Program leczenia głuchoty metodą wielokanałowych wszczepów implantów ślimakowych i pniowych.

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ Program polityki zdrowotnej pn.: Program leczenia głuchoty metodą wielokanałowych wszczepów implantów ślimakowych i pniowych. ŚRODKI BUDŻETOWE NA REALIZACJĘ PROGRAMU zł. Warszawa, styczeń 2004 r. 1

2 I. STRESZCZENIE Głuchota stanowi niezwykle istotne ograniczenie w rozwoju (zwłaszcza dziecka) zarówno intelektualnego, emocjonalnego, jak i mowy ludzkiej. Dlatego też bardzo ważne jest wczesne wykrycie uszkodzenia narządu słuchu i po odpowiednim zdiagnozowaniu zaimplantowanie wszczepem ślimakowym. Każdy program leczenia głuchoty metodą implantów ślimakowych składa się z 3 etapów: - kwalifikacyjno-diagnostycznego, - chirurgicznego, - rehabilitacyjnego. Każdy z tych etapów jest ważny i decyduje o sukcesie zastosowania implantu ślimakowego. Podstawowym celem wprowadzenia programu do polityki zdrowotnej państwa w zakresie poprawy dostępności metody wielokanałowych wszczepów implantów jest zapewnienie odpowiednich środków finansowych na zakup implantów ślimakowych. Uwzględnienie zastosowania implantów ślimakowych szczególnie w pierwszym okresie życia każdego człowieka jest o tyle istotne, że 70% wszystkich przypadków niedosłuchu stanowią głuchoty wrodzone lub nabyte w pierwszym okresie życia dziecka. Zastosowanie odpowiedniego postępowania w postaci wszczepienia implantu ślimakowego daje szanse dziecku na wejście w okres edukacji szkolnej w wieku 7 lat. Wczesne skuteczne leczenie głuchoty to również ogromna szansa przejścia do świata dźwięków i wykształcenia mowy ludzkiej. W konsekwencji, wczesne leczenie głuchoty wrodzonej lub nabytej przyczyni się do obniżenia skali inwalidztwa (z tego powodu), a tym samym obniżenia kosztów pomocy socjalnej. W sytuacji osób dorosłych, taka forma leczenia głuchoty pozwala na przywrócenie osób z wszczepionym implantem ślimakowym do świata ludzi słyszących, a w praktyce do normalnego życia. W konsekwencji pozwolić może na wykonywanie pracy zawodowej na normalnym stanowisku pracy, nie generując dzięki temu kosztów z tytułu rent czy zasiłków. II. ZDEFINIOWANIE PROBLEMU 1. Każdego roku w Polsce rodzi się około 380 tysięcy dzieci. Szacuje się, że 1-2 dzieci na 1000 rodzi się głuche, a 2-4 z uszkodzonym narządem słuchu, objawiającym się różnego stopnia niedosłuchem, którego częstość występowania nie jest związana z płcią. Wśród przyczyn głuchoty należy na pierwszym miejscu wymienić: - czynniki genetyczne, - zakażenie wirusem różyczki, - inne schorzenia wirusowe matki w okresie ciąży, jak i następstwa niedotlenienia dziecka w okresie okołoporodowym. Z liczby tej wyłania się grupa około 400 dzieci, które można by zakwalifikować do wszczepu implantu ślimakowego. U osób dorosłych głuchota spowodowana jest między innymi zatruciem środowiska naturalnego, nieprawidłowym odżywianiem, paleniem tytoniu, nadużywaniem alkoholu, infekcjami wirusowymi itd. Szacunkowe dane wskazują, że każdego roku wszczepu implantów ślimakowych wymaga około 50 osób dorosłych. 2. Najczęstszą przyczyną głuchoty wrodzonej jest czynnik genetyczny, a więc występowanie różnych mutacji, u źródeł których mogą istnieć najróżniejsze przyczyny, a wśród nich 3. Osoba niesłysząca wymaga utworzenia przez system opieki zdrowotnej i edukacyjny 2

3 (w przypadku dzieci) odpowiednich placówek edukacyjnych na wszystkich poziomach kształcenia. To także potrzeba stworzenia odpowiednich miejsc pracy, jak i zapewnienia narzędzi do komunikowania się ze światem ludzi słyszących. Przeprowadzone w krajach zachodnioeuropejskich zestawienie kosztów organizacji takiej opieki nad osobami niesłyszącymi z kosztami poniesionymi na implantację wszczepem ślimakowym wskazuje jednoznacznie na znacznie niższe koszty implantacji, nie mówiąc już o nieporównywalnie lepszych wynikach przejścia tych osób do świata dźwięku. Dlatego też niezbędne jest dążenie do stworzenia systemu finansowania programu leczenia metodą wszczepów ślimakowych po to, ażeby jak największa grupa pacjentów mogła z niego skorzystać. III. UZASADNIENIE 1. Głuchota to problem niezwykle istotny ze względów społecznych, medycznych i finansowych. W przypadku nowo narodzonego dziecka powoduje całkowitą niemożność rozwinięcia mowy ludzkiej, rozwinięcia mowy wewnętrznej, myślenia abstrakcyjnego, a tym samym prawidłowego rozwoju emocjonalnego i intelektualnego. Zastosowanie implantu ślimakowego umożliwi zaimplantowanym pacjentom uniknięcie tych wszystkich w/w negatywnych konsekwencji. 2. Skuteczność metody wielokanałowych wszczepów ślimakowych została potwierdzona w praktyce klinicznej. 3. Wszelkie wyliczenia ekonomiczne wskazują na zdecydowanie większą efektywność implantacji wszczepem ślimakowym niż jakiekolwiek inne dotychczas znane rozwiązanie medyczne. 4. Program leczenia głuchoty metodą implantu ślimakowego to program, który staje się już wskazaniem z wyboru w postępowaniu w większości przypadków głuchoty zwłaszcza dziecięcej. Stale pojawiają się nowe implanty ślimakowe, nowe rozwiązania techniczne, których idea jest podobna - dokonanie implantacji ucha wewnętrznego w celu uzyskania stymulacji elektrycznej włókien nerwowych. 5. Z danych z roku 2003 wynika, że w Polsce żyje już ponad 600 osób z wszczepem ślimakowym, wykonanym w jednym z trzech ośrodków (Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie, Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie, Szpital Kliniczny Nr 2 AM w Poznaniu). 6. Założenia programu polityki zdrowotnej, realizowanego w Polsce, oparte są o następujące zasady: zakup wszczepów ślimakowych i procesorów mowy ze środków Ministerstwa Zdrowia, w ramach realizacji programów polityki zdrowotnej, postępowanie diagnostyczno-kwalifikacyjne, chirurgiczne i rehabilitacyjne finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. IV. OPIS PROGRAMU CEL: Celem programu Leczenia głuchoty metodą wszczepu implantów ślimakowych i pniowych jest objęcie diagnostyką i odpowiednim postępowaniem jak największej grupy osób, w tym dzieci w jak najmłodszym wieku. 3

4 Plan działań: 1. Osiągnięcie celów programu wymaga ścisłej współpracy lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, personelu oddziałów neonatologicznych z ośrodkami referencyjnymi leczenia chorób układu słuchu. Ma to istotne znaczenie dla wczesnej diagnostyki zaburzeń słuchu oraz kwalifikacji do leczenia głuchoty poprzez dokonanie wszczepu implantu ślimakowego. Niezwykle istotne jest wczesne wykrywanie głuchoty. Stopniowe wdrażanie programu badań przesiewowych noworodków, zainicjowane przez Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, jest słusznym działaniem podejmowanym w celu obniżenia wieku wykrywania niedosłuchu. Naturalną konsekwencją powszechnych badań przesiewowych noworodków jest wykrycie większej liczby dzieci z niedosłuchem. Racjonalizacja działań podejmowanych w zakresie zastosowania wysokospecjalistycznych świadczeń zdrowotnych, do których należy zaliczyć wszczepy implantów ślimakowych, wymaga wyboru ograniczonej liczby ośrodków wykonujących tego rodzaju świadczenia. Doświadczenie w wykonywaniu implantacji pozwoli na uzyskanie wysokiej jakości świadczenia. Natomiast zakup większej liczby implantów pozwoli na uzyskanie niższych cen jednostkowych implantów. Do realizacji wymienionego celu niezbędne jest przede wszystkim uzyskanie odpowiednich środków na zakup implantów ślimakowych i procesorów mowy. Z przedstawionych wyliczeń epidemiologicznych wynika, że rocznie należy zabezpieczyć środki na około 200 implantów ślimakowych. Wyłonieni w drodze konkursu realizatorzy programu otrzymają środki finansowe na zakup implantów ślimakowych. Koszty diagnostyki, koszty osobowe zabiegu oraz rehabilitacji pacjentów zostaną pokryte ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Ze względu na występujące uszkodzenia procesorów mowy, w przypadku implantów ślimakowych wszczepionych w poprzednich latach, w ramach programu finansowaniem objęty zostanie również koszt procesorów mowy. Wskaźnikiem efektywności realizacji programu będzie liczba pacjentów z głuchotą wrodzoną lub nabytą, którym zostanie przywrócony słuch. 2. W szczegółowym harmonogramie działań należy uwzględnić następujące etapy: - zabezpieczenie odpowiedniej liczby implantów ślimakowych i pniowych do realizacji programu, a także procesorów mowy, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania wszczepionego implantu, - zapewnienie środków, w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, na diagnostykę, leczenie operacyjne i długoletnią rehabilitację. V. KOSZTORYS Ministerstwo Zdrowia obejmie finansowaniem w ramach programu zakup implantów ślimakowych i procesorów mowy. W 2004 roku zakłada się zakup 100 implantów ślimakowych oraz 30 procesorów mowy. Przyjmując ceny za implant z roku 2003 w wysokości zł. i procesorów mowy w wysokości zł. Ogólny koszt programu szacuje się na zł. VI. REALIZATORZY PROGRAMU Wyłonieni zostaną w drodze konkursu ofert ogłoszonego przez Ministerstwo Zdrowia. Wymagania stawiane realizatorom to: 1. Udokumentowane doświadczenie w realizacji procedur wszczepiania implantu 4

5 ślimakowego. 2. Doświadczenie w rehabilitacji pacjentów po wszczepieniu implantu. 3. Możliwość zabezpieczenia obsługi administracyjno-księgowej programu. 4. Dysponowanie możliwościami w tym bazą i kadrą prowadzenia szkoleń w zakresie wszczepiania implantów ślimakowych. Kryteria oceny ofert: 1. Udokumentowana możliwość realizacji programu, zgodnie z określonymi wymogami. 2. Koszt jednego świadczenia wszczepu implantu ślimakowego i koszt jednego procesora mowy. 3. Liczba zabiegów wszczepienia implantów ślimakowych. 4. Liczba pacjentów oczekujących na wszczepienie implantu ślimakowego, wpisanych na listę prowadzoną przez oferenta. 5. Koszt realizacji programu ogółem. VII. TRYB UDOSTĘPNIANIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH. PODSTAWY PRAWNE DO ZAWIERANIA UMÓW. 1. art. 54 ust. 1 pkt. 2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej z dnia 30 sierpnia 1991 roku. 2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 kwietnia 2002 roku w sprawie szczegółowych warunków przekazywania samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej środków publicznych, sposobów rozliczania tych środków, oraz sprawowania kontroli nad prawidłowością ich wykorzystania. VIII. KONTYNUACJA DZIAŁAŃ PODJĘTYCH W RAMACH PROGRAMU: Zakłada się, że zadanie wchodzące w zakres programu, tzn. finansowanie zakupu implantów ślimakowych i pniowych oraz procesorów mowy zostanie od 2005 roku przejęte przez Narodowy Fundusz Zdrowia. 5