ZAŁĄCZNIK. Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2013) 843 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK Wspólne sprawozdanie Komisji i Departamentu Skarbu USA dotyczące wartości danych dostarczonych w ramach Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów na podstawie art. 6 ust. 6 Umowy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o przetwarzaniu i przekazywaniu z Unii Europejskiej do Stanów Zjednoczonych danych z komunikatów finansowych do celów Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów do Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Wspólnego sprawozdania Komisji i Departamentu Skarbu USA dotyczącego wartości danych dostarczonych w ramach Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów na podstawie art. 6 ust. 6 Umowy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o przetwarzaniu i przekazywaniu z Unii Europejskiej do Stanów Zjednoczonych danych z komunikatów finansowych do celów Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów PL PL

2 ZAŁĄCZNIK Wspólne sprawozdanie Komisji i Departamentu Skarbu USA dotyczące wartości danych dostarczonych w ramach Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów na podstawie art. 6 ust. 6 Umowy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o przetwarzaniu i przekazywaniu z Unii Europejskiej do Stanów Zjednoczonych danych z komunikatów finansowych do celów Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów do Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Wspólnego sprawozdania Komisji i Departamentu Skarbu USA dotyczącego wartości danych dostarczonych w ramach Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów na podstawie art. 6 ust. 6 Umowy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o przetwarzaniu i przekazywaniu z Unii Europejskiej do Stanów Zjednoczonych danych z komunikatów finansowych do celów Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów 1. Streszczenie Zgodnie z art. 6 ust. 6 Umowy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o przetwarzaniu i przekazywaniu z Unii Europejskiej do Stanów Zjednoczonych danych z komunikatów finansowych do celów Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów Komisja Europejska i Departament Skarbu USA przygotowały niniejsze wspólne sprawozdanie dotyczące wartości danych dostarczonych w ramach Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów (TFTP) ze szczególnym uwzględnieniem wartości danych zatrzymanych przez kilka lat i odpowiednich informacji otrzymanych na podstawie wspólnego przeglądu przeprowadzonego zgodnie z art. 13. Departament Skarbu USA, Europol i państwa członkowskie dostarczyły informacje służące do sporządzenia sprawozdania. Niniejsze sprawozdanie dotyczy w szczególności sposobu wykorzystywania danych dostarczonych w ramach programu TFTP i wartości, jaką dane te wnoszą w prowadzenie dochodzeń w sprawie terroryzmu w Stanach Zjednoczonych i UE. W sprawozdaniu podano szereg konkretnych przykładów sytuacji, w których dane dostarczane w ramach programu TFTP, w tym dane zatrzymane przez trzy lata lub dłużej, okazały się wartościowe na potrzeby dochodzeń w sprawie terroryzmu w Stanach Zjednoczonych i UE, zarówno przed jak i po wejściu w życie umowy w dniu 1 sierpnia 2010 r. Jako uzupełnienie niniejszego sprawozdania przedstawiono inne przykłady użyteczności i wartości danych dostarczanych w ramach programu TFTP w kontekście dwóch wspólnych przeglądów przeprowadzonych na podstawie art. 13 umowy w lutym 2011 r. i w październiku 2012 r. Te oparte na faktach, konkretne zbiory informacji stanowią jako całość znaczny krok naprzód w odniesieniu do dalszego wyjaśniania funkcjonowania i wartości dodanej programu TFTP. W niniejszym sprawozdaniu opisano także metodykę stosowaną na potrzeby analizy okresów zatrzymywania przez Departament Skarbu USA i usuwania niepobranych danych. 1

3 W niniejszym sprawozdaniu wykazano, że dane dostarczone w ramach programu TFTP, w tym dane zatrzymane przez kilka lat, mają bardzo istotną wartość w walce z terroryzmem w Stanach Zjednoczonych, Europie i w innych rejonach świata. 2. Przebieg procedury Departament Skarbu USA utworzył program TFTP wkrótce po atakach terrorystycznych z dnia 11 września 2001 r., kiedy to zaczął wydawać prawnie wiążące nakazy przedstawienia danych skierowane do dostawców usług w zakresie komunikatów finansowych w odniesieniu do danych dotyczących komunikatów finansowych przechowywanych na terytorium Stanów Zjednoczonych, na potrzeby ich wykorzystania wyłącznie do celów walki z terroryzmem i jego finansowaniem. Do końca 2009 r. dostawca usług przechowywał wszystkie odpowiednie komunikaty finansowe na dwóch identycznych serwerach zlokalizowanych na terytorium Europy i Stanów Zjednoczonych. W dniu 1 styczna 2010 r. dostawca wdrożył nową architekturę dla komunikatów, składającą się z dwóch stref przetwarzania danych jednej na terytorium Stanów Zjednoczonych, a drugiej na terytorium Unii Europejskiej. W celu zapewnienia ciągłości programu TFTP w tych nowych warunkach za konieczne uznano zawarcie nowej umowy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonych dotyczącej tej kwestii. Po tym jak wstępna wersja umowy nie uzyskała zgody Parlamentu Europejskiego, wynegocjowano wersję poprawioną, na którą uzyskano zgodę latem 2010 r. Parlament Europejski wydał zgodę na podpisane umowy w dniu 8 lipca 2010 r., Rada zatwierdziła ją w dniu 13 lipca 2010 r., po czym umowa weszła w życie w dniu 1 sierpnia 2010 r. Zgodnie z umową ważna rola przypadła Europolowi, który jest odpowiedzialny za otrzymywanie kopii wniosków o przekazanie danych wraz ze wszelkimi dokumentami towarzyszącymi, i za weryfikowanie, czy te wnioski USA o przekazanie danych są zgodne z niektórymi warunkami określonymi w art. 4 umowy, w tym czy są one jak najbardziej zawężone w taki sposób, aby dotyczyły jak najmniejszej ilości danych. Z chwilą potwierdzenia przez Europol, że wniosek jest zgodny z ustalonymi warunkami, dostawca danych jest upoważniony i zobowiązany do dostarczenia danych Departamentowi Skarbu USA. Europol nie posiada bezpośredniego dostępu do danych przedstawionych przez dostawcę danych Departamentowi Skarbu USA i nie przeszukuje danych objętych programem TFTP. W umowie określono, że wyszukiwanie danych w ramach programu TFTP należy zawęzić i przeprowadzać w oparciu o uprzednio zebrane informacje lub dowody, które pozwalają przypuszczać, że podmiot, którego dane są wyszukiwane, jest powiązany z terroryzmem lub jego finansowaniem. Zgodnie z art. 12 umowy wyszukiwanie danych w ramach programu TFTP monitorowane jest przez niezależne organy nadzorcze posiadające możliwość kwestionowania i blokowania nadmiernie rozległych wyszukiwań lub wszystkich wyszukiwań, które nie spełniają wymogów w zakresie ścisłych zabezpieczeń i kontroli przewidzianych w art. 5 umowy. W art. 13 umowy przewidziano regularne wspólne przeglądy zabezpieczeń, kontroli i wzajemności postanowień, przeprowadzane przez zespoły ds. przeglądu z Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych, do których należą przedstawiciele Komisji Europejskiej i Departamentu Skarbu USA oraz przedstawiciele dwóch organów ds. ochrony danych z państw członkowskich UE. Do zespołów można włączyć także ekspertów w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony danych oraz osoby z doświadczeniem w wymiarze sprawiedliwości. Przeprowadzono już dwa wspólne przeglądy, a trzeci wspólny przegląd przewidziany został na 2014 r. W ramach każdego przeprowadzonego wspólnego przeglądu 2

4 badano przypadki, w których informacje uzyskane dzięki programowi TFTP wykorzystano do zapobiegania terroryzmowi i jego finansowaniu, prowadzenia dochodzeń w sprawie tych zjawisk, ich wykrywania lub ściągania. W trakcie pierwszego wspólnego przeglądu przeprowadzonego w lutym 2011 r. Departament Skarbu USA przedstawił liczne (niejawne) przykłady najważniejszych spraw dotyczących terroryzmu, w których wykorzystano informacje uzyskane dzięki programowi TFTP. W pierwszym wspólnym sprawozdaniu uznaje się wartość programu TFTP i stwierdza, że: liczba wskazówek dostarczonych od rozpoczęcia programu i od dnia wejścia w życie umowy wskazuje na płynące z nich stałe korzyści w odniesieniu do zapobiegania terroryzmowi i jego finansowaniu oraz zwalczania tych zjawisk na całym świecie, ze szczególnym uwzględnieniem USA i UE 1. W trakcie drugiego wspólnego przeglądu umowy przeprowadzonego w październiku 2012 r. Departament Skarbu USA przedstawił załącznik zawierający 15 konkretnych przykładów szczegółowych dochodzeń, w których dane uzyskane w ramach programu TFTP okazały się niezbędne do przeprowadzenia dochodzeń w sprawie terroryzmu 2. W drugim wspólnym sprawozdaniu stwierdzono, że: rośnie świadomość Europolu i państw członkowskich w odniesieniu do wartości danych uzyskanych w ramach programu TFTP do celów realizacji ich zadania polegającego na zwalczaniu terroryzmu i jego finansowania oraz zapobieganiu tym zjawiskom w UE 3, a dzięki wykorzystywaniu ustaleń dotyczących wzajemności czerpią one z tego coraz większe korzyści 4. W art. 6 ust. 6 umowy zobowiązuje się Komisję Europejską i Departament Skarbu USA do przygotowywania wspólnego sprawozdania dotyczącego wartości danych dostarczonych w ramach programu TFTP w ciągu trzech lat od jej wejścia w życie, ze szczególnym uwzględnieniem wartości danych zatrzymanych przez kilka lat i odpowiednich informacji otrzymanych na podstawie wspólnego przeglądu przeprowadzonego zgodnie z art Aspekty proceduralne Warunki opracowania niniejszego sprawozdania zostały określone wspólnie przez Komisję Europejską i Departament Skarbu USA zgodnie z art. 6 ust. 6 umowy. Rozmowy między Komisją Europejską a Departamentem Skarbu USA na temat warunków, upoważnień i metodyki opracowywania sprawozdania rozpoczęto w grudniu 2012 r. W dniu 25 lutego 2013 r. zespoły ds. oceny z UE i USA spotkały się w Waszyngtonie w celu omówienia przygotowania sprawozdania i zwołały drugie posiedzenie w siedzibie Europolu w Hadze w dniu 14 maja 2013 r. Podczas posiedzenia w Hadze zespoły reprezentujące UE i USA spotkały się również z przedstawicielami Europolu w celu omówienia wstępnego wkładu wniesionego przez wszystkie strony i kolejnych etapów prac. Po stronie UE Komisja Europejska odbyła niejawne posiedzenie z przedstawicielami państw członkowskich w dniu 13 maja 2013 r. Państwa członkowskie i Europol przedstawiły pisemne uwagi, które uwzględniono i poddano pod rozwagę w trakcie przygotowywania niniejszego sprawozdania. W tym celu Europol przekazał wszystkim zainteresowanym państwom członkowskim kwestionariusz, aby zgromadzić odpowiednie informacje stanowiące jego 1 Pierwsze sprawozdanie na temat wspólnego przeglądu SEC(2011) 438, s Drugie sprawozdanie na temat wspólnego przeglądu SWD(2012) 454, s. 38, załącznik IV. 3 Drugie sprawozdanie na temat wspólnego przeglądu, s Drugie sprawozdanie na temat wspólnego przeglądu, s

5 wkład w przygotowanie niniejszego sprawozdania. Kwestionariusz miał na celu dokonanie bieżącego przeglądu wartości dodanej danych dostarczonych w ramach programu TFTP w odniesieniu do konkretnych przypadków objętych dochodzeniem prowadzonym przez właściwe organy w odpowiednich państwach członkowskich. W okresie między 1 lutego a 24 maja 2013 r. zespół ds. oceny z USA przeprowadził rozmowy ze śledczymi zajmującymi się dochodzeniami w sprawach zwalczania terroryzmu w różnych agencjach, dokonał przeglądu spraw dotyczących terroryzmu, w których wykorzystano program TFTP i przeprowadził analizę ponad sprawozdań dotyczących programu TFTP w celu dokonania oceny wartości informacji uzyskanych w ramach tego programu. Przykłady omawiane w niniejszym sprawozdaniu pochodzą z wysoce poufnych dochodzeń, które mogą obecnie być w toku. W związku z tym część informacji utajniono w celu zapewnienia ochrony tym dochodzeniom. 4. Wartość danych dostarczonych w ramach programu TFTP Od rozpoczęcia programu TFTP w 2001 r. uzyskano dzięki niemu dziesiątki tysięcy wskazówek i ponad sprawozdań (zawierających liczne wskazówki związane z programem TFTP), które zostały przedstawione organom zwalczania terroryzmu na całym świecie, w tym ponad sprawozdań skierowanych do organów europejskich 5. Program TFTP wykorzystano w celu prowadzenia dochodzeń w sprawach najbardziej znaczących ataków terrorystycznych i prób ich zorganizowania w ubiegłym dziesięcioleciu, w tym: w okresie po zawarciu umowy: atak bombowy podczas maratonu bostońskiego w kwietniu 2013 r.; zagrożenia bezpieczeństwa w odniesieniu do letnich igrzysk olimpijskich w Londynie w 2012 r.; próba zamachu na ambasadora Arabii Saudyjskiej w Stanach Zjednoczonych w 2011 r.; ataki przeprowadzone przez Andersa Breivika w Norwegii w lipcu 2011 r.; wybuchy samochodów-pułapek w dniu obchodów święta niepodległości w Nigerii w październiku 2010 r. przed zawarciem umowy: atak na kibiców podczas meczu Mistrzostw Świata w Kampali w Ugandzie w lipcu 2010 r.; ataki w hotelu w Dżakarcie w lipcu 2009 r.; 5 Sprawozdania wykorzystywano w celu przekazywania informacji uzyskanych w ramach programu TFTP organom państw członkowskich UE i państw trzecich na długo przed zawarciem umowy w sprawie TFTP w 2010 r. Wskazówka w ramach programu TFTP odnosi się do podsumowania konkretnej transakcji finansowej zidentyfikowanej w odpowiedzi na poszukiwania w ramach TFTP, które są związane z dochodzeniem w sprawie terroryzmu. Każde sprawozdanie dotyczące programu TFTP może zawierać wiele wskazówek uzyskanych w ramach TFTP. Każde sprawozdanie dotyczące programu TFTP może zawierać wiele wskazówek uzyskanych w ramach TFTP. 4

6 kilkakrotne przypadki porwania i wzięcia zakładników przez al-shabaab, w tym porwanie belgijskiego statku MV Pompei w kwietniu 2009 r.; ataki w Bombaju w listopadzie 2008 r.; próba zorganizowania ataków przez Unię Islamską Dżihad na terenie Niemiec we wrześniu 2007 r.; próba ataku na lotnisko Johna F. Kennedy ego w Nowym Jorku w 2007 r.; próba ataku na transatlantycki statek powietrzny z wykorzystaniem ciekłych bomb w 2006 r.; ataki bombowe w Londynie w 2005 r.; powiązane z terroryzmem morderstwo Van Gogha w listopadzie 2005 r.; ataki bombowe na pociąg w Madrycie w 2004 r.; ataki bombowe na Bali w 2002 r. Zespoły ds. oceny z UE i USA otrzymały informacje na temat wartości programu TFTP od Europolu i Departamentu Skarbu USA, a także od innych organów. Śledczy prowadzący dochodzenia w sprawach dotyczących zwalczania terroryzmu zauważyli, że program TFTP zwiera unikalne, bardzo ścisłe informacje, które mają znaczącą wartość w śledzeniu sieci wsparcia terrorystów i identyfikowaniu nowych metod finansowania terroryzmu. W przypadkach, w których z wyjątkiem imienia i nazwiska lub numeru konta bankowego niewiele wiadomo na temat podejrzanego o terroryzm, informacje uzyskane w ramach programu TFTP mogą dostarczyć danych o decydującym znaczeniu, w tym danych na temat miejsca przebywania, transakcji finansowych i wspólników. Unikalna wartość programu TFTP wiąże się z dokładnością informacji bankowych, ponieważ osoby, których dotyczy dochodzenie, mają wyraźny interes w przedstawieniu dokładnych informacji, tak aby pieniądze dotarły do miejsca przeznaczenia. Większość dochodzeń dotyczących zwalczania terroryzmu opiera się na gromadzeniu, wymianie i analizie istotnych informacji pochodzących z wielu źródeł. W oparciu o doświadczenie związane z wykonywaniem umowy, współpracę z organami państw członkowskich w zakresie dużej liczby dochodzeń dotyczących zwalczania terroryzmu i ogólne kompetencje w sprawach związanych z terroryzmem i analityką finansową do danych uzyskanych w ramach programu TFTP przykłada się bardzo duże znaczenie jako do unikalnego instrumentu, który stanowi źródło udostępnianych we właściwym momencie, dokładnych i wiarygodnych informacji o działaniach związanych z podejrzeniami o finansowanie i planowanie aktów terroryzmu. Przeprowadzono rozmowy ze śledczymi zajmującymi się zwalczaniem terroryzmu z różnych agencji ze Stanów Zjednoczonych korzystających z informacji uzyskanych w ramach TFTP dostarczonych zgodnie z umową w celu określenia wartości, jaką program wnosi do ich dochodzeń. Uznali oni, że program TFTP zapewnia wartościowe informacje, które można wykorzystać w celu zidentyfikowania i śledzenia terrorystów oraz ich sieci wsparcia. Ponadto zwrócili uwagę, że program TFTP zapewnia kluczowy wgląd w sieci wsparcia finansowego niektórych najbardziej niebezpiecznych światowych organizacji terrorystycznych, w tym Al- Kaidy, Organizacji Al-Kaidy w Islamskim Maghrebie, Al-Kaidy na Półwyspie Arabskim, Al Shabaab, Unii Islamskiej Dżihad, Islamskiego Ruchu Uzbekistanu i jednostki Qods 5

7 irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej. Śledczy zwrócili uwagę, że informacje uzyskane w ramach TFTP umożliwiają im zidentyfikowanie nowych źródeł wsparcia finansowego i wcześniej nieznanych wspólników, podmiotów stanowiących przykrywki lub pseudonimów związanych z organizacjami terrorystycznymi, a także dokonanie oceny lub potwierdzenie istniejących analiz i dostarczenie informacji, które można wykorzystać w celu zidentyfikowania nowych celów objętych dochodzeniami. Kilku ankietowanych śledczych zauważyło, że informacje dotyczące transakcji finansowych otrzymane w ramach TFTP umożliwiają im uzupełnienie braków informacyjnych i ustalenie powiązań, które nie zostałyby zauważone przy wykorzystaniu innych źródeł. Grupy terrorystyczne są uzależnione od regularnego przepływu pieniężnego z różnych przyczyn, w tym ze względu na opłacanie osób prowadzących aktywną działalność i łapówek, organizowanie podróży, szkolenie i werbowanie członków, fałszowanie dokumentów, nabywanie broni i organizowanie ataków. Śledczy zajmujący się dochodzeniami w sprawie terroryzmu opierają się na licznych zbiorach danych w celu prowadzenia dochodzeń i przerywania takich operacji. W informacjach mogą być jednak luki, które mogą uniemożliwiać śledczym pełne zrozumienie funkcjonowania tych sieci. TFTP zapewnia śledczym uzyskanie dokładnych informacji dotyczących komunikatów finansowych, które mogą zawierać numery kont, bankowe kody identyfikacyjne, imiona i nazwiska, adresy, kwoty transakcji, daty, adresy oraz numery telefonów. Korzystając z tych informacji, śledczy mogą rozpracować sieci wsparcia finansowego, a także zidentyfikować nieznanych wcześniej wspólników. Na przykład w jednej ze spraw w 2012 r. dzięki informacjom uzyskanym w ramach programu TFTP wykryto, że znany podejrzany terrorysta był jedną z osób upoważnionych do dysponowania rachunkiem bankowym w imieniu organizacji, za pośrednictwem którego dokonano kilku podejrzanych transakcji. Dzięki kolejnym kontrolom w ramach programu TFTP zidentyfikowano również przepływy pieniężne między tą organizacją a innym przedsiębiorstwem podejrzanym o dostarczanie pomocy materialnej innym komórkom terrorystycznym w przedmiotowym obszarze geograficznym. Informacje uzyskane w ramach programu TFTP można wykorzystywać do udzielania wskazówek, które są pomocne przy identyfikowaniu i lokalizowaniu osób powiązanych z sieciami terrorystycznymi oraz przy przedstawianiu dowodów działalności finansowej wspierającej ataki terrorystyczne. Można na przykład zlokalizować podejrzanego sprawdzając, kiedy i gdzie zamknął lub otworzył nowe konto bankowe w mieście lub w państwie innym niż jego ostatnie znane miejsce pobytu. Jest to wyraźna wskazówka, że przedmiotowa osoba mogła się przeprowadzić. Nawet jeżeli podejrzany nie zmienia kont bankowych, ale przemieszcza się i nadal korzysta ze starego konta (np. za pomocą bankowości elektronicznej) możliwe jest wykrycie zmiany miejsca, w którym osoba ta przebywa, na przykład poprzez identyfikację płatności za konkretne towary lub usługi (np. za usługi naprawy lub konserwacji, lub inne czynności, które wykonuje się zazwyczaj w miejscu zamieszkania). Dzięki dokładności danych uzyskanych w ramach programu TFTP, nawet jeżeli podejrzani zachowują dużą ostrożność dokonując transakcji bankowych, możliwe jest ich zlokalizowanie dzięki płatnościom i zakupom dokonywanym przez najbliższych wspólników. TFTP może zapewnić bardzo ważne informacje na temat przemieszczenia się osób podejrzanych o terroryzm i charakteru ich wydatków. Nawet brak aktywności pod względem transakcji na jednym lub kilku kontach bankowych powiązanych z osobą podejrzaną o terroryzm jest przydatną wskazówką co do ewentualnego wyjazdu podejrzanego z określonego kraju. 6

8 Dzięki programowi TFTP możliwe jest uzyskiwanie informacji dotyczących obywateli oraz mieszkańców USA i UE podejrzanych o terroryzm lub finansowanie terroryzmu w państwach trzecich, w których wnioski o wzajemną pomoc prawną nie zostały rozpatrzone we właściwym czasie. W jednej ze spraw prowadzonych w 2010 r. program TFTP okazał się pomocny przy zlokalizowania mieszkańca UE podejrzanego o popełnienie przestępstwa terrorystycznego, który opuścił terytorium UE. Okazało się, że osoba ta otworzyła nowe konto w jednym z państw Bliskiego Wschodu. Dalsze dochodzenie potwierdziło, że przedmiotowa osoba faktycznie przebywała w tym państwie trzecim, umożliwiając w ten sposób ukierunkowanie zasobów dochodzeniowych na wykonanie międzynarodowego nakazu aresztowania wydanego w tej sprawie. W innej sprawie program TFTP wykorzystano w dochodzeniu dotyczącym francuskiego obywatela, Rachida Benomariego, podejrzanego o werbowanie członków Al-Kaidy i Al- Shabaab oraz gromadzenie środków finansowych na rzecz tych organizacji. Benomari wraz z dwoma innymi aktywnymi członkami Al-Shabaab został aresztowany za nielegalny wjazd do Kenii w lipcu 2013 r. Benomari i jego wspólnicy są poszukiwani w UE pod zarzutem popełnienia przestępstw związanych z terroryzmem i w związku z tym wydano czerwony list gończy Interpolu w celu zatrzymania Benomariego. Dzięki informacjom zebranym w ramach programu TFTP śledczy uzyskali numer jego konta bankowego, zidentyfikowano też nieznanych wcześniej wspólników finansowych. Departament Skarbu USA przekazał tę informację Europolowi w odpowiedzi na wniosek, o którym mowa w art. 10 umowy. W wielu przypadkach śledczy prowadzący sprawy dotyczące zwalczania terroryzmu wykorzystali informacje z programu TFTP w celu dostarczenia dokładnych i terminowych wskazówek, dzięki którym poczyniono postępy w dochodzeniach w sprawie terroryzmu. Na przykład informacje uzyskane w ramach programu TFTP wykorzystano aby ułatwić identyfikację źródeł finansowania wykorzystanych w 2011 r. w spisku mającym na celu zamach na ambasadora Arabii Saudyjskiej w Stanach Zjednoczonych przez Manssora Arbabsiara i jednostkę Qods irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej 6. Dzięki programowi TFTP śledczy byli w stanie zidentyfikować transakcję o wartości USD dokonaną z zagranicznego nieirańskiego banku do banku w Stanach Zjednoczonych na konto osoby zwerbowanej przez Arbabsiara w celu dokonania zamachu. Aresztowano Arbabsiara, który następnie przyznał się do winy i został skazany na 25 lat pozbawienia wolności. Program TFTP ułatwił również prowadzenie dochodzenia w sprawie Frontu al-nusra, który został zidentyfikowany jako odgałęzienie Al-Kaidy w Iraku przez Komitet ds. sankcji wobec Al-Kaidy przy Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także przez Stany Zjednoczone i Unię Europejską, co doprowadziło do zamrożenia wszystkich aktywów tej organizacji na całym świecie zarządzonego przez ONZ. Od września 2011 r. Front al- Nusra przyznał się do przeprowadzenia ponad ataków terrorystycznych, w takcie których zginęło i zostało rannych kilkuset Syryjczyków. Zgodnie z informacjami uzyskanymi dzięki programowi TFTP osoba gromadząca środki pieniężne na rzecz Frontu al-nusra na Bliskim Wschodzie od 2012 r. zgromadziła równowartość ponad 1,4 mln EUR w różnych walutach. Środki te pochodziły od darczyńców zlokalizowanych w co najmniej 20 różnych państwach, w tym we Francji, Niemczech, Irlandii, Niderlandach, Hiszpanii, Szwecji i 6 Jednostka Qods Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej zapewniała materialne wsparcie Talibom, libańskiemu Hezbollahowi, Hamasowi, Palestyńskiemu Islamskiemu Dżihadowi i Naczelnemu Dowództwu Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny. Jednostka Qods Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej zapewniała także śmiercionośne wsparcie organizacjom terrorystycznym w formie broni, szkoleń i środków, była również odpowiedzialna za liczne ataki terrorystyczne. 7

9 Zjednoczonym Królestwie. Amerykańscy śledczy zajmujący się walką z terroryzmem przekazali te informacje światowym organom ds. zwalczania terroryzmu, w tym organom w Europie i na Bliskim Wschodzie. W co najmniej jednej sprawie państwo trzecie zwróciło się z wnioskiem o dodatkowe wyszukiwania w ramach programu TFTP w celu wsparcia trwających dochodzeń. Departament Skarbu USA w dalszym ciągu wykorzystuje program TFTP do prowadzenia dochodzenia w sprawie szkolenia w Syrii terrorystów mających bazę w UE. Analitycy Departamentu Skarbu zajmujący się walką z terroryzmem przeprowadzili wyszukiwania w ramach programu TFTP dotyczące Mohommoda Hassina Nawaza i Hamaza Nawaza, podejrzanych o terroryzm. Bracia Nawaz zostali aresztowani w Dover w Zjednoczonym Królestwie przez organy Zjednoczonego Królestwa w dniu 16 września 2013 r. po przyjeździe z Calais we Francji. Postawiono im zarzuty popełnienia przestępstw terrorystycznych, w tym wyjazdu do obozu szkoleniowego dla terrorystów w Syrii. Dzięki wskazówkom uzyskanym w ramach programu TFTP zgromadzono informacje dotyczące transakcji, w tym numery kont bankowych, kwoty, daty i dane potencjalnych wspólników, w tym osoby podejrzewanej o finansowanie terrorystów. Organizacje terrorystyczne stosują liczne metody w celu finansowania swoich działań. Metody te mogą obejmować pranie pieniędzy, obrót środkami odurzającymi, kradzieże i wykorzystywanie organizacji stanowiących przykrywki dla gromadzenia środków pieniężnych. Informacje uzyskane w ramach programu TFTP mogą pomóc śledczym prowadzącym dochodzenia w sprawie terroryzmu w identyfikowaniu środków zastosowanych przez terrorystów i osób ich wspierających w celu finansowania ich działań. Organizacje terrorystyczne często wykorzystują przedsiębiorstwa stanowiące przykrywki w celu uwiarygodnienia legalnej działalności gospodarczej, aby unikać sankcji i korzystać ze światowego sytemu finansowego. Informacje uzyskane w ramach TFTP zawierają kluczowe dane, w tym imiona i nazwiska, bankowe kody identyfikacyjne, kwoty transakcji oraz daty, które można wykorzystać w celu powiązania organizacji stanowiących przykrywki z grupami terrorystycznymi. Szczegóły transakcji między podejrzewanym przedsiębiorstwem stanowiącym przykrywkę a znanym terrorystą mogą obejmować dane potrzebne śledczym do potwierdzenia, że rzekomo legalnie działająca organizacja gromadzi środki pieniężne w imieniu organizacji terrorystycznej. Ponadto dzięki informacjom zebranym w ramach TFTP można zidentyfikować wcześniej nieznane organizacje stanowiące przykrywki oraz osoby kierujące tymi organizacjami i powiązane z grupami terrorystycznymi. TFTP wykorzystano w celu uzyskania wskazówek na potrzeby dochodzeń w sprawie nieistniejącego już amerykańskiego oddziału Charytatywnego Stowarzyszenia Pomocy Społecznej (Charitable Society for Social Welfare) założonego przez światowego terrorystę o szczególnym znaczeniu 7 (Specially Designated Global Terrorist) Abd-al-Majid Al-Zindaniego. Zmarły działacz Al-Kaidy Półwyspu Arabskiego, Anwar al-aulaqi, był wiceprzewodniczącym tej organizacji. Amerykańscy prokuratorzy federalni opisywali tę organizację charytatywną jako przykrywkę wykorzystywaną do wspierania Al-Kaidy i Usamy ibn Ladina. Informacje uzyskane w ramach TFTP ujawniły transakcje i wspólników powiązanych z tą organizacją. Informacje uzyskane w ramach TFTP przyczyniły się także do prowadzenia dochodzeń dotyczących irańskiego banku Saderat i wsparcia udzielanego przez ten bank na rzecz działań 7 Określenie światowy terrorysta o szczególnym znaczeniu odnosi się do osoby fizycznej lub podmiotu, który podlega sankcjom zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym 13224, podstawowym aktem wydanym przez rząd USA w odniesieniu do zakresie sankcji związanych ze zwalczaniem terroryzmu 8

10 terrorystycznych. Bank Saderat przeznaczono do działań nielegalnych, co spowodowało zamrożenie jego aktywów między innymi w Stanach Zjednoczonych i na terytorium Unii Europejskiej. Bank Saderat, który posiadał około oddziałów, był wykorzystywany przez rząd Iranu do przekazywania środków finansowych między innymi do Hezbollahu i Hamasu. W okresie bank Saderat przelał 50 mln USD z Irańskiego Banku Centralnego, za pośrednictwem spółki zależnej w Londynie, do oddziału w Bejrucie na rzecz organizacji stanowiących przykrywki Hezbollahu w Libanie, wspierających akty przemocy. Informacje uzyskane w ramach programu TFTP odegrały kluczową rolę w próbach wykrycia przez śledczych prowadzących dochodzenia w sprawie terroryzmu transakcji finansowych banku Saderat prowadzących do grup terrorystycznych i jego powiązań z instytucjami finansowymi, które są wykorzystywane w celu uniknięcia światowych sankcji. Organizacje terrorystyczne często dopuszczają się oszustw, aby ukryć nielegalne systemy finansowania. Informacje uzyskane w ramach programu TFTP pomogły w zidentyfikowaniu źródła finansowania wykorzystanego przez Hezbollah do prania pieniędzy pochodzących z handlu środkami odurzającymi, z których następnie finansowana była jego działalność. W ramach tego wysoce złożonego systemu Hezbollah sprzedawał środki odurzające w Europie i prał pieniądze kupując używane samochody w Stanach Zjednoczonych, aby następnie sprzedawać je w Afryce. Zyski ze sprzedaży używanych samochodów i środków odurzających wysyłano do Libanu i konkretnych libańskich kantorów. Departament Skarbu USA stwierdził, że Hezbollah wykorzystywał kantory do przekazywania środków finansowych na operacje lub przesyłania ich z powrotem do USA, na zakup kolejnych używanych samochodów. Dopiero na początku 2013 r. informacje uzyskane dzięki programowi TFTP umożliwiły śledczym prowadzącym dochodzenia zidentyfikowanie przepływu pieniędzy między Hezbollahem, konkretnymi kantorami i dealerami używanych samochodów w Stanach Zjednoczonych. Departament Skarbu USA nadal obawia się potencjalnego wykorzystywania kantorów w celu ułatwienia dostępu do systemu finansowego i aktywnie wykorzystuje wskazówki i działania zwalczające terroryzm, aby wykryć i przerwać wykorzystywanie systemu finansowego do celów wspierania działalności terrorystycznej. Transakcje finansowe mogą także zapewnić śledczym prowadzącym dochodzenia w sprawach terroryzmu informacje konieczne do zidentyfikowania osób umożliwiających szkolenia terrorystów. Organizacje terrorystyczne muszą uzyskać środki finansowe aby umożliwić osobom z nimi powiązanym podróż do miejsc, w których odbywają się szkolenia. Transakcje te często wskazują, w którym momencie osoba podejrzana o terroryzm postanowiła podjąć działalność operacyjną i związać się z jakąś grupa lub organizacją. Informacje uzyskane w ramach programu TFTP mogą dostarczyć śledczym prowadzącym dochodzenia danych przydatnych do zwalczania terroryzmu, w tym dat podróży, kwot transakcji, nazwisk, pseudonimów, lokalizacji i informacji kontaktowych w celu śledzenia tych osób. TFTP wykorzystano na przykład w celu uzyskania wskazówek na potrzeby dochodzenia w sprawie Omara Awadh Omara wspomagającego al-shabaab. Dbał on o finansowanie al-shabaab i uważa się, że ułatwiał przemieszczanie zagranicznych bojowników i dostaw do Somalii. Był podejrzewany o udział w planowaniu ataku na kibiców podczas meczu Mistrzostw Świata w Kampali w Ugandzie w dniu 11 lipca 2010 r. Organizacja Al-Shabaab przyznała się do odpowiedzialności za ten atak, w którym zginęło 74 osoby. Dzięki TFTP uzyskano najważniejsze informacje, które wykorzystano w celu zidentyfikowania członków sieci wsparcia Omara i wcześniej nieznanych kont bankowych. Omar przebywa obecnie w areszcie i oczekuje na proces sądowy w Ugandzie. Został on także uznany za terrorystę przez 9

11 Departament Skarbu USA na podstawie rozporządzenia wykonawczego 13536, które dotyczy zagrożeń dla pokoju, bezpieczeństwa i stabilności Somalii. 5. Wykorzystanie programu TFTP przez państwa członkowskie i UE Chociaż program TFTP opracowany został przez organy Stanów Zjednoczonych, państwa członkowskie i Unia Europejska mogą korzystać z programu TFTP do celów prowadzenia swoich własnych dochodzeń w sprawach terroryzmu dzięki klauzuli wzajemności zawartej w umowie. Zgodnie z art. 10 umowy państwa członkowskie, Europol i Eurojust mogą zwrócić się z wnioskiem o wyszukanie informacji otrzymanych za pośrednictwem programu TFTP, a Departament Skarbu USA przeprowadzi wyszukiwanie zgodnie z gwarancjami określonymi w art. 5. Niezależnie od tego, zgodnie z art. 9 umowy, Departament Skarbu USA spontanicznie dostarcza odpowiednie informacje uzyskane za pośrednictwem programu TFTP zainteresowanym państwom członkowskim, Europolowi i Eurojustowi. Od czasu wejścia w życie umowy wzrosła świadomość państw członkowskich w odniesieniu do dostępności programu TFTP jako narzędzia dochodzeniowego. Kilka państw członkowskich oraz Europol na bieżąco korzystają z informacji uzyskanych w ramach TFTP oraz otrzymywanych wartościowych wskazówek dochodzeniowych. W ciągu ostatnich trzech lat w odpowiedzi na łącznie 158 wniosków złożonych przez państwa członkowskie i UE zgodnie z art. 10, za pośrednictwem TFTP otrzymano 924 wskazówki dochodzeniowe 8. Na przykład w przypadku Hiszpanii, która złożyła łącznie 11 wniosków zgodnie z art. 10, uzyskano 93 wskazówki dochodzeniowe dotyczące osób fizycznych i prawnych podejrzanych o powiązania z terroryzmem lub jego finansowaniem. Spośród 11 wniosków trzy dotyczyły krajowych separatystycznych grup terrorystycznych: dwa dotyczyły ETA 9 i na ich podstawie otrzymano 25 wskazówek, natomiast jeden dotyczył Resistência Galega 10 i na jego podstawie otrzymano cztery wskazówki. Jeżeli chodzi o Al-Kaidę Hiszpania wysłała cztery wnioski i otrzymała 11 wskazówek, natomiast w odniesieniu do dwóch wniosków dotyczących Hezbollahu uzyskano aż 27 wskazówek. Ponadto jeden wniosek odnoszący się do separatystycznej grupy PKK 11 umożliwił uzyskanie 19 wskazówek dochodzeniowych, a jeden wniosek dotyczący dochodzenia w sprawie terroryzmu i zwalczania proliferacji umożliwił uzyskanie siedmiu wskazówek dochodzeniowych. W tym samym czasie, zgodnie z art. 9, Stany Zjednoczone spontanicznie dostarczyły państwom członkowskim i UE odpowiednie informacje w 23 przypadkach, co obejmuje 94 wskazówki dochodzeniowe 12. Opisane poniżej sprawy, które zostały zebrane i przedstawione przez Europol, stanowią ilustrację tego. w jaki sposób państwa członkowskie korzystały z programu TFTP oraz jakie były wyniki dochodzeń uzyskane dzięki wnioskom o wyszukanie informacji zgodnie z art. 10 umowy 13. Uzupełniają one informacje przedstawione w sekcji 4 niniejszego sprawozdania, w której wykorzystano także kilku przykładów europejskich w celu wyjaśnienia roli informacji uzyskanych za pośrednictwem programu TFTP w odniesieniu do dochodzeń związanych ze 8 Dane aktualne na dzień 20 sierpnia 2013 r. 9 ETA (Euskadi ta Askatasuna) Ojczyzna Baskijska i Wolność. 10 Resistência Galega Galicyjski Ruch Oporu. 11 PKK (Partiya Karkerên Kurdistan) Partia Pracujących Kurdystanu. 12 Dane aktualne na dzień 22 sierpnia 2013 r. 13 Przykłady te przedstawiono w oparciu o opisy dostarczone przez państwa członkowskie. 10

12 zwalczaniem terroryzmu. Wybór przykładów i przedstawione informacje musiały być zgodne z ograniczeniami wynikającymi z wymogów poufności i bezpieczeństwa. Sprawa 1: działalność islamskich terrorystów Grupa/organizacja terrorystyczna: działalność islamskich terrorystów (organizacja nieznana/bez nazwy) Opis sprawy: dochodzenie przeciwko 40-letniemu mężczyźnie, w stosunku do którego podejrzewano, że został zwerbowany do zagranicznych służb zbrojnych i jest członkiem organizacji terrorystycznej. Przedmiotowa osoba jest ponadto podejrzewana o przygotowanie lub przeprowadzenie ataków terrorystycznych. Informacja zwrotna od państwa członkowskiego: wskazówki informacyjne udzielone w następstwie wniosku, o którym mowa w art. 10, potwierdziły znane wcześniej informacje i zostały uznane za aktualne; zwierały one nowe dane o powiązaniach z terroryzmem/przestępczością. Ramy czasowe wskazówek: Sprawa 2: Hamas Grupa/organizacja terrorystyczna: Hamas (Harakat al-muqāwamah al-islāmiyyah, Islamski Ruch Oporu ) jest palestyńską organizacją sunnicką lub islamistyczną z powiązanym z nią jej zbrojnym ramieniem, Brygadami Izz ad-din al-qassam, zlokalizowaną na terytoriach palestyńskich. Unia Europejska, Izrael, Stany Zjednoczone, Kanada i Japonia uznają Hamas za organizację terrorystyczną. Opis sprawy: dochodzenie dotyczące organizacji nienastawionej na zysk podlegającej sankcjom na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego. Organizacja nienastawiona na zysk jest organizacją siostrzaną podobnej organizacji nienastawionej na zysk w innym państwie członkowskim, która została objęta sankcjami z tytułu udzielania wsparcia dla Hamasu. Podejrzewano, że organizacja objęta dochodzeniem zapewniała za pośrednictwem podmiotu siostrzanego znaczne finansowanie na wsparcie Hamasu. Informacja zwrotna od państwa członkowskiego: w następstwie wniosku, o którym mowa w art. 10, wskazówki informacyjne potwierdziły znane informacje i zostały uznane za aktualne. Środki finansowe pochodzące z organizacji nienastawionej na zysk zostały zamrożone przed wniesieniem wniosku, o którym mowa w art. 10; jednak w ramach programu TFTP uzyskano informację, że: transakcje zgłoszono jednostce analityki finansowej ze względu na przesłanki świadczące o praniu pieniędzy, a następnie zidentyfikowano te transakcje jako finansowanie organizacji terrorystycznej. Ramy czasowe wskazówek: 2011 r. Sprawa 3: PKK Grupa/organizacja terrorystyczna: Partia Pracujących Kurdystanu (Partiya Karkerên Kurdistan lub Parti Karkerani Kurdistan) powszechnie znana jako PKK, znana także jako KGK, a wcześniej jako KADEK (Kongres na rzecz Wolności i Demokracji Kurdystanu) lub KONGRA-GEL (Ludowy Kongres Kurdystanu) jest kurdyjską organizacją, która od 1984 r. walczy zbrojnie przeciwko państwu tureckiemu o autonomię Kurdystanu i prawa kulturowe i 11

13 polityczne Kurdów w Turcji. Grupę założono dnia 27 listopada 1978 r. w wiosce Fis, w pobliżu miejscowości Lice, a jej przywódcą był Abdullah Öcalan. PKK uznawana jest za organizację terrorystyczną przez państwa i organizacje na całym świecie, w tym Unię Europejską, Organizację Narodów Zjednoczonych, NATO i Stany Zjednoczone. Opis sprawy: dochodzenie przeciwko obywatelowi UE podejrzanemu o wspieranie Kongra Gel/PKK. Podejrzany często podróżował za granicę, w tym kilkakrotnie do miejsc, które budziły zainteresowanie ze względów bezpieczeństwa. Zachodzi podejrzenie, że podejrzany działa jako osoba gromadząca środki finansowe, osoba finansująca lub osoba wspomagająca nielegalną organizację terrorystyczną Kongra Gel/PKK. Informacja zwrotna od państwa członkowskiego: w następstwie wniosku, o którym mowa w art. 10, wskazówki informacyjne potwierdziły znane informacje, a także pozwoliły ustalić wcześniej nieznane międzynarodowe powiązania i wcześniej nieznane kontakty i nieznanych podejrzanych. Przedmiotowa sprawa jest w dalszym ciągu częścią trwającego dochodzenie i dlatego też do celów informacji zwrotnej dalsze informacje można ujawniać jedynie w ograniczonym zakresie. Jednak dzięki informacjom uzyskanym za pośrednictwem programu TFTP można było w większym stopniu skoncentrować się w dochodzeniu finansowym na wcześniej nieznanych wspólnikach i lokalizacjach, co w efekcie pozwoliło uzupełnić luki w danych wywiadowczych i uzyskać nowe możliwości dochodzeniowe. W szczególności dzięki nim sprawa nabrała wymiaru międzynarodowego, co wcześniej podejrzewano, ale nie było to łatwe do ustalenia, i w związku z tym informacje te potwierdziły istniejące dane wywiadowcze. To z kolei spowodowało znaczne poszerzenie dochodzenia i skierowanie wniosków o opinie do innych organów ścigania w sprawie głównego obiektu zainteresowania i wspólników finansowych. Należy podkreślić, że zdobycie informacji dostarczanych za pośrednictwem programu TFTP innymi kanałami byłoby wysoce nieprawdopodobne i dlatego też w tej sprawie stanowiło to znaczną korzyść. Ramy czasowe wskazówek: Sprawa 4: UID Grupa/organizacja terrorystyczna: Unia Islamska Dżihad (UID), początkowo znana także jako Islamska Grupa Dżihad, jest organizacją terrorystyczną, która przeprowadzała ataki w Uzbekistanie oraz podejmowała próby przeprowadzenia ataków w Niemczech. Osoby, które oddzieliły się od Islamskiego Ruchu Uzbekistanu na terytoriach plemiennych Pakistanu, założyły UID w marcu 2002 r. Organizacja ta była odpowiedzialna za nieudane ataki w Uzbekistanie w 2004 r. i na początku 2005 r. Po tym okresie organizacja zbliżyła się do podstawowej Al-Kaidy. Po tym okresie organizacja zbliżyła się do podstawowej Al-Kaidy. Po tej zmianie orientacji głównym celem organizacji stało się planowanie ataków terrorystycznych w Pakistanie i Europie Zachodniej, szczególnie w Niemczech. Bazą organizacji jest Mirali w południowym Waziristanie, gdzie szkoli się zachodnich rekrutów w zakresie przeprowadzania ataków na Zachodzie. Opis sprawy: dochodzenie przeciwko sześciu osobom podejrzanym o członkostwo w organizacji terrorystycznej UID. Uważa się, że jeden z podejrzanych podróżował lub będzie podróżował aby wziąć udział w szkoleniu związanym z terroryzmem we wrogim miejscu. Jedną z osób podejrzewa się o odpowiedzialność za finansowanie, werbowanie i nielegalną imigrację do państw członkowskich. Obecne miejsce pobytu podejrzanego nie jest znane. 12

14 Informacja zwrotna od państwa członkowskiego: w następstwie wniosku, o którym mowa w art. 10, wskazówki informacyjne potwierdziły wcześniej znane informacje. Ponadto dzięki wskazówkom uzyskano wcześniej nieznane informacje (zagraniczne konta bankowe, adresy, numery telefonów itd.), dane na temat niezidentyfikowanych powiązań międzynarodowych oraz wcześniej nieznanych dodatkowych kontaktów i osób podejrzanych. Wskazówki uznano za aktualne. Ramy czasowe wskazówek: Sprawa 5: działania sikhijskich terrorystów Grupa/organizacja terrorystyczna: działania sikhijskich terrorystów (organizacja nieznana/bez nazwy) Opis sprawy: dochodzenie w sprawie działań sikhijskich terrorystów. Osobę fizyczną i powiązaną strukturę przedsiębiorstw podejrzewa się o gromadzenie dużych środków pieniężnych i dokonywanie przelewów na różne konta w różnych lokalizacjach. Podejrzewa się, że wspomniane środki pieniężne wykorzystuje się do celów wspierania, a nawet zlecania aktów terroryzmu. Informacja zwrotna od państwa członkowskiego: w następstwie wniosku, o którym mowa w art. 10, wskazówki informacyjne potwierdziły wcześniej znane informacje. Ponadto dzięki wskazówkom uzyskano wcześniej nieznane informacje (zagraniczne konta bankowe, adresy, numery telefonów itd.), dane na temat niezidentyfikowanych powiązań międzynarodowych oraz wcześniej nieznanych kontaktów i osób podejrzanych. Wskazówki uznano za aktualne. Wskazówki wywiadowcze umożliwiły dokładniejszą ocenę uzyskanych wcześniej danych wywiadu finansowego w trakcie przyszłego dochodzenia. W szczególności ustalono, że osoba będąca przedmiotem zainteresowania posiadała duże sumy środków pieniężnych na swoim rachunku/rachunkach w banku; pochodzenie tych środków nie było jednak wcześniej znane. Nie postawiono żadnych zarzutów, jednak ze względu na wrażliwy charakter dochodzenia do celów informacji zwrotnej dalsze informacje można ujawniać jedynie w ograniczonym zakresie. W tej sprawie wykorzystanie programu TFTP rozważono na wczesnym etapie ze względu na podejrzenie, że osoba będąca przedmiotem zainteresowania mogła pozostawić ślad finansowy poza UE. Otrzymano szybką i szczegółową odpowiedź na zapytanie skierowane w ramach programu TFTP, dzięki czemu zidentyfikowano międzynarodową działalność finansową i zagraniczne interesy gospodarcze, które okazały się mieć istotną wartość wywiadowczą. To z kolei umożliwiło przeprowadzenie bardziej przemyślanej oceny działań osoby będącej przedmiotem zainteresowania w kontekście celów dochodzeniowych i innych posiadanych danych wywiadowczych. Po raz kolejny zdobycie informacji na temat charakteru powiązań finansowych i transakcji dostarczonych w ramach programu TFTP za pomocą innych kanałów dochodzenia byłoby niemożliwe i stanowiło dużą pomoc w prowadzeniu dochodzenia i wczesnej oceny działalności tej osoby. Ramy czasowe wskazówek: Wartość danych dostarczonych w ramach programu TFTP zatrzymanych przez kilka lat Organy prowadzące walkę z terroryzmem wykazały zespołom ds. oceny z UE i USA, że dane finansowe zatrzymane przez kilka lat, znane jako dane historyczne, mają znaczącą wartość 13

15 dla dochodzeń w sprawach dotyczących zwalczania terroryzmu. Dane historyczne umożliwiają śledczym ustalanie tendencji pod względem finansowania, śledzenie powiązań grupowych i analizowanie metod. Dzięki dokładności danych uzyskanych w ramach programu TFTP śledczy prowadzący dochodzenia mogą wykorzystywać transakcje finansowe do śledzenia terrorystów i osób ich wspierających na całym świecie na przestrzeni wielu lat. Ponieważ umowa weszła w życie w sierpniu 2010 r., 45 % wszystkich danych w ramach programu TFTP widocznych dla analityka to dane uzyskane przed trzema laty lub wcześniej. Terrorysta może działać w danym państwie przez kilka lat. W pewnym momencie osoba ta może przenieść się do innego państwa w celu prowadzenia działalności terrorystycznej. Może ona zmienić wszystkie swoje dotychczasowe dane identyfikacyjne, w tym imię i nazwisko, adres i numer telefonu. Informacje dostarczone w ramach TFTP i zatrzymane przez okres czasu określony w art. 6 mogą jednak powiązać osobę fizyczną z numerem konta bankowego, z którego wcześniej ona korzystała. Nawet jeżeli terrorysta założył nowe konta bankowe, śledczy prowadzący dochodzenia mogą powiązać daną osobę z nowym kontem oraz wiążącymi się z tym informacjami identyfikującymi dzięki śledzeniu transakcji związanych z kontami, o których wiadomo, że są wykorzystywane przez organizację, do której terrorysta należy. Śledczy, którzy uczestniczyli w badaniu do celów sporządzenia niniejszego sprawozdania, są zgodni co do tego, że ograniczenie okresu zatrzymywania danych uzyskanych za pośrednictwem TFTP do okresu trwającego mniej niż pięć lat doprowadzi do znacznego ograniczenia możliwości wglądu w środki finansowe i działania grup terrorystycznych. Na przykład informacje uzyskane za pośrednictwem TFTP wykorzystano aby ułatwić śledzenie transakcji prowadzonych przez działacza UID Mevluta Kara. Kar dostarczył członkom UID ponad 20 detonatorów. W styczniu 2012 r. Kar został uznany przez Stany Zjednoczone za światowego terrorystę o specjalnym znaczeniu, co spowodowało zamrożenie wszystkich jego aktywów podlegających jurysdykcji USA. Informacje uzyskane w ramach programu TFTP zatrzymane przez ponad cztery lata wykorzystano w celu uzyskania wskazówek i śledzenia transakcji między Karem a jego zwolennikami. Kar jest zamieszany w próbę ataku bombowego planowanego w Europie w 2007 r., którego celem miały być amerykańskie obiekty wojskowe i amerykańscy obywatele w Niemczech. Kar jest obecnie poszukiwany przez rząd Libanu, wydano także czerwony list gończy Interpolu w celu aresztowania Kara i jego ekstradycji. Władze Libanu skazały Kara in absentia na 15 lat więzienia za próbę założenia w Libanie komórki Al-Kaidy. Bez danych historycznych śledczy prowadzący dochodzenie nie byliby w stanie uzyskać znaczącego wglądu w działania Kara. Departament Skarbu USA dokonał przeglądu ponad tysiąca sprawozdań dotyczących programu TFTP sporządzonych w latach Z tej analizy wynikało, że w ciągu tego siedmioletniego okresu 35 % wskazówek uzyskanych za pośrednictwem programu TFTP obejmowało dane zatrzymane przez co najmniej trzy lata. 14 Sprawozdania wybrano losowo w celu uzyskania reprezentatywnej próbki wszystkich sprawozdań TFTP sporządzonych w latach Jak zauważono wcześniej jedno sprawozdanie TFTP może zawierać wiele wskazówek TFTP. 14

16 Oprócz dużej liczby danych historycznych wśród wskazówek uzyskanych w ramach programu TFTP, przegląd sprawozdań dotyczących TFTP w latach ukazuje względne znaczenie danych zatrzymanych przez ponad trzy lata w sprawozdaniach. Jak przedstawiono na poniższym wykresie, w latach ponad 65 % sprawozdań opracowanych w oparciu o wskazówki uzyskane w ramach programu TFTP zawierało dane TFTP zatrzymane przez ponad trzy lata. W odniesieniu do blisko 35 % sprawozdań dane historyczne stanowiły co najmniej połowę materiału źródłowego sprawozdania. Od 2010 r. co najmniej 10 % sprawozdań dotyczących TFTP opracowanych przez analityków zgodnie z dochodzeniami w sprawie terroryzmu opierało się wyłącznie na danych z TFTP zatrzymanych przez ponad trzy lata. 15

17 Dane historyczne okazały się mieć decydujące znaczenie dla identyfikacji źródeł finansowania i metod, które wykorzystywano do wspierania norweskiego terrorysty Andersa Behringa Breivika. Dzień po atakach z dnia 22 lipca 2011 r., w których zginęło 77 osób, a setki osób zostały ranne, Europol przedstawił Departamentowi Skarbu USA nadzwyczajny wniosek w sprawie tych wydarzeń zgodnie z art. 10 umowy. Tego samego dnia Departament Skarbu USA odpowiedział Europolowi, przekazując 35 wskazówek uzyskanych za pośrednictwem programu TFTP, zawierających szczegóły szeroko zakrojonej działalności finansowej Breivika oraz sieci, która pokrywała prawie dwanaście państw, głównie w Europie, ale także Stany Zjednoczone i pewne terytoria off-shore. Cztery spośród 35 wskazówek dotyczyło transakcji finansowych dokonanych na przestrzeni dwóch lat przed atakami, a jedna dodatkowa wskazówka dotyczyła działalności finansowej, która miała miejsce dokładnie trzy lata przed atakami. Pozostałe 30 wskazówek dotyczyło transakcji finansowych wykonanych w okresie od czterech do ośmiu lat przed atakami 15, gdy Breivik budował swoją międzynarodową sieć finansową, założył przedsiębiorstwo produkujące fałszywe dokumenty poświadczające wykształcenie, nazywane też fabryką dyplomów, założył przedsiębiorstwo rolnicze, dzięki któremu zdobywał substancje wykorzystywane do wyrobu materiałów wybuchowych, oraz współpracował ze wspólnikami w innych państwach. Gdy zbliżała się data ataków w Norwegii, Breivik wyraźnie ograniczył korzystanie z międzynarodowego systemu finansowego, prawdopodobnie w celu uniknięcia wykrycia. Starsze wskazówki otrzymane za pośrednictwem TFTP umożliwiły jednak śledczym prowadzącym dochodzenie szybkie zidentyfikowanie źródeł finansowania wykorzystanych przez Breivika oraz stosowanej przez niego metody, a także jego kontaktów i aktywów finansowych w innych państwach, co w tamtym okresie było szczególnie istotne, gdy organy próbowały ustalić, czy działał samotnie, czy wspólnie z innymi niezidentyfikowanymi osobami. W jednej z innych spraw badanych do celów niniejszego sprawozdania śledczy prowadzący dochodzenie byli w stanie wykorzystać informacje uzyskane za pośrednictwem TFTP do śledzenia ponad 100 transakcji między podejrzanym terrorystą a jego zwolennikami w wielu krajach w okresie czterech lat. Podejrzany terrorysta korzystał z kont w kilku państwach w celu gromadzenia środków finansowych na wspieranie planów potencjalnego ataku. Dzięki dalszemu dochodzeniu dotyczącemu transakcji zidentyfikowano wcześniej nieznanych wspólników i zwolenników. Ponadto w kilku sprawach zbadanych do celów niniejszego sprawozdania śledczy prowadzący dochodzenia byli w stanie śledzić transakcje między grupami terrorystycznymi, w tym Al-Kaidą, a nowymi źródłami finansowania. W większości tych spraw wykorzystanie informacji uzyskanych na podstawie danych z programu TFTP zatrzymanych przez ponad trzy lata, a w wielu przypadkach informacji wyszukanych przed ich usunięciem w lipcu 2012 r., a zachowanych przez ponad pięć lat, doprowadziło do odrębnych dochodzeń w sprawach wcześniej nieznanych podmiotów. W przykładach dotyczących dochodzeń w sprawie terroryzmu w UE, opisanych w sekcji 5 niniejszego sprawozdania, wskazówki dochodzeniowe uzyskane dzięki TFTP również pochodziły sprzed kilku lat. 15 Dane z programu TFTP uzyskane przed ponad pięcioma laty były wciąż dostępne w tym czasie, ponieważ zgodnie z art. 6 umowy wszystkie niepobrane dane otrzymane przed dniem 20 lipca 2007 r. musiały zostać usunięte najpóźniej dnia 20 lipca 2012 r. 16

18 7. Zatrzymywanie i usuwanie danych Umowa zawiera kilka postanowień odnoszących się do zatrzymywania i usuwania danych. W art. 6 ust. 5 ustala się, że w okresie obowiązywania umowy Departament Skarbu USA przeprowadza bieżący i przynajmniej coroczny przegląd mający na celu wskazanie wszystkich niepobranych danych, które nie są już konieczne do zwalczania terroryzmu lub jego finansowania, a w przypadku wykrycia takich danych usuwa je w sposób trwały tak szybko, jak to technicznie możliwe. W tym celu pobrane dane poddaje się co roku szeroko zakrojonej kontroli i analizie oraz analizuje się, pod kątem ilościowym i jakościowym, w tym pod względem regionu geograficznego, rodzaje i kategorie danych, które okazały się pomocne w trakcie prowadzenia dochodzeń w sprawie terroryzmu. Kontrola i analiza odbywają się etapami. Na pierwszym etapie przeprowadza się wyczerpującą ocenę pobranych danych w celu określenia rodzajów komunikatów i regionów geograficznych, które najrzadziej i najczęściej pojawiają się w trakcie wyszukiwań w ramach programu TFTP. Na drugim etapie analizuje się te rodzaje komunikatów i regionów geograficznych, w odniesieniu do których dane uzyskano najrzadziej pod względem ilościowym, w celu określenia ich znaczenia jakościowego, tzn. czy względnie niewielka liczba uzyskanych odpowiedzi zawierała jednak informacje wysokiej jakości lub miała szczególną wartość do celów dochodzenia, wykrywania lub ścigania terroryzmu lub jego finansowania lub zapobiegania tym zjawiskom. Na trzecim etapie te rodzaje komunikatów lub regionów geograficznych, które z punktu widzenia ilościowego lub jakościowego w momencie oceny nie wydają się konieczne do zwalczania terroryzmu lub jego finansowania, usuwa się z przyszłych wniosków, o których mowa w art. 4. W przypadku zidentyfikowania takich rodzajów komunikatów lub takich regionów geograficznych w niepobranych danych, Departament Skarbu USA usuwa je zgodnie z art. 6 ust. 1 umowy. Zgodnie z art. 6 ust. 5 umowy Departament Skarbu USA przeprowadza także bieżący przegląd mający na celu analizę okresów zatrzymywania danych pod względem tego, czy nie są one dłuższe niż to konieczne do zwalczania terroryzmu lub jego finansowania. Przeprowadza się wyczerpującą ocenę obejmującą rozmowy ze śledczymi prowadzącymi dochodzenie, przeglądy dochodzeń w sprawach terroryzmu i analizy bieżących zagrożeń ze strony terrorystów i ich działalności w połączeniu z opisywanym powyżej corocznym przeglądem otrzymanych pobranych danych, w celu zapewnienia współmierności okresów zatrzymywania danych w programie TFTP z trwającymi działaniami związanymi ze zwalczaniem terroryzmu. Z trzech corocznych przeglądów przeprowadzonych od momentu wejścia w życie umowy, a także z przeglądów będących w toku wynika, że obecny okres zatrzymywania wynoszący pięć lat pozostaje niezbędny do celów dochodzeń, w których wykorzystuje się program TFTP. W art. 6 umowy przewidziano również, że wszystkie niepobrane dane (tj. dane, których nie pobrano z programu TFTP na potrzeby dochodzenia w sprawie terroryzmu) otrzymane przed dniem 20 lipca 2007 r. zostają usunięte najpóźniej dnia 20 lipca 2012 r. Departament Skarbu USA zakończył wspomniany proces usuwania przed wyznaczonym terminem, co zostało potwierdzone przez niezależnych kontrolerów zatrudnionych przez dostawcę w trakcie drugiego wspólnego przeglądu 16. Ponadto w Umowie określono również, że niepobrane dane otrzymane od dnia 20 lipca 2007 r. zostają usunięte najpóźniej po pięciu latach od ich otrzymania. Departament Skarbu USA 16 Drugie sprawozdanie na temat wspólnego przeglądu, s

19 początkowo zamierzał wykonać to postanowienie przeprowadzając corocznie procedurę usuwania danych w odniesieniu do niepobranych danych, w przypadku których pięcioletni termin upłynąłby w ciągu tego roku 17. W następstwie rozmów podczas drugiego wspólnego przeglądu i jako zalecenie zespołu UE ds. wspólnego przeglądu Departament Skarbu USA dokonał przeglądu swoich procedur w celu wprowadzenia dodatkowych procedur usuwania w celu zapewnienia pełnego ukończenia procesu usuwania wszystkich niepobranych danych przed upływem pięcioletniego terminu. Dzięki temu wszystkie niepobrane dane otrzymane przed dniem 31 grudnia 2008 r. zostały już usunięte. 8. Wnioski Z informacji zawartych w niniejszym sprawozdaniu wyraźnie wynika, że dane dostarczone w ramach programu TFTP mają znaczącą wartość w walce z terroryzmem i jego finansowaniem oraz w zapobieganiu tym zjawiskom. Znaczenie danych udostępnianych w ramach programu TFTP uwidaczniają analizy dotyczące rzeczywistego wykorzystywania informacji uzyskanych w ramach programu TFTP w USA i w Europie w dochodzeniach prowadzonych w sprawach terroryzmu, co potwierdza szereg konkretnych przykładów. Chociaż istnieje o wiele więcej spraw, które wyraźnie potwierdzają korzyści wynikające z programu TFTP, ich ujawnienie byłoby szkodliwe dla niezamkniętych dochodzeń. Dzięki informacjom uzyskanym w ramach TFTP i ich dokładności możliwe jest identyfikowanie i śledzenie terrorystów oraz ich sieci wsparcia na całym świecie. Informacje te rzucają światło na istniejące struktury finansowe organizacji terrorystycznych i umożliwiają identyfikację nowych źródeł wsparcia finansowego, wcześniej nieznanych wspólników i nowych osób podejrzanych o terroryzm. Informacje zdobyte dzięki programowi TFTP mogą również być pomocne przy ocenie i potwierdzaniu istniejących danych wywiadowczych, potwierdzaniu członkostwa danej osoby w organizacji terrorystycznej i uzupełnianiu braków w informacjach. W sprawozdaniu uwzględniono także wartość danych zatrzymanych przez kilka lat i intensywność ich wykorzystywania. Dane historyczne mogą odgrywać bardzo ważną rolę w dochodzeniach dotyczących osób, które często usiłowały ukryć informacje pozwalające je zidentyfikować, w tym imię i nazwisko, adres oraz numer telefonu. Dzięki danym zdobytym w ramach programu TFTP i danym zatrzymanym w tym programie śledczy prowadzący dochodzenia mogą jednak powiązać daną osobę z wcześniej używanym numerem konta bankowego oraz zidentyfikować poprawne dane osobowe i wynikające z tego powiązania. Z dostępnych statystyk dotyczących sprawozdań z zakresu TFTP opracowanych w latach wynika, że 35 % wskazówek uzyskanych za pośrednictwem TFTP zawierało dane zatrzymane przez trzy lata lub dłużej. Biorąc pod uwagę zarówno unikalną wartość danych historycznych jak i ich powszechną obecność wśród wskazówek uzyskanych w ramach TFTP, skrócenie okresu zatrzymywania danych uzyskanych za pośrednictwem TFTP do mniej niż pięciu lat doprowadzi do znacznego ograniczenia możliwości wglądu w środki finansowe i działania grup terrorystycznych. Zgodnie z wymogami art. 6 umowy Departament Skarbu USA usunął wszystkie niepobrane dane otrzymane przed dniem 31 grudnia 2008 r. Wnioski o udostępnienie danych określa się na podstawie regularnej i wyczerpującej oceny występowania poszczególnych rodzajów komunikatów i regionów geograficznych. Ponadto Departament Skarbu USA prowadzi także bieżące przeglądy w celu oszacowania czy okresy zatrzymywania danych w dalszym ciągu nie są dłuższe niż to konieczne do zwalczania terroryzmu lub jego finansowania. 17 Drugie sprawozdanie na temat wspólnego przeglądu, s

20 Równolegle z przygotowywaniem niniejszego sprawozdania na wniosek Komisji rozpoczęto konsultacje na podstawie art. 19 umowy, uwzględniając zarzuty mediów dotyczące potencjalnego złamania warunków umowy przez organy USA. Dzięki informacjom przedstawionym przez Departament Skarbu USA w pismach z dnia 18 września i z dnia 8 listopada 2013 r. oraz w trakcie posiedzeń wysokiego szczebla w dniu 7 października i w dniu 18 listopada 2013 r. wyjaśniono kwestie związane z dalszym wykonywaniem umowy miedzy UE a USA dotyczącej programu TFTP i nie ujawniono żadnych naruszeń jej postanowień. Komisja i Departament Skarbu USA uznały, że następny wspólny przegląd zgodnie z art. 13 umowy zostanie przeprowadzony wiosną 2014 r. 19