. (-61) 656-44-10 adres do korespondencji: os. Stefana Batorego 13/27 60-969 POZNAÑ 60, skr. 40 PROGRAM RETROKONWERSJI ZDALNEJ dla systemów SOWA opracował zespół

Bardziej szczegółowo

CuBe EMAT Ewidencja Materiałowa Wersja

CuBe EMAT Ewidencja Materiałowa Wersja Program Ewidencji Materiałowej Uniwersalny program do prowadzenia ewidencji magazynowej, który dzięki prostej obsłudze może być szybko wdrożony dla różnych zastosowań. Charakterystyka programu Program

Bardziej szczegółowo

e-podręcznik dla seniora... i nie tylko.

e-podręcznik dla seniora... i nie tylko. Pliki i foldery Czym są pliki? Plik to w komputerowej terminologii pewien zbiór danych. W zależności od TYPU pliku może to być: obraz (np. zdjęcie z imienin, rysunek) tekst (np. opowiadanie) dźwięk (np.

Bardziej szczegółowo

Serwis jest dostępny w internecie pod adresem www.solidnyserwis.pl. Rysunek 1: Strona startowa solidnego serwisu

Serwis jest dostępny w internecie pod adresem www.solidnyserwis.pl. Rysunek 1: Strona startowa solidnego serwisu Spis treści 1. Zgłoszenia serwisowe wstęp... 2 2. Obsługa konta w solidnym serwisie... 2 Rejestracja w serwisie...3 Logowanie się do serwisu...4 Zmiana danych...5 3. Zakładanie i podgląd zgłoszenia...

Bardziej szczegółowo

Rozdział 5. Administracja kontami użytkowników

Rozdział 5. Administracja kontami użytkowników Rozdział 5. Administracja kontami użytkowników Ćwiczenia zawarte w tym rozdziale pozwolą przygotować oddzielne środowisko pracy dla każdego użytkownika komputera. Windows XP, w porównaniu do systemów Windows

Bardziej szczegółowo

Wnioski i dyspozycje elektroniczne. Instrukcja użytkownika systemu bankowości internetowej dla firm. BOŚBank24 iboss

Wnioski i dyspozycje elektroniczne. Instrukcja użytkownika systemu bankowości internetowej dla firm. BOŚBank24 iboss BANK OCHRONY ŚRODOWISKA S.A. ul. Żelazna 32 / 00-832 Warszawa tel.: (+48 22) 850 87 35 faks: (+48 22) 850 88 91 e-mail: bos@bosbank.pl Instrukcja użytkownika systemu bankowości internetowej dla firm Wnioski

Bardziej szczegółowo

PekaoBIZNES 24 Szybki START. Przewodnik dla Użytkowników z dostępem podstawowym

PekaoBIZNES 24 Szybki START. Przewodnik dla Użytkowników z dostępem podstawowym PekaoBIZNES 24 Szybki START Przewodnik dla Użytkowników z dostępem podstawowym Podręcznik przygotowany na potrzeby wdrożenia systemu w zborach i obwodach Świadków Jehowy ZAWARTOŚĆ PRZEWODNIKA Niniejszy

Bardziej szczegółowo

Podręcznik użytkownika programu. Ceremonia 3.1

Podręcznik użytkownika programu. Ceremonia 3.1 Podręcznik użytkownika programu Ceremonia 3.1 1 Spis treści O programie...3 Główne okno programu...4 Edytor pieśni...7 Okno ustawień programu...8 Edycja kategorii pieśni...9 Edytor schematów slajdów...10

Bardziej szczegółowo

OBIEKTY TECHNICZNE OBIEKTY TECHNICZNE

OBIEKTY TECHNICZNE OBIEKTY TECHNICZNE OBIEKTY TECHNICZNE Klawisze skrótów: F7 wywołanie zapytania (% - zastępuje wiele znaków _ - zastępuje jeden znak F8 wyszukanie według podanych kryteriów (system rozróżnia małe i wielkie litery) F9 wywołanie

Bardziej szczegółowo

Klawisze szybkiego wyboru układu drabinkowego

Klawisze szybkiego wyboru układu drabinkowego Klawisze szybkiego wyboru układu drabinkowego lub Styk normalnie otwarty ( lub [ Cewka \ lub / Styk normalnie zamknięty = Połączenie poziome (Shift + \) Alt N Alt P Alt F (plus nazwa) Ctrl PgUp Ctrl PgDn

Bardziej szczegółowo

Spis treści 1. Wstęp Logowanie Główny interfejs aplikacji Ogólny opis interfejsu Poruszanie się po mapie...

Spis treści 1. Wstęp Logowanie Główny interfejs aplikacji Ogólny opis interfejsu Poruszanie się po mapie... Spis treści 1. Wstęp... 2 2. Logowanie... 2 3. Główny interfejs aplikacji... 2 3.1. Ogólny opis interfejsu... 2 3.2. Poruszanie się po mapie... 3 3.3. Przełączanie widocznych warstw... 3 4. Urządzenia...

Bardziej szczegółowo

1. INFORMACJE O DOKUMENCIE 2. WPROWADZENIE

1. INFORMACJE O DOKUMENCIE 2. WPROWADZENIE 1. INFORMACJE O DOKUMENCIE Niniejszy dokument jest dokumentacją użytkownika systemu bankowości elektronicznej CBP - ebank.bsszczytno.pl. 2. WPROWADZENIE zapewnia użytkownikowi możliwość wyświetlenia historii

Bardziej szczegółowo

UONET+ moduł Dziennik

UONET+ moduł Dziennik UONET+ moduł Dziennik Dokumentowanie lekcji w systemie UONET+ W systemie UONET+ bieżące lekcje rejestruje się i dokumentuje w module Dziennik w widoku Dziennik/ Lekcja. Dokumentowanie lekcji w tym widoku,

Bardziej szczegółowo

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Zlecenia bieżące

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Zlecenia bieżące etrader Pekao Podręcznik użytkownika Zlecenia bieżące Spis treści 1. Zlecenia bieżące... 3 1.1. Zarządzenie zleceniami bieżącymi... 3 2. Składanie zleceń... 4 3. Szczegóły zleceń... 5 4. Modyfikacja zlecenia...

Bardziej szczegółowo

WASTE MANAGEMENT SYSTEM PODRĘCZNIK UŻYTKOWNIKA SERWISU WWW

WASTE MANAGEMENT SYSTEM PODRĘCZNIK UŻYTKOWNIKA SERWISU WWW WASTE MANAGEMENT SYSTEM PODRĘCZNIK UŻYTKOWNIKA SERWISU WWW grudzień 2009 Waste Management System Podręcznik użytkownika Serwisu WWW SPIS TREŚCI 1. URUCHOMIENIE SERWISU WWW WASTE MANAGEMENT SYSTEM... 4

Bardziej szczegółowo

Kolory elementów. Kolory elementów

Kolory elementów. Kolory elementów Wszystkie elementy na schematach i planach szaf są wyświetlane w kolorach. Kolory te są zawarte w samych elementach, ale w razie potrzeby można je zmienić za pomocą opcji opisanych poniżej, przy czym dotyczy

Bardziej szczegółowo

W prawym górnym rogu widoczna jest nazwa zalogowanego użytkownika.

W prawym górnym rogu widoczna jest nazwa zalogowanego użytkownika. 1 Wstęp ekantor jest aplikacją internetową służącą do przeprowadzania transakcji walutowych. Do prawidłowego działania potrzebna jest aktualna przeglądarka internetowa w najnowszej wersji. Minimalna rozdzielczość

Bardziej szczegółowo

7.9. Ochrona danych Ochrona i zabezpieczenie arkusza. Pole wyboru

7.9. Ochrona danych Ochrona i zabezpieczenie arkusza. Pole wyboru Pole wyboru Pole wyboru może zostać wykorzystane wtedy, gdy istnieją dwie alternatywne opcje. Umożliwia wybranie jednej z wzajemnie wykluczających się opcji przez zaznaczenie lub usunięcie zaznaczenia

Bardziej szczegółowo

Platforma e-learningowa

Platforma e-learningowa Dotyczy projektu nr WND-RPPD.04.01.00-20-002/11 pn. Wdrażanie elektronicznych usług dla ludności województwa podlaskiego część II, administracja samorządowa realizowanego w ramach Decyzji nr UDA- RPPD.04.01.00-20-002/11-00

Bardziej szczegółowo

GPS NAVIGATION SYSTEM QUICK START USER MANUAL

GPS NAVIGATION SYSTEM QUICK START USER MANUAL GPS NAVIGATION SYSTEM QUICK START USER MANUAL POLISH Rozpoczynanie pracy Gdy uruchamiasz program nawigacyjny po raz pierwszy, zostanie automatycznie uruchomiony początkowy proces konfiguracji. Wykonaj

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi aplikacji MobileRaks 1.0

Instrukcja obsługi aplikacji MobileRaks 1.0 Instrukcja obsługi aplikacji MobileRaks 1.0 str. 1 Pierwsze uruchomienie aplikacji. Podczas pierwszego uruchomienia aplikacji należy skonfigurować połączenie z serwerem synchronizacji. Należy podać numer

Bardziej szczegółowo

Tworzenie prezentacji w MS PowerPoint

Tworzenie prezentacji w MS PowerPoint Tworzenie prezentacji w MS PowerPoint Program PowerPoint dostarczany jest w pakiecie Office i daje nam możliwość stworzenia prezentacji oraz uatrakcyjnienia materiału, który chcemy przedstawić. Prezentacje

Bardziej szczegółowo

Rozdział 9 PROGRAMOWANIE DYNAMICZNE

Rozdział 9 PROGRAMOWANIE DYNAMICZNE Wprowadzenie do badań operacyjnych z komputerem Opisy programów, ćwiczenia komputerowe i zadania. T. Trzaskalik (red.) Rozdział 9 PROGRAMOWANIE DYNAMICZNE 9.2. Ćwiczenia komputerowe Ćwiczenie 9.1 Wykorzystując

Bardziej szczegółowo

1. INFORMACJE O DOKUMENCIE 2. WPROWADZENIE

1. INFORMACJE O DOKUMENCIE 2. WPROWADZENIE 1. INFORMACJE O DOKUMENCIE Niniejszy dokument jest dokumentacją użytkownika systemu bankowości elektronicznej CBP - ebank.bsszczytno.pl. 2. WPROWADZENIE Miniaplikacja Terminarz umożliwia przeglądanie terminarza

Bardziej szczegółowo

Miejski System Zarządzania - Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej Formy ochrony przyrody oraz gospodarka zielenią

Miejski System Zarządzania - Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej Formy ochrony przyrody oraz gospodarka zielenią Miejski System Zarządzania - Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej Formy ochrony przyrody oraz gospodarka zielenią Instrukcja użytkownika Historia zmian Wersja Data Kto Opis zmian 1.0 2014-10-19

Bardziej szczegółowo

Moduł rozliczeń w WinUcz (od wersji 18.40)

Moduł rozliczeń w WinUcz (od wersji 18.40) Moduł rozliczeń w WinUcz (od wersji 18.40) Spis treści: 1. Rozliczanie objęć procedurą status objęcia procedurą... 2 2. Uruchomienie i funkcjonalności modułu rozliczeń... 3 3. Opcje rozliczeń automatyczna

Bardziej szczegółowo

Microsoft Access zajęcia 3 4. Tworzenie i wykorzystanie kwerend, formularzy i raportów

Microsoft Access zajęcia 3 4. Tworzenie i wykorzystanie kwerend, formularzy i raportów Microsoft Access zajęcia 3 4 Tworzenie i wykorzystanie kwerend, formularzy i raportów Kwerendy służą do tworzenia unikalnych zestawów danych, niedostępnych bezpośrednio z tabel, dokonywania obliczeń zawartych

Bardziej szczegółowo

4.1 Użytkownicy [ Definicje ] 12. Po zakończonej pracy możemy wylogować użytkownika, korzystając z funkcji Wybór użytkownika

4.1 Użytkownicy [ Definicje ] 12. Po zakończonej pracy możemy wylogować użytkownika, korzystając z funkcji Wybór użytkownika 4.1 Użytkownicy [ Definicje ] 12 Po zakończonej pracy możemy wylogować użytkownika, korzystając z funkcji Wybór użytkownika dzięki czemu przeniesiemy się ponownie do okna logowania, bądź przycisku, który

Bardziej szczegółowo

Viatoll Calc v1.3. Viatoll Calc. Instrukcja użytkownika. Strona 1

Viatoll Calc v1.3. Viatoll Calc. Instrukcja użytkownika. Strona 1 Viatoll Calc Instrukcja użytkownika Strona 1 Spis treści 1 Wstęp...3 2 Opis panelu głównego...3 2.1 Menu aplikacji...4 2.2 Tabela z trasami...5 2.3 Strona kalkulatora viatoll...6 2.4 Pasek statusu...7

Bardziej szczegółowo

Access - Aplikacja. Tworzenie bazy danych w postaci aplikacji

Access - Aplikacja. Tworzenie bazy danych w postaci aplikacji Tworzenie bazy danych w postaci aplikacji Access - Aplikacja 1. Otwórz plik zawierający bazę danych Wypożyczalni kaset video o nazwie Wypożyczalnia.mdb. 2. Utworzy kwerendę, która wyświetli tytuły i opisy

Bardziej szczegółowo

NOL3. Zarządzanie zleceniami. 1. Transakcyjne funkcjonalności aplikacji NOL3. Biuro Maklerskie Zlecenia

NOL3. Zarządzanie zleceniami. 1. Transakcyjne funkcjonalności aplikacji NOL3. Biuro Maklerskie Zlecenia NOL3 Zarządzanie zleceniami Biuro Maklerskie 1. Transakcyjne funkcjonalności aplikacji NOL3 NOL3 umożliwia składanie zleceń bezpośrednio z aplikacji bez konieczności przechodzenia do bankowości internetowej.

Bardziej szczegółowo

Dane słowa oraz wyrażenia są tłumaczone przy pomocy polecenia Przetwarzanie > Tłumaczenie

Dane słowa oraz wyrażenia są tłumaczone przy pomocy polecenia Przetwarzanie > Tłumaczenie Słownik tłumaczeń Informacje ogólne Edytor słownika jest aplikacją MDI, umożliwiającą otwieranie różnych słowników, w celu zarzadzania nimi oraz zapisywania ich do poszczególnych plików. Słownik tłumaczeń

Bardziej szczegółowo

I Tworzenie prezentacji za pomocą szablonu w programie Power-Point. 1. Wybieramy z górnego menu polecenie Nowy a następnie Utwórz z szablonu

I Tworzenie prezentacji za pomocą szablonu w programie Power-Point. 1. Wybieramy z górnego menu polecenie Nowy a następnie Utwórz z szablonu I Tworzenie prezentacji za pomocą szablonu w programie Power-Point 1. Wybieramy z górnego menu polecenie Nowy a następnie Utwórz z szablonu 2. Po wybraniu szablonu ukaŝe się nam ekran jak poniŝej 3. Następnie

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi Zaplecza epk w zakresie zarządzania tłumaczeniami opisów procedur, publikacji oraz poradników przedsiębiorcy

Instrukcja obsługi Zaplecza epk w zakresie zarządzania tłumaczeniami opisów procedur, publikacji oraz poradników przedsiębiorcy Instrukcja obsługi Zaplecza epk w zakresie zarządzania tłumaczeniami opisów procedur, publikacji oraz poradników przedsiębiorcy Spis treści: 1 WSTĘP... 3 2 DOSTĘP DO SYSTEMU... 3 3 OPIS OGÓLNY SEKCJI TŁUMACZENIA...

Bardziej szczegółowo

VetLINK moduł MAPA Instrukcja obsługi

VetLINK moduł MAPA Instrukcja obsługi VetLINK moduł MAPA Instrukcja obsługi Spis treści Wstęp...1 Przeglądanie i filtrowanie danych...3 Dodawanie nowych obiektów...3 Dodawanie miejsca...3 Dodawanie ogniska...3 Dodawanie obszaru...4 Wstęp Moduł

Bardziej szczegółowo

Instrukcja szybkiej obsługi

Instrukcja szybkiej obsługi Instrukcja szybkiej obsługi Uwaga!!! Dla prawidłowego działania wymagany jest program Excel 2003 lub nowszy. Program należy ściągnąć ze strony internetowej i zapisać na dysku twardym. Wyjście z programu

Bardziej szczegółowo

Aplikacja Mobilna. Platformy B2B Kompanii Biurowej

Aplikacja Mobilna. Platformy B2B Kompanii Biurowej Aplikacja Mobilna Platformy B2B Kompanii Biurowej Zapraszamy Państwa do zapoznania się z wersją Platformy b2b dostosowaną do urządzeń mobilnych (smartfony, tablety). Aplikacja ta zostanie uruchomiona automatycznie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia nr 4. Arkusz kalkulacyjny i programy do obliczeń statystycznych

Ćwiczenia nr 4. Arkusz kalkulacyjny i programy do obliczeń statystycznych Ćwiczenia nr 4 Arkusz kalkulacyjny i programy do obliczeń statystycznych Arkusz kalkulacyjny składa się z komórek powstałych z przecięcia wierszy, oznaczających zwykle przypadki, z kolumnami, oznaczającymi

Bardziej szczegółowo

Miejski System Zarządzania - Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej Pozwolenia wodnoprawne i zgłoszenia przydomowych oczyszczalni ścieków

Miejski System Zarządzania - Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej Pozwolenia wodnoprawne i zgłoszenia przydomowych oczyszczalni ścieków Miejski System Zarządzania - Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej Pozwolenia wodnoprawne i zgłoszenia przydomowych oczyszczalni ścieków Instrukcja użytkownika Historia zmian Wersja Data Kto

Bardziej szczegółowo

Minimalna wspierana wersja systemu Android to 2.3.3 zalecana 4.0. Ta dokumentacja została wykonana na telefonie HUAWEI ASCEND P7 z Android 4.

Minimalna wspierana wersja systemu Android to 2.3.3 zalecana 4.0. Ta dokumentacja została wykonana na telefonie HUAWEI ASCEND P7 z Android 4. Dokumentacja dla Scandroid. Minimalna wspierana wersja systemu Android to 2.3.3 zalecana 4.0. Ta dokumentacja została wykonana na telefonie HUAWEI ASCEND P7 z Android 4. Scandroid to aplikacja przeznaczona

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE WYSZUKIWANIE OGŁOSZEŃ

WPROWADZENIE WYSZUKIWANIE OGŁOSZEŃ WPROWADZENIE 1. Cel dokumentu Celem dokumentu jest: Zapoznanie internauty z funkcjonalnością realizowaną przez Bazę Konkurencyjności. Dostarczenie szczegółowych informacji na temat podstron, które znajdują

Bardziej szczegółowo

Załącznik techniczny przedmiotu zamówienia komponentu

Załącznik techniczny przedmiotu zamówienia komponentu Załącznik nr 1 mapowego dla portalu WWW Załącznik techniczny przedmiotu zamówienia komponentu 1.1 Komponent mapowy Zleceniodawcy pozostawia się wolną rękę w wyborze technologii w jakiej zostanie stworzony

Bardziej szczegółowo

Instrukcja użytkownika Platforma Walutowa

Instrukcja użytkownika Platforma Walutowa Instrukcja użytkownika Platforma Walutowa Radomsko, Sierpień 2018 r. 1. Wstęp Platforma Walutowa ESBANK jest aplikacją internetową służącą do przeprowadzania transakcji walutowych. Do prawidłowego działania

Bardziej szczegółowo

EKSPLOATACJA SYSTEMÓW TECHNICZNYCH - LAB. Wprowadzenie do zajęć

EKSPLOATACJA SYSTEMÓW TECHNICZNYCH - LAB. Wprowadzenie do zajęć Politechnika Śląska Wydział Organizacji i Zarządzania Katedra Podstaw Systemów Technicznych EKSPLOATACJA SYSTEMÓW TECHNICZNYCH - LAB. Ćwiczenie 1 Wprowadzenie do zajęć Plan ćwiczenia 1. Zapoznanie się

Bardziej szczegółowo

E-geoportal Podręcznik użytkownika.

E-geoportal Podręcznik użytkownika. PROCAD SA E-geoportal Podręcznik użytkownika. gis@procad.pl 2 Spis treści 1. Wstęp.... 3 2. Ikony narzędziowe.... 4 2.1. Ikony narzędziowe przesuwanie obszaru mapy.... 5 2.2. Ikony narzędziowe informacja

Bardziej szczegółowo

MsAccess - ćwiczenie nr 3 (zao) Budowa formularzy

MsAccess - ćwiczenie nr 3 (zao) Budowa formularzy Opracowanie: dr hab. Marzena Nowakowska, dr Maria Szczepańska, mgr Grażyna Gębal MsAccess - ćwiczenie nr 3 (zao) Budowa formularzy 1. Opracować formularz Pracownicy edycja wg wzorca przedstawionego na

Bardziej szczegółowo

System harmonogramowania produkcji KbRS

System harmonogramowania produkcji KbRS System harmonogramowania produkcji KbRS Spis treści O programie... 2 Instalacja... 2 Dane wejściowe... 2 Wprowadzanie danych... 2 Ręczne wprowadzanie danych... 2 Odczyt danych z pliku... 3 Odczyt danych

Bardziej szczegółowo

Aplikacja projektu Program wycinki drzew i krzewów dla RZGW we Wrocławiu

Aplikacja projektu Program wycinki drzew i krzewów dla RZGW we Wrocławiu Aplikacja projektu Program wycinki drzew i krzewów dla RZGW we Wrocławiu Instrukcja obsługi Aplikacja wizualizuje obszar projektu tj. Dorzecze Środkowej Odry będące w administracji Regionalnego Zarządu

Bardziej szczegółowo

Miniaplikacja Lokaty zapewnia dostęp do lokat, do których uprawniony jest użytkownik.

Miniaplikacja Lokaty zapewnia dostęp do lokat, do których uprawniony jest użytkownik. 1. INFORMACJE O DOKUMENCIE Niniejszy dokument jest dokumentacją użytkownika systemu bankowości elektronicznej CBP - ebank.bsszczytno.pl. 2. WPROWADZENIE Miniaplikacja Lokaty zapewnia dostęp do lokat, do

Bardziej szczegółowo

Nowości w systemie Streamsoft Prestiż wprowadzone w wersji 309

Nowości w systemie Streamsoft Prestiż wprowadzone w wersji 309 Nowości w systemie Streamsoft Prestiż wprowadzone w wersji 309 CRM 1. W systemie wprowadzono funkcjonalność umożliwiającą synchronizację zadań z modułu CRM do i z kalendarza Google. Aby system synchronizował

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM 6: ARKUSZ MS EXCEL JAKO BAZA DANYCH

LABORATORIUM 6: ARKUSZ MS EXCEL JAKO BAZA DANYCH UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI INSTYTUT INFORMATYKI I ELEKTROTECHNIKI ZAKŁAD INŻYNIERII KOMPUTEROWEJ Przygotował: dr inż. Janusz Jabłoński LABORATORIUM 6: ARKUSZ MS EXCEL JAKO BAZA DANYCH Jeżeli nie jest potrzebna

Bardziej szczegółowo

Dla kas Nano E w wersjach od 3.02 oraz Sento Lan E we wszystkich wersjach.

Dla kas Nano E w wersjach od 3.02 oraz Sento Lan E we wszystkich wersjach. INSTRUKCJA KONFIGURACJI USŁUGI BUSOWEJ PRZY UŻYCIU PROGRAMU NSERWIS. Dla kas Nano E w wersjach od 3.02 oraz Sento Lan E we wszystkich wersjach. Usługa busowa w kasach fiskalnych Nano E oraz Sento Lan E

Bardziej szczegółowo