OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA WE WROCŁAWIU Wrocław, ul. Paprotna 14, tel./fax (071) , , OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W 2010 ROKU Akceptuję Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Waldemar Kulaszka Wrocław, marzec 2011

2 Opracowano w WYDZIALE MONITORINGU ŚRODOWISKA WIOŚ we Wrocławiu pod kierunkiem Naczelnika Wydziału Monitoringu Środowiska BARBARY KWIATKOWSKIEJ-SZYGULSKIEJ przez MARIANA DZIEWANOWSKIEGO ELŻBIETĘ BANACH LIDIĘ KUBACKĄ LUCYNĘ POLAŃSKĄ ANNĘ SIWKA

3 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 3 Spis treści 1. PODSTAWY PRAWNE BADAŃ I OCENY STANU CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH 4 2. OPIS SYSTEMU MONITORINGU WÓD POWIERZCHNIOWYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W 2010 ROKU 4 3. OCENA STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH ZGODNIE Z WYMOGAMI RDW OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W 2010 R OCENA WYNIKÓW MONITORINGU DIAGNOSTYCZNEGO (MD) OCENA WYNIKÓW MONITORINGU OPERACYJNEGO OPERACYJNEGO (MO) OCENA WYNIKÓW MONITORINGU WÓD POWIERZCHNIOWYCH WYKORZYSTYWANYCH DO ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ PRZEZNACZONĄ DO SPOŻYCIA (MOPI) OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH NARAŻONYCH NA ZANIECZYSZCZENIE ZE ŹRÓDEŁ ROLNICZYCH (MORO) OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH BĘDĄCYCH MIEJSCEM BYTOWANIA RYB (MORY) 27

4 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 4 1. PODSTAWY PRAWNE BADAŃ I OCENY STANU CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Podstawowym dokumentem określającym zasady racjonalnej polityki wodnej oraz wynikający z niej sposób gospodarowania wodami jest Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Ramowa Dyrektywa Wodna). Ustalenia Dyrektywy zostały zaimplementowane do prawodawstwa polskiego głównie poprzez ustawę Prawo wodne (Dz.U z późń. zm.) oraz związane z nią akty wykonawcze. Art. 155a ustawy Prawo wodne określa obowiązek badań i oceny jakości wód powierzchniowych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych należą do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Państwowy Monitoring Środowiska, zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, stanowi systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Gromadzone informacje służą wspomaganiu działań na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o: jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska lub innych poziomów określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów lub innych wymagań, występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych. Państwowy Monitoring Środowiska zapewnia dane podlegające udostępnianiu w myśl przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz z późn. zm.), regulujących sprawy swobodnego dostępu do informacji o środowisku. Ustawowe cele PMŚ są realizowane poprzez zadania cząstkowe obejmujące wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne komponenty środowiska, gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji, pozyskiwanie informacji o presjach na poszczególne elementy środowiska, ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria, identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe, opracowywanie zestawień, raportów i komunikatów. W odniesieniu do wszystkich rodzajów zadań cząstkowych, zarówno tych o charakterze pomiarowo/badawczo/analitycznym jak i informacyjnym, w PMŚ obowiązuje zasada cykliczności oraz zasada jednolitości metod (art. 26 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska). 2. OPIS SYSTEMU MONITORINGU WÓD POWIERZCHNIOWYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W 2010 ROKU Lata w zakresie badań i oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych są pierwszą częścią sześcioletniego (od 2010 do 2015) cyklu gospodarowania wodami. Podstawą do prowadzenia badań jest zweryfikowana w roku 2009 sieć punktów pomiarowo-kontrolnych, której opis został przekazany Komisji Europejskiej w ramach zobowiązań raportowych z wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej (raport z planów gospodarowania wodami, tzw. Raport 2010). Zakres badań został opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U ). Na tej podstawie, w ramach podsystemu monitoringu jakości wód powierzchniowych, został opracowany w WIOŚ we Wrocławiu program monitoringu wód powierzchniowych na lata (z uwzględnieniem zadań zaplanowanych do realizacji na lata ), w ramach którego będą wykonane następujące zadania: badania i ocena stanu rzek, badania i ocena potencjału ekologicznego i stanu chemicznego zbiorników zaporowych.

5 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 5 Program monitoringu realizowany będzie w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego oraz (tam, gdzie to konieczne) monitoringu badawczego w następujących sieciach pomiarowych: monitoringu diagnostycznego (MD), monitoringu operacyjnego w operacyjnych punktach pomiarowo-kontrolnych (MO), monitoringu operacyjnego wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych w operacyjnych punktach pomiarowo-kontrolnych (MORO), monitoringu operacyjnego wód umożliwiającego ocenę zagrożenia wód eutrofizacją ze źródeł komunalnych w operacyjnych punktach pomiarowo-kontrolnych (MOEU), monitoringu operacyjnego wód śródlądowych będących środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych w celowych punktach pomiarowo-kontrolnych (MORY), monitoringu operacyjnego wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w celowych punktach pomiarowo-kontrolnych (MOPI), monitoringu operacyjnego w celowych punktach pomiarowo-kontrolnych na potrzeby inne niż wskazane powyżej, w tym w związku z zobowiązaniami wynikającymi z umów międzynarodowych (MOIN), monitoringu badawczego (MB). W jednym punkcie pomiarowo-kontrolnym monitoringu operacyjnego może być realizowanych kilka programów badań wynikających ze zdefiniowanego dla poszczególnych celów zakresu parametrów i częstotliwości ich oznaczania. Wykonując zobowiązania wynikające z powyższego rozporządzenia, dotyczące zarówno oceny stanu wód powierzchniowych za 2010 rok jak i sposobu jej prezentacji, napotkano na wiele trudności spowodowanych między innymi: brakiem metod oceny dla makrozoobentosu, który jest jednym z elementów oceny biologicznej i jest obligatoryjny w monitoringu diagnostycznym (prace nad metodykami są w toku), brakiem badań i metod oceny dla elementów hydromorfologicznych, brakiem aparatury i wdrożonych metodyk laboratoryjnych dla kilku substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz substancji priorytetowych (załączniki 5 i 8 cyt. wyżej rozporządzenia). Tak więc zapoznając się z przedstawioną oceną należy mieć na uwadze powyższe uwagi oraz fakt, że ocena może zostać skorygowana po opracowaniu stosownych metodyk dla parametrów biologicznych.

6 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 6 Tabela 1. Wykaz punktów pomiarowo-kontrolnych rzek na terenie województwa dolnośląskiego w 2010 r. L.p. Rzeka Nazwa punktu Km Powiat Gmina Typ MOIN MO MOPI MORO MORY MB El. biolog. 1 Odra Odra powyżej PCC "Rokita" SA 278,00 Środa Śl./Wołów Miękinia/Brzeg Dln. 21 x 2 Odra Odra ujścia Baryczy 382,50 Głogów Głogów 21 x 3 Nysa Kłodzka Nysa Kłodzka ujścia Budzówki 97,60 Ząbkowice Śl. Kamieniec Ząbk. 10 x 4 Morawka Morawka m. Nowa Morawa 7,00 Kłodzko Stronie Śląskie 3 x 5 Bystrzyca Dusznicka Bystrzyca Dusznicka - powyżej Dusznik 32,00 Kłodzko Duszniki Zdrój 7 x 6 Ścinawka Ścinawka powyżej Tłumaczowa 25,20 Kłodzko Radków 4 x x 7 Sowi Potok Sowi Potok m. Sokolec 4,80 Kłodzko Nowa Ruda 4 x 8 Jugowski Potok Jugowski Potok powyżej Jugowa 5,00 Kłodzko Nowa Ruda 4 x 9 Posna Posna wodospady Posny 13,00 Kłodzko Radków 4 x 10 Krzemiennik Krzemiennik powyżej ujęcia Daniel 2,50 Ząbkowice Śl. Stoszowice 4 x 11 Trująca Trująca powyżej Złotego Stoku 8,70 Ząbkowice Śl. Złoty Stok 8 x 12 Oława Oława pon. m. Siechnice (mokry Dwór) 7,40 Wrocław Św. Katarzyna 19 x 13 Ślęza Ślęza ujście do Odry 2,40 m. Wrocław 19 x 14 Sławka Sławka ujście do Ślęzy (m. Wilczków) 1,20 Wrocław Żórawina 16 x 15 Bystrzyca Bystrzyca - powyżej oczyszczalni Jugowice 80,60 Wałbrzych Walim 4 x FB, MB 16 Bystrzyca Bystrzyca - powyżej zb. Lubachów 78,00 Wałbrzych Walim 8 x 17 Bystrzyca Bystrzyca Świdnicy i powyżej Piławy 60,00 Świdnica Świdnica 8 x x FB, MB 18 Bystrzyca Bystrzyca ujście do Odry 1,20 m. Wrocław 20 x x FB, MF, MB 19 Złota Woda Złota Woda m. Łomnica 5,00 Wałbrzych Głuszyca 4 x 20 Młynówka Młynówka ujście do zb. Lubachów 1,00 Wałbrzych Walim 4 x x FB, MB 21 Złotnica Złotnica - ujście do Bystrzycy 0,10 Świdnica Świdnica 4 x FB, MB 22 Witoszówka Witoszówka - ujście do Bystrzycy 0,10 Świdnica Świdnica 16 x FB, MF, MB 23 Jabłoniec Jabłoniec ujście do Bystrzycy 0,10 Świdnica Żarów 16 x FB, MB 24 Piława Piława powyżej ujścia Gniłego Potoku 23,40 Dzierżoniów Dzierżoniów 6 x FB, MB 25 Piława Piława ujście do Bystrzycy (m. Niegoszów) 0,50 Świdnica Świdnica 9 x x FB, MB 26 Bielawica Bielawica pow. Nowej Bielawy 9,00 Dzierżoniów Bielawa 6 x 27 Kłomnica Kłomnica - ujście do Pilawy (m. Mościsko) 0,60 Dzierżoniów Dzierżoniów 6 x 28 Pieszycki Potok Pieszycki Potok pow. Pieszyc 10,50 Dzierżoniów Pieszyce 6 x 29 Czarna Woda Czarna Woda ujście do Bystrzycy 0,50 Wrocław Kąty Wrocławskie 19 x x FB, MF, MB 30 Strzegomka Strzegomka ujścia Czyżynki 64,00 Wałbrzych Stare Bogaczowice 4 x x x FB, MB

7 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 7 L.p. Rzeka Nazwa punktu Km Powiat Gmina Typ MOIN MO MOPI MORO MORY MB El. biolog. 31 Strzegomka Strzegomka ujście do Bystrzycy 0,20 Wrocław Kąty Wrocławskie 20 x x FB, MF, MB 32 Czarnucha Czarnucha ujście do Strzegomki 0,30 Świdnica Strzegom 18 x FB, MB 33 Pełcznica Pełcznica oczyszczalni Ciernie 10,00 Świdnica Świebodzice 4 x x FB, MB 34 Sobięcinka Sobięcinka ujścia Kuźniczanki 3,00 Świdnica Świebodzice 4 x 35 Cicha Woda Cicha Woda most Rogów-Malczyce 4,00 Legnica Prochowice 17 x 36 Kaczawa Kaczawa m. Wojcieszów Górny 77,80 Złotoryja Wojcieszów 7 x 37 Kaczawa Kaczawa ujęcie wody dla m. Legnicy 28,00 m. Legnica 20 x 38 Kaczawa Kaczawa ujście do Odry 3,20 Legnica Prochowice 20 x 39 Nysa Mała Nysa Mała m. Kwietniki 7,50 Jawor Paszowice 7 x 40 Barycz Barycz ujście do Odry 1,00 Wschowa Szlichtyngowa 19 x 41 Poręba Poręba - powyżej Prusic 9,00 Trzebnica Prusice 17 x 42 Poręba Poręba - droga Prusice-Wszemirów 8,20 Trzebnica Prusice 17 x 43 Orla Orla most w m. Korzeńsko 15,30 Trzebnica Żmigród 19 x 44 Orla Orla ujście do Baryczy (m. Wąsosz) 2,00 Góra Wąsosz 19 x x 45 Masłówka Masłówka ujście do Orli 2,40 Trzebnica Żmigród 17 x 46 Polski Rów Polski Rów ujście do Baryczy 3,20 Wschowa Szlichtyngowa 19 x x 47 Rudna Rudna powyżej Moskorzynki i Kalinówki (m. Krzydłowice) 15,20 Polkowice Grębocice 18 x FB, MB 48 Rudna Rudna Cukrowni "Głogów" 1,00 Głogów Głogów 19 x x FB, MF, MB 49 Kalinówka Kalinówka most na drodze Rudna Grębocice 1,00 Lubin Rudna 17 x FB, MB 50 Moskorzynka Moskorzynka ujście do Rudnej 1,00 Polkowice Grębocice 17 x x FB, MB 51 Kanał Południowy Kanał Południowy ujście do Rudnej (m. Czernczyce) 5,00 Polkowice Grębocice 17 x x FB, MB 52 Bóbr Bóbr wodowskaz Kamienna Góra 248,00 Kamienna Góra Kamienna Góra 4 x 53 Bóbr Bóbr powyżej ujęcia w Dębrzniku 245,30 Kamienna Góra Kamienna Góra 8 x 54 Bóbr Bóbr powyżej ujęcia w Wojanowie 215,40 Jelenia Góra Mysłakowice 8 x x 55 Bóbr Bóbr powyżej zb. Pilchowice (Siedlęcin) 198,80 Jelenia Góra Jeżów Sudecki 8 x FB, MB 56 Bóbr Bóbr powyżej Bobrzycy 137,50 Bolesławiec Bolesławiec 20 x MB 57 Zadrna Zadrna ujście do Bobru 0,50 Kamienna Góra Kamienna Góra 4 x FB, MB 58 Lesk Lesk powyżej Boguszowa-Gorce 20,30 Wałbrzych Boguszów Gorce 4 x 59 Lesk Lesk powyżej Grzędzkiego Potoku 13,80 Wałbrzych Czarny Bór 4 x FB, MB 60 Lesk Lesk - ujście do Bobru (m. Sędzisław) 0,10 Kamienna Góra Kamienna Góra 8 x FB, MB 61 Łomnica Łomnica Karpacza Górnego 14,50 Jelenia Góra Karpacz 3 x 62 Łomnica Łomnica ujście do Bobru 0,40 Jelenia Góra Mysłakowice 4 x FB, MB

8 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 8 L.p. Rzeka Nazwa punktu Km Powiat Gmina Typ MOIN MO MOPI MORO MORY MB El. biolog. 63 Jedlica Jedlica Kowary Średnie 11,10 Jelenia Góra Kowary 4 x 64 Radomierka Radomierka ujście do Bobru 0,10 m. Jelenia Góra 4 x FB, MB 65 Kamienna Kamienna w m. Szklarska Poręba Górna 21,30 Jelenia Góra Szklarska Poręba 3 x 66 Kamienna Kamienna - powyżej ujścia Wrzosówki 8,40 m. Jelenia Góra 8 x 67 Kamienna Kamienna ujście do Bobru 0,30 m. Jelenia Góra 8 x FB, MB 68 Mała Kamienna Mała Kamienna pow. ujęcia Górzyniec 4,30 Jelenia Góra Piechowice 4 x 69 Wrzosówka Wrzosówka powyżej Cieplic 1,20 m. Jelenia Góra 3 x x FB, MB 70 Podgórna Podgórna powyżej ujęcia Podgórzyn 3,60 Jelenia Góra Podgórzyn 3 x x 71 Czerwonka Czerwonka - powyżej zb. Sosnówka 5,00 Jelenia Góra Podgórzyn 0 x x FB, MB 72 Czerwonka Czerwonka m. Podgórzyn 1,20 Jelenia Góra Podgórzyn 3 x FB, MB 73 Sośniak Sośniak - powyżej zb. Sosnówka 0,20 Jelenia Góra Podgórzyn 0 x x FB, MB 74 Pijawnik Pijawnik ujście do Kamiennej 0,10 m. Jelenia Góra 4 x FB, MB 75 Bobrzyca Bobrzyca ujście do Bobru (m. Dąbrowa Bol.) 0,80 Bolesławiec Bolesławiec 18 x x FB, MB 76 Kwisa Kwisa - ujścia Oldzy 98,20 Lwówek Śl. Gryfów 8 x x FB, MB 77 Kwisa Kwisa powyżej Kliczkówki (Osieczów) 42,60 Bolesławiec Osiecznica 20 x x FB, MB 78 Czarny Potok Czarny Potok ujście do Kwisy (m. Mirsk) 0,10 Lwówek Śl. Mirsk 4 x x FB, MB 79 Oldza Oldza ujście do Kwisy (most) 0,10 Lwówek Śl. Gryfów 5 x FB, MB 80 Miłoszowicki Potok Miłoszowicki Potok ujście do Kwisy 0,30 Lubań Leśna 4 x FB, MB 81 Olszówka Olszówka ujście do Kwisy 0,80 Lubań Lubań 4 x FB, MB 82 Siekierka Siekierka ujście do Kwisy 0,30 Lubań Lubań 4 x x FB, MB 83 Iwnica (Błotniak) Iwnica m. Nowogrodziec 1,00 Bolesławiec Nowogrodziec 4 x FB, MB 84 Nysa Łużycka Nysa Łużycka - trójpunkt graniczny 197,00 Zgorzelec Bogatynia 8 x x FB, MB 85 Nysa Łużycka Nysa Łużycka Marienthal-Posada 177,00 Zgorzelec Bogatynia 10 x x x FB, MB 86 Nysa Łużycka Nysa Łużycka powyżej Zgorzelca 158,00 Zgorzelec Zgorzelec 19 x x x MB 87 Nysa Łużycka Nysa Łużycka Pieńsk/Deschka 135,00 Zgorzelec Pieńsk 19 x x FB, MB 88 Miedzianka Miedzianka ujście do Nysy Łużyckiej 0,30 Zgorzelec Bogatynia 4 x x FB, MB 89 Witka Witka m. Černousy-Zawidów (wodowskaz) 10,90 Zgorzelec Zawidów 8 x x x FB, MB 90 Witka Witka ujście do Nysy Łużyckiej 0,50 Zgorzelec Zgorzelec 0 x FB, MB 91 Czerwona Woda Czerwona Woda ujście do Nysy Łużyckiej 0,50 Zgorzelec Zgorzelec 8 x x FB, MB 92 Jędrzychowicki Potok Jędrzychowicki Potok ujście do Nysy Łużyckiej 2,00 Zgorzelec Zgorzelec 18 x FB, MB 93 Bielawka Bielawka ujście do Nysy Łużyckiej (m. Stojanów) 4,00 Zgorzelec Pieńsk 17 x FB, MB 94 Orlica Orlica przejście graniczne Niemojów-Bartošovice 91,00 Kłodzko Międzylesie 4 x

9 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 9 L.p. Rzeka Nazwa punktu Km Powiat Gmina Typ MOIN MO MOPI MORO MORY MB El. biolog. 95 Szybka (Klikawa) Klikawa powyżej Lewina Kłodzkiego 8,50 Kłodzko Lewin Kłodzki 4 x FB, MB 96 Szybka (Klikawa) Klikawa - powyżej przejścia granicznego w Kudowie Zdr. 1,00 Kłodzko Kudowa Zdr. 4 x x FB, MB 97 zbiornik Leśna Lubań Leśna 0 x FB, MB 98 zbiornik Dobromierz Świdnica Dobromierz 0 x x FB, MB 99 zbiornik Sosnówka Jelenia Góra Podgórzyn 0 x x x FB, MB 100 Zbiornik Lubachów Wałbrzych Walim 0 x 101 Zbiornik Niedów Zgorzelec Zawidów 0 x Całkowita ilość punktów Legenda: MD punkty badane w ramach monitoringu diagnostycznego; MO punkty badane w ramach monitoringu operacyjnego MOIN punkty badane w ramach transgranicznej współpracy międzynarodowej; MOPI punkty badane w ramach monitoringu operacyjnego celowego dla części wód, przeznaczonych do poboru wody przeznaczonej do picia przez ludzi; MORO punkty badane w ramach monitoringu operacyjnego dla części wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych; MORY punkty badane w ramach monitoringu operacyjnego celowego dla części wód będących miejscem bytowania ryb; MB monitoring badawczy. We wszystkich punktach, oprócz monitoringu MOPI, prowadzony był również monitoring jakości wód powierzchniowych wrażliwych na eutrofizację ze źródeł komunalnych Elementy biologiczne: FP fitoplankton, MF makrofity; FB fitobentos; MB makrobezkręgowce bentosowe.

10 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku OCENA STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH ZGODNIE Z WYMOGAMI RDW Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (zwane dalej rozporządzeniem) wymaga dokonania oceny stanu ekologicznego, stanu chemicznego i stanu jakości wód. W załącznikach od 1 do 5 i 8 rozporządzenia zamieszczono wartości graniczne dla poszczególnych klas. Wartości z załączników od 1 do 4 zróżnicowane są w zależności od kategorii wód i typów jednolitych części wód. Stan ekologiczny wód powierzchniowych oceniono na podstawie wyników badań elementów biologicznych, fizykochemicznych i substancji szczególnie szkodliwych (załączniki 1, 2, 3, 4 i 5 rozporządzenia). W ocenie stanu ekologicznego nie uwzględniono oceny hydromorfologicznej z powody braku opracowanych metodyk 1. Ocena stanu dla elementów fizykochemicznych przeprowadzona została w oparciu o wyniki badań wskaźników wymienionych w załączniku 1, 2, 3 i 4 rozporządzenia. Oceniane elementy fizykochemiczne (wspierające elementy biologiczne) podzielone zostały na pięć grup wskaźników charakteryzujących stan fizyczny, warunki tlenowe i zanieczyszczenia organiczne, zasolenie, zakwaszenie i warunki biogenne. Rozporządzenie rozróżnia wartości graniczne dla klasy I i II, z wyłączeniem jezior, dla których ustalone są wartości graniczne jedynie dla klasy II. Jeśli wyniki badań nie spełniają kryteriów dla klasy II - jakość wód ocenia się jako stanu. Zgodnie z rozporządzeniem, w przypadku gdy stan elementu biologicznego jakości wód jest umiarkowany (III klasa), słaby (IV klasa) lub zły (V klasa), wówczas nadaje się taki sam stan ekologiczny wód. Natomiast, gdy stan wskaźnika biologicznego jakości wód jest bardzo dobry (I klasa) lub dobry (II klasa) w ocenie stanu ekologicznego należy uwzględnić również stan wskaźników fizykochemicznych (załącznik 1, 2, 3 i 4) oraz wskaźników substancji szczególnie szkodliwych (załącznik 5). Ocenę końcową stanu wód (stan dobry lub zły) przeprowadza się na podstawie oceny stanu ekologicznego i stanu chemicznego (załącznik 8). W przypadku, gdy stan ekologiczny jest umiarkowany, słaby lub zły, wówczas stan wód klasyfikuje się jako zły. Natomiast, gdy stan ekologiczny jest dobry lub bardzo dobry wówczas rozpatruje się również wyniki oceny stanu chemicznego wód. Do oceny stanu wód powierzchniowych wykorzystano wyniki monitoringu prowadzonego w 2010 roku zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata Ocenę zestawiono w Tabelach 1, 2, 3 i zilustrowano na Mapach Sposób przeprowadzenia oceny określony jest w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. Elementy fizykochemiczne, biologiczne i hydromorfologiczne klasyfikuje się na podstawie kryteriów wyrażonych jako wartości graniczne wskaźników jakości wód z uwzględnieniem typów wód powierzchniowych. Dla wód powierzchniowych przeprowadza się: klasyfikację stanu ekologicznego (dotyczy wód naturalnych), klasyfikację stanu chemicznego, ocenę stanu wód, klasyfikację potencjału ekologicznego (dotyczy wód silnie zmienionych i sztucznych), oceny spełniania wymagań jakościowych wód powierzchniowych związanych z ich użytkowaniem wynikającym z warunków korzystania z wód regionu wodnego (ocena przydatności wód do określonych celów np. do bytowania ryb w warunkach naturalnych lub ocena zagrożenia dotyczy to wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych). Klasyfikacja stanu ekologicznego oparta jest na ocenie biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych elementów jakości. Elementy hydromorfologiczne i fizykochemiczne określane są mianem elementów wspierających. W 2010 roku badania elementów hydromorfologicznych rzek nie były prowadzone, w związku z tym ten element oceny stanu ekologicznego nie został uwzględniony. Klasyfikacja stanu chemicznego oparta jest na ocenie jakości chemicznej, wynikającej z obecności w wodach powierzchniowych substancji priorytetowych. 1 Brak elementów hydromorfologiczne w ocenie stanu ekologicznego nie ma wielkiego wpływu na jej ostateczny kształt. Wpływ ten jest decydujący tylko wtedy gdyby parametry biologiczne i fizykochemiczne osiągały poziom I klasy, a taki przypadek na razie nie ma miejsca.

11 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W 2010 R Ocena wyników monitoringu diagnostycznego (MD) W roku 2010 monitoring diagnostyczny nie był prowadzony. Jedynie w tych punktach monitoringu diagnostycznego, w których w poprzednim cyklu badawczym odnotowano ponadnormatywne wartości substancji priorytetowych, prowadzono monitoring operacyjny ze względu na obecność tych substancji Ocena wyników monitoringu operacyjnego operacyjnego (MO) Monitoring operacyjnym jest instrumentem polityki wodnej mającym na celu śledzenie bieżących zmian w zakresie tych parametrów, które charakteryzują czynniki powodujące zagrożenie oraz będącym elementem kontroli realizacji planów gospodarowania wodami w dorzeczu. Zakres badań obejmuje element biologiczny i wybrane elementy fizykochemiczne. W roku 2010 monitoring operacyjny prowadzony był w 61 punktach pomiarowo-kontrolnych, w tym na 4 zbiornikach zaporowych. W niektórych punktach realizowane były tylko badania substancji priorytetowych, dla tych z nich, których poziom przekroczył dopuszczalne wartości w czasie poprzedniego cyklu monitoringowego. W tych punktach nie były prowadzone badania elementów biologicznych. Punkty pomiarowe zlokalizowane były na 56 jednolitych częściach wód (JCW), reprezentując 13 typów wód rzecznych oraz jeden typ nieokreślony (typ 0, do którego zaliczone są jcw obejmujące zbiorniki zaporowe). Poniżej przedstawiono ocenę jakości wód w poszczególnych punktach pomiarowych monitoringu operacyjnego, opartą na ocenie stanu ekologicznego i chemicznego.

12 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 12 Tabela 2. Ocena jakości wód powierzchniowych na terenie województwa dolnośląskiego w 2010 r. (na podstawie wyników monitoringu operacyjnego) L.p. Nazwa jcw Kod jcw Odra od gr. Wrocławia do Wałów Śląskich Odra od Wałów Śląskich do Kanału Wschodniego Nysa Kłodzka od Ścinawki do oddzielenia się Młynówki Pomianowskiej Ścinawka od Potoku z Nowego Siodła do Bożanowskiego Potoku PLRW PLRW PLRW PLRW Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Odra powyżej PCC "Rokita" SA Odra ujścia Baryczy Nysa Kłodzka ujścia Budzówki Ścinawka powyżej Tłumaczowa Typ abiotyczny Naturalne lub silnie zmienione jcw 1.1. Fitoplankton - chlorofil a 1.2. Fitobentos 1.3. Makrofity 1.4. Makrobezkręgowce Klasyfikacja elementów biologicznych Wskaźniki decydujące o o klasyfikacji elementów fizykochemicznych ( stanu ) 4.3.Substancje szczególnie szkodliwe Klasyfikacja elementów fizykochemicznych 21 HMWB HMWB NAT NAT zaw., ChZT dobry* 5 Ślęza od Małej Ślęzy do Odry PLRW Ślęza ujście do Odry 19 HMWB - II - - II Bystrzyca od źródła do Walimki PLRW Bystrzyca od Walimki do Piławy PLRW Bystrzyca - powyżej oczyszczalni Jugowice Bystrzyca Świdnicy i powyżej Piławy Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego - Klasyfikacja stanu chemicznego Wskaźniki decydujące o stanie chemicznym b(ghi)p; i(cd)p b(ghi)p; i(cd)p b(g,h,i), i(cd)p b(g,h,i)p, i(cd)p b(ghi)p; i(cd)p 4 HMWB - III - - III - - I 8 HMWB - IV - - IV BZT5, NNH4, NK, P 8 Bystrzyca od Strzegomki do Odry PLRW Bystrzyca ujście do Odry 20 NAT - III - - III P - 9 Młynówka PLRW Młynówka ujście do zb. Lubachów - słaby - - umiarkowany b(ghi)p; i(cd)p Klasyfikacja ogólna 4 NAT - II - - II - - II Złotnica PLRW Złotnica - ujście do Bystrzycy 4 NAT - III - - III - - II 11 Witoszówka PLRW Jabłoniec PLRW Piława od źródła do Gniłego Potoku PLRW Piława od Gniłego Potoku do Bystrzycy PLRW Czarna Woda od Potoku Sulistrowickiego do Bystrzycy PLRW Strzegomka od źródła do zb. Dobromierz PLRW Strzegomka od Pełcznicy do Bystrzycy PLRW Czarnucha PLRW Witoszówka - ujście do Bystrzycy Jabłoniec ujście do Bystrzycy Piława powyżej ujścia Gniłego Potoku Piława ujście do Bystrzycy (m. Niegoszów) Czarna Woda ujście do Bystrzycy Strzegomka ujścia Czyżynki Strzegomka ujście do Bystrzycy Czarnucha ujście do Strzegomki 16 HMWB - III III - III NK - 16 NAT - II - II NK, NNO3-6 HMWB - IV - - IV 9 HMWB - IV - - IV BZT5, NK, NNO3, P NK, NNO3, P 19 HMWB - II II - II P - 4 HMWB - III - - III 20 NAT - III - - III NK, NNO3, P BZT5, SR, NK, P 18 NAT - III - - III NK, NNO słaby - - słaby b(g,h,i)p, i(cd)p umiarkowany b(ghi)p; i(cd)p

13 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 13 L.p. Nazwa jcw Kod jcw 19 Pełcznica od źródła do Milikówki PLRW Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Pełcznica oczyszczalni Ciernie Typ abiotyczny Naturalne lub silnie zmienione jcw 1.1. Fitoplankton - chlorofil a 1.2. Fitobentos 1.3. Makrofity 1.4. Makrobezkręgowce Klasyfikacja elementów biologicznych 4 HMWB - IV - - IV Wskaźniki decydujące o o klasyfikacji elementów fizykochemicznych ( stanu ) BZT5, Prz., SR, SO4, NNH4, NK, P 4.3.Substancje szczególnie szkodliwe dobry Klasyfikacja elementów fizykochemicznych Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego Klasyfikacja stanu chemicznego Wskaźniki decydujące o stanie chemicznym słaby dobry** - Cicha Woda most Rogów- b(ghi)p; 20 Cicha Woda PLRW HMWB Malczyce i(cd)p b(ghi)p; 21 Kaczawa od Czarnej Wody do Odry PLRW Kaczawa ujście do Odry 20 NAT i(cd)p 22 Barycz od Orli do Odry PLRW Barycz ujście do Odry 19 HMWB dobry - Orla ujście do Baryczy (m. NK, NNO3, 23 Orla od Rdęcy do Baryczy PLRW HMWB dobry - Wąsosz) Nog BZT5, NK, 24 Masłówka PLRW Masłówka - ujście do Orli 17 HMWB NNO3, Nog, P 25 Rów Polski od Rowu Kaczkowskiego do Baryczy PLRW Rudna od źródła do Moskorzynki PLRW Rudna od Moskorzynki do Odry PLRW Rudna od źródła do Moskorzynki PLRW Moskorzynka PLRW Kanał Południowy PLRW Bóbr od zb. Bukówka do Zadrnej PLRW Bóbr od Zadrnej do zb. Pilchowice PLRW Bóbr od Zadrnej do zb. Pilchowice PLRW Bóbr od Żeliszowskiego Potoku do Bobrzycy Polski Rów ujście do Baryczy Rudna powyżej Moskorzynki i Kalinówki (m. Krzydłowice) Rudna Cukrowni "Głogów" Kalinówka most na drodze Rudna Grębocice Moskorzynka ujście do Rudnej Kanał Południowy ujście do Rudnej (m. Czernczyce) Bóbr wodowskaz Kamienna Góra Bóbr powyżej ujęcia w Wojanowie Bóbr powyżej zb. Pilchowice (Siedlęcin) 19 HMWB NK, NNO3, Nog 18 NAT - IV - - IV SR - 19 HMWB - I III - III BZT5 dobry 18 NAT - II - - II Prz., SO4, Cl - 17 HMWB - II - - II Prz., SR, NNO3 - dobry - dobry - słaby HMWB - II - - II - dobry I dobry HMWB - III - - III - - II 8 NAT dobry II - dobry 8 NAT - II - - II BZT5 - PLRW Bóbr powyżej Bobrzycy 20 NAT II - dobry 35 Zadrna PLRW Zadrna ujście do Bobru 4 HMWB - III - - III BZT5-36 Lesk od źródła do Grzędzkiego Potoku PLRW Radomierka PLRW Lesk powyżej Grzędzkiego Potoku Radomierka ujście do Bobru 4 NAT - IV - - IV BZT5, NNH4,NK - słaby NAT - IV - - IV - - II słaby - - Klasyfikacja ogólna

14 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 14 L.p. Nazwa jcw Kod jcw Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Typ abiotyczny Naturalne lub silnie zmienione jcw 1.1. Fitoplankton - chlorofil a 1.2. Fitobentos 1.3. Makrofity 1.4. Makrobezkręgowce Klasyfikacja elementów biologicznych Wskaźniki decydujące o o klasyfikacji elementów fizykochemicznych ( stanu ) 4.3.Substancje szczególnie szkodliwe Klasyfikacja elementów fizykochemicznych Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego Klasyfikacja stanu chemicznego Wskaźniki decydujące o stanie chemicznym Klasyfikacja ogólna 38 Kamienna od Małej Kamiennej do Bobru PLRW Kamienna ujście do Bobru 4 NAT - II - - II - - II dobry Wrzosówka od źródła do Podgórnej PLRW Wrzosówka powyżej Cieplic 3 NAT - III - - III - - II 40 Czerwonka ze zb. Sosnówka PLRW Czerwonka - powyżej zbiornika Sosnówka 0 HMWB - II - - II - dobry II dobry Czerwonka ze zb. Sosnówka PLRW Czerwonka m. Podgórzyn 0 HMWB - III - - III 42 Czerwonka ze zb. Sosnówka PLRW Pijawnik PLRW Bobrzyca od Osiki do Bobru PLRW Sośniak - pow. zbiornika Sosnówka Pijawnik ujście do Kamiennej Bobrzyca ujście do Bobru (m. Dąbrowa Bol.) BZT5, NNH4, NK, P - 0 HMWB - III - - III - dobry II 4 HMWB - III - - III NK - 18 NAT - III - - III SO4, NNO3-45 Kwisa od Długiego Potoku do zb. Złotniki PLRW Kwisa - ujścia Oldzy 8 NAT - II - - II BZT5-46 Kwisa od zb. Leśna do Kliczkówki PLRW Oldza PLRW Miłoszowicki Potok PLRW Kwisa powyżej Kliczkówki (Osieczów) Oldza ujście do Kwisy (most) Miłoszowicki Potok ujście do Kwisy 20 NAT - III - - III - - II 5 NAT - III - - III BZT5-4 NAT - II - - II - - II dobry Siekierka PLRW Siekierka ujście do Kwisy 4 NAT - III - - III - - II Nysa Łużycka od Pfaffenbach Hartau do Mandau Nysa Łużycka od Miedzianki do Pliessnitz Nysa Łużycka od Pliessnitz do Żareckiego Potoku Nysa Łużycka od Żareckiego Potoku do Żółtej Wody Miedzianka od granicy Państwa do Nysy Łużyckiej PLRW PLRW PLRW PLRW PLRW Witka=Smeda od Rasnice do zb. Niedów PLRW Czerwona Woda od Studzianki do Nysy Łużyckiej Dzika Orlica od źródła do Czerwonego Strumienia PLRW PLRW Nysa Łużycka - trójpunkt graniczny Nysa Łużycka Marienthal- Posada Nysa Łużycka powyżej Zgorzelca Nysa Łużycka Pieńsk/Deschka Miedzianka ujście do Nysy Łużyckiej Witka m. Černousy- Zawidów (wodowskaz) Czerwona Woda ujście do Nysy Łużyckiej Orlica przejście graniczne Niemojów-Bartošovice 8 HMWB - III - - III BZT5 dobry 10 NAT - III - - III BZT5 dobry 19 NAT - II - - II zaw. dobry umiarkowany dobry - 19 NAT - - I - I - dobry II dobry dobry - DOBRY 4 HMWB - IV - - IV zaw., BZT5 - słaby NAT - II - - II - dobry II dobry dobry - DOBRY 8 NAT - III - - III - - II 4 NAT endosulf an

15 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 15 L.p. Nazwa jcw Kod jcw Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Typ abiotyczny Naturalne lub silnie zmienione jcw 1.1. Fitoplankton - chlorofil a 1.2. Fitobentos 1.3. Makrofity 1.4. Makrobezkręgowce Klasyfikacja elementów biologicznych Klikawa - powyżej przejścia BZT5, NNH4, 58 Klikawa PLRW NAT - III - - III - granicznego w Kudowie Zdr. NK, P III 59 Kwisa, zb. Leśna PLRW Zb. Leśna - stan. 1 0 HMWB III* - - II * 60 Strzegomka, zb. Dobromierz PLRW Zb. Dobromierz - stan. 1 0 HMWB - II* - - II* BZT5, NNO3-61 Czerwonka ze zb. Sosnówka PLRW Zb. Sosnówka - stan. 1 0 HMWB - I* - - I* - dobry II dobry - - DOBRY Wskaźniki decydujące o o klasyfikacji elementów fizykochemicznych ( stanu ) 4.3.Substancje szczególnie szkodliwe Klasyfikacja elementów fizykochemicznych Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego Klasyfikacja stanu chemicznego Wskaźniki decydujące o stanie chemicznym Klasyfikacja ogólna Legenda: NAT naturalne jcw; HMWB silnie zmienione lub sztuczne części wód SR substancje rozpuszczone; Prz. przewodność, NK azot Kjeldahla; b(ghi)p benzo(g,h,i)perylen i(cd)p indeno(1,2,3-cd)piren * zbiorniki oceniono na podstawie metodyki oceny zbiorników zaporowych - nie uwzględnionej w rozporządzeniu ** tylko na podstawie wybranych parametrów

16 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 16 Przy interpretacji wyników oceny stanu wód w punktach monitoringu operacyjnego (i jednocześnie jednolitych częściach wód) należy uwzględnić następujące uwarunkowania: monitoring operacyjny prowadzony jest w jednolitych częściach wód wstępnie określonych jako zagrożone ryzykiem nie osiągnięcia celów RDW (tj. stanu wód) i nie należy oczekiwać, że we wszystkich badanych punktach stan ten będzie zadowalający, w kilku punktach w ramach monitoringu operacyjnego prowadzono badania tylko wybranych substancji priorytetowych tych, dla których w poprzednim cyklu (na podstawie wyników monitoringu diagnostycznego) odnotowano przekroczenia wartości granicznych, program monitoringu zakładał wykonanie badań co najmniej jednego elementu biologicznego. W wielu przypadkach były to dwa parametry, w tym makrozoobentos, dla którego do tej pory nie zostały określone wartości graniczne dla poszczególnych stanów. Po określeniu tych wartości może nastąpić korekta oceny w przypadku badania kilku parametrów biologicznych o ocenie decydują wartości gorsze. Tam gdzie jedynym badanym elementem biologicznym był makrozoobentos nie jest możliwe na chwilę obecną określenie klasyfikacji i w związku z tym dokonanie oceny stanu ekologicznego, na ocenę stanu wód składają się dwa elementy ocena stanu ekologicznego i ocena stanu chemicznego, a o wyniku ostatecznym decyduje gorsza z nich. Nie dla każdego punktu monitoringu operacyjnego można było przeprowadzić ocenę obu stanów, co wynika z zakresu programu badawczego. W przypadku, gdy ocena dla jednego ze stanów (ekologicznego lub chemicznego) jest zła, możliwa jest końcowa ocena stanu wód na podstawie tylko jednego ze stanów, ponieważ ocena stanu drugiego elementu nie miałaby już wpływu na tą ocenę. Z kolei w tych punktach, gdzie możliwa była ocena tylko jednego ze stanów i jest ona dobra, oceny końcowej nie przeprowadza się, ponieważ to ocena stanu drugiego elementu może zadecydować o ocenie końcowej. Statystyczną ocenę klasyfikacji elementów biologicznych i fizykochemicznych przedstawiono na wykresach. Kategoria brak danych wynika z faktu, że nie we wszystkich punktach - z uwagi na zakres pomiarowy prowadzone były badania wszystkich niezbędnych do klasyfikacji parametrów. Klasyfikacja elementów biologicznych Klasyfikacja elementów fizykochemicznych 24% 2% 24% 16% 3% 28% 13% bardzo dobry dobry umiarkowany słaby brak danych bardzo dobry 37% 53% dobry brak danych Z przedstawionych zestawień wynika, że dominującym stanem zarówno w grupie elementów biologicznych jak i fizykochemicznych jest stan umiarkowany lub gorszy. Niemniej jednak w prawie 25% punktów osiągany jest stan dobry, a zdarzają się punkty, gdzie panują bardzo dobre warunki. Cały czas należy odnieść to do charakteru tych jcw zagrożone nieosiągnięciem celów. Najgorsze warunki tam gdzie odnotowano słaby stan parametrów biologicznych - występują na rzekach: Bystrzycy ( Świdnicy), Piławie, Pełcznicy, Rudnej, Lesku i Miedziance. Są to na ogół stosunkowo małe cieki obciążone znacznym ładunkiem pochodzącym ze źródeł komunalnych.

17 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 17 Z satysfakcją należy odnotować dobry stan ekologiczny na rzece Nysie Łużyckiej (punkt Pieńsk-Deschka) oraz Witce, a także w zbiorniku Sosnówka i kilku innych mniejszych ciekach Kamiennej, Miłoszowickim Potoku i Kanale Południowym. Statystyczna ocenę stanu ekologicznego i stanu chemicznego wód dla wszystkich punktów monitoringu operacyjnego (100%) przedstawiono na wykresach. Ocena stanu ekologicznego Ocena stanu chemicznego 24% 13% 13% 18% 13% 50% dobry umiarkowany słaby brak danych 69% dobry brak danych Przeprowadzona ocena stanu ekologicznego wykazała, że tylko w nieco ponad 10% badanych punktów odnotowano dobry stan ekologiczny. Chociaż w większości punktów wspomagająca ocena fizykochemiczna potwierdzała umiarkowaną lub słabą klasyfikację elementów biologicznych to w kilku przypadkach przy dobrej klasyfikacji elementów biologicznych to właśnie elementy fizykochemiczne zadecydowały o umiarkowanym stanie ekologicznym. Natomiast ocenę stanu chemicznego przeprowadzono wyłącznie dla tych punktów, w których realizowany był program oznaczania substancji priorytetowych, stąd stosunkowo duży udział punktów, dla których jest brak danych. Poniżej przedstawiono graficznie ocenę stanu ekologicznego w poszczególnych punktach pomiarowych monitoringu operacyjnego.

18 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 18 Rys. 1. Lokalizacja punktów monitoringu operacyjnego w 2010 roku oraz ocena stanu ekologicznego

19 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku Ocena wyników monitoringu wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (MOPI) W 2010 r. prowadzony był monitoring jakości wód powierzchniowych zasilających ujęcia wodociągowe w celu określenia ich przydatności do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia. Na terenie województwa dolnośląskiego znajduje się bardzo wiele ujęć wód powierzchniowych (ponad 100) o zróżnicowanym charakterze. Są to m.in. duże ujęcia rzeczne, ujęcia na zbiornikach zaporowych czy też ujęcia na rzekach i potokach górskich, z których woda niejednokrotnie mieszana jest później z wodą pochodzącą z ujęć infiltracyjnych. Zgodnie z założeniami RDW monitoringiem objęto te jednolite części wód powierzchniowych, z których ujmowane jest 100 m 3 /d wody. W ramach tego monitoringu do badań wytypowane zostały rzeki i potoki zaopatrujące ujęcia wodociągowe, zbiorniki zaporowe, z których czerpana jest woda do celów komunalnych oraz najważniejsze cieki zasilające te zbiorniki. Badano wodę przed jej uzdatnieniem. W przypadku kilku punktów ujęciowych zlokalizowanych w tej samej jednolitej części wód badania prowadzone są w punkcie uznanym za reprezentatywny dla całej jcw. Łącznie monitoringiem objętych zostało 33 punktów pomiarowo-kontrolnych. Wykaz badanych ujęć zamieszczony został w poniższej tabeli. Tabela 3. Wykaz ujęć wód powierzchniowych włączonych do sieci monitoringu operacyjnego L.p. Ujęcie Powiat Ilość punktów Liczba zaopatrywanych mieszkańców Zaopatrywane miejscowości 1 Morawka Kłodzko M Stronie Śląskie i okolice 2 Pod Zieleńcem Kłodzko M Duszniki Zdrój 3 Sokolec Kłodzko M Sokolec, Jugów, Ludwikowice 4 Jugów Kłodzko M Nowa Ruda-Słupiec, Jugów 5 Wodospady Raków Kłodzko M Radków, Ratno, Ścinawka, Tłumaczów, Nowa Ruda 6 Daniel Ząbkowice Śl M Bielawa 7 Czarny Bór Ząbkowice Śl M Złoty Stok, Płonica, Błotnica 8 Czechnica Wrocław M Wrocław 9 Łomnica Wałbrzych M Głuszyca, Łomnica, Jedlinka, Grzmiąca 10 Góry Sowie Dzierżoniów M Bielawa 11 Kamionki Dzierżoniów M Dzierżoniów, Pieszyce 12 Bełczak Złotoryja M Wojcieszów 13 Przybków Legnica M Legnica 14 Kwietniki Jawor M Kwietniki, Sokola 15 Dębrznik Kamienna Góra M Wałbrzych, Boguszów-Gorce, Marciszów 16 Grabarów Jelenia Góra M Jelenia Góra 17 Lesk Wałbrzych M Kuźnice Świdnickie 18 Majówka Jelenia Góra M Karpacz 19 Malina Jelenia Góra M Kowary 20 Kamieńczyk Jelenia Góra M Szklarska Poręba 21 Górzyniec Jelenia Góra M Górzyniec, Piechowice, Jelenia Góra 22 Podgórzyn Jelenia Góra M Jelenia Góra, Podgórzyn 23 Jawornica Kłodzko M Kudowa Zdrój 24 Zbiornik Dobromierz Świdnica M Świebodzice, Dobromierz i okolice 25 Zbiornik Sosnówka Jelenia Góra M Jelenia Góra i okolice 26 Zbiornik Lubachów Wałbrzych M Dzierżoniów, Bielawa, Pieszyce 27 Zatonie Zgorzelec M Bogatynia, Sieniawka Ocena jakości wód przeznaczonych do spożycia przeprowadzona została na podstawie przepisów Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz.U ). Wyniki badań porównano do określonych w Załączniku nr 1 ww. Rozporządzenia dopuszczalnych wartości granicznych dla poszczególnych kategorii wody, których należy bezwzględnie przestrzegać. Zgodnie z rozporządzeniem, ustala się, w zależności od wartości granicznych wskaźników jakości wody, trzy kategorie jakości wody, które z uwagi na ich zanieczyszczenie muszą być poddane standardowym procesom uzdatniania, w celu uzyskania wody przeznaczonej do spożycia. Wynik klasyfikacji podaje się w postaci trzech kategorii:

20 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 20 kategoria A1 oznacza wodę wymagającą prostego uzdatniania fizycznego, kategoria A2 oznacza wodę wymagającą typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, kategoria A3 oznacza wodę wymagającą wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, non (nie odpowiada normom) oznacza wodę powierzchniową gorszej jakości niż jakość określona dla kategorii A3, która nie może być ujmowana w celu przeznaczenia do spożycia. Analiza wyników badań poszczególnych wskaźników zanieczyszczenia w odniesieniu do kategorii jakości wód przedstawiona jest w zamieszczonej tabeli. Tabela 4. Ilość wystąpień badanych wskaźników zanieczyszczenia w odniesieniu do wymagań, jakim powinny odpowiadać kategorie wód do spożycia L.p. Ujęcie Rzeka lub zbiornik Nazwa punktu Km Liczba zaopatrywanych mieszkańców Ocena (wartości dopuszczalne) A1 A2 A3 non 1 Morawka Morawka Morawka - m. Nowa Morawa 7, M Pod Zieleńcem Bystrzyca Dusznicka Bystrzyca Dusznicka - powyżej Dusznik 32, M Sokolec Sowi Potok Sowi Potok - m. Sokolec 4, M Jugów Jugowski Potok Jugowski Potok - powyżej Jugowa 5, M Wodospady Radków Posna Posna - wodospady Posny 13, M Daniel Krzemiennik Krzemiennik - powyżej ujęcia Daniel 2, M Czarny Bór Trująca Trująca - powyżej Złotego Stoku 8, M Czechnica Oława Oława - pon. m. Siechnice (Mokry Dwór) 7, M Łomnica Złota Woda Złota Woda - m. Łomnica 5, M Góry Sowie Bielawica Bielawica - pow. Nowej Bielawy 9, M Kamionki Pieszycki Potok Pieszycki Potok - pow. Pieszyc 10, M Bełczak Kaczawa Kaczawa - m. Wojcieszów Górny 77, M Przybków Kaczawa Kaczawa - ujęcie wody dla m. Legnicy 28, M Kwietniki Nysa Mała Nysa Mała - m. Kwietniki 7, M Dębrznik Bóbr Bóbr - powyżej ujęcia w Dębrzniku 245, M Grabarów Bóbr Bóbr - powyżej ujęcia w Wojanowie 215, M Lesk Lesk Lesk -powyżej Boguszowa-Gorce 20, M Majówka Łomnica Łomnica - Karpacza Górnego 10, M Malina Jedlica Jedlica - Kowary Średnie 12, M Kamieńczyk Kamienna Kamienna - w m. Szklarska Poręba Górna 24, M Górzyniec Mała Kamienna Mała Kamienna - pow. ujęcia Górzyniec 4, M Podgórzyn Podgórna Podgórna - pow. ujęcia Podgórzyn 3, M Jawornica Szybka Szybka - powyżej Lewina Kłodzkiego 8, M Zbiornik Dobromierz zbiornik Dobromierz- stan M Zbiornik Dobromierz 25 Strzegomka Strzegomka - ujścia Czyżynki 64, M Zbiornik Sosnówka zbiornik Sosnówka - stan M Zbiornik Sosnówka Czerwonka Czerwonka - pow. zbiornika Sosnówka 5, M Sośniak Sośniak - pow. zbiornika Sosnówka 0, M Zbiornik Lubachów zbiornik Lubachów - stan M Zbiornik Lubachów Bystrzyca Bystrzyca - powyżej zbiornika Lubachów 78, M Młynówka Młynówka - ujście do Zbiornika Lubachów 1, M Zbiornik Niedów zbiornik Niedów - stan M Zatonie 33 Witka Witka - m. Černousy-Zawidów (wodowskaz) 10, M razem % 10% 1% 2% % 13% 3% 1% Uwaga: wg obowiązujących przepisów w przypadku nieobecności bakterii z rodzaju Salmonella w 1000 ml, najlepszą kategorią jest kategoria A2, nie przewiduje się wówczas kategorii A1

21 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 21 W porównaniu do roku 2009 statystyczny rozkład wystąpień badanych wskaźników w poszczególnych kategoriach nie zmienił się w istotny sposób, nieznacznie więcej wskaźników mieściło się w kategorii A1, co wskazuje na utrzymywanie się stanów tych wód. Charakterystyka największych ujęć wody powierzchniowej jest przedstawiona. Ujęcie Czechnica Biorąc pod uwagę liczbę zaopatrywanej ludności, ujęcie Czechnica jest największym ujęciem wód powierzchniowych wśród objętych badaniami. Wodą z tego ujęcia zaopatrywanych jest ok mieszkańców Wrocławia. Wodociągi wrocławskie czerpią wodę z zasobów rzeki Oławy zasilanej systemem przerzutowym z Nysy Kłodzkiej. W celu oceny jakości wody powierzchniowej kierowanej na ujęcie Czechnica prowadzono badania wód rzeki Oławy w km 7,4. Przeprowadzone analizy wykazały, że kategorii A3 odpowiadała tu zawartość manganu. Pozostałe parametry fizykochemiczne odpowiadały kategorii A1 i A2. W 2009 r. do poziomu kategorii A1 obniżyła się wartość indeksu fenolowego, który w 2008 r. odpowiadał kategorii A3. W roku 2010 indeks ten mieścił się w kategorii A2. Wyniki badań bakteriologicznych odpowiadały kategorii A3 ze względu na liczbę bakterii grupy coli typu kałowego. W 2010 r. nie stwierdzono obecności bakterii z rodzaju Salmonella. Ujęcie Dębrznik Ujęcie zlokalizowane jest na rzece Bóbr, która jest lewobrzeżnym dopływem Odry. Z ujęcia tego dostarczana jest woda do picia dla mieszkańców Wałbrzycha, Boguszowa-Gorców i Marciszowa. W celu oceny jakości ujmowanej wody badana była rzeka Bóbr powyżej ujęcia Dębrznik, w km 245,3. Biorąc pod uwagę badane parametry fizykochemiczne wszystkie mieściły się w granicach kategorii A1 i A2, co było stanem lepszym niż w roku W rzece stwierdzono jednak, podobnie jak w ubiegłym roku, nie odpowiadający normom stan sanitarny wód, o czym zdecydowała liczba bakterii grupy coli, w tym również typu kałowego. Ujęcie Przybków Ujęcie to, zaopatrujące w wodę do picia miasto Legnicę, zlokalizowane jest na rzece Kaczawie, która jest lewobrzeżnym dopływem Odry. Znaczącym elementem systemu zaopatrzenia Legnicy w wodę pitną jest również zbiornik Słup, który ma na celu gromadzenie i retencjonowanie wód Nysy Szalonej, dopływu Kaczawy. Oceną jakości wody pod kątem wymagań określonych dla wód ujmowanych do celów wodociągowych objęta została rzeka Kaczawa w km 28,0. Parametry fizykochemiczne mieściły się generalnie w granicach kategorii A1 i A2. Wyjątek stanowił jedynie zwiększony poziom manganu do wartości właściwych dla kategorii A3. Wyniki badań bakteriologicznych nie odpowiadały normom ze względu na obecność bakterii z rodzaju Salmonella. Zbiornik Sosnówka Zbiornik ten utworzony został w wyniku spiętrzenia wód potoków Czerwonki i Sośniaka z Sosnówką. Do napełniania zbiornika wykorzystywana jest też rzeka Podgórna. Wymienione cieki, pochodzące z terenu Karkonoszy, należą do zlewni rzeki Bóbr. Woda ze zbiornika Sosnówka wykorzystywana jest do zaopatrzenia mieszkańców Jeleniej Góry i okolic w wodę przeznaczoną do spożycia. Badaniami objęto zbiornik oraz dwa zasilające go potoki, Czerwonkę i Sośniak powyżej zbiornika. Jakość wody w zbiorniku Sosnówka była bardzo dobra wszystkie parametry fizykochemiczne nie przekraczały granic kategorii A1 lub A2. Wskaźniki bakteriologiczne charakterystyczne były dla kategorii A2. Wody potoku Czerwonka generalnie odpowiadały pod względem fizykochemicznym kategorii A1 i A2. W zakresie parametrów sanitarnych liczba bakterii grupy coli typu kałowego odpowiadała kategorii A2, natomiast pozostałe wskaźniki nie przekroczyły granic określonych dla kategorii A2. Podobnie w potoku Sośniak jakość wody pod względem fizykochemicznym mieściła się w kategorii A1 i A2. W potoku tym stwierdzono pogorszony stan sanitarny wody ze względu na wysoką liczbę bakterii grupy coli, w tym również typu kałowego (kategoria A3). Generalnie wyniki dla wód zbiornika jak i dopływów były lepsze niż w 2009 roku.

22 Ocena jakości wód powierzchniowych województwa dolnośląskiego w 2010 roku 22 Zbiornik Lubachów Zbiornik Lubachów utworzony został na rzece Bystrzycy w jej ok. 75,0 km. Zbiornik ten jest ujęciem wody pitnej i przemysłowej dla Dzierżoniowa, Bielawy i Pieszyc. Ponadto pełni funkcję energetyczną i przeciwpowodziową. W celu oceny jakości wód powierzchniowych ujmowanych do celów pitnych, prowadzone były badania wody ze zbiornika oraz z zasilających go cieków: rzeki Bystrzycy i potoku Młynówka, w przekrojach zlokalizowanych powyżej zbiornika. Jakość wody w zbiorniku Lubachów pod względem fizykochemicznym nie odpowiadała normom w zakresie dwóch wskaźników. Był to zbyt alkaliczny odczyn, związany prawdopodobnie z nadmiernym rozwojem glonów, co często było obserwowane w tym zbiorniku w latach ubiegłych, a także BZT 5, wskazujące na podwyższoną zawartość związków organicznych. Wartości pozostałych parametrów fizykochemicznych odpowiadały kategorii A1 i A2. Wyniki badań bakteriologicznych nie przekroczyły tu granic określonych dla kategorii A2. Sytuacja ta była podobna do roku 2009, gdzie o ocenie decydowały te same parametry. Rzeka Bystrzyca wprowadzała do zbiornika wody dobrej jakości fizykochemicznej, gdzie wskaźniki tej grupy w większości mieściły się w granicach określonych dla kategorii A1 lub A2. Wskaźniki bakteriologiczne, takie jak liczba bakterii grupy coli oraz grupy coli typu kałowego, przekraczały dopuszczalne normy. W potoku Młynówka, wartości parametrów fizykochemicznych w większości nie przekraczały granic określonych dla kategorii A1, a tylko nieliczne z nich właściwe były kategorii A2. Wyższej kategorii A3 odpowiadały w tym potoku wyniki badań bakteriologicznych. W 2010 r. stwierdzono obecności bakterii z rodzaju Salmonella. Ujęcie Kamionki Pieszycki Potok, na którym zlokalizowane jest omawiane ujęcie wodociągowe, jest lewobrzeżnym dopływem Piławy. Potok ten w górnej, źródliskowej części zbiera wody z terenu Gór Sowich. Z ujęcia wód pitnych na Pieszyckim Potoku, znajdującego się powyżej wsi Kamionki, korzystają mieszkańcy Dzierżoniowa i Pieszyc. Zdecydowana większość badanych w Pieszyckim Potoku, powyżej ujęcia wodociągowego (km 10,5), parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych (łącznie 92,3%) odpowiadała kategorii A1. Niewielkie podwyższenie stężeń nielicznych wskaźników fizykochemicznych do poziomu kategorii A2 obserwowano sporadycznie i głównie po wezbraniach wód. Ujęcie Grabarów W Wojanowie, w górnym biegu rzeki Bóbr, znajduje się ujęcie brzegowe Grabarów, z którego pobierana jest woda wodociągowa dla celów komunalnych miasta Jeleniej Góry. Wskaźniki fizykochemiczne w rzece Bóbr powyżej ujęcia w Wojanowie (km 215,4) odpowiadały, podobnie jak w poprzednim roku, kategorii A1 i A2. Jak wykazały badania prowadzone w ubiegłych latach, stan sanitarny rzeki w tym przekroju ulegał wahaniom i niejednokrotnie budził zastrzeżenia. W 2010 r. wskaźniki bakteriologiczne nie odpowiadały normom ze względu na liczbę bakterii grupy coli typu kałowego. Nie stwierdzono w wodzie obecności bakterii z rodzaju Salmonella. Ujęcie Góry Sowie Ujęcie to utworzone zostało na potoku Bielawica, który jest lewobrzeżnym dopływem Piławy. Bielawica zasilana jest wodami cieków spływających z terenu Gór Sowich. Położone jest ono powyżej Nowej Bielawy i zaopatruje w wodę mieszkańców Bielawy. Analizy przeprowadzone w potoku Bielawica powyżej ujęcia wodociągowego (km 9,0) wykazały, że zdecydowana większość badanych wskaźników fizykochemicznych odpowiadała kategorii A1, a tyko niektóre z nich kategorii A2. Pogorszenie jakości wody w zakresie nielicznych parametrów fizykochemicznych, np. zawiesin, miało miejsce jedynie podczas wiosennego przyboru wód. Wskaźniki bakteriologiczne jakości wody nie budziły zastrzeżeń. Ujęcie Podgórzyn Ujęcie to zlokalizowane jest na rzece Podgórnej, należącej do karkonoskiej części zlewni Bobru. Z tego ujęcia zaopatruje się w wodę Jelenią Górę oraz Podgórzyn. Wskaźniki fizykochemiczne w rzece Podgórnej powyżej ujęcia wodociągowego (km 3,6) w większości odpowiadały kategorii A1 i A2. Stan sanitarny wód, w stosunku do roku poprzedniego pogorszył się i liczba