Pytania i odpowiedzi Otwarcie Banku Mleka w Toruniu

Transkrypt

1 Pytania i odpowiedzi Otwarcie Banku Mleka w Toruniu 1. Co to jest Bank Mleka Kobiecego? Dla kogo przeznaczone jest mleko z banku mleka? Banki mleka to profesjonalne laboratoria zajmujące się pozyskiwaniem mleka kobiecego, przechowywaniem i po badaniu - dostarczaniu go potrzebującemu dziecku, które z przyczyn losowych nie może być karmione przez własną mamę. Banki Mleka powinny być nieodłącznym elementem systemu opieki nad matką i dzieckiem, szczególnie jeśli noworodek wymaga długotrwałego leczenia lub z innych powodów karmienie piersią przez biologiczną matkę jest utrudnione. Działalność banków mleka trzeba traktować jako stwarzanie równych szans wszystkim dzieciom w dostępie do najlepszego naturalnego pokarmu. Gromadzenie mleka w banku gwarantuje prawidłowe zagospodarowanie jego nadwyżek z korzyścią dla potrzebujących dzieci, wśród których większość stanowią wcześniaki i noworodki chore. Pozostaje to w zgodzie ze wskazaniami AAP (American Academy of Pediatrics, 2005) oraz wspólną Rezolucją WHO i UNICEF 1980, która mówi że: mleko kobiece pochodzące z profesjonalnego banku mleka jest drugim, po mleku własnej matki, pokarmem z wyboru do stosowania u noworodków i niemowląt. W Polsce od 10 lat nie prowadzono statystyk dotyczących modelu żywienia dzieci tuż po porodzie i na późniejszym etapie niemowlęctwa. Promocja karmienia piersią jest wymagana szczególnie tam, gdzie karmienie to napotyka przeszkody i bariery. Jedną z poważniejszych przyczyn braku możliwości karmienia swojego dziecka jest poród przedwczesny. Noworodki urodzone przed 37 tygodniem ciąży, dla których pokarm mamy ma szczególne znaczenie terapeutyczne, paradoksalnie są w grupie ryzyka dzieci karmionych sztucznie. 2. Dlaczego tak ważne jest aby wcześniak był karmiony pokarmem naturalnym? Mleko kobiece dla chorego, szczególnie przedwcześnie urodzonego dziecka powinno być traktowane jako lek. Zawiera tysiące aktywnych składników, które mają wartość pozażywieniową i są nie do wyprodukowania na drodze procesu technologicznego. Poza tym mleko kobiece jest także idealnie dopasowane do potrzeb żywieniowych noworodka, zawiera wyłącznie gatunkowo specyficzne białka i jest najlepiej przyswajalnym pożywieniem. 3. Skąd pomysł reaktywacji Banków Mleka w Polsce? Pomysł odtworzenia w Polsce dawnych laktariów miał charakter oddolnej inicjatywy karmiących matek przekonanych o wartości kobiecego mleka. Pomysłodawcą była Pani Magda Podczaska, obecnie Mama trójki dzieci. Po urodzeniu pierwszego dziecka, Pani Magda, po początkowych trudnościach w karmieniu małej Ani, miała nadmiar pokarmu. Wiedząc jak czasem trudno o pierwsze krople mleka po niespodziewanym porodzie ( Ania urodziła się miesiąc przed terminem) Pani Magda próbowała oddać pokarm do instytucji gdzie przebywają dzieci, które z przyczyn losowych nie mogą być karmione mlekiem własnych mam. Jednak żaden Szpital ani Dom Małego Dziecka nie mógł przyjąć mleka gdyż nie posiadał możliwości przygotowania mleka tak aby było bezpieczne dla

2 niespokrewnionego dziecka. Wspólnie z przyjaciółką Aleksandrą Wesołowską, wtedy doktorantką studiów medycznych, dziś Prezesem Fundacji Bank Mleka Kobiecego założyły Stowarzyszenie na rzecz Banku Mleka Kobiecego którego celem było umożliwienie bezpiecznego dzielenia się pokarmem. 4. Czy to pierwsza tak inicjatywa w Polsce? Jaki jest budżet tej inwestycji? Bank mleka w Toruniu finansowany z funduszy samorządu województwa kujawskopomorskiego będzie pierwszą placówką działającą, podobnie jak banki mleka na zachodzie, na skalę całego regionu. Doświadczenia związane z funkcjonowaniem pierwszego banku mleka w Warszawie w Szpitalu im. W.Orłowskiego, pokazały że w Polsce powinna powstać sieć banków mleka aby potrzebująca mama niezależnie od Szpitala w którym się znajdzie mogła mieć łatwy dostęp do mleka z banku. Szpitale wojewódzkie mogą być bardzo skuteczne we wprowadzaniu w życie takich inicjatyw lokalnych czego przykładem jest Wojewódzki Szpital Zespolony im. L. Rydygiera. Bezpośrednim przyczynkiem do powstania banku mleka w Toruniu były wyniki Wojewódzkiego Programu Promocji Karmienia Piersią i Pokarmem Kobiecym które wykazały potrzebę założenia takiej placówki dla regionu. Utworzenie Banku Mleka przy Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Toruniu na potrzeby noworodków, wcześniaków z całego województwa kujawsko-pomorskiego, a więc jednej placówki na cały region, było podyktowane uzyskaniem znaczącej poprawy zdrowia tych dzieci przy stosunkowo niedużych nakładach finansowych. 5. Jaki jest budżet inwestycji oraz organizacja funkcjonowania Banku Mleka w Toruniu? Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego przeznaczył na ten cel 250 tys. zł. Środki te zostały wydane przede wszystkim na zakup niezbędnego sprzętu specjalistycznego, w tym nowoczesnego pasteryzatora, aparatu do badania składu pokarmu- jesteśmy jedną z pierwszych pracowni w Polsce dysponujących takim mierenikiem (pozwoli on na dostosowanie danej porcji mleka do aktualnych potrzeb żywieniowych noworodka) oraz urządzeń chłodniczych do bezpiecznego przechowywania mleka. Na potrzeby Banku zostały też zaadaptowane 2 pomieszczenia w sąsiedztwie oddziałów neonatologicznego i położniczego. Jednym z nich jest pokój laktacyjny, gdzie mamy mogą na miejscu odciągać pokarm i od razu pozostawić go w Banku, drugim jest nowoczesna pracownia laboratoryjna. W celu realizacji Programu Szpital zatrudnił dodatkowo jednego pracownika- biotechnologa przygotowanego do prowadzenia takiego laboratorium, pozostałe osoby zaangażowane w pracę Banku to dotychczasowi pracownicy Szpitala. Koszty funkcjonowania Banku będą zależały od zakresu jego pracy: tzn. im więcej placówek przystąpi do Programu, im więcej mleka uda się nam pozyskać i rozdysponować, tym koszt przygotowania 1 litra mleka od dawczyni będzie mniejszy. Na tym właśnie polega przewaga jednego banku regionalnego nad rozwiązaniem 1 szpital- 1 bank. Warto podkreślić, że kwota 250 tys. zł to rzeczywisty koszt pobytu w szpitalu takim, jak nasz oraz leczenia jednego, dwóch wcześniaków urodzonych z bardzo małą lub skrajnie małą masą ciała. Jeśli dzięki poprawie zasad żywienia tych noworodków przez udostępnienie im dokarmiania mlekiem ludzkim zmniejszą się wydatki na ich leczenie, a takie pozytywne sygnały już płyną z programu pilotażowego w Szpitalu im. W.Orłowskiego w Warszawie, wówczas nakłady poniesione na organizację i pracę Banku mogą w efekcie przynieść zysk, a nie wydatek.

3 Liczymy też na możliwie szybkie uregulowanie w Polsce żywienia noworodków mlekiem od przebadanych dawczyń i włączenia tej procedury do refundowanych przez NFZ. Ponadto utworzone w naszym Szpitalu nowoczesne laboratorium Banku Mleka jest przygotowane do prowadzenia pracy naukowo-badawczej, a więc popularyzacji również na polu naukowym tej ciągle niedocenianej w naszym kraju dziedziny, jaką jest badanie i prowadzenie leczenia żywieniowego mlekiem ludzkim. Jesteśmy otwarci na współpracę zarówno z ośrodkami naukowymi, jak też przemysłowymi w celu wdrażania nowoczesnych technologii bezpiecznego opracowywania mleka od dawczyń dla potrzebujących go dzieci. Działalność naukowo-badawcza to również jedna z możliwości pozyskiwania dodatkowych środków finansowych na funkcjonowanie Banku Mleka, a więc obniżenia kosztów leczenia żywieniowego noworodków mlekiem od dawczyń dla placówek uczestniczących w Programie. 6. Jak to wygląda na świecie? Czy Banki Mleka są czymś powszechnym? Pierwszy bank mleka został założony w Wiedniu w 1909 roku, pierwszy bank mleka w Bostonie powstał w 1919 roku i stał się modelową placówką dla powstających później w Chicago, Nowym Jorku i Los Angeles. W 1939 roku powstał pierwszy bank mleka w Wielkiej Brytanii. W 1943 roku powstały pierwsze wytyczne regulujące działalność banków mleka opracowane przez Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne. Odkrycie wirusa HIV w 1980 roku i związane z tym ryzyko przenoszenia choroby przez mleko kobiece znacznie ograniczyło praktykę dzielenia się naturalnym pokarmem i do czasu rozwoju technik pasteryzacji pokarmu kobiecego uniemożliwiło wzrostu rozwój banków mleka. Pięć lat później powstało jednak Zrzeszenie Banków Mleka Ameryki Północnej opracowujące wytyczne regulujące działalność banków mleka, a w 1997 roku powstało Zrzeszenie Banków Mleka w Wielkiej Brytanii, które skupia dziś 17 tego typu placówek. Rozwój technik przetwarzania mleka kobiecego a także wzrost standardów epidemiologicznych eliminuje ryzyko zakażenie przez pasteryzowane mleko kobiece a także umożliwia stosowanie w profesjonalnych bankach funkcjonującego na całym świecie systemu HACCP. We Francji funkcjonuje 19 laktariów spełniających rolę banków mleka kobiecego, w Niemczech jest 10 takich instytucji, we Włoszech 24, w Norwegii 13, w Szwecji 25, w Szwajcarii 6, w Grecji działają dwa banki, w Hiszpanii jest jedynie jedna taka placówka. Brakuje danych na temat liczny banków mleka istniejących w Finlandii i Danii. Banki Mleka nie funkcjonują na Słowacji, Holandii, Portugalii i Rosji. Ostatni bank mleka w Polsce działał na użytek Centrum Matki Polki w Łodzi. Europejskie Stowarzyszenie Banków Mleka (EMBA) posiada w swoim rejestrze około 160 placówek, z których kilka jest w fazie organizacji. 7. Czy jest planowane otwarcie kolejnych placówek, kiedy będą one uruchomione? Wyniki z rocznej działalności banku mleka w Warszawie jednoznacznie pokazały że model żywienia wcześniaków wyłącznie mlekiem kobiecym jest optymalny. Zaobserwowano korzyści kliniczne, organizacyjne i finansowe. Dzięki wprowadzeniu procedury banku mleka wcześniaki mogą być żywione wyłącznie mlekiem już od pierwszych chwil życia skutkuje to zarówno spadkiem zachorowalności na takie groźne choroby jak martwicze zapalenie jelit jak również maleje częstość zakażeń a tym samym zużycie antybiotyków. Otwarcie nowych placówek banku mleka może polepszyć wyniki zdrowotności liczniejszej grupy dzieci ale powinno odbywać się we współpracy z instytucjami

4 rządowymi, władzami lokalnymi i pozarządowymi, tak aby reaktywacja banków mleka przebiegała w sposób skoordynowany. Największy sens ma regionalizacja placówek banków mleka oraz powiązanie ich z instytucjami prowadzącymi badania naukowe tak aby móc zweryfikować osiągane wyniki kliniczne. 8. Dlaczego tak ważne jest aby wcześniak był karmiony pokarmem naturalnym? Mleko kobiece dla chorego, szczególnie przedwcześnie urodzonego dziecka powinno być traktowane jako lek. Zawiera tysiące aktywnych składników, które mają wartość poza żywieniową i są nie do wyprodukowania na drodze procesu technologicznego. Poza tym mleko kobiece jest także idealnie dopasowane do potrzeb żywieniowych noworodka, zawiera wyłącznie gatunkowo specyficzne białka i jest najlepiej przyswajalnym pożywieniem. 9. Dlaczego instytucja banku powinna pośredniczyć w dzieleniu się mlekiem? Karmienie dziecka mlekiem innej, niż biologiczna matka, kobiety wiąże się z pewnym ryzykiem. Jego wyeliminowanie nie jest możliwe bez badań pokarmu oraz dawczyń, włączając badanie statusu serologicznego dawczyń. Mleko z banku mleka jest badane pod kątem czystości mikrobiologicznej i pasteryzowane. Potencjalne dawczynie mleka udzielają wywiadu epidemiologicznego na temat przebytych chorób i trybu życia oraz są kierowane na badania krwi. Nieformalne dzielenia się mlekiem kobiecym ułatwia internetoferty kupna/sprzedaży można znaleźć w serwisach ogłoszeniowych i na forach społecznościowych. Europejskie banki mleka (w tym także polski) działają jako organizacje non-profit i sprzeciwiają się wszelkiej komercjalizacji dzielenia się pokarmem. Europejskie Stowarzyszenie Banków Mleka (ang. EMBA) stoi na stanowisku, że wszelkie formy pośredniczenia między dawczyniami a biorcami, które uwzględniają odpłatność dawczyniom za pozyskane mleko, są uznane za nieetyczne i powinny zostać zabronione. Nieformalnego dzielenia się mlekiem stanowi zagrożenie dla rosnącego wsparcia banków mleka na całym świece i podważa zaufanie do tych profesjonalnych instytucji, co w rezultacie może doprowadzić do zwiększenia udziału sztucznych mieszanek w żywieniu niemowląt. 10. Czy WSZ w Toruniu planuje udostępnić mleko lub też możliwość jego oddania kobietom i dzieciom spoza województwa kujawsko-pomorskiego? Priorytetem jest udostępnienie mleka kobiecego dla noworodków urodzonych przedwcześnie, chorych, przebywających w szpitalach naszego województwa. Nasz Bank Mleka jest pierwszą tego rodzaju placówką w województwie kujawsko-pomorskim i pierwszą o takim zakresie działania w kraju. Nasze działania w pierwszym okresie będą miały charakter pilotażowy. W przyszłości nie wykluczamy możliwości współpracy z innymi województwami. 11. Czy o mleko mogą starać się mamy, które nie mogą z przyczyn zdrowotnych karmić piersią a dziecko nie ma wskazań chorobowych (nie jest wcześniakiem) do tego, aby takie mleko otrzymać? W naszym Programie Mamy Mleko dla Wcześniaka w Woj. Kujawsko-Pomorskim zostały określone priorytety udostępniania mleka dla potrzebujących dzieci. Na

5 pierwszych miejscach są noworodki urodzone przedwcześnie, chore, którym brakuje mleka od biologicznej mamy. Być może w przyszłości, w miarę rozwoju Banku Mleka i pozyskiwania dużych ilości pokarmu, pojawią się możliwości dokarmiania mlekiem od przebadanych dawczyń dzieci z innymi wskazaniami. 12. Czy jest możliwość aby matki, których dzieci nie mają wskazań medycznych do otrzymywania pokarmu naturalnego, a one same nie mogą karmić, mogą odpłatnie otrzymać takie mleko? Program Mamy Mleka dla Wcześniaka w Woj. Kujawsko-Pomorskim ma na celu stworzenie możliwości żywienia mlekiem kobiecym najbardziej go potrzebujących noworodków, a więc ciężko chorych, urodzonych przedwcześnie. Dla tych dzieci mleko ludzkie jest nie tylko pożywieniem, ale wręcz lekiem od którego może zależeć ich życie. Potrzeby tych dzieci będą realizowane w pierwszej kolejności. Z przeprowadzonych badań w naszym województwie wiemy, że ponad 70% wcześniaków w trakcie pobytu w szpitalu oprócz żywienia mlekiem matki jest dokarmianych. Zdrowe noworodki mogłyby korzystać dopiero z nadwyżek mleka, a obawiamy się, że przynajmniej w pierwszym okresie pracy Banku takich nadwyżek nie będzie. 13. Czy szpital będzie płacił matkom za oddane mleko (czy planuje jakiekolwiek gratyfikacje?) Założeniem funkcjonowania naszego Banku Mleka jest nieodpłatne (na zasadzie wolontariatu) oddawanie mleka przez matki- dawczynie. Nie przewidujemy więc gratyfikacji pieniężnych. Natomiast te mamy i ich dzieci będą objęte bezpłatnym poradnictwem laktacyjnym, edukacją prozdrowotną. Nie wykluczamy rekompensat rzeczowych, ale będzie ona uzależniona od współpracy z instytucjami chętnymi do promowania dzielenia się mlekiem. Liczymy na takie zainteresowanie szczególnie ze strony lokalnych przedsiębiorstw, samorządów terenowych. Z doświadczenia innych krajów wiemy, że taką rekompensatą może być możliwość bezpłatnego korzystania z zajęć rekreacyjnych dla rodziny, czy drobny upominek dla mamy-dawczyni lub jej dziecka. 14. Czy inne placówki w województwie będą otrzymywały mleko odpłatnie? Funkcjonowanie Banku Mleka wiąże się z określonymi kosztami ( badania matek, badanie mleka, proces bezpiecznego przechowywania pokarmu, praca personelu itp.). Nie jest to obecnie świadczenie finansowane przez NFZ. Będziemy starali się pozyskiwać dodatkowe środki na działalność Banku (programy naukowe, zdrowotne), tak, by w miarę możliwości mleko było przekazywane nieodpłatnie lub by koszty jego przygotowania były jak najniższe. Liczymy też na możliwie szybkie ogólnokrajowe uregulowania zasad żywienia noworodków mlekiem od dawczyń i włączenie tej procedury do finansowania przez NFZ. 15. Z iloma placówkami planuje współpracować szpital i na jakich zasadach? Pierwszy etap działalności Banku Mleka obejmie dwa nasze Szpitale w Toruniu: Szpital Wojewódzki na Bielanach i Szpital Dziecięcy, następnie chcemy nawiązać współpracę ze szpitalami w naszym województwie, które zajmują się leczeniem noworodków urodzonych przedwcześnie, chorych. Są to placówki w Bydgoszczy, Włocławku, Grudziądzu. Jeśli będzie zainteresowanie ze strony innych ośrodków w województwie, zarówno w zakresie oddawania mleka przez matki- pacjentki z tych szpitali, jak też zapotrzebowanie na mleko z Banku, jesteśmy otwarci. Obecnie nasz Bank dysponuje dwiema zamrażarkami o pojemności 300 litrów każda.

6 Jedyne koszty, jakie zgodnie z formułą realizacji Programu Mamy Mleko dla Wcześniaka w Woj. Kujawsko-Pomorskim mogą być ponoszone przez współpracujące placówki, to koszty przygotowania bezpiecznego mleka od dawczyni, a więc wydatki poniesione na badanie dawczyni, badanie i opracowanie otrzymanego mleka oraz jego bezpieczne przechowywanie i transport. W miarę możliwości koszty te będą minimalizowane, ale będzie to zależało od zewnętrznych środków pozyskanych na ten cel, gdyż obecnie żywienie dziecka mlekiem od dawczyń nie jest w Polsce refundowane. Nasz Bank Mleka jest jedną z pierwszych tego typu placówek w kraju. Mamy nadzieję, że uruchomienie naszego Banku przyspieszy i ułatwi prace legislacyjne dotyczące zasad funkcjonowania i finansowania takich placówek w Polsce. Z rocznych doświadczeń pierwszego polskiego Banku Mleka w Warszawie już wiemy, że żywienie wcześniaków wyłącznie mlekiem kobiecym pozwoliło zmniejszyć wydatki szpitala na antybiotyki i żywienie pozajelitowe. 16. Na jakich zasadach będą przebadane kobiety chcące oddać mleko, jeśli nie są położnicami szpitala (badania odpłatne, czy na koszt szpitala)? Dawczynie będą badane nieodpłatnie to oznacza, że nie będą płaciły za swoje badania. Opłata za badanie dawczyń będzie wchodziła w koszty funkcjonowania Banku Mleka.