"Metody oszczędzania i inwestowania na podstawie dostępnych na polskim rynku produktów finansowych"

Transkrypt

1 "Metody oszczędzania i inwestowania na podstawie dostępnych na polskim rynku produktów finansowych" W dobie globalnego spowolnienia gospodarczego kwestia oszczędzania pojawia się znowu w centrum uwagi opinii publicznej. Niestabilna i burzliwa sytuacja na rynkach finansowych skłania nas do głębszego zastanowienia nad celem i sposobem oszczędzania środków pieniężnych. W okresach prosperity ludzie często podejmowali tego typu decyzje ad hoc, gdyż mieli świadomość, że niemalże każda inwestycja przynosi zysk. Bessa nie giełdzie oraz recesja w globalnej ekonomii sprawia, iż zysk z naszych oszczędności stoi pod znakiem zapytania. Aby inwestycja finansowa okazała się opłacalna musimy podjąć racjonalny i przemyślany wybór. Stawiam nacisk szczególnie na słowo przemyślany, gdyż racjonalność w obliczu chwiejącego się systemu finansowego jest rzeczą względną. Zjawiskiem odgrywającym znaczną rolę w obecnym społeczeństwie jest spadek zaufania do instytucji finansowych. Nagłośnione przez media przypadki bankructw amerykańskich i irlandzkich banków nadwyrężyły pozytywną opinię ludzi na temat bezpiecznych depozytów. W krajach zachodnich powszechną techniką jest dofinansowywanie banków przez państwa oraz międzynarodowe instytucje. Banki i przedsiębiorstwa z Europy wschodniej mogą liczyć na wsparcie ze strony Banku Światowego, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz EBOiRu w latach w wysokości 25 mld euro. Tzw. plan Paulsona z października 2008 zakładał wpompowanie w amerykański sektor finansowy ponad 700 mld dolarów. Są to symptomy protekcjonizmu XXI wieku. Coraz więcej banków zostaje całkowicie lub częściowo znacjonalizowanych. Pod koniec lutego b.r. rząd USA stał się posiadaczem 36% akcji bankowego holdingu Citigroup. Nie ma wątpliwości, iż opieranie rentowności banków na wpływie publicznego kapitału jest zjawiskiem niepokojącym. Komercyjne banki podtrzymywane przy życiu przez państwo nie powinny mieć prawa rynkowego bytu. Z jednej strony, patronat państwowy jest gwarantem wypłacalności banku, z drugiej jednak, wiarygodność takiej instytucji jest podważana. Co gorsza, gdy prestiżowy bank jest zmuszony ubiegać się o pomoc państwa, przestaje on być ostoją bezpiecznych oszczędności w oczach jego klientów. Spadek zaufania do banków najbardziej uwidacznia się wśród ludzi mało związanych z sektorem finansowym, w podeszłym bądź średnim wieku, chcących bezpiecznie ulokować swoje życiowe oszczędności. Mają oni następujące alternatywy spożytkowania swoich pieniędzy: zwiększyć bieżącą konsumpcję, trzymać pieniądze w przysłowiowej skarpecie, wpłacić na Indywidualne Konto Emerytalne, zainwestować w obligacje Skarbu Państwa. Pozostałe możliwości, takie jak: gra na giełdzie, fundusze inwestycyjne oraz obligacje komunalne i przedsiębiorstw pomijam ze względu na większe ryzyko i małą popularność wśród owej grupy. Aczkolwiek, niestety wiele ludzi, szczególnie w podeszłym wieku, wybiera najgorsze rozwiązanie, tzn. chowa pieniądze do wspomnianej skarpety. Mimo, iż na skutek recesji stopa inflacji się nieznacznie zmniejszyła, to z biegiem czasu ich środki i tak będą topniały. Świadomość finansowa w tej grupie społecznej jest dość niska. W dodatku często nietrafnie interpretują oni doniesienia medialne o wszechogarniającym kryzysie i całkowicie zniechęcają się do sektora finansowego. Ważnym działaniem rządu w odpowiedzi na docierające sygnały z sektora bankowego było podwyższenie limitu gwarancji depozytów bankowych dnia 28 listopada 2008 roku procentowej gwarancji zwrotu podlega teraz depozyt do wysokości 50 tys. euro. Wcześniej

2 była to kwota jedynie do 1 tys. euro. Zmiana ta pełni ważną, psychologiczną zachętę dla indywidualnych klientów do korzystania z usług bankowych nawet w czasie kryzysu. W obliczu wspomnianego spadku zaufania także polskie banki podjęły ofensywę w walce o klienta. Zdywersyfikowały listę świadczonych usług oraz nasiliły kampanie marketingowe. Na ów wzmożony marketing składają się: bonusy, programy lojalnościowe, transakcje wiązane, indywidualne podejście do klienta, kompleksowe usługi. Od jesieni roku 2008 trwa medialna rywalizacja pomiędzy czołowymi polskimi bankami. 17 listopada 2008 do tej rywalizacji przyłączył się nowy gracz Alior Bank. Pomimo niesprzyjającej koniunktury udało mu się uzyskać całkiem spory udział w rynku. Charakterystyczny image, udana akcja marketingowa oraz oryginalne usługi zdeterminowały jego sukces. Ponadto, aby zaistnieć na rynku, z początkiem istnienia oferował oprocentowanie, średnio o 1 punkt procentowy, atrakcyjniejsze od konkurencji. Kolejnym czynnikiem wpływającym na kształt inwestowania na rynku polskim w pierwszym kwartale roku 2009 jest sytuacja na giełdzie. Jeszcze w lutym b.r. główny indeks GPW, WIG, osiągnął swój poziom sprzed 5 lat, obroty były niskie i płynność zatrważająca. Aczkolwiek początek marca objawia się ponadprzeciętnym jak na europejskie standardy optymizmem polskich inwestorów. Boom zakupów polskich funduszy emerytalnych, korzystne dane makroekonomiczne z kraju oraz z rynków azjatyckich, a także mocno przecenione w lutym akcje polskich banków były głównymi motorami napędzającymi marcowe wzrosty. Pozytywny nastrój udzielił się reszcie inwestorów. Mimo, iż obecnie ciężko jest uniknąć efektu korelacji wyników głównych światowych giełd, to wszystko wskazuje na to, iż warszawska GPW ma potencjał do przełamania globalnych tendencji spadkowych. A gdy zadziała mnożnik inwestycyjny, perspektywy na wyjście z kryzysu będą bardzo pozytywne. Przechodząc do faktycznego tematu mojej pracy, chciałbym zacząć charakterystykę dostępnych na polskim rynku instrumentów oszczędzania od najmniej ryzykownych do obarczonych największym ryzykiem inwestycyjnym. Instrumenty bankowe Jak już wspomniałem, mamy w Polsce do czynienia z ofensywą marketingową banków. Banki starają się przełamać szkodliwą tendencję do zakładania przez większość ich klientów jedynie rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych. Pieniądze zgromadzone na takich rachunkach podlegają minimalnemu oprocentowaniu oraz sam bank ma bardzo ograniczone pole manewru w ich obrocie. Alternatywą do popularnych RORów są konta oszczędnościowe połączone z lokatą, np. overnight. W dzień klient ma pełen dostęp do środków zgromadzonych na swoim koncie, natomiast w nocy są one zamrażane i podlegają oprocentowaniu. Lokata ta cieszy się coraz większą popularnością, gdyż zapewnia stały dostęp do gotówki przy korzystnym oprocentowaniu. W swojej ofercie dla klientów indywidualnych umieściło ją już wiele banków, np. Alior, Fortis, BGŻ, Toyota, Pekao, Invest. Aczkolwiek najatrakcyjniejszą propozycję składa Alior Bank. Nie pobiera on opłat za założenie lokaty oraz prowadzenie obowiązkowego konta. Obsługa karty debetowej kosztuje symboliczne 3 zł miesięcznie. Bank aktywuje lokatę przy każdej sumie posiadanej na koncie, jednakże oprocentowaniu podlega tylko połowa zgromadzonych środków. Pod tym względem Alior deklasuje konkurencję, która zastrzega sobie uruchomienie lokaty gdy kwota ta przekroczy pułap kilku lub kilkunastu tys. zł. Ponadto, na skutek obniżenia progu aktywacji lokaty nocnej Alior wykorzystuje lukę podatkową w ustawie o podatku od dochodów kapitałowych z 2001 roku. Tzw. podatku Belki można uniknąć gdy jednorazowe odsetki nie

3 przekraczają 2,49 zł (ze względu na system zaokrąglania do pełnych złotych przy obliczaniu tego świadczenia). Do kwoty depozytu równej ok. 20 tys. zł. bank nie odprowadza od naszych zysków tego podatku. Pozwala to Aliorowi oferować oprocentowanie w skali roku porównywalne z 5,75% na standardowej lokacie. Silną pozycję w sektorze bankowym zdobył w ostatnim czasie także Toyota Bank. Klienci cenią go za profesjonalną obsługę i konkurencyjną ofertę. Znany jest z pionierskich pomysłów takich jak konto młodzieżowe z premią za dobre oceny oraz indywidualny plan oszczędzania wykorzystujący magię procentu składanego. Plan ten polega na dokonywaniu systematycznych miesięcznych wpłat na lokatę. Oprócz korzyści z kapitalizacji miesięcznej, Toyota Bank przyznaje dodatkowe premie za systematyczność wpłat. Oprocentowanie wzrasta wraz z użytkowaniem planu od 6,83% w pierwszym roku, do 8,03% w piątym. Dodatkowo, gdy klient zdecyduje się na zakup samochodu marki Toyota podczas trwania lokaty, jego odsetki wzrastają o 15%. Ważne jest też to, iż bank nie pobiera opłat za założenie i prowadzenie planu. Wspomniana lokata młodzieżowa premiuje uczniów za uzyskanie czerwonego paska na świadectwie końcowo rocznym wyższymi o 50% odsetkami (do kwoty 100zł). Na szczególną uwagę zasługuje także rywal lokaty nocnej Alior Banku konto hybrydowe. Klient posiada nieograniczony dostęp do zgromadzonych na koncie środków, które to podlegają oprocentowaniu w wysokości 6,75%. Za wyższe o 1 pp oprocentowanie, użytkownik jest obarczony opłatami za prowadzenie i obsługę konta oraz karty płatniczej. Przewagą konta hybrydowego nad lokatą nocną jest też stałość oprocentowania bez względu na wysokość depozytu. Powyżej 20 tys. zł konieczność odliczania podatku Belki znacznie zmniejsza oprocentowanie na lokacie nocnej. W ofercie wielu polskich banków pojawiły się także produkty o charakterze stricte spekulacyjnym. Ten ciekawy fenomen był rzadkością jeszcze parę lat temu. Produkty te bazują na indeksach giełdowych, wynikach określonego sektora, cenach kontraktów terminowych na surowce, kursach walut itp. Mają zwykle dłuższą perspektywę czasową. Jest to wywołane tym, iż przewidywanie zdarzeń odległej przyszłości jest mało skuteczne. Kuszą one potencjalnych klientów zyskiem trzyletnim w granicach 30-50%. Przykładem takiego produktu jest lokata MultiIndex w BPH. Ma ona postać trzyletnich strukturyzowanych certyfikatów depozytowych. Opiera się ona na wynikach czterech światowych indeksów giełdowych: Standard and Poor s 500, FTSE 100 Index, DJ EuroSTOXX 50, Nikkei 225. Odsetki są naliczane co miesiąc gdy zakres wahań owych indeksów w danym miesiącu mieści się w wyznaczonych przez bank granicach. Ilość punktów procentowych zysku określa liczba miesięcy, w których ów warunek został spełniony. Tak też hipotetyczny maksymalny zysk z trzech lat wynosi 36% depozytu. Istnieje oczywiście możliwość nie zyskania ani procenta. Kolejnym przykładem takiego produktu jest lokata strukturyzowana Dobra energia mbanku. Zysk z tej inwestycji uzależniony jest od kursu akcji 5 światowych przedsiębiorstw: Altria Group Inc., Electricite de France SA, Enel SpA, Kraft Foods Inc., Nintendo Co Ltd. Za każdy rok trwania lokaty, na zakończenie którego cena akcji wszystkich powyższych spółek przekroczy poziom z dnia założenia depozytu, użytkownik otrzymuje 10%. Ponadto, gdy po dwóch latach spadku wartości w roku trzecim nastąpi odrobienie strat powyżej poziomu początkowego, klientowi przysługują pełne 30% zysku. Pod względem formy lokata ta przypomina kontrakt terminowy. Stawką jest tu jedynie zysk z oddanego na przechowanie kapitału, aczkolwiek ryzyko jest takie samo.

4 Strukturą opartą na rynku surowcowym jest sześciomiesięczna lokata Czarne złoto we wspomnianym mbanku. Zakłada ona niebotyczny zysk w wysokości do 28%. Jest on oczywiście poparty adekwatnym ryzykiem inwestycyjnym związanym z ceną kontraktów terminowych na ropę naftową. Pierwszym warunkiem jego odnotowania jest cena takiego kontraktu w dniu zakończenia lokaty powyżej 105% ceny w dniu rozpoczęcia. Drugim natomiast jest zastrzeżenie, iż cena owego kontraktu ani razu nie może przekroczyć 135% jego ceny w dniu rozpoczęcia. Innymi słowy, jest to klasyczna spekulacja surowcowa. W lutym 2009 roku mbank miał w swojej ofercie również trzymiesięczną lokatę strukturyzowaną Kocham Franka. Klienci zyskiwali w niej korzystne oprocentowanie w przypadku gdy kurs franka szwajcarskiego w stosunku do polskiego złotego szedł w górę. Twórcy owej lokaty upatrywali jej sukces w tzw. słabości Polaków do szwajcarskiej waluty. Aczkolwiek, ze względu na perspektywę maksymalnego zysku w wysokości 7,5% oraz nieprzewidywalność rynku FOREX, produkt ten nie zrobił na rynku furory. Bliźniaczym pomysłem była lokata Mustang Multibanku. Opierała się ona z kolei na kursie USD/PLN. Z perspektywy czasu, można stwierdzić iż inwestycja w amerykańską walutę była najbardziej dochodowym przedsięwzięciem na przestrzeni ostatniego półrocza. Pracownicy Multibanku musieli to przewidzieć, gdyż gwarantem zysku nie było umocnienie się tego kursu, a jedynie jego stagnacja. Podane przeze mnie przykłady świadczą o ponadprzeciętnej popularności lokat strukturyzowanych w czasach kryzysu. Kłóci się to z racjonalnością, aczkolwiek ma głębokie psychologiczne podstawy. Na tym samym trendzie rozkwita obecnie sektor związany z hazardem. Ludzie mają nadzieję na szybki zysk. Szczególnie w czasie recesji i zagrożenia przyszłych dochodów perspektywa ponadprzeciętnego zarobku jest wyjątkowo atrakcyjna. Banki świadomie wykorzystują tą psychologiczną pułapkę. Nie zmienia to jednak faktu, iż niektóre z oferowanych produktów stanowią ciekawą możliwość dywersyfikacji portfela. Aczkolwiek przed zdecydowaniem się na jeden z nich należy przeprowadzić zestawienie ryzyka takiej inwestycji z potencjalnym zyskiem. Możliwe jest, iż przy takim zestawieniu gra na giełdzie okaże się lepszym rozwiązaniem. Kolejnym trendem w usługach finansowych banków jest ujemna zależność oprocentowania do czasu trwania lokaty. Wyższym oprocentowaniem charakteryzują się lokaty dwu-, trzy-, czteromiesięczne. Lokaty o terminie rocznym cechuje oprocentowanie średnio o 1-2 pp niższe. Zjawisko to może mieć wiele przyczyn. Niestabilność systemu finansowego, prognozowane obniżki stóp procentowych oraz wzrost zainteresowania Polaków lokatami o krótszym horyzoncie czasowym mogą być jednymi z nich. Obligacje Po instrumentach finansowych oferowanych przez banki chciałbym przejść do obligacji. Zacznę od najbardziej bezpiecznych Obligacji Skarbu Państwa. Obligacje Skarbu Państwa w roku 2008 osłabiły swoją pozycję konkurencyjną na rynku finansowym ze względu na ofensywę ze strony banków. Polski Skarb Państwa oferuje obligacje o następującym terminie zapadłości: dwu-, trzy-, cztero-, dziesięcioletnie. Obligacje dwuletnie charakteryzują się stałym oprocentowaniem, 5.50% w skali roku, oraz kapitalizacją roczną. Oprocentowanie trzyletnich jest zmienne (5.19% w pierwszym okresie odsetkowym), a wypłata odsetek następuje co pół roku. Obligacje czteroletnie to obligacje indeksowane wysokość ich oprocentowania jest uzależniona od rocznej stopy inflacji (6.50% w pierwszym

5 rocznym okresie odsetkowym). Wypłata odsetek odbywa się w ich przypadku co roku. Obligacje dziesięcioletnie to tzw. obligacje emerytalne. Są one również indeksowane, posiadają kapitalizację roczną, a w pierwszym rocznym okresie odsetkowym ich oprocentowanie wynosi 7.00%. Jak widać Skarb Państwa oferuje wachlarz produktów, który dopasowuje się do indywidualnych potrzeb każdego inwestora. Obligacje Skarbu Państwa można nabyć przez Internet, telefon lub osobiście w oddziałach banku PKO BP. Dla osób zainteresowanych zarówno wkładem w rozwój własnego regionu jak i osiągnięciem pewnego zysku idealnym rozwiązaniem są obligacje komunalne. Służą one gminom do pozyskania kapitału na inwestycje np. w infrastrukturę. Cechują się stosunkowo niskim ryzykiem niewypłacalności emitenta. Samorząd terytorialny w zasadzie nie może zbankrutować, chyba że jego jednostka zostanie zlikwidowana, a to się nie zdarza. Posiada on stałe źródła dochodów: subwencje, dotacje, podatki ludności oraz przychody własne obiektu sfinansowanego z emisji obligacji. Główną grupą nabywców tych papierów dłużnych są banki (74% maj 2006). Często ich emisja jest niepubliczna, dlatego też instytucje są docelowymi odbiorcami oferty. Aczkolwiek niektóre gminy wypuszczają je do obiegu publicznego oraz nadają nominały rzędu 100 zł, co stanowi zachętę dla mniej zamożnych inwestorów indywidualnych. Organizatorami emisji obligacji komunalnych są zwykle banki: PKO BP oraz Pekao SA. Ich okres zapadalności waha się pomiędzy 3, a 8 latami. O ich konkurencyjności na rynku finansowym świadczy fakt, iż, podobnie jak w przypadku obligacji Skarbu Państwa, dochody z nich uzyskane nie podlegają opodatkowaniu. Ponadto, ich zyskowność jest wyższa od ich państwowych odpowiedników. Stanowią idealne zabezpieczenie na czas kryzysu gospodarczego. Do trzeciej grupy obligacji zalicza się obligacje przedsiębiorstw. Cechują się większym ryzykiem niż obligacje Skarbu Państwa oraz samorządu terytorialnego. Ich bezpieczeństwo zależy od wyników finansowych danego przedsiębiorstwa. Firmy emitują obligacje zabezpieczone, częściowo zabezpieczone lub niezabezpieczone. Obligacje niezabezpieczone są bardziej ryzykowne, ale posiadają też większe oprocentowanie. Nie warto inwestować w tzw. obligacje śmieciowe (junk bonds), które posiadają bardzo wysokie oprocentowanie, ale ryzyko upadłości emitenta jest duże. W ocenie wiarygodności firmy pomaga jej rating nadany przez agencje ratingowe. Przy wyborze przedsiębiorstwa-emitenta należy zwrócić na to uwagę. Obligacje przedsiębiorstw są dostępne zarówno na rynku nieregulowanym jak i regulowanym. Obligacje notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie odznaczają się dużą płynnością oraz z reguły dużym zabezpieczeniem. Ich zakup to pewny i stosunkowo wysoki zysk. Fundusze inwestycyjne Rok 2006 był w Polsce istnym boomem popularności na zakup jednostek funduszy inwestycyjnych. Był to zresztą czas hossy na giełdzie i dzięki temu TFI odnosiły dobre wyniki. W ostatnim kwartale roku 2008 tendencja była wybitnie spadkowa. Wielu inwestorów zniechęciło się do agresywnych funduszy: akcji, zrównoważonych, stabilnego wzrostu. Straciły one najwięcej. Aczkolwiek, teraz każdy oczekuje nastania dołka bessy na giełdzie. Przecenione akcje większości spółek będą dawały potencjał do nowej złotej ery dla funduszy inwestycyjnych. Na początku bieżącego roku mieliśmy do czynienia ze znacznym spadkiem polskiego złotego w stosunku zagranicznych walut. Spadek ten wykorzystały m. in. fundusze walutowe. Szczególnie zwyżkował kurs USD/PLN, przez co fundusze obligacji dolarowych podbijały

6 nasz rynek. PKO/Credit Suisse ŚFW - SFIO subfundusz Papierów Dłużnych USD zyskał w przeciągu 2 miesięcy 26.50%. Podobny wynik osiągnął KBC Dolar FIZ (USD), UniFundusze FIO subfundusz UniDolar Obligacje, Millennium FIO Subfundusz Dolarowa Lokata (USD) oraz wiele innych. Jednakże, jak donoszą eksperci z serwisu Money.pl, potencjał spadkowy naszej waluty się już wyczerpał, a razem z nim przepadły szanse na szybkie wzbogacenie się na rynku FOREX. Jedno z podstawowych praw rządzących światem finansów mówi: Prawdziwych przyjaciół poznaję się w bessie. Tak też spadek notowań indeksów giełdowych jest swoistym sprawdzianem dla zarządzających funduszami. Dobre wyniki w ciężkich czasach zapowiadają ponadprzeciętne zyski w okresie prosperity. Niewiarygodnie dobrymi wynikami może poszczycić się grupa funduszy Superfund Trend. Superfund Trend Podstawowy SFIO od września 2008 do marca 2009 zanotował wzrost aż o 66.70%. Równie dobre wyniki w czasach hossy sprawiają iż, perspektywy na przyszłość tego funduszu są wyjątkowo dobre. Ponadto grupa kapitałowa Superfund jako nieliczna na polskim rynku zarządza funduszami typu managed futures inwestują one na rynku kontraktów terminowych. Jest to najszybciej rozwijający się segment światowego systemu finansowego, dlatego też otwiera możliwości dużych zysków. Drugą grupą funduszy odnoszącą obiecujące wyniki w ostatnim półroczu jest AIG SFIO Parasol Światowy. Podobnie jak Superfund przyjmuje on formę funduszu funduszy (ang. fund of funds) inwestuje w jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne innych funduszy. Pozwala to zdywersyfikować portfel inwestycyjny oraz dopasować go do aktualnej koniunktury. Na uwagę zasługuje także Millennium SFIO Funduszy Zagranicznych. Jak pokazują powyższe przykłady, najlepsze rezultaty w okresie kryzysu osiągają fundusze zagraniczne. Nie oznacza to jednak, że fundusze inwestujące w polskie papiery wartościowe nie należy wogle brać pod uwagę. Przed dokonaniem zakupu jednostek uczestnictwa konkretnego funduszu należy pamiętać o podstawowych zasadach racjonalnego inwestowania. Aby zwiększyć swoje szanse wyboru trafnego momentu na zakup jednostek dobrze jest ów zakup rozłożyć w czasie. Kupując po parę jednostek miesięcznie można znacznie obniżyć przeciętny koszt jednostkowy zakupu. Zalecany czas inwestycji w fundusze inwestycyjne to co najmniej 3-5 lat. Jest to podyktowane wahaniami koniunktury. Aby mieć pewność skorzystania na hossie należy przyjąć taki horyzont czasowy. W ostatnim 20-leciu mamy do czynienia z wydłużeniem się cyklu koniunkturalnego, więc nawet inwestycja 8- letnia będzie również dobrym posunięciem. Giełda Moją analizę aktualnych metod inwestowania na polskim rynku kończę najbardziej dochodową, ale także wymagającą największej wiedzy opcją rynkiem regulowanym. Dla osób nie posiadających odpowiedniej wiedzy inwestowanie na giełdzie jest swoistą loterią. Osoby takie mogą za to inwestować na giełdzie pośrednio poprzez fundusze inwestycyjne. Wraz z nabywaniem doświadczenia i umiejętności zjawiska na giełdzie stają się bardziej przewidywalne. Nigdy jednak nie można być 100-procentowo pewnym rozwoju giełdowych wydarzeń. Dzieje się tak za sprawą nieprzewidywalnego czynnika ludzkiego. To zachowanie inwestorów warunkuje spadki bądź wzrosty indeksów. Co więcej, ich zachowania nie zawsze muszą być racjonalne. Coraz częściej nie są. Dlatego też, gra na giełdzie jest obarczona dużym ryzykiem. Szczególnie w czasie kryzysu jest ono wysokie, gdyż decydującą rolę w procesie decyzyjnym inwestorów odgrywają emocje. Nie oznacza to jednak, że nie warto

7 podejmować ryzyka giełdowej gry. Po spadku indeksu WIG o 40% jego punktowej wartości w przeciągu pół roku, potencjał do wzrostów jest olbrzymi. Na warszawskiej GPW znaczne spadki odnotowały przede wszystkim duże spółki (tzw. blue chipy) indeksu WIG20. Tyczy się to w szczególności banków. Bank PEKAO SA odnotował ok. 50% spadek notowań od września Tak samo zanurkowały w dół akcje PKO BP oraz BZ WBK SA. Akcje banku BRE spadły z kolei prawie o 70%. Nawet ubiegłoroczny debiutant indeksu WIG20, Getin Holding SA, został przeceniony o 68%. Podobna sytuacja dotknęła branżę budowlaną: POLNORD, POLIMEXMS oraz rafineryjną: LOTOS. Jednym z uniwersalnych sposobów na spowolnienie gospodarcze są inwestycje w infrastrukturę. Wiosna jest czasem ożywienia w sektorze budowlanym. Biorąc to pod uwagę, a także fakt zbliżających się piłkarskich mistrzostw Europy EURO 2012, oceniam perspektywy rozwoju spółek takich jak POLNORD oraz POLIMEXS na bardzo pozytywne. Przecenienie największych polskich spółek, które charakteryzują się dużą płynnością, stwarza potencjał do znacznych wzrostów i co za tym idzie dużych zysków inwestorów giełdowych. W burzliwym dla gospodarki okresie warto jest inwestować w blue chipy, gdyż ryzyko ich bankructwa jest minimalne, a zdolność do odrabiania poniesionych strat wysoka. Oprócz tradycyjnego nabywania akcji, warto zastanowić się nad ofertą instrumentów pochodnych. Zakupowi akcji spółki może towarzyszyć nabycie opcji kupna w celu zwielokrotnienia potencjalnych zysków lub opcji sprzedaży w celu zabezpieczenia się przed ewentualną stratą. Inwestowanie w kontrakty terminowe jest również perspektywicznym rozwiązaniem. Tak samo jak zakup opcji, może być transakcją towarzyszącą nabywaniu akcji. Zajęcie pozycji długiej na kontrakcie terminowym może skumulować nasze zyski, natomiast pozycji krótkiej ograniczyć straty. Przy rozważaniu możliwości inwestowania na giełdzie warto wspomnieć o rynku surowcowym. Najpopularniejszym sposobem zaangażowania się w obrót surowcami jest zawieranie kontraktów terminowych, np. na złoto, miedź, ropę naftową. W warunkach polskich można je zawrzeć jedynie przez Internet, gdyż notowane są wyłącznie na największych światowych giełdach np. COMEX w Nowym Yorku, CBOT w Chicago, TCE w Tokio. Ze wszystkich surowców, największą popularnością cieszy się wśród inwestorów złoto. Można nabyć fizyczną sztabkę złota lub wykupić certyfikat, będący dowodem własności określonej ilości złota. Ponadto wiele banków oferuje produkty strukturyzowane oparte na złocie. Na polskim rynku dostępne są również fundusze inwestujące w złoty kruszec, np. World Gold Fund, World Mining Fund z domu maklerskiego Merrill Lynch. W roku 2006 na rynku pojawił się też polski fundusz - INVESTOR Gold FIZ. Aczkolwiek pytanie brzmi: Czy ten szlachetny kruszec jest w stanie trwale wybić się powyżej psychologicznej granicy 1000 USD za uncję? Jedno z najstarszych rynkowych praw brzmi: W czasie kryzysu inwestuj w metale szlachetne. Po przeszło 20-procentowym wzroście ceny złota od października 2008 wydaje się, że jego cena stabilizuje się w okolicy 900$ za uncję. Perspektywiczna może być za to inwestycja w ropę naftową, której cena za baryłkę kształtowała się w lipcu 2008 na poziomie 145$ za baryłkę, a teraz utrzymuje się poniżej 50$. Oprócz opisanej przeze mnie lokaty strukturyzowanej mbanku Czarne złoto na polskim rynku pojawił się też nowy produkt strukturyzowany Towarzystwa Ubezpieczeń na Życie Nordea Polska: Nordea Gwarant Ropa Naftowa. Ma on roczny horyzont czasowy i podobnie jak Czarne złoto cena ropy powinna znaleźć się w wyznaczonych przez bank

8 widełkach cenowych aby klient odebrał premię. Widełki te są szersze, dlatego też potencjalny zysk może wynieść jedynie 15%. Podsumowanie Podsumowując, uważam iż okres kryzysu gospodarczego jest czasem w którym da się zyskownie i bezpiecznie zainwestować swoje oszczędności. Pokuszę się nawet o stwierdzenie, iż niesie on ze sobą dużo większe możliwości kumulacji aktywów finansowych niż czas prosperity. Dzięki znacznym spadkom na giełdzie, potencjał wzrostu po przełamaniu dołka bessy jest olbrzymi. Niezależnie od koniunktury, uniwersalnym przepisem na sukces jest dywersyfikacja portfela inwestycyjnego. Wraz z poprawą sytuacji makroekonomicznej należy zwiększać w nim udział bardziej ryzykownych papierów wartościowych, tj. akcji, instrumentów pochodnych. Nie należy jednak przedwcześnie rezygnować z aktywów bezpiecznych, gdyż sytuacja na rynkach światowych się jeszcze nie ustabilizowała. Polski rynek finansowy oferuje inwestorom duży wybór produktów o każdym stopniu ryzyka, od bezpiecznych: lokat bankowych, bonów skarbowych, obligacji do bardziej ryzykownych: jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, akcji, certyfikatów depozytowych. Takie zróżnicowanie oferty daje polskim inwestorom duże pole manewru w budowaniu własnego portfela inwestycyjnego oraz zwiększa ich szanse maksymalizacji zysku z dostępnego kapitału. Bibliografia: Art. 30a i 30b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Obligacje komunalne. Instrument dłużny dla jednostek samorządu terytorialnego Grażyna Kozuń-Cieślak (Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008) W mojej pracy opierałem się głównie na informacjach znalezionych na finansowych stronach internetowych. Oto lista linków do tych witryn: ,0, html