Część 1, rozdział 1, s. 1 PRZEWODNIK. Spis treœci. Higiena w placówkach opieki medycznej 1.1. SPIS TREŚCI

Transkrypt

1 PRZEWODNIK Część 1, rozdział 1, s. 1 Spis treœci 1.1. SPIS TREŚCI 1. PRZEWODNIK 1.1. Spis treści 1.2. Wykaz autorów 1.3. Objaśnienia piktogramów 1.4. Skorowidz 2. AKTUALNOŚCI 2.1. Przepisy prawne dotyczące zakażeń szpitalnych i kontroli zakładów opieki zdrowotnej Wprowadzenie Akty prawne definiuj¹ce zagadnienia rozpoznawania, leczenia oraz organizacji systemu kontroli zaka eñ szpitalnych Akty prawne definiuj¹ce zasady kontroli zak³adów opieki zdrowotnej Wykaz wybranych dodatkowych aktów prawa medycznego i wytycznych organizacji pozarz¹dowych istotnych dla kontroli zaka eñ szpitalnych Podstawy prawne Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia w sprawie wymagañ, jakim powinny odpowiadaæ pod wzglêdem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urz¹dzenia zak³adu opieki zdrowotnej Komentarz do rozporz¹dzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r.

2 Spis treœci Część 1, rozdział 1, s. 2 PRZEWODNIK Komentarze do fragmentów rozporz¹dzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 roku w sprawie wymagañ, jakim powinny odpowiadaæ pod wzglêdem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urz¹dzenia zak³adu opieki zdrowotnej (DzU z 2011 r. nr 31, poz. 158) Wytyczne G³ównego Inspektora sanitarnego dotycz¹ce standardów postêpowania w zakresie ochrony zdrowia na wypadek wyst¹pienia na terenie Polski wirusa grypy ptaków (H5N1) Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 marca 2006 r Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia w sprawie szpitalnego oddzia³u ratunkowego 2.2. Przepisy prawne dotyczące wykonywania szczepień ochronnych w Polsce Wprowadzenie Szczepienia obowi¹zkowe Szczepienia zalecane Szczepienia osób zatrudnionych Szczepionki zarejestrowane w Polsce dostêpne w aptekach na receptê Program Szczepieñ Ochronnych na rok Konsultacyjne Poradnie Szczepieñ Ochronnych w Polsce 2.3. Kontakty Ministerstwo Zdrowia Struktura organizacyjna Wojewódzkie stacje sanitarno-epidemiologiczne 2.4. Państwowa Inspekcja Sanitarna jako organ nadzoru nad placówkami opieki zdrowotnej Przepisy prawne dotycz¹ce dzia³alnoœci Inspekcji Sanitarnej

3 PRZEWODNIK Część 1, rozdział 1, s. 3 Spis treœci Zadania i zakres dzia³ania Pañstwowej Inspekcji Sanitarnej Nadzór zapobiegawczy i bie ¹cy sprawowany przez inspekcjê sanitarn¹ w placówkach opieki medycznej Nadzór Pañstwowej Inspekcji Sanitarnej nad placówkami opieki zdrowotnej w zakresie realizacji programów kontroli zaka eñ 2.5. Zmiany przepisów prawnych dotyczących badań dla celów sanitarno epidemiologicznych Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2006 r Komentarz do Rozporz¹dzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2006 r Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2006 r. (Dz.U. nr 132, poz. 928) Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2006 r. (Dz.U. nr 133, poz. 939) 2.6. Zasady rejestracji preparatów dezynfekcyjnych i antyseptyków Preparaty dezynfekcyjne Antyseptyki Produkty biobójcze przeznaczone do dezynfekcji w obszarze medycznym Œrodki dezynfekcyjne jako wyposa enie wyrobu medycznego Produkty z pogranicza Badania skutecznoœci produktów dezynfekcyjnych i antyseptycznych 2.7. Podstawy prawne i praktyczne zasady postępowania związane z realizacją ustawy prawo zamówień publicznych Podstawy prawne Ustawa z 29 stycznia 2004 roku (Dz.U.

4 Spis treœci Część 1, rozdział 1, s. 4 PRZEWODNIK 2004, nr 19, poz. 177) Prawo zamówieñ publicznych Przepisy wykonawcze do ustawy z 29 stycznia 2004 roku (Dz.U. 2004, nr 19, poz. 177) Prawo zamówieñ publicznych Inne przepisy zwi¹zane z ustaw¹ Prawo zamówieñ publicznych (Dz.U. 2004, nr 19, poz. 177) Omówienie wybranych rozporz¹dzeñ do ustawy Prawo zamówieñ publicznych (Dz.U. 2004, nr 19, poz. 177) Urz¹d Zamówieñ Publicznych Informacje ogólne Szczegó³owe zasady postêpowania o udzielenie zamówienia zgodnego z za³o eniami ustawy Prawo zamówieñ publicznych Zasady udzielania zamówieñ Specyfikacja istotnych warunków zamówienia Specyfikacja istotnych warunków zamówienia opis przedmiotu zamówienia Tryby udzielania zamówieñ 2.8. Narażenie na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy 2.9. Wyniki dochodzenia epidemiologicznego jako dowód w postępowaniu sądowym, rola biegłego w postępo waniu medycznym Wprowadzenie Rola bieg³ego w postêpowaniu s¹dowym Opinia bieg³ego Dochodzenie epidemiologiczne w celu opracowania opinii bieg³ego

5 PRZEWODNIK Część 1, rozdział 1, s. 5 Spis treœci Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie kwalifikacji członków zespołu kontroli zakażeń zakładowych z dnia 27 maja 2010 r Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r Zarządzenie Ministra Zdrowia w sprawie powołania Krajowego Komitetu do Spraw Pandemii Grypy Zarządzenie Ministra Zdrowia w sprawie powołania Zespołu do Spraw Zakażeń HCV Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy z urządzeniami radiologicznymi Zakażenia szpitalne a odpowiedzialność prawna per sonelu medycznego ród³a i funkcje odpowiedzialnoœci oraz ogólne zasady odpowiedzialnoœci cywilnej Zaka enia szpitalne jako przyczyna odpowiedzialnoœci prawnej Kiedy, za co i na jakich zasadach odpowiadaj¹: lekarze, pielêgniarki i po³o ne, pozosta³y personel medyczny oraz kierownik ZOZ Orzecznictwo Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wprowadzenia jednolitych procedur postępowania w związku z wystąpieniem zakażeń meningokokowych Stanowiska zespołu ekspertów Stowarzyszenia Higieny Lecznictwa Zastosowanie lamp bakteriobójczych UV w lecznictwie Zastosowanie ochraniaczy jednorazowych na obuwie dla odwiedzaj¹cych w zak³adach opieki zdrowotnej Zapobieganie oraz zwalczanie zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

6 Spis treœci Część 1, rozdział 1, s. 6 PRZEWODNIK Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zaka eñ i chorób zakaÿnych u ludzi Komentarz do ustawy z 5 grudnia 2008 r Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 maja 2010 r. (DzU nr 94, poz. 610) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2010 r. (DzU nr 100, poz. 645) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2010 r. (DzU nr 100, poz. 646) Wybrane aspekty praw pacjenta a zakażenia szpitalne Prawa pacjenta czêœæ I Prawa pacjenta czêœæ II Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2010 r. (DzU nr 255, poz. 1719) 3. DEZYNFEKCJA 3.1. Drobnoustroje w środowisku zakładów opieki zdrowotnej 3.2. Czynniki wpływające na przebieg i wynik zabiegów dezynfekcyjnych Wprowadzenie Czynnik biologiczny Warunki œrodowiska W³aœciwoœci œrodka dezynfekcyjnego 3.3. Czynniki dezynfekcyjne Czynniki fizyczne Metody termiczne Promienie nadfioletowe i filtrowanie Czynniki chemiczne Wprowadzenie Pochodne fenolu Zwi¹zki z aktywnym chlorem i zwi¹zki jodu Zwi¹zki z aktywnym tlenem Alkohole i aldehydy

7 PRZEWODNIK Część 1, rozdział 1, s. 7 Spis treœci Czwartorzêdowe zwi¹zki amoniowe i pochodne biguanidyny Kwasy 3.4. Dezynfekcja narzędzi, sprzętu medycznego, przedmiotów, powierzchni Wybór metody i klasyfikacja sprzêtu pod wzglêdem zagro enia zaka eniem Cechy idealnego preparatu dezynfekcyjnego oraz warunki prawid³owej dezynfekcji Dezynfekcja narzêdzi Wprowadzenie Postêpowanie z narzêdziami wielokrotnego u ytku Postêpowanie ze sprzêtem jednorazowego u ytku Uwagi ogólne dotycz¹ce zasad dezynfekcji, preparatów i roztworów dezynfekcyjnych Oddzia³ywanie na narzêdzia Wprowadzenie Uszkodzenia narzêdzi medycznych Inne formy oddzia³ywania oraz kontrola sprawnoœci narzêdzi Dezynfekcja powierzchni w œrodowisku szpitalnym Zanieczyszczenie powierzchni Powierzchnie ryzyko zaka enia, mycie, dezynfekcja Zagro enie preparatami dezynfekcyjnymi Dezynfekcja sal operacyjnych Dezynfekcja koñcowa w pomieszczeniach izolacyjnych Opornoœæ drobnoustrojów i pobieranie prób mikrobiologicznych Sprzêt do mycia i dezynfekcji powierzchni

8 Spis treœci Część 1, rozdział 1, s. 8 PRZEWODNIK 3.5. Dezynfekcja skóry, mycie i dezynfekcja rąk Higiena r¹k i skóry antyseptyka Dezynfekcja skóry i tkanek chorego Procedury i wymagania dotycz¹ce higieny r¹k Socjalne (zwyk³e) mycie r¹k Standardowa procedura mycia r¹k lub ich dezynfekcji metod¹ wcierania Higieniczne mycie r¹k i higieniczna dezynfekcja r¹k metod¹ wcierania Chirurgiczne mycie r¹k i higieniczna dezynfekcja r¹k metod¹ wcierania Wskazania co do koniecznoœci higienicznego i chirurgicznego mycia lub dezynfekcji r¹k metod¹ wcierania Preparaty antyseptyczne i ocena ich jakoœci Zwi¹zki czynne stosowane w antyseptyce Wprowadzenie Alkohole Jod Zwi¹zki powierzchniowo czynne Wymagania rejestracyjne dla antyseptyków Opracowanie na podstawie Wytycznych Œwiatowej Organizacji Zdrowia dotycz¹cych higieny r¹k personelu medycznego, opublikowane jesieni¹ 2009 r Sk³adniki preparatów do mycia, dezynfekcji oraz pielêgnacji r¹k stosowanych w obszarze medycznym. Skutecznoœæ biobójcza oraz potencjalna toksycznoœæ Chlorheksydyna Budowa cz¹steczki chlorheksydyny i w³aœciwoœci fizyko-chemiczne 3.6. Zagrożenia związane ze stosowaniem preparatów dezynfekcyjnych

9 PRZEWODNIK Część 1, rozdział 1, s. 9 Spis treœci Wprowadzenie Substancje chemiczne stwarzaj¹ce zagro enie dla zdrowia lub ycia Oceny preparatów dezynfekcyjnych 3.7. Dezynfekcja ultrafioletem 3.8. Metody badania środków dezynfekcyjnych Wprowadzenie Metody badania preparatów dezynfekcyjnych Drobnoustroje stosowane do badania preparatów Przygotowanie zawiesiny drobnoustrojów Przygotowanie do badania roztworu preparatu dezynfekcyjnego Warunki badania Temperatura i czas dzia³ania Metody badania i ocena preparatów dezynfekcyjnych w Polsce Europejskie metody badania preparatów dezynfekcyjnych Normy europejskie wprowadzone do katalogu Polskich Norm (PN-EN) Normy dotycz¹ce chemicznych œrodków dezynfekcyjnych stosowanych w medycynie Okreœlanie dzia³ania bakteriobójczego Okreœlanie dzia³ania grzybobójczego Okreœlanie dzia³ania pr¹tkobójczego Kwalifikowanie produktów do stosowania w niektórych obszarach 3.9. Bezpieczeństwo chemicznych środków dezynfekcyjnych wybrane zagadnienia Wprowadzenie Podzia³ œrodków dezynfekcyjnych a przepisy prawa

10 Spis treœci Część 1, rozdział 1, s. 10 PRZEWODNIK Œrodki dezynfekcyjne jako specyficzna grupa chemikaliów Odleg³e skutki toksykologiczne Skutecznoœæ Kwalifikowanie sprzętu medycznego i wyposażenia medycznego oraz środowiska do procesów dekontaminacji Wprowadzenie Kwalifikowanie sprzêtu medycznego przeznaczonego do zabiegów chirurgicznych, do zabiegów pielêgnacyjnych oraz do badañ diagnostycznych Obszary higieniczne i strefy higieniczno sanitarne w palcówkach s³u by zdrowia, a dzia³ania mikrobójcze Poziomy Bezpieczeñstwa Biologicznego Biosafety Level (BSL 1 do BSL 4) Strategia procesów mikrobójczych wykonywanych w placówkach leczniczych Dekontaminacja pomieszczeń w zakładach opieki zdrowotnej Wprowadzenie Dekontaminacja profesjonalna Gazowanie Mikrobiologiczna ocena skutecznoœci prowadzonych dekontaminacji Podsumowanie Walidacja zautomatyzowanych procesów mycia i de zynfekcji termicznej zgodnie z normą EN ISO Standaryzacja norma EN ISO Wprowadzenie Walidacja Dekontaminacja profesjonalna w zakładach opieki zdrowotnej Zapewnienie bezpieczeñstwa mikrobiologicznego Wprowadzenie

11 PRZEWODNIK Część 1, rozdział 1, s. 11 Spis treœci Rozwi¹zania organizacyjne w obszarze profesjonalnej dekontaminacji Rozwi¹zania architektoniczno-technologiczne profesjonalnej dekontaminacji, tj. centralnej dezynfektorni Techniki fumigacyjne w dekontaminacji szpitalnej Wprowadzenie ogólne Efektywnoœæ technik fumigacji Technologia suchej mg³y Technologia suchego gazu Zastosowanie systemu VHP w szpitalnych dzia³aniach praktycznych Mycie czy dezynfekcja optymalizacja procedur w szpitalu Za³o enia tworzenia narzêdzi systemowych Wybór procedur dekontaminacyjnych Opracowanie i wdra anie procedur dekontaminacji powierzchni Zasady prawid³owego doboru preparatów myj¹cych i dezynfekuj¹cych powierzchnie Przygotowanie roztworów roboczych Zasady postêpowania zwi¹zane z okreœleniem rodzaju i iloœci sprzêtu sprz¹taj¹cego Dekontaminacja w szpitalu zasady skutecznego wyboru Zasady zwi¹zane z modyfikowaniem procedur podstawowych Dezynfekcja w przypadku ska enia bezpoœredniego Podstawy BHP w zakresie systemu czystoœci Wprowadzenie Nara enie na dzia³anie czynników szkodliwych

12 Spis treœci Część 1, rozdział 1, s. 12 PRZEWODNIK Profilaktyka (badania okresowe, szczepienia) Œrodki ochrony indywidualnej Przetargi na dostawę środków dezynfekcyjnych Oporność drobnoustrojów na środki dezynfekcyjne Rodzaje opornoœci Wprowadzenie Mechanizmy opornoœci Opornoœæ krzy owa Wp³yw nabywania opornoœci na wykonywanie dezynfekcji w praktyce 4. STERYLIZACJA 4.1. Przygotowanie sprzętu do sterylizacji Zasady ogólne Mycie, kontrola, pielêgnowanie i kompletowanie sprzêtu Pakowanie sprzêtu i oznakowanie opakowañ Sposób za³adowania komory sterylizatora 4.2. Metody sterylizacji stosowane w praktyce szpitalnej Termiczne metody sterylizacji Metody sterylizacji niskotemperaturowej 4.3. KONTROLA PROCESÓW STERYLIZACJI Wprowadzenie WskaŸniki fizyczne WskaŸniki chemiczne Wprowadzenie Klasyfikacja wskaÿników chemiczych wed³ug normy EN 867 i normy ISO Integrator a emulator Ró nice miêdzy wskaÿnikami chemicznymi Codzienny test Bowie-Dicka WskaŸniki biologiczne

13 PRZEWODNIK Część 1, rozdział 1, s. 13 Spis treœci Wprowadzenie Rodzaje wskaÿników Nieprawid³owe wyniki kontroli biologicznej Czêstotliwoœæ przeprowadzania kontroli biologicznej Dokumentacja pakietu i cyklu Nowe metody kontroli procesów sterylizacji Walidacja procesu sterylizacji (charakterystyka) i zwalnianie parametryczne Metody rutynowej kontroli procesu sterylizacji 4.4. Przechowywanie i dostarczanie sterylnych wyrobów Warunki przechowywania i transport sterylnych wyrobów Okres przechowywania Otwieranie opakowania 4.5. Normalizacja 4.6. Wykaz produktów pozytywnie zaopiniowanych przez Zakład Zwalczania Skażeń Biologicznych PZH UltradŸwiêkowe urz¹dzenia myj¹co-czyszcz¹ce WskaŸniki biologiczne do kontroli procesów sterylizacji Testy chemiczne do kontroli procesów sterylizacji Urz¹dzenia do dezynfekcji termicznej Pojemniki sterylizacyjne Œrodki myj¹ce do stosowania w placówkach s³u by zdrowia Sterylizatory niskotemperaturowe Urz¹dzenia do sterylizacji par¹ wodn¹ w nadciœnieniu Sterylizatory na suche gor¹ce powietrze Jednorazowe opakowania sterylizacyjne

14 Spis treœci Część 1, rozdział 1, s. 14 PRZEWODNIK 4.7. Podstawy procesu sterylizacji Sterylizacja parowa Czynnik biobójczy Cykl sterylizacyjny Kwalifikowanie sprzêtów medycznych do sterylizatorów parowych (autoklawów) Elementy efektu procesu sterylizacji parowej i zalecenia praktyczne 4.8. Sterylizacja radiacyjna i jej praktyczne zastosowanie Wprowadzenie Metoda sterylizacji radiacyjnej wykorzystuj¹ca promieniowanie jonizuj¹ce Kontrola skutecznoœci procesu sterylizacji radiacyjnej Przemys³owe zastosowanie techniki radiacyjnej 4.9. Szpitalna sterylizacja niskotemperaturowa Sterylizacja tlenkiem etylenu Tlenek etylenu wprowadzenie Tlenek etylenu w praktyce szpitalnej Urz¹dzenia do sterylizacji tlenkiem etylenu w placówkach opieki medycznej Sterylizacja EO w bie ¹cej praktyce szpitalnej Aeracja z tlenku etylenu ( p³ukanie w sterylizatorze i degazacja w aeratorze) Sterylizacja tlenkiem etylenu w praktyce szpitalnej, a inne metody sterylizacji niskotemperaturowej Plazma wprowadzenie Plazmowe systemy sterylizacji Kontrola procesu sterylizacji Sterylizacja formaldehydowa

15 PRZEWODNIK Część 1, rozdział 1, s. 15 Spis treœci Wprowadzenie Sterylizacja formaldehydowa w praktyce szpitalnej Kontrola sterylizacji formaldehydowej Kwas nadoctowy w procesach sterylizacji i dezynfekcji Kwas nadoctowy charakterystyka Toksycznoœæ kwasu nadoctowego Preparaty dezynfekcyjne z kwasem nadoctowym jako substancj¹ aktywn¹ Posumowanie Sterylizacja medyczna w urządzeniach małej pojemności Sterylizatory ma³ej pojemnoœci wprowadzenie Sterylizacja suchym gor¹cym powietrzem Sterylizacja par¹ nasycon¹ Porównanie metod sterylizacyjnych opartych na cieple suchym i wilgotnym Sterylizatory parowe ma³ej pojemnoœci Podsumowanie Sterylizacja, resterylizacja, ponowna sterylizacja Wprowadzenie Wyrób medyczny Sterylizacja Wymagania zasadnicze dla sterylnych wyrobów medycznych Reprocesowanie i ponowne użycie wyrobów medycznych jednokrotnego użytku Wprowadzenie Systemy bariery sterylnej w świetle aktualnych regulacji normatywno prawnych wymagania zasadnicze Pojêcie systemu bariery sterylnej

16 Spis treœci Część 1, rozdział 1, s. 16 PRZEWODNIK Wymagania u ytkowe Informacje (od) wytwórcy opakowania Małe autoklawy parowe 5. METODY SPRZĄTANIA 5.1. Rodzaje zabrudzeń i czynniki je usuwające 5.2. Rola chemii w utrzymaniu czystości 5.3. Elementy materiałoznawstwa 5.4. Podstawowe techniki utrzymania czystości Czyszczenie gruntowne Zabezpieczanie powierzchni Codzienne utrzymanie czystoœci 5.5. Strefy czystości w szpitalu mycie i dezynfekcja 5.6. Bezpieczeństwo pracy 5.7. Organizacja pracy służb sprzątających w szpitalu 5.8. Kontrola kosztów 5.9. Sprzątanie w szpitalu spojrzenie PIS Higiena szpitalna i utrzymanie czystoœci Wprowadzenie 6. HIGIENA W LECZNICTWIE OTWARTYM 6.1. Gabinet lekarski Ogólne wymagania techniczno-sanitarne Wyposa enie gabinetu lekarskiego Procedury higieniczne 6.2. Gabinet zabiegowy Ogólne wymagania techniczno-sanitarne Wyposa enie gabinetu zabiegowego Procedury higieniczne 6.3. Gabinet stomatologiczny Ogólne wymagania techniczno-sanitarne Wyposa enie gabinetu stomatologicznego Procedury higieniczne