Anna Wędrychowicz 1, Hanna Dziatkowiak 1, Krystyna Sztefko 2, Joanna Nazim 1. Wstęp. Abstract PRACA ORYGINALNA
|
|
- Kacper Skowroński
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Anna Wędrychowicz 1, Hanna Dziatkowiak 1, Krystyna Sztefko 2, Joanna Nazim 1 PRACA ORYGINALNA 1 Klinika Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Katedry Pediatrii Polsko-Amerykańskiego Instytutu Pediatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, 2 Zakład Biochemii Klinicznej Polsko-Amerykańskiego Instytutu Pediatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie Zachowanie się IGF-1 i jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 oraz ich zależność od kontroli metabolicznej cukrzycy Evaluation of IGF-1 and its binding proteins IGFBP-1 and IGFBP-3 in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus and their dependence on diabetes metabolic control Abstract Background. The aim of study was the evaluation of insulin- -like growth factor 1, IGF-1 and its binding proteins 1 and 3, IGFBP-1 and IGFBP-3 in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus and the analyze of their dependence on age, gender and metabolic control of diabetes. Material and methods. 115 patients (61 girls and 54 boys) and 55 age matched healthy children and adolescents were included into the study. Mean ± SD age and diabetes duration of examined group were respectively: 13.7 ± 5.9 year and 5.2 ± 5.7 year. Blood samples were taken between 7.30 and 8.30 a.m. IGF-1 serum concentrations were measured using RIA, IGFBP-1 and IGFBP-3 concentrations by IRMA and HbA 1c by HPLC method. All 115 patients were divided into groups according to HbA 1c. There were no differences regard to age, sex and body mass index, BMI between these groups. Results. Diabetic patients had significant lower IGF-1 levels and significant higher IGFBP-3 concentrations than healthy children and adolescents. IGFBP-1 concentrations were similar in both groups. There was a positive correlation between IGF-1 and IGFBP-3 and negative between IGF-1 and IGFBP-1. Concentrations of IGF-1 and its binding proteins 3 correlated with age in diabetic patients and in their healthy contemporaries. Levels of IGF-1 and its binding proteins did not depend on gender in both groups. Negative correlations of IGF-1 and positive correlations of IGFBP-1 with HbA 1c and 24-h insulin requirement in diabetic patients were found. Conclusions. IGF-1 and IGFBP-1 concentrations are dependent on metabolic control of diabetes and closely correlate with insulin. There is the relationship between IGF-1, IGFBP-3 and age as well in diabetic as in healthy children and adolescents. key words: type 1 diabetes mellitus, IGF-1, IGFBP-1, IGFBP-3, HbA 1c, metabolic control of diabetes Wstęp Insulinopodobny czynnik wzrostowy 1 (IGF-1, insulin- -like growth factor 1), zwany również somatomedyną C, Adres do korespondencji: dr med. Anna Wędrychowicz Polsko-Amerykański Instytut Pediatrii CMUJ ul. Wielicka 265, Kraków tel. +48 (0 prefiks 12) , faks +48 (0 prefiks 12) miniedzw@cyf-kr.edu.pl Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2003, 3, 6, Copyright 2003 Via Medica, ISSN należy do grupy hormonów polipeptydowych, które funkcjonalnie i strukturalnie podobne są do insuliny [1]. Czynniki wzrostu IGF-1 i IGF-2 są niezbędne dla prawidłowego rozwoju płodu [2 4]. W życiu pozałonowym IGF-1 przejmuje decydującą rolę w regulacji procesu wzrostu [5]. W dojrzałych organizmach bierze on udział w procesie regeneracji tkanek, przede wszystkim tkanki łącznej [6]. Strukturalne podobieństwo do insuliny wyjaśnia zdolność IGF-1 do łączenia się z receptorem insulinowym i jego działanie insulinopodobne, czyli między innymi możliwość wywołania hipoglikemii [7]
2 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2003, tom 3, nr 6 Insulinopodobny czynnik wzrostowy 1 krąży we krwi obwodowej w połączeniu z białkami. Ilościowo największe znaczenie ma białko wiążące insulinopodobne czynniki wzrostowe 3 (IGFBP-3, insulin-like growth factor binding protein 3). Około 85 95% całkowitego IGF-1 w surowicy tworzy kompleks, składający się z IGF-1, IGFBP-3 i podjednostki kwasowrażliwej (ALS, acid labile subunit). W kompleksie tym czas połowicznego rozpadu dla IGF przedłuża się do godzin, podczas gdy dla wolnego IGF-1 wynosi zaledwie kilka minut [8]. Białko IGFBP-3 pełni funkcję magazynu dla IGF-1, ogranicza również jego dostęp do receptorów i określonych tkanek. Białko wiążące insulinopodobne czynniki wzrostowe 1 (IGFBP-1) produkowane jest głównie w wątrobie, podobnie jak IGF-1 i IGFBP-3. Odgrywa ono ważną rolę w regulacji mitogennego i metabolicznego działania wolnego IGF-1 [9, 10]. Stężenia IGFBP-1 są odwrotnie proporcjonalne do stężenia insuliny, która również bezpośrednio hamuje wydzielanie IGFBP-1 w wątrobie, stąd przypuszczenia o bezpośrednim udziale tego białka w mechanizmie kontrregulacji glikemii [11]. Krążący we krwi obwodowej IGF-1 syntetyzowany jest głównie przez komórki wątroby i śródbłonka [12]. Jego stężenie w surowicy zależy przede wszystkim od stężenia hormonu wzrostu (GH, growth hormone) oraz od stanu odżywienia i stężenia insuliny. Czynnik IGF-1 produkowany jest również lokalnie w wielu tkankach, w których działa na drodze auto- i parakrynnej [1]. Z powodu istotnej roli, jaką odgrywa IGF-1 w rozwoju osobniczym, jak również ze względu na jego udział w węglowodanowej przemianie materii, interesujące byłoby poznanie jego działania w przypadku dzieci chorych na cukrzycę. Celem niniejszej pracy była ocena zachowania się IGF-1 i jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 oraz analiza wyników badań z uwzględnieniem wieku i płci, a także kontroli metabolicznej cukrzycy. świadomą, pisemną zgodę na udział w programie. Uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Collegium Medicum UJ na przeprowadzenie badania. Czas trwania cukrzycy w badanej grupie wynosił od momentu rozpoznania maksymalnie 16 lat, średnio 5,2 roku (SD ± 5,7). Pacjentów chorych na cukrzycę podzielono na 3 grupy w zależności od stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA 1c ). Pierwszą grupę stanowiło 33 dziewcząt i chłopców z dobrze kontrolowaną cukrzycą, charakteryzujących się stężeniem HbA 1c mniejszym niż 8%. Do grupy drugiej włączono 29 pacjentów ze średnio zadowalającymi wynikami metabolicznej kontroli choroby, u których HbA 1c zawierało się pomiędzy 8 a 9%. Ostatnią, najliczniejszą grupę, stanowiły dzieci i młodzież ze źle wyrównaną chorobą oraz pacjenci ze świeżo zdiagnozowaną cukrzycą łącznie 53 osoby. Stężenie HbA 1c u nich było wyższe niż 9%. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic dotyczących wieku, płci i wskaźnika masy ciała (BMI, body mass index) pomiędzy wyodrębnionymi grupami. Charakterystykę kliniczną włączonych do badania dziewcząt i chłopców chorych na cukrzycę typu 1 przedstawiono na rycinie 1. Badania biochemiczne Próbki krwi do badań pobierano z żył dołu łokciowego w godzinach rano (10 godzin po ostatnim posiłku). U osób z niedawno rozpoznaną cukrzycą krew do badań pobierano przed rozpoczęciem insulinoterapii. Po odwirowaniu surowicę przechowywano w temperaturze 20 C do momentu wykonania oznaczeń. Stężenia IGF-1 oznaczano metodą radioimmunologiczną RIA (Bio-Source, Belgia), a stężenia białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 metodą immunoradiometryczną IRMA (DSL, Stany Zjednoczone). Stężenie HbA 1c oznaczano metodą wysokorozdzielczej chromatografii cieczowej HPLC za pomocą aparatu firmy Bio-Rad (norma laboratorium 4,6 6,3%). Wszystkie oznaczenia wykonywano zgodnie z zaleceniami producentów zestawów. Materiał i metody Pacjenci Badania prowadzono od stycznia 1998 roku do kwietnia 2000 roku. Włączono do nich 115 pacjentów chorych na cukrzycę typu 1, u których nie stwierdzono innych współistniejących chorób: 61 dziewcząt i 54 chłopców w wieku 3 18 lat, średnio 13,7 roku (SD ± 5,9) pacjentów Kliniki Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Polsko-Amerykańskiego Instytutu Pediatrii CMUJ w Krakowie, oraz 55 ich zdrowych rówieśników: 31 dziewcząt i 24 chłopców. Wszyscy rodzice uczestników badania oraz wszyscy badani, którzy ukończyli 14 rż., wyrazili Analiza statystyczna Obliczenia statystyczne przeprowadzono przy użyciu programu Statistica (StatSoft, Inc., Stany Zjednoczone). Wyniki przedstawiono jako średnie ± SD lub jako mediana i odpowiednie kwartyle. Do analizy statystycznej różnic między badanymi grupami w zakresie poszczególnych parametrów wykorzystano test t-studenta dla zmiennych niezwiązanych lub analizę wariancji, ANOVA, a następnie test Scheffego. Za poziom istotności statystycznie przyjęto wartość p < 0,05. W celu wykazania niezmiennych zależności między różnymi czynnikami wykorzystano test regresji wielorakiej
3 Anna Wędrychowicz i wsp. IGF-1 i IGFBP w cukrzycy typu 1 Rycina 1. Charakterystyka kliniczna grup dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę w zależności od wyników metabolicznej kontroli cukrzycy, tj. od wartości HbA 1c (podano wartości średnie ± SD oraz z-score dla wzrostu) Figure 1. Clinical description of children and adolescents with type 1 diabetes mellitus who were divided into three groups according to HbA 1c values (there are mean ± SD values and z-score for height presented) Wyniki Stężenia IGF-1 w surowicy u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę były istotnie statystycznie niższe, a stężenia IGFBP-3 wyższe niż u ich zdrowych rówieśników. Stężenia IGFBP-1 były porównywalne w obu grupach (tab. 1). Stężenia IGF-1 korelowały ze stężeniami IGFBP-1 (r = 0,41, p = 0,0001 dla pacjentów z cukrzycą i r = 0,35, p = 0,01 dla grupy kontrolnej) oraz z IGFBP-3 (r = 0,49, p = 0,0001 dla pacjentów z cukrzycą i r = 0,77, p = 0,0001 dla grupy kontrolnej) w obu grupach. Stężenia IGF-1 i IGFBP-3 były wyższe, a stężenia IGFBP-1 niższe u dziewcząt niż u chłopców w obu badanych grupach, ale różnice te nie były statystycznie istotne (ryc. 2 4). Nie stwierdzono więc istotnych zależności IGF-1 i jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 od płci u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 oraz u ich zdrowych rówieśników. Stężenia IGF-1 i IGFBP-3 zależały od wieku zarówno u pacjentów chorych na cukrzycę, jak i u ich zdrowych rówieśników (ryc. 5, 6). Zależności takiej nie stwierdzono w przypadku IGFBP-1 (p = 0,14 dla chorych i p = 0,3 dla zdrowych dzieci). Stężenia IGF-1 zależały od wyników metabolicznej kontroli cukrzycy (ryc. 7). U pacjentów z dobrze wyrównaną cukrzycą, charakteryzujących się wartościami HbA 1c mniejszymi niż 8%, odnotowano nieznacznie wyższe stężenie IGF-1 niż u chorych ze średnio zadowalającymi wynikami kontroli cukrzycy z HbA 1c pomiędzy 8 a 9%. Istotnie niższe stężenia IGF-1 stwierdzono u chorych z HbA 1c wyższym niż 9%. Stężenia IGF-1 u zdrowych dzieci i młodzieży były znacząco statystycznie wyższe niż u pacjentów ze średnio zadowalającym i złym wyrównaniem cukrzycy oraz u chorych z niedawno rozpoznaną cukrzycą, czyli u wszystkich chorych charakteryzujących się HbA 1c powyżej 8% (ryc. 7). Zależności stężeń IGFBP-1 od wyników metabolicznej kontroli cukrzycy były odwrotne niż w przypadku IGF-1, ale nie były one statystycznie istotne. Pacjenci z dobrze kontrolowaną cukrzycą charakteryzowali się najniższymi stężeniami IGFBP-1, nieco wyższe stwierdzono u dzieci i młodzieży ze średnio zadowalającymi wynikami leczenia, najwyższe zaś były u pacjentów z HbA 1c wyższym niż 9% (ryc. 7). Autorzy niniejszej pracy nie stwierdzili żadnych zależności między stężeniem IGFBP-3 a wynikami leczenia cukrzycy (ryc. 8). Tabela 1. Średnie stężenia (± SD) IGF-1w surowicy krwi oraz jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 oraz u ich zdrowych rówieśników Table 1. Mean serum concentrations (± SD) of IGF-1 and its binding proteins IGFBP-1 and IGFBP-3 in children and adolescents with type 1 diabetes and in the control group Chorzy na cukrzycę Grupa kontrolna p n = 115 n = 56 IGF-1 [ng/ml] 316,76 ± 159,2 438,98 ± 160,3 0,00003 IGFBP-1 [ng/ml] 86,1 ± 66,9 85,3 ± 57,1 0,71 IGFBP-3 [mg/ml] 6,06 ± 2,53 4,15 ± 0,86 0,00002 IGF-1 (insulin-like growth factor 1) insulinopodobny czynnik wzrostowy 1; IGFBP-1 (insulin-like growth factor binding protein 1) białko wiążące insulinopodobne czynniki wzrostowe 1; IGFBP-3 (insulin-like growth factor binding protein 3) białko wiążące insulinopodobne czynniki wzrostowe
4 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2003, tom 3, nr 6 Rycina 2. Stężenia insulinopodobnego czynnika wzrostowego 1 (IGF-1) w zależności od płci pacjentów chorych na cukrzycę typu 1 oraz ich zdrowych rówieśników (p = 0,83 dla pacjentów chorych na cukrzycę, p = 0,99 dla grupy kontrolnej) Figure 2. IGF-1 concentrations according to gender in children and adolescents with type 1 diabetes and age-matched control group (p = 0.83 for diabetic patients, p = 0.99 for controls) Rycina 3. Stężenia białka wiążącego insulinopodobne czynniki wzrostowe 1 (IGFBP-1) w zależności od płci pacjentów chorych na cukrzycę typu 1 oraz ich zdrowych rówieśników (p = 0,47 dla pacjentów chorych na cukrzycę, p = 0,93 dla grupy kontrolnej) Figure 3. IGFBP-1 concentrations according to gender in children and adolescents with type 1 diabetes and age-matched control group (p = 0.47 for diabetic patients, p = 0.93 for controls) 492
5 Anna Wędrychowicz i wsp. IGF-1 i IGFBP w cukrzycy typu 1 Rycina 4. Stężenia białka wiążącego insulinopodobne czynniki wzrostowe 3 (IGFBP-3) w zależności od płci pacjentów chorych na cukrzycę typu 1 oraz ich zdrowych rówieśników (p = 0,34 dla pacjentów chorych na cukrzycę, p = 0,2 dla grupy kontrolnej) Figure 4. IGFBP-3 concentrations according to gender in children and adolescents with type 1 diabetes and age-matched control group (p = 0.34 for diabetic patients, p = 0.2 for controls) Rycina 5. Średnie stężenia insulinopodobnego czynnika wzrostowego 1 (IGF-1) w surowicy krwi w różnych grupach wiekowych u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 (p < 0,001) oraz ich zdrowych rówieśników (p < 0,001) Figure 5. Mean serum IGF-1 concentrations in different age groups of children and adolescents with type 1 diabetes (p < 0.001) and healthy contemporaries (p < 0.001) 493
6 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2003, tom 3, nr 6 Rycina 6. Średnie stężenia białka wiążącego insulinopodobne czynniki wzrostowe 3 (IGFBP-3) w surowicy krwi w różnych grupach wiekowych u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 (p < 0,001) oraz ich zdrowych rówieśników (p < 0,001) Figure 6. Mean serum IGFBP-3 concentrations in different age groups of children and adolescents with type 1 diabetes (p < 0.001) and healthy contemporaries (p < 0.001) Rycina 7. Średnie stężenia insulinopodobnego czynnika wzrostowego 1 (IGF-1) i białka wiążącego insulinopodobne czynniki wzrostowe 1 (IGFBP-1) w surowicy krwi u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 w zależności od wyników metabolicznej kontroli cukrzycy Figure 7. Mean serum IGF-1 and IGFBP-1 concentrations in children and adolescents with type 1 diabetes regard to results of metabolic control Wykazano istotne zależności stężeń IGF-1 i jego białek wiążących od czasu trwania cukrzycy. Najniższe stężenia IGF-1 odnotowano u pacjentów ze świeżo rozpoznaną cukrzycą. Były one statystycznie wyższe u chorujących dłużej 0,5 10 lat (tab. 2). Ponownie niższe stężenia IGF-1 stwierdzano u pacjentów najdłużej chorujących na cukrzycę. Te same zależności obserwowano w przypadku IGFBP-3, odwrotne zaś odnotowano w przypadku IGFBP-1 (tab. 2). U dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę stwierdzono istotne korelacje między stężeniami IGF-1 i IGFBP-1 a dobowym zapotrzebowaniem na insulinę. Korelacja ta była dodatnia w przypadku IGF-1 (ryc. 9), dla IGFBP-1 była natomiast ujemna (ryc. 10). Nie wykazano zależno
7 Anna Wędrychowicz i wsp. IGF-1 i IGFBP w cukrzycy typu 1 Rycina 8. Średnie stężenia białka wiążącego insulinopodobne czynniki wzrostowe 3 (IGFBP-3) w surowicy krwi u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 w zależności od wyników metabolicznej kontroli cukrzycy Figure 8. Mean serum IGFBP-3 concentrations in children and adolescents with type 1 diabetes regard to results of metabolic control Tabela 2. Średnie stężenia (± SD) IGF-1, IGFBP-1 i IGFBP-3 w surowicy krwi u pacjentów chorych na cukrzycę typu 1 w zależności od czasu trwania choroby Table 2. Mean serum concentrations (± SD) of IGF-1, IGFBP-1 and IGFBP-3 in children and adolescents with type 1 diabetes according to disease duration Czas trwania cukrzycy IGF-1 IGFBP-1 IGFBP-3 [ng/ml] [ng/ml] [mg/ml] Cukrzyca de novo 237,4 ± 177,8 117,8 ± 41,9 5,2 ± 2,4 n = 34 0,5 10 lat 385,8 ± 134,4 42,7 ± 42,6 7,3 ± 2,3 n = 61 > 10 lat 286,9 ± 124,6 101,1 ± 59,8 5,1 ± 2,6 n = 20 p < 0,001 0,007 0,003 IGF-1 (insulin-like growth factor) insulinopodobny czynnik wzrostowy 1; IGFBP-1 (insulin-like growth factor binding protein 1) białko wiążące insulinopodobne czynniki wzrostowe 1; IGFBP-3 (insulin-like growth factor binding protein 3) białko wiążące insulinopodobne czynniki wzrostowe 3 ści między stężeniami IGFBP-3 a dobowym zapotrzebowaniem na insulinę (r = 0,099, p = 0,26). Analiza statystyczna z użyciem regresji wielorakiej wykazała również silną istotną zależność stężeń IGF-1 od wskaźników metabolicznej kontroli cukrzycy, czyli od wartości HbA 1c i dobowego zapotrzebowania na insulinę, niezależnie od wieku i płci dzieci i młodzieży z cukrzycą (r = 0,25, p = 0,002 dla HbA 1c i r = 0,25, p = 0,004 dla zapotrzebowania na insulinę). Dyskusja W pracy próbowano ocenić zachowanie się stężenia IGF-1 i jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1. Dane ze światowego piśmiennictwa, dotyczące tego zagadnienia są niejednoznaczne. W badaniach przedstawionych przez Crosby ego i wsp. [13], Maesa i wsp. [14], Tana i wsp. [15] i Krseka i wsp. [16] stężenia IGF-1 we krwi obwodowej u pacjentów chorych na cukrzycę były wyraźnie niższe niż u osób zdrowych. Natomiast Tamborlane i wsp. [17] oraz Suikkari i wsp. [11] wykazali, że stężenia IGF-1 u pacjentów z cukrzycą pozostają w granicach normy. Merimee i wsp. [18] przedstawili doniesienie dotyczące chorych na cukrzycę powikłaną retinopatią proliferacyjną, u których odnotowali statystycznie wyższe stężenia IGF-1 w porównaniu ze zdrową populacją. W pracy Frystyka i wsp. [19] chorzy na cukrzycę typu 1 z retinopatią zarówno proliferacyjną, jak i nieproliferacyjną charakteryzowali się niższym stężeniem IGF-1 niż osoby zdrowe. W niniejszym materiale autorzy stwierdzili niż
8 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2003, tom 3, nr 6 Rycina 9. Korelacja stężeń insulinopodobnego czynnika wzrostowego 1 (IGF-1) z dobowym zapotrzebowaniem na insulinę Figure 9. Correlation between IGF-1 concentrations and twenty-four hours insulin requirement Rycina 10. Korelacja stężeń białka wiążącego insulinopodobne czynniki wzrostowe 1 (IGFBP-1) z dobowym zapotrzebowaniem na insulinę Figure 10. Correlation between IGFBP-1 concentrations and twenty-four hours insulin requirement sze stężenia IGF-1 u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę w porównaniu z ich zdrowymi rówieśnikami. Sugeruje się, że w cukrzycy istnieje specyficzna, receptorowa oporność na hormon wzrostu GH, zależna od niedoboru insuliny bądź też jej nieprawidłowej aktywności [20, 21]. Stężenie krążącego we krwi obwodowej białka wiążącego hormon wzrostu, uważane za rozpuszczalną formę receptora dla tego hormonu, jest obniżone u chorych na cukrzycę typu 1 [22 24]. Równocześnie dochodzi u nich do zwiększonej produkcji GH [25]. Jest to 496
9 Anna Wędrychowicz i wsp. IGF-1 i IGFBP w cukrzycy typu 1 oczywisty wynik działania ujemnego sprzężenia osi somatotropowej. Uważa się jednak, że u podstaw tego zjawiska leży specyficzna dysfunkcja podwzgórza, manifestująca się zaburzeniami regulacji produkcji i wydzielania hormonu uwalniającego hormon wzrostu (GHRH, growth hormone-releasing hormone) oraz czynnika hamującego uwalnianie somatotropiny (SRIF, somatotropin-release inhibiting factor) [26]. W niniejszych badaniach stężenia IGFBP-1 we krwi pacjentów chorych na cukrzycę nie różniły się istotnie w porównaniu ze zdrowymi rówieśnikami, co nie jest zgodne ze spostrzeżeniami innych autorów, którzy u chorych na cukrzycę obserwowali wyższe stężenia tego białka niż u osób zdrowych [16, 17, 27, 28]. Równocześnie jednak autorzy niniejszej pracy wykazali istotną korelację stężeń IGFBP-1 z dobowym zapotrzebowaniem na insulinę, co pośrednio potwierdza opisywaną wcześniej zależność stężeń IGFBP-1 od insuliny [11]. Uwzględniając znaczący wpływ tego białka na bioaktywność IGF-1, można sugerować, że niedobór insuliny u badanych chorych nie wpłynął znacząco na upośledzenie działania IGF-1. Uwidoczniło się to nie tylko w stwierdzeniu braku różnic między stężeniami IGFBP-1, ale również w braku różnic dotyczących wzrostu osiąganego przez dzieci i młodzież w badanych grupach (ryc. 1). Wyższe stężenia IGFBP-3 u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę w porównaniu z grupą kontrolną mogą pośrednio wskazywać na wyższe stężenia GH u tych pacjentów, ponieważ to właśnie hormon wzrostu jest głównym regulatorem tego białka wiążącego. Nie odnotowano natomiast istotnych różnic w procesie wzrastania badanych dzieci i młodzieży zarówno zdrowych, jak i chorych na cukrzycę, chociaż IGFBP-3 pełni jak wiadomo funkcję magazynu dla IGF-1, może zatem mieć hamujący wpływ na komórki, niezależny od współdziałania z IGF-1, i powodować jego biologiczny niedobór [1, 12]. Niniejsze wyniki są zgodne z obserwacjami Strassela-Vogela i wsp. [28] dotyczącymi zachowania się stężenia IGFBP-3 u dzieci z dobrze kontrolowaną cukrzycą typu 1. W innych doniesieniach informowano o obniżonym stężeniu IGFBP-3 u chorych na cukrzycę z dobrymi i z niezadowalającymi wynikami kontroli metabolicznej tej choroby [16, 17, 29 31]. Autorzy wyjaśniali rezultaty swoich obserwacji jako wynik braku typowego dla pokwitania wzrostu tego białka. Natomiast Munoz i wsp. [27] nie stwierdzili żadnych różnic dotyczących stężeń IGFBP-3 pomiędzy grupą młodych pacjentów chorych na cukrzycę i grupą osób zdrowych. Z analizy przytoczonych wyników badań wynika, że nadal nie ma zgodności co do wielkości referencyjnej stężenia ani roli IGFBP-3 u chorych na cukrzycę typu 1. U badanych dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę wykazano pewne, nieistotne różnice dotyczące stężeń IGF-1 i jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 pomiędzy płciami. Chociaż nie miały one znamienności statystycznej, obserwacje te są zgodne z doniesieniami Jubla i wsp. [5, 32] i Le Roitha i wsp. [1]. Wskazuje to na wpływ hormonów płciowych na działanie układu IGF-1 i jego białek wiążących [28 33]. Tendencja do podwyższonych stężeń IGF-1 u dziewcząt prawdopodobnie wynika z wcześniejszego niż u chłopców początku pokwitania. Metaboliczna kontrola cukrzycy ma wyraźny wpływ na IGF-1 i jego białka wiążące. Potwierdza to wyraźna korelacja IGF-1 z wartościami HbA 1c obserwowana w analizie regresji wielorakiej. Identyczne są wyniki badań innych autorów, takich jak Munoz i wsp. [27] oraz Strassel-Vogel i wsp. [28]. Tamborlane i wsp. [17] oraz Rieu i wsp. [34] również wykazali istotny wzrost stężenia IGF-1 po uzyskaniu poprawy metabolicznej kontroli cukrzycy. Wszystkie te dane potwierdzają hipotezę, że deficyt insuliny powoduje zaburzenie wydzielania IGF-1. W mechanizmie tym uczestniczy prawdopodobnie receptor GH, można również zakładać istnienie mechanizmu postreceptorowego [14, 35]. Pomimo że stężenie IGFBP-1 było podobne u chorych na cukrzycę i w grupie kontrolnej, zależało od wartości HbA 1c. Dzieci i młodzież ze źle wyrównaną cukrzycą charakteryzowały się najniższymi stężeniami IGFBP-1, podobne są także spostrzeżenia innych autorów [27, 28]. Opisano, że stężenia tego białka w surowicy krwi ściśle zależą od homeostazy glukozy oraz wydzielania insuliny, a wyniki niniejszych badań dotyczące zależności IGFBP-1 od dobowego zapotrzebowania na insulinę potwierdzają te doniesienia [11]. Brak zależności IGFBP-3 od wyników metabolicznej kontroli cukrzycy wydaje się wskazywać, że białko to nie jest bezpośrednio związane z przemianą węglowodanową i z tego powodu może nie mieć ono szczególnego znaczenia u chorych na cukrzycę typu 1. Zależności pomiędzy dobowym zapotrzebowaniem na insulinę i stężeniami IGF-1 oraz jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 były podobne, jak w odniesieniu do tych czynników i wartości HbA 1c. Chociaż dobowa dawka insuliny egzogennej przeliczona na kilogram masy ciała pacjenta nie stanowi adekwatnego odbicia stężenia całkowitego krążącej insuliny, istotne statystycznie dodatnie zależności IGF-1 od dobowych dawek insuliny sugerują, że niedostateczne działanie insuliny może być odpowiedzialne za zaburzenia działania IGF-1 i jego białek wiążących w przypadku chorych na cukrzycę. U dzieci i młodzieży z niedawno rozpoznaną cukrzycą stwierdzono najniższe stężenia IGF-1 i również można to wiązać z niedoborem insuliny. Do tej grupy zaliczono również najmłodszych pacjentów, u których zgodnie z wykazaną przez autorów zależnością stężeń IGF-1 od wieku spodziewano się niższych stężeń tego czynnika niż u osób starszych. U młodzieży z długo trwającą cu
10 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2003, tom 3, nr 6 krzycą i złym wyrównaniem metabolicznym (HbA 1c > 9%), ze względu na zaawansowanie wspomnianych zależności od działania insuliny, obserwowano niższe stężenia IGF-1 niż u pacjentów młodszych z cukrzycą trwającą krócej niż 10 lat. Dlatego też zależność IGF-1 od czasu trwania cukrzycy jest zależnością stężenia tego czynnika od wieku pacjentów i wyników leczenia cukrzycy. Takie same spostrzeżenia dotyczą też białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3. Wnioski Zaburzenia stężeń IGF-1 i jego białka wiążącego IGFBP-1 u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 zależą przede wszystkim od metabolicznej kontroli cukrzycy i od działania insuliny. Istnieje korelacja między zachowaniem stężeń IGF-1 i IGFBP-3 a wiekiem dzieci zarówno zdrowych, jak i chorych na cukrzycę. Praca finansowana z grantu KBN 4 PO 5E Streszczenie Wstęp. Celem pracy była ocena insulinopodobnego czynnika wzrostowego 1 (IGF-1) i jego białek wiążących 1 i 3, IGFBP-1 i IGFBP-3, u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 oraz analiza ich zależności od płci, wieku oraz wyników kontroli metabolicznej cukrzycy. Materiał i metody. Do badania włączono 115 pacjentów (61 dziewcząt i 54 chłopców) w wieku 13,7 ± 5,9 lat, z cukrzycą trwającą 5,2 ± 5,7 lat oraz 55 ich zdrowych rówieśników. Próbki krwi do badań pobierano w godzinach rano, na czczo. Stężenia IGF-1 w surowicy krwi oznaczano metodą radioimmunologiczną RIA, zaś stężenia IGFBP-1 i IGFBP-3 metodą immunoradiometryczną IRMA. Pacjentów podzielono na grupy w zależności od wyników leczenia cukrzycy wyrażonych wartościami hemoglobiny glikowanej (HbA 1c ) oznaczanej metodą HPLC. Grupy te nie różniły się pod względem wieku badanych, płci i wskaźnika masy ciała (BMI). Wyniki. Chorzy na cukrzycę charakteryzowali się istotnie wyższym stężeniem IGF-1 i niższym IGFBP-3 w porównaniu z ich zdrowymi rówieśnikami. Stężenia IGFBP-1 nie różniły się między grupami. Stwierdzono dodatnią korelację IGF-1 z IGFBP-3 i ujemną korelację pomiędzy IGF-1 i IGFBP-1. Stężenia IGF-1 i IGFBP-3 w obu badanych grupach istotnie korelowały z wiekiem. Stężenia IGF-1 i jego białek wiążących nie różniły się statystycznie pomiędzy dziewczętami i chłopcami. Wykazano istotne, dodatnie korelacje IGF-1 i ujemne IGFBP-1 z HbA 1c oraz dobowym zapotrzebowaniem na insulinę u pacjentów chorych na cukrzycę typu 1. Wnioski. Zaburzenia stężenia IGF-1 i jego białka wiążącego IGFBP-1 u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę typu 1 zależą głównie od metabolicznej kontroli cukrzycy i od działania insuliny. Istnieje korelacja między zachowaniem się stężeń IGF-1 i IGFBP-3 a wiekiem dzieci zarówno zdrowych, jak i chorych na cukrzycę. słowa kluczowe: cukrzyca typu 1, IGF-1, IGFBP-1, IGFBP-3, HbA 1c, kontrola metaboliczna cukrzycy Piśmiennictwo 1. Le Roith D. Insulin-like growth factors. N. Engl. J. Med. 1997; 336: Boyne M.S., Thame M., Bennett F.I., Osmaond C., Miel J.P., Forrester T.E. The relationship among circulating insulin-like growth factor (IGF)-I, IGF-binding proteins-1 and -2, and birth anthropometry: a prospective study. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2003; 88: Carbalo M.G., Cano F.G., Aragon G.C. i wsp. Infants of diabetic mothers (IDDM). Macrosomia and growth factors. Ann. Esp. Pediatr. 1997; 47: Di Biase N., Napoli A., Caiola S. i wsp. IGF-1 levels in pregnant women and their infants. Ann. Ist. Supr. Sanita 1997; 33: Juul A., Bang P., Hertel N.T. Serum insulin-like growth factor-i in 1030 healthy children, adolescents, and adults: relation to age, sex, stage of puberty, testicular size, and body mass index. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1994; 78: Froesch E.R., Hussain M., Schmid C. i wsp. Insulin-like Growth Factors. W: Porte D., Sherwin R.S. red. Diabetes mellitus. Appleton and Lange 1997: Froesch E.R., Mehboob A., Hussain A. i wsp. Insulin Growth Factor I: Physiology, Metabolic Effects and Clinical Uses. Diab. Met. Rev. 1996; 12: Le Roith D., Clemmons D., Nissley P. i wsp. Insulin-like growth factors in health and disease. Ann. Inter. Med. 1992; 116: Jones J.I., D Ercole A.J., Camacho-Hubner C. i wsp. Phosphorylation of insulin-like growth factor (IGF)-binding protein-1 in cell culture and in vivo: effects on affinity for IGF-I. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1991; 88: Kołaczyński J.W., Caro J.F. Insulin-like growth factor-1 therapy in diabetes: physiologic basis, clinical benefits, and risks. Ann. Intern. Med. 1994; 120: Suikkari A.M., Koivisto V.A., Rutanen E.M. i wsp. Insulin regulates the serum levels of low molecular weight insulin- -like growth factor-binding protein. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1988; 66: Reiter E.O., Rosenfeld R.G. IGFs and its binding proteins. W: Greenspan F., Strewler G. red. Basic and Clinical Endocrinology. Appleton and Lange 1997: Crosby S.R., Tsigos C., Anderton C.D. i wsp. Elevated plasma insulin-like growth factor binding protein-1 levels in type 1 (insulin-dependent) diabetic patients with peripheral neuropathy. Diabetologia 1992; 35: Maes M., Undrewood L.E., Ketelslegers J.M. Low serum somatomedin-c in insulin-dependent diabetes: evidence for a post-receptor mechanism. Endocrinology 1986; 118: Tan K., Baxter R. Serum insulin-like growth factor I levels in adult diabetic patients: the effect of age. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1986; 63: Krsek M., Skrha J., Sucharda P., Justova V., Lacinova Z. Changes in IGF-I levels and its binding proteins in diabetes mellitus and obesity. Cas. Lek. Ces. 2003; 142: Tamborlane W.V., Hintz R.L., Bergman N. i wsp. Insulin-infusion pump treatment of diabetes. Influence of improved metabolic control on plasma somatomedin levels. N. Engl. J. Med. 1981; 305:
11 Anna Wędrychowicz i wsp. IGF-1 i IGFBP w cukrzycy typu Merimee T.J. A follow up study of vascular disease in growth hormone deficient dwarfs with diabetes. New. Engl. J. Med. 1978; 298: Frystyk J., Bek T., Flyvbjerg A., Skjaerbaek C., Orskov H. The relationship between the circulating IGF system and the presence of retinopathy in type 1 diabetic patients. Diabet. Med. 2003; 20: Baxter R.C., Bryson J.M., Turtle J.R. Somatogenic receptors of rat liver: regulation by insulin. Endocrinology 1980; 107: Press M., Caprio S., Tamborlane W.V. i wsp. Pituitary response to growth hormone-releasing hormone in IDDM. Abnormal responses to insulin and hyperglycemia. Diabetes 1992; 41: Holl R.W., Siegler B., Scherbaum W.A. i wsp. The serum growth hormone binding protein is reduced in young patients with insulin-dependent diabetes mellitus. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1993; 76: Massa G., Bouillon R., Vanderschueren-Lodeweyck M. Serum levels of growth hormone-binding protein and insulin-like growth factor I in children and adolescents with type 1 (insulin-dependent) diabetes mellitus. Diabetologia 1993; 36: Radetti G., Paganini C., Antoniazii F. Growth hormone-binding proteins, IGF-I and IGF-binding proteins in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Horm. Res. 1997; 47: Mianowska B., Otto-Buczkowska E. Wpływ hormonu wzrostu na metabolizm glukozy problemy kliniczne. W: Otto- -Buczkowska E. Cukrzyca wieku rozwojowego. Urban & Partner, Wrocław 1999: Cohen R.M., Abplanalp W.A. Resistance of growth hormone secretion to somatostatin in men with type 1 diabetes mellitus. Diabetes 1991; 40: Munoz M.T., Barrios V., Pozo J. Insulin-like growth factor I, its binding proteins 1 and 3, and growth hormone-binding protein in children and adolescents with insulin-dependent diabetes mellitus: clinical implications. Ped. Res. 1996; 39: Strasser-Vogel B., Blum W.F., Past R. Insulin-like growth factor (IGF)-I and -II and IGF-binding proteins-1, -2, and -3 in children and adolescents with diabetes mellitus: correlation with metabolic control and height attainment. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1995; 80: Batch J.A., Baxter R.C., Werther G. Abnormal regulation of insulin-like growth factor binding proteins in adolescents with insulin-dependent diabetes. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1991; 73: Cinaz P., Kendrici M., Kurtoglu S. i wsp. Serum levels of insulin-like growth factor-i and insulin-like growth factor binding protein-3 in children with insulin-dependent diabetes mellitus. J. Pediatr. Endocrinol. Metab. 1996; 9: Dunger D.B., Cheetham T.D. Growth hormone insulin-like growth factor I axis in insulin-dependent diabetes mellitus. Horm. Res. 1996; 46: Juul A. Serum levels of IGF-1 and IGFBP-3 in healthy children, adolescents and adults. Methodological aspects and definition of reference values with special emphasis on puberty. Ph D Thesis. University of Copenhagen, Kopenhaga 1995: Holly J.M.P., Smith C.P., Dunger D.B. i wsp. Relationship between the pubertal fall in sex hormone binding globulin and insulin-like growth factor binding protein-i. A synchronized approach to pubertal development? Clin. Endocrinol. 1989; 31: Rieu M., Binoux M. Serum levels of insulin-like growth factor (IGF) and IGF binding protein in insulin-dependent diabetics during an episode of severe metabolic decompensation and the recovery phase. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1984; 60: Baxter R.C., Turtle J.R. Regulation of hepatic growth hormone receptors by insulin. Biochem. Biophys. Res. Commun. 1978; 84:
Anna Wędrychowicz 1, Hanna Dziatkowiak 1, Krystyna Sztefko 2, Andrzej Wędrychowicz 3. Wstęp. Abstract PRACA ORYGINALNA
Anna Wędrychowicz 1, Hanna Dziatkowiak 1, Krystyna Sztefko 2, Andrzej Wędrychowicz 3 PRACA ORYGINALNA 1 Klinika Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Katedry Pediatrii Polsko-Amerykańskiego Instytutu Pediatrii
Bardziej szczegółowoWzrastanie i pokwitanie oraz stężenia IGF-1. i jego białek wiążących IGFBP-1 i IGFBP-3 (insulin-like
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Anna Wędrychowicz 1, Hanna Dziatkowiak 1, Joanna Nazim 1, Krystyna Sztefko 2 1 Klinika Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Katedry Pediatrii Polsko-Amerykańskiego Instytutu
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoOcena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością
lek. Agata Mikołajczak-Będkowska Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Joanna Oświęcimska
Bardziej szczegółowoCzy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?
Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja
Bardziej szczegółowoCukrzyca a kamica żółciowa
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Paweł Kotarski, Agnieszka B. Niebisz, Janusz Krzymień Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytetu Medycznego w Warszawie Cukrzyca a kamica
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoAutomatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych
Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Kliniczny Oddział Diabetologii i Pediatrii Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Funkcjonalna insulinoterapia
Bardziej szczegółowoPrzegląd randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych w grupie osób w wieku podeszłym
167 GERIATRIA 2011; 5: 167172 Akademia Medycyny GERIATRIA OPARTA NA FAKTACH/EVIDENCEBASED GERIATRICS Otrzymano/Submitted: 15.06.2011 Zaakceptowano/Accepted: 26.2011 Przegląd randomizowanych, kontrolowanych
Bardziej szczegółowoOcena zależności pomiędzy stężeniami wifatyny i chemeryny a nasileniem łuszczycy, ocenianym za pomocą wskaźników PASI, BSA, DLQI.
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katarzyna Chyl-Surdacka Badania wisfatyny i chemeryny w surowicy krwi u chorych na łuszczycę Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych streszczenie Promotor Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoz jadłowstrętem psychicznym i otyłością"
Warszawa, 05.03.2018 RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ pt. "Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością" Lekarz Agaty Mikołajczak- Będkowskiej Jadłowstręt psychiczny
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 Nr 1(18) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Udział ghreliny i leptyny w regulacji wzrastania i dojrzewania dziewcząt The Role of Ghrelin and Leptin in the Regulation of Growth
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoDostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy
Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy
Bardziej szczegółowoCukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Wprowadzenie
STRESZCZENIE Wprowadzenie Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych o różnorodnej etiologii, charakteryzujących się przewlekłą hiperglikemią, wynikającą z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny.
Bardziej szczegółowoIX STRESZCZENIE. Celami szczegółowymi badania były:
IX STRESZCZENIE Łagodny rozrost gruczołu krokowego (BPH) i zaburzenia metaboliczne są ważnymi czynnikami wpływającymi na jakość życia uwarunkowaną stanem zdrowia (HRQoL Health Related Quality of Life)
Bardziej szczegółowoDostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych
Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy Medtronic.w
Bardziej szczegółowoOcena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą
Agnieszka Nawrocka Ocena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną chorobą
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Biochemii Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Birkner
mgr Anna Machoń-Grecka Cytokiny i czynniki proangiogenne u pracowników zawodowo narażonych na oddziaływanie ołowiu i jego związków Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowopośrednich wykładników insulinooporności (lipidogram, BMI) oraz stężenia fetuiny A w momencie rozpoznania cukrzycy typu 1 na wystąpienie i czas
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Wydział Lekarski Aleksandra Pyziak-Skupień Rozprawa doktorska: Ocena klinicznych i biochemicznych wykładników występowania częściowej remisji klinicznej w przebiegu cukrzycy
Bardziej szczegółowoPraca oryginalna Endokrynol. Ped : DOI: /EP
Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2017.16.4.61:263-268 DOI: 10.18544/EP-01.16.04.1680 Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2017.16.4.61:263-268 Poziom C-peptydu a parametry kliniczne u dzieci z nowo rozpoznaną
Bardziej szczegółowoNowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
Bardziej szczegółowoCzynniki predysponujące do wystąpienia cukrzycy u kobiet w ciąży
Joanna Konarzewska 1, Beata Królikowska 1, Jarosław Olszewski 2, Krzysztof Łukaszuk 1, Czesław Wójcikowski 1 PRACA ORYGINALNA 1 Zakład Endokrynologii Ginekologicznej Instytutu Położnictwa i Chorób Kobiecych
Bardziej szczegółowoZmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92
Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik
Bardziej szczegółowoLeczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości
Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA
Bardziej szczegółowokrwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym"
RECEN JA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ S Warszawa, 26.02.2018 -m~jeei~~imłi~lłiałek: MIC-l i ZAG/LMF W surowicy krwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym" LekarzAnny Jarzumbek Zaburzenia odżywiania są dość rozpowszechnionym
Bardziej szczegółowoHemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010
HemoRec in Poland Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010 Institute of Biostatistics and Analyses. Masaryk University. Brno Participating
Bardziej szczegółowoKamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 10/2011 Nr 1(34) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Stężenia greliny i insuliny w surowicy krwi matek i krwi pępowinowej a parametry urodzeniowe noworodków Serum Ghrelin and Insulin
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy
STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoWpływ czynników społeczno-demograficznych i klinicznych na jakość życia chorych na cukrzycę typu 2
Joanna Pufal, Marcin Gierach, Małgorzata Pufal, Agata Bronisz, Lucyna Kiełbasa, Roman Junik PRACA ORYGINALNA Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy
Bardziej szczegółowoUdział wybranych parametrów gospodarki lipidowej w rozwoju nefropatii cukrzycowej u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Małgorzata Myśliwiec 1, Katarzyna Zorena², Anna Balcerska 1 1 Oddział Diabetologii Dziecięcej, Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii, Onkologii i Endokrynologii Akademii
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIESKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 200 Katedra i Klinika Endokrynologii Akademii Medycznej im. prof. F. Skubiszewskiego w Lublinie Kierownik Kliniki:
Bardziej szczegółowoSerum concentrations of tumor necrosis factor TNFα and its soluble receptors in obese women with diabetes type 2 and without additional disease.
/ ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska / Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 56; Numer/Number 2/2005 ISSN 0423-104X Serum concentrations of tumor necrosis factor TNFα and its soluble receptors
Bardziej szczegółowoKlinika Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Postępy w terapii cukrzycy typu 1 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Wstęp: Celem pracy Materiały i metody:
STRESZCZENIE Wstęp: Dzięki poprawie wyników leczenia przeciwnowotworowego u dzieci i młodzieży systematycznie wzrasta liczba osób wyleczonych z choroby nowotworowej. Leczenie onkologiczne nie jest wybiórcze
Bardziej szczegółowoGdański Uniwersytet Medyczny. Polimorfizm genów receptorów estrogenowych (ERα i ERβ) a rozwój zespołu metabolicznego u kobiet po menopauzie
Gdański Uniwersytet Medyczny Mgr Karolina Kuźbicka Polimorfizm genów receptorów estrogenowych (ERα i ERβ) a rozwój zespołu metabolicznego u kobiet po menopauzie Rozprawa doktorska Promotor: dr hab. n.
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 2/2003 Nr 3(4) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wybranych parametrów przemiany lipidowej u dzieci z somatotropinową niedoczynnością przysadki w trakcie leczenia hormonem wzrostu
Bardziej szczegółowoCharakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.
Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O
Bardziej szczegółowoul. A. Mickiewicza 2, Białystok tel , faks Ocena
UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU ZAKŁAD BIOCHEMII LEKARSKIEJ Białystok 23. 08. 2019 ul. A. Mickiewicza 2, 15-089 Białystok tel. 85 748 55 78, faks 085 748 55 78 e-mail: zdbioch@umb.edu.pl Ocena rozprawy
Bardziej szczegółowoMateriał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez:
2 Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: Prof. dr hab. med. Katarzyna Cypryk Klinika Diabetologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 697 Poz. 133 Załącznik B.19. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23) ŚWIADCZENIOBIORCY Do programu kwalifikuje Zespół Koordynacyjny
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Rymkiewicz-Kluczyńska B. i inni: Ocena wyników leczenia hormonem Szewczyk wzrostu L. polskich i inni Aktywność pacjentów opioidowa z idiopatycznym u dziewcząt niedoborem z nadczynnością hormonu i niedoczynnością
Bardziej szczegółowoIngrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska
Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoMasa ciała a wskaźniki wagowo-wzrostowe otyłych mężczyzn
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w C zęstochowie Kultura Fizyczna 2014, t. XIII, nr 2, s. 167 176 http://dx.doi.org/10.16926/kf.2014.13.11 Karol PILIS *, Michał ZYCH **, Krzysztof STEC **, Anna
Bardziej szczegółowoIs there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Bardziej szczegółowoOcena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE
Ocena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE Zespół policystycznych jajników występuje u 5-10% kobiet w wieku rozrodczym.
Bardziej szczegółowoHipoglikemia - niedocukrzenie. Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Hipoglikemia - niedocukrzenie Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Holstein A, Patzer OM, Machalke K i wsp.: Substantial increase in incidence of severe hypoglycemia between 1997-2000 and
Bardziej szczegółowoNajwiększe wyzwania w diagnostyce zaburzeń lipidowych. Cholesterol LDL oznaczany bezpośrednio, czy wyliczany ze wzoru Friedewalna, na czczo czy nie?
Największe wyzwania w diagnostyce zaburzeń lipidowych. Cholesterol LDL oznaczany bezpośrednio, czy wyliczany ze wzoru Friedewalna, na czczo czy nie? Bogdan Solnica Katedra Biochemii Klinicznej Uniwersytet
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Piekarski R. i inni: Długofalowa ocena wyrównania Szewczyk L. dzieci i inni z cukrzycą Aktywność typu opioidowa 1, leczonych u dziewcząt przy z nadczynnością pomocy osobistej i niedoczynnością pompy insulinowej
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 5/2006 Nr 3(16) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena stężeń IGF-I i IGFBP-3 w różnych grupach dzieci urodzonych z hipotrofią wewnątrzmaciczną Evaluation of concentration of IGF-I
Bardziej szczegółowoRaport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce
Raport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce Badanie nr: GLIME_L_00670 przeprowadzenie i opracowanie wyników
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 Nr 1(18) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wybranych parametrów gospodarki lipidowej u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 The Assessment of Selected Lipid Parameters
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 4(9) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Wskazania do przeprowadzania testu hipoglikemii poinsulinowej po zakończeniu leczenia hormonem wzrostu Indications for insulin tolerance
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoStrategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości
Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości Joanna Kobosko, Edyta Piłka, Agnieszka Pankowska, Henryk Skarżyński STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 1(10) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology U którego z dzieci niedobór hormonu wzrostu utrzyma się przez całe życie? Which child will be the growth hormone deficient adult?
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 8/2009 Nr 4(29) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Evaluation of Correlations among Secretion Rates of Ghrelin, the Growth Hormone and the Insulin-like Growth Factor I in Children
Bardziej szczegółowoZwiązki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku lat
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Seria: Kultura Fizyczna 00, z. VIII Inga Kordel Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku 1 lat Streszczenie
Bardziej szczegółowoUwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
Bardziej szczegółowoCo to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii
Bardziej szczegółowoObrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoPostępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, 2013 Aneks 2 Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą Opracowano we współpracy z dr.
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody
STRESZCZENIE Choroby układu krążenia od lat pozostają jedną z głównych przyczyn śmierci w Europie. W licznych badaniach opisano czynniki ryzyka, które predysponują do rozwoju miażdżycy i wystąpienia choroby
Bardziej szczegółowoSkuteczność samokontroli a poziom lęku i depresji u młodzieży chorej na cukrzycę insulinozależną
Post-print of: Basińska B. Skuteczność samokontroli a poziom lęku i depresji u młodzieży chorej na cukrzycę insulinozależną. Zdrowie Psychiczne, Volume 3-4, 1997, pp. 157-163 Skuteczność samokontroli a
Bardziej szczegółowodr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ
dr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ KOMÓRKI SATELITARNE (ang. stem cells) potencjał regeneracyjny mięśni HIPERTROFIA MIĘŚNI University College London,
Bardziej szczegółowo1. Analiza metodologii dla właściwej oceny wydalania promotorów i inhibitorów z moczem u dzieci i młodzieży z nadmierną masą ciała.
STRESZCZENIE Kamica układu moczowego jest stanem, w którym w drogach moczowych dochodzi do powstania złogów zbudowanych z naturalnych lub patologicznych składników moczu. W ciągu ostatnich kilku dekad
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 1/2002 Nr 1 Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wybranych parametrów gospodarki lipidowej u dzieci z mikrosomią Evaluation of selected lipid metabolism in children with microsomia
Bardziej szczegółowoAneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.
Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego
Bardziej szczegółowoZałożenia i cele: Postanowiłam zbadać i przeanalizować:
Streszczenie. Wstęp: Starzejące się społeczeństwa całej Europy, skutki wysoko rozwiniętej cywilizacji urbanistyczno-technicznej, oddalenie człowieka od natury, ogromny postęp nauki i techniki, powodują
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 4(13) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Próba oceny wybranych aspektów stanu emocjonalnego dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 w zależności od wyrównania metabolicznego
Bardziej szczegółowoWarszawa, III Kongres Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego, 12 października 2013
Piotr Socha Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka Warszawa, III Kongres Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego, 12 października 2013 Nieskuteczna
Bardziej szczegółowoCUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan
Bardziej szczegółowoWIAD. LEK., 1987, XL, 16, WIESŁAW KAWIAK, MARIA PILARCZYK, MIROSŁAW JAROSZ, ADELA GIERACZ-NAZAR
WIESŁAW KAWIAK, MARIA PILARCZYK, MIROSŁAW JAROSZ, ADELA GIERACZ-NAZAR WPŁYW NISKOCZĄSTECZKOWEGO DEKSTRANU (40 000) NA ZAWARTOŚĆ FOSFORU NIEORGANICZNEGO I FOSFORU ZWIĄZANEGO Z LIPIDAMI W KRWI PACJENTÓW
Bardziej szczegółowoAlicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoW kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1.
W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1. prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii
Bardziej szczegółowoAnna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak
IMiD, Wydawnictwo Aluna Medycyna Wieku Rozwojowego, 2012, XVI, 2 Anna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak Klinika Pediatrii i Endokrynologii, Warszawski Uniwersytet
Bardziej szczegółowoStreszczenie projektu badawczego
Streszczenie projektu badawczego Dotyczy umowy nr 2014.030/40/BP/DWM Określenie wartości predykcyjnej całkowitej masy hemoglobiny w ocenie wydolności fizycznej zawodników dyscyplin wytrzymałościowych Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 7/2008 Nr 2(23) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology TNF alfa a wybrane parametry gospodarki węglowodanowej u dzieci z nadwagą i otyłością prostą TNF Alpha and Selected Carbohydrate
Bardziej szczegółowo