Międzynarodowa Konferencja Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, Drezno, r.

Transkrypt

1 Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, IMGW - PIB OWr Dr inż. Mariusz Adynkiewicz - Piragas Dr Iwona Lejcuś

2 Problematyka związana ze starymi zanieczyszczeniami w Polsce odgrywa drugorzędną rolę. Brakuje usystematyzowanej metodyki, która pozwoliła by na ustalenie stopnia zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Przyczyną takiego stanu rzeczy to: Brak jednolitych podstaw prawnych; Brak Dyrektywy Glebowej i jej transpozycji do warunków Polskich; Brak dokładnych informacji o starych zanieczyszczeniach środowiska w obszarach potencjalnie zagrożonych; Fragmentaryzacja i rozproszenie danych; Lotnisko Krzywa

3 W centrum zainteresowania projektu SANAERO leży tematyka ochrony środowiska, a w szczególności przeprowadzenie badań dotyczących starych zanieczyszczeń na byłych terenach poprzemysłowych i wojskowych w obszarze wsparcia. Przeprowadzone analizy jasno wskazują na problem związany z potencjalnym zagrożeniem dla środowiska związanym z występowaniem obszarów zanieczyszczonych na obszarze wsparcia. Do tej pory prowadzono w Polsce liczne badania gleb użytkowanych rolniczo natomiast w niewystarczającym stopniu brano pod uwagę: Obszarów wydobycia, Produkcji i przetwórstwa rud metali, Składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych Terenów miejskich, Lotnisko Krzywa Terenów poprzemysłowych i powojskowych

4 Zanieczyszczenia środowiska gruntowowodnego (wg. Karczewskiej i Kabały z 2010 r.) wykazują iż na polskim obszarze wsparcia programu SN-PL stwierdzono występowanie: Terenów górniczych obszar LGOM (Rudna, Polkowice, Lubin i Sieroszowice) Składowiska poflotacyjnego Żelazny Most; Hut miedzi Legnica i Głogów; Historycznych miejsc eksploatacji rud metali m.in. Leszczyny, Chełmiec, Miedzianka, Czarnów, Złoty Stok, Marcinków, Lutynia, Szklary, Kowary, Kletno, Boguszów, Gierczyn.

5 Rejestr gruntów skażonych w obszarze wsparcia Lp. Gmina 1 Gromadka 2 Osiecznica 3 Jelenia Góra 4 Kowary 5 Janowice Wielkie 6 Stara Kamienica 7 Karpacz 8 Mysłakowice 9 Szklarska Poręba 10 Świebodzice Kamieniec 11 Ząbkowicki 12 Ząbkowice Śląskie 13 Złoty Stok

6 Drugą przyczyną powstawania starych zanieczyszczeń na obszarze wsparcia są pozostałości po byłych obiektach związanych ze stacjonowaniem wojsk radzieckich oraz polskich garnizonów wojskowych zlikwidowanych po 1990 r. Obszary zdemilitaryzowane znacząco wpływają na środowisko w postaci: nielegalnych składowisk odpadów, lokalnych skażeń bojowymi środkami trującymi i promieniotwórczymi, skażeń materiałami ropopochodnymi.

7 W ramach projektu SANAERO wypracowano schemat postępowania podczas identyfikacji starych zanieczyszczeń w oparciu o metodykę wyznaczania obszarów dla których są przekroczone standardy jakości gleb (Stuczyński i inni 2004). Weryfikacja Ankietyzacja Baza Danych Przetwarzanie danych Kontrola Identyfikacja potencjalnych oddziaływań Ocena formalna Badania Wstępne Badania szczegółowe

8 Krok 1 Zebranie informacji o obszarach zanieczyszczonych na podstawie ankiet. Opracowana ankieta zawiera m.in. 1. Cel ankiety 2. Zasady wypełniania ankiety 3. Punkt informacyjno-konsultacyjny 4. Dane osoby wypełniającej informacje o obszarze skażonym

9 Krok 2 BAZA D ANYCH

10 Krok 3 Identyfikacja potencjalnych źródeł zanieczyszczenia w wytypowanych obszarach. Zgodnie z prawem polskim glebę lub ziemię uznaje się za zanieczyszczoną wówczas, gdy stężenie co najmniej jednej substancji przekracza wartości dopuszczalne [Dz.U.2002, Nr 165, poz. 1359]. Wartość dopuszczalną identyfikuje się w trzech etapach. ETAP 1 IDENTYFIKACJA ŹRÓDEŁ ZANIECZYSZCZENIA ETAP 2 BADANIA WSTĘPNE ETAP 3 BADANIA SZCZEGÓŁOWE

11 ETAP 1 IDENTYFIKACJA ŹRÓDEŁ ZANIECZYSZCZENIA Identyfikacja konkretnego lub potencjalnego obszaru zanieczyszczonego Ustalenie rodzaju zanieczyszczenia Identyfikacja potencjalnych źródeł zanieczyszczenia z oceną ich potencjalnego oddziaływania na środowisko glebowe i ustalenie listy substancji, których występowanie jest spodziewane w związku z domniemanym skażeniem.

12 Identyfikacja potencjalnych źródeł zanieczyszczenia wraz z oceną ich potencjalnego oddziaływania na środowisko glebowe Międzynarodowa Konferencja Etap I Potwierdzona możliwość emisji zanieczyszczeń przy braku danych Badania wstępne Zebranie istniejących informacji na temat zanieczyszczeń gleb Istniejące dane są niewystarczające Zanieczyszczenia o nieznanym zasięgu Zanieczyszczenia o znanym zasięgu Badania wstępne Ustalenie i wyznaczenie granic obszaru Wyznaczenie granic obszaru Brak emisji Wykluczenie z dalszych badań

13 ETAP 2 Charakterystyka obszarów zanieczyszczonych BADANIA WSTĘPNE Potwierdzenie wystąpienia zanieczyszczeń Przeprowadzenie pomiarów wstępnych, których celem jest ustalenie i potwierdzenie czy substancje, o których mowa w Etapie 1, faktycznie występują. Badania mają charakter orientacyjny.

14 Badania wstępne Międzynarodowa Konferencja Etap II Etap III Przekroczenie limitów Badania szczegółowe Wyznaczenie granic obszaru Brak przekroczenia limitów Wykluczenie z dalszych badań

15 ETAP 3 Określenie stężeń zanieczyszczeń BADANIA SZCZEGÓŁOWE Analiza i weryfikacja badań Badania szczegółowe w celu określenia stężeń substancji ustalonych i wskazanie zakresu i sposobu przeprowadzenia rekultywacji gleby lub ziemi. Badania te wskazane są szczególnie, gdy zidentyfikowana substancja jest bardzo toksyczna i mobilna.

16 Przykładem obszaru zanieczyszczonego jest obiekt pilotażowy projektu SANERO lotnisko KRZYWA. Zgodnie z przyjętą procedura identyfikacji starych zanieczyszczeń ETAP 1 W ramach identyfikacji źródeł zanieczyszczenia na podstawie materiałów archiwalnych stwierdzono zanieczyszczenie kerozyną, które stanowi bezpośrednie zagrożenie dla gleb i wód gruntowych. Obiekt położony jest w sąsiedztwie ujęcia wody pitnej dla gminy Gromadka oraz w rejonie obszaru Natura 2000 Bory Dolnośląskie Lotnisko Krzywa Bory Dolnośląskie Natura 2000

17 Obszar lotniska został przekazany Polsce w roku 1993, po okresie wieloletniego użytkowania przez Wojska Radzieckie, jednakże do tej pory nie przeprowadzono usystematyzowanego rozpoznania stanu zanieczyszczenia. W ramach Etapu 2 przystąpiono do badań wstępnych zakładając sieć 5 piezometrów i rozpoczęto monitoring wód podziemnych.

18 Zastosowana procedura postepowania na lotnisku Krzywa Międzynarodowa Konferencja

19 Mariusz Adynkiewicz-Piragas Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Wrocław, ul.: Parkowa 30 Tel. (71) mariusz.adynkiewicz@imgw.pl