EWALUCJA W NADZORZE PEDAGOGICZNYM. Opracowanie Stefan Wlazło

Transkrypt

1 EWALUCJA W NADZORZE PEDAGOGICZNYM Opracowanie Stefan Wlazło

2 EWALUACJA, TO WARTOŚCIOWANIE

3 EWALUACJA e-valesco, -ere, -ui stawać się silnym, potężnieć [1] oraz evaeleo, -ere nabierać sił, wzmagać się, przybierać [2]. [1] Słownik łacińsko-polski,. Red K. Kumaniecki Warszawa 1999, s. 447 [2] Słownik łacińsko-polski,. Red K. Kumaniecki Warszawa 1999, s. 162

4 EWALUACJA Francuskie: evaluer, czyli rozwijać się, a także pochodne: valeur

5 EWALUACJA angielski value wartość, nadawać znaczenie, doceniać, w niemieckim werten wartościować

6 EWALUACJA Istotą ewaluacji jest rozwój, zaakcentowany w Rozporządzeniu jako doskonalenie jakości pracy szkoły.

7 EWALUACJA Jakości - rozumianej jako doprowadzanie do edukacyjnego rozwoju ucznia (dziecka, wychowanka), na co wyraziście wskazują wymagania skoncentrowane na pozyskiwaniu informacji o tym rozwoju.

8 Dyrektor przeprowadza ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jakości pracy szkoły Rozporządzenie dot. stosowania nadzoru pedagogicznego ( )).

9 Zatem ewaluacja staje się strategią jakościowego rozwoju szkoły

10 OD DO Dawny nadzór: Kontrola i ocenianie Relacje przełożonypodwładny Biurokratyzowanie działań Ewaluacja: Wartościowanie Współdziałanie zespołowe Rozbudzanie autorefleksji nad wykonywanymi działaniami

11 Ewaluacja, to wartościowanie, czyli refleksja nad tym, czy nasze działania przynoszą pożądane efekty, czy te działania można ulepszyć, może zmienić, względnie czy należy je zakończyć. I co najważniejsze nie jest ocenianiem.

12 Zatem, ewaluacja jest dokonywana przez nas i w odniesieniu do działań edukacyjnych, które współtworzymy

13 Proces ewaluacyjny (wartościujący) wymaga spełnienia pewnych reguł konstrukcyjnych. Oto najważniejsze z nich.

14 Ewaluacja zawsze dotyczy konkretnych działań.

15 Ewaluacje muszą być zaplanowane

16 OKREŚLANIE CELU EWALUACJI

17 EWALUACJA MA DOSTARCZAĆ WIEDZĘ W CELU USTALENIA WARTOŚCI WYKONYWANYCH DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH

18 Czyli jest to proces gromadzenia, opracowywania i przedstawiania informacji na temat wartości przypisywanej przez wykonawców działalności edukacyjnej

19 W szkole występujemy zatem w roli badacza własnej praktyki działania edukacyjnego

20 Po to, by ustanawiać publiczne zaufanie do szkoły (H. Simon, Samoewaluacja szkoły. W: Ewaluacja w szkole, pod red. H. Mizerka, Olsztyn 1997, s. 59

21 W odniesieniu do efektów działań ewaluacyjnych nazywamy to ewaluacją konkluzywną,

22 W odniesieniu do procesów nazywamy to ewaluacją formatywną, z możliwością wpływania na korektę procesu, który podlega tej ewaluacji

23 Zatem cel ewaluacji, to:

24 Formułowanie sadów, opinii na temat wartości prowadzonych w szkole działalności edukacyjnej, a także innej, zawartej w statucie szkoły

25 Czyli cel ewaluacji to stwierdzenie, po co i co chcemy poddać badaniu ewaluacyjnemu, czyli pozyskanie informacji, które zostaną wykorzystane w naszym działaniu

26 Zatem przykładowe cele w odniesieniu do efektów, to przykładowo: Jak przygotowujemy uczniów do zewnętrznego sprawdzianu, egzaminu?

27 Efekty: W jakim stopniu zachowania uczniów są zgodne z przyjętym programem wychowawczym?

28 Procesy: Co uznamy za pozytywne działania aktywne uczniów podczas zajęć?

29 Procesy: W jakim stopniu ocenianie budzi u uczniów refleksję o własnej pracy

30 Środowisko: W jakich działaniach możemy liczyć na współdziałanie rodziców

31 Środowisko: Skąd wiemy, że tworzymy pozytywny wizerunek szkoły w naszym środowisku?

32 Podsumowanie zagadnienia celów: Dlaczego przeprowadzasz ewaluację? Komu ma służyć ewaluacja? C. Robson. Projektowanie ewaluacji. W: Ewaluacja w edukacji, pod red. L. Korporowicza, Warszawa 1997, s. 159

33 Pytania kluczowe: uszczegółowienie działania ewaluacyjnego

34 Pytania kluczowe Jak przygotowujemy uczniów do zewnętrznego sprawdzianu, egzaminu? Jakie stosujemy działania edukacyjne, aby uczniowie odnieśli sukces na miarę swoich możliwości? Jaka jest nasza diagnoza o zewnętrznych wynikach w ciągu ostatnich lat?

35 Pytania kluczowe W jakim stopniu zachowania uczniów są zgodne z przyjętym programem wychowawczym? W jaki sposób dokonamy tej analizy? W jakim stopniu obserwowalne zachowania uczniów są zgodne z celami wychowania?

36 Pytania kluczowe W jakim stopniu ocenianie budzi u uczniów refleksję o ich własnej W jaki sposób dowiemy się o tym? Skąd wiemy, że to ocenianie jest trafne? pracy?

37 Pytania kluczowe W jakich działaniach możemy liczyć na współdziałanie rodziców Co możemy uznać za sukces współdziała -nia w ostatnich latach?

38 Na każde pytanie kluczowe musimy znaleźć odpowiedź, zatem nie powinno ich być zbyt wiele

39 Kryteria ewaluacji: - uszczegółowienie pytań kluczowych

40 Kryteria ewaluacji Jak przygotowujemy uczniów do zewnętrznego sprawdzianu, egzaminu? Ustalenie, w jakim stopniu potrafiliśmy rozbudzić ambicje uczniów

41 Kryteria ewaluacji W jakim stopniu zachowania uczniów są zgodne z przyjętym programem wychowawczym? Uczniowie czują się w szkole bezpieczni uczniowie akceptują koncepcję wychowawczą szkoły

42 Kryteria ewaluacji W jakim stopniu ocenianie budzi u uczniów refleksję o ich własnej pracy? Ocenianie uczniów daje im informację o efektach nauki i motywuje ich do uczenia się

43 Kryteria ewaluacji W jakich działaniach możemy liczyć na współdziałanie rodziców Szkoła pozyskuje i wykorzystuje opinie rodziców na temat swojej pracy

44 - POWIERZANIE WYKONAWCOM - POZYSKIWANIE INFORMACJI, SPOSOBY JEJ ZDOBYWANIA - INTERPRETOWANIE DANYCH ILOŚCIOWYCH I JAKOŚCIOWYCH -TWORZENIE KOŃCOWEGO RAPORTU.

45 Procedury ewaluacji Opracowanie Stefan Wlazło

46 Pojęcie ewaluacji Łączy się z konkretnymi działaniami. Ma charakter wartościujący, ale nie jest oceną Ma zwrotnie służyć zespołowi wykonującemu jakieś działanie w reorganizacji lub w sprawniejszej organizacji tego typu działania w przyszłości

47 Ewaluacja w placówce oświatowej to systematyczne zbieranie i przetwarzanie informacji o efektywności procesów uczenia się, w tym wyników uczenia się

48 Wyniki ewaluacji: wnioski a rekomendacje Kontynuować wykonywane działanie, gdyż wnioski. Zmienić wykonywane działanie, gdyż wnioski. Zaniechać wykonywanego działania, gdyż wnioski.

49 Rekomendacje z ewaluacji: W związku z następującymi wnioskami z ewaluacji, możliwe są działania (rekomendacje): A. B. C.

50 Ujęcie systemowe w ewaluacji: nie tylko surowe wyniki nauczania, ale ich analiza kontekstowa, a także stosowane metody nauczania, współpraca z rodzicami, postawy uczniów wobec nauki, oprzyrządowanie dydaktyczne i inne

51 Ujęcie systemowe w ewaluacji: nie tylko statystyka ocen zachowania uczniów, ale analiza przyczyn obniżonych ocen i możliwości zapobiegania tym przyczynom

52 Indywidualne procedury ewaluacyjne Analiza dokumentów Studium przypadku Obserwacja Krytyczny przyjaciel Coaching

53 Analiza dokumentu Dzienniczki uczniów: - Czy zawierają także pochwały? - Czy rodzice znają treści uwagi, czy są w stanie podjąć określone działania związane z zapisami? (np. wywiad z niektórymi rodzicami) - Co uczniowie sądzą o zapisach w swoich dziennikach? (np. ankietka dotycząca trafności spostrzeżeń ich zachowań)

54 Studium przypadku Np. konflikt między dwoma uczniami, rozpoznanie przyczyn konfliktu, oceny konfliktu z obu stron, opinia innych uczniów, możliwe rozwiązania konfliktu. Celem jest zrozumienie mechanizmów rządzących podobnymi konfliktami w społeczności uczniów

55 Obserwacja Np. hospitacja diagnozująca

56 Krytyczny przyjaciel np.. Współdziałanie nauczycieli w zakresie jakiegoś zagadnienia, wzajemne obserwowanie zajęć, ocenianie wytworów uczniów, pokazów ich umiejętności itp

57 Coaching Np. sposób pracy z młodym nauczycielem (względnie też nowym jeśli w placówce są pewne tradycje edukacyjnego działania)

58 Przykładowe zespołowe procedury ewaluacyjne w szkole Ankietowanie Wywiad Dyskusja Debata za i przeciw Mówiąca ściana Portfolio Reportaż uczniów Analiza SWOT Grupa nominowana

59 ANKIETOWANIE Unikać ankietowania Wiedzieć kogo, o co i kiedy zapytać Nie urażać godności nauczyciela, ucznia i jego rodziców Anonimowość tylko w sytuacjach braku poczucia bezpieczeństwa Nie wykorzystywać do oceny pracy nauczyciela Do 10 pytań na jednej stronie arkusza

60 DYSKUSJA 1. Uwidaczniają się doświadczenia uczestników dyskusji 2. Ujawniają się pozycje poszczególnych osób i rodzaj stosowanej gry organizacyjnej 3. Uwidaczniają się style myślenia członków grupy 4. Obserwowalna jest tzw. dynamika grupy, czyli zmieniające się poglądy ludzi

61 Warunki organizacyjne Jasno sprecyzowany cel dyskusji Uzgodniony z uczestnikami termin i czas trwania dyskusji Pokój, do którego nikt nie będzie wchodził Zobowiązanie do nie wykonywania jakichkolwiek innych czynności, np. chwilowych wyjść poza salę Ustawienie krzeseł w okrąg lub wokół stołu Wyjaśnienie wszelkich wątpliwości o charakterze organizacyjnym

62 Przykłady tematów dyskusji Czy łączyć uczniów uzdolnionych w odrębnych klasach? Co zyskamy, co stracimy? Czy nasze ocenianie pozytywnie motywuje uczniów do uczenia się? Czy uwzględniać opinię samorządu uczniowskiego przy ocenie pracy nauczyciela?

63 Podsumowanie dyskusji Czy znaleziono uzgodnioną odpowiedź na postawione pytanie, czy też zaprezentowano różne poglądy? Czy argumentacja była rzeczowa, obiektywna, brała pod uwagę interes całej społeczności, w tym uczniów, rodziców? Czy ujawniły się emocje i postawy identyfikujące się z poglądami? Czy w wyniku dyskusji ustalono wnioski?

64 Debata za i przeciw Przykładowe tematy: - Czy ankietować uczniów? - Czy uwzględniać opinię samorządu szkolnego przy ocenie pracy nauczyciela? - Czy zorganizować zieloną szkołę?

65 Mówiąca ściana Dlaczego nie udaje się nam współpraca z rodzicami?

66 PORTFOLIO

67 PORTFOLIO Mogą być prowadzone indywidualnie lub zespołowo, dla ewaluacji lepsze zespołowe Muszą wiązać się z codzienną pracą nauczycieli

68 Korzyści z portfolio: - Śledzenie na żywo pewnych zagadnień realizowanych w szkole - Stawianie pytań dotyczących konkretnych problemów - Rejestrowanie procesu postrzegania rzeczywistości szkolnej - Weryfikowanie indywidualnych spostrzeżeń - Dostrzegalne zmiany w sposobie myślenia nauczycieli

69 Przykładowe zagadnienia w portfolio : Jak udaje nam się wprowadzanie oceniania kształtującego? Jak sobie radzicie z uczniem X podczas lekcji? Uczniowie skarżą się, że w niektórych dniach mają za dużo zadań domowych, może wpisujmy, co zadajemy i ile przewidujemy czasu dla przeciętnego ucznia? Jak się kontaktują z nami rodzice? Jakie są wnioski z tych kontaktów? Scenariusze zajęć z danego przedmiotu lub bloku przedmiotowego

70

71 Wskaźniki do wymagań

72 Przykłady wewnętrznych ewaluacji odniesionych do wymagań- efekty Jak wykorzystujemy wnioski z analizy zewnętrznych wyników uzyskanych przez uczniów? Czy nasze wewnętrzne diagnozy pozwalają ocenić osiągany przez uczniów poziom kompetencji kluczowych? Czy rozpoznajemy poziom motywacji uczniów do uczestniczenia w zajęciach? Co wiemy o losach naszych absolwentów, czy wiedza o ich losach wpływa na nasze procesy edukacyjne? Skąd wiemy, że nasz uczeń czuje się w szkole bezpiecznie? Czy ocena zachowania uczniów daje pozytywne rezultaty? Czy nasi uczniowie osiągają różne sukcesy na miarę swoich możliwości?

73 Przykłady wewnętrznych ewaluacji odniesionych do wymagań-procesy Jakie wartości edukacyjne chcemy w naszej szkole respektować (wizja, koncepcja)? Czy zapisy w Statucie o tych wartościach uznajemy za wystarczające? Jakie są nasze programy nauczania, w jakim stopniu mają cechy holistyczne, międzyprzedmiotowe? Jakie są potrzeby edukacyjne naszych przyszłych absolwentów, czy nasze programy nauczania je zaspokajają? Jaka powinna być rola zespołów przedmiotowych? Jak aktywizujemy uczniów podczas zajęć? Czy przynosi to oczekiwany rezultat? Jak rozpoznajemy poziom motywacji uczniów do uczenia się? Co możemy zrobić, aby rozbudzać ich pozytywną motywację? Jak uczniowie postrzegają WSO? Czy potrzebne są zmiany? Jeśli tak, to jakie? W jakim stopniu nasze oddziaływania wychowawcze powodują pożądane zachowania uczniów? Organizowanie wycieczek przedmiotowych w jaki sposób potrafią korzystać uczniowie w klasach z technologii informacyjnej we wszystkich przedmiotach nauczania?

74 Przykłady wewnętrznych ewaluacji odniesionych do wymagań - środowisko Jak rozpoznajemy oczekiwania szeroko pojętego środowiska szkoły? Czy możemy je uwzględnić w naszej ofercie edukacyjnej i w jaki sposób? Jak wykorzystujemy szanse, jakie daje nasze środowisko? Czy korzystna jest współpraca z różnymi instytucjami? Jaki tworzymy wizerunek szkoły? Skąd wiemy, że jest on oceniany pozytywnie? Jak organizujemy współdziałanie z rodzicami nowych uczniów? Czy rada rodziców spełnia nasze oczekiwania? Czy możemy zaproponować jakieś zmiany lub innowacje? Jak oceniamy udział rodziców w życiu szkoły? Czy możemy osiągnąć więcej? Jak wspieramy rodziców w wychowaniu, czy uważamy, że czynimy to skutecznie? dlaczego nie udają się nam spotkania z rodzicami i

75 Przykłady wewnętrznych ewaluacji odniesionych do wymagań -zarządzanie Czy potrafimy współdziałać w zespole? Czego powinniśmy się nauczyć, aby czynić to lepiej? Jak postrzegamy naszą odpowiedzialność za poziom pracy szkoły, czy to jest mierzalne? Co zapewnia dobrą jakość pracy naszej szkoły? Czy możemy osiągnąć więcej? Czy wykorzystujemy TI do naszych lekcji? Co sądzimy o efektach? Jakie mamy potrzeby w zakresie infrastruktury dydaktycznej szkoły, czy mamy jakieś scenariusze, jak ją wykorzystywać do zwiększenia efektywności nauczania?

76 10 Dyskusja i analiza danych (informacja zwrotna) 9 Techniczne opracowanie danych 11. Ocena wyników, porównanie z oczekiwaniami 12 Przeformuło wanie celów, zaplanowani e nowych działań 1 Sformułowani e celów, oczekiwań, strategii działania i wyników Z E G A R E W A L U A C Y J NY 2 Projekt ewaluacji, ustalenie działań ewaluacyjnyc h 3 Określenie kryteriów sukcesu i oceny 8 Zebranie danych 7 Opracowanie odpowiednich narzędzi 6 Wybór metod i technik gromadzenia danych 5 Ustalenie źródeł i rodzajów informacji 4 Dyskusja i wybór konkretnych problemów, (pytań)