hałas 70 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU Presje Stan

Transkrypt

1

2 70 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU 4 hałas Presje Hałas nigdy nie był tak powszechny, a zarazem tak uciążliwy jak obecnie. Na wielkość jego emisji wpływają przede wszystkim układy komunikacyjne oraz lokalizacja osiedli mieszkaniowych, zabudowy usługowo-handlowej i obiektów przemysłowych. Terenami podlegającymi ochronie akustycznej według rozporządzenia są: tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, wielorodzinnej, zagrodowej, tereny szpitali, szkół, domów opieki społecznej, uzdrowisk i tereny rekreacyjno-wypoczynkowe. Najważniejsze źródło hałasu stanowią: hałas komunikacyjny (drogowy, kolejowy, lotniczy) oraz hałas przemysłowy. Klimat akustyczny województwa małopolskiego kształtowany jest głównie przez ruch drogowy. Nieustannie zwiększająca się liczba pojazdów samochodowych negatywnie wpływa na jakość środowiska w województwie, paraliżuje ruch na ulicach miast oraz powoduje zanikanie typowych szczytów komunikacyjnych (poranny, popołudniowy, wieczorny). Dotyczy to głównie samochodów osobowych, których liczba w porównaniu z rokiem 2000 zwiększyła się o 50% (wykres 4.1). W ostatnich latach coraz więcej skarg wpływa do WIOŚ na hałas generowany przez sektor handlowy (markety, stacje benzynowe, firmy świadczące usługi w różnym zakresie), a także niewielkie zakłady produkcyjne. Nasila się problem lokalizacji obiektów uciążliwych w pobliżu zabudowy mieszkaniowej. Powoduje to poważne konflikty społeczne, gdyż w sytuacji bliskiego sąsiedztwa nawet stosunkowo niewielkie poziomy hałasu potrafią powodować wysoką odczuwalną uciążliwość dla mieszkańców. Dominującymi źródłami hałasu stały się głównie wentylatory i klimatyzatory, a także agregaty chłodnicze, urządzenia do obróbki drewna, suszarnie, elektronarzędzia, betoniarki, szlifierki. Stan Badania uciążliwości hałasu drogowego w 2008 roku, obejmujące wyznaczanie wartości równoważnego oraz długookresowego poziomu hałasu oraz warunków pozaakustycznych, tj. natężenia i struktury ruchu pojazdów oraz warunków meteorologicznych, wykonano łącznie w 15 punktach w województwie (mapa 4.1). Jak wynika z przeprowadzonych pomiarów, we wszystkich przekrojach pomiarowych wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu zarówno w porze dziennej, jak i nocnej. Największe przekroczenia wykazano w porze nocnej, gdzie najwyższe zmierzone wartości dochodziły do 68 db, przy dopuszczalnym poziomie w nocy 50 db. W porze dziennej najwyższe przekroczenie wyniosło 14,8 db, przy dopuszczalnym poziomie 60 db w porze dziennej (wykresy 4.2 i 4.3). Wyraźny wzrost ilości pojazdów na drogach obserwowano od godziny 5 do godziny 18. Wśród wszystkich pojazdów największą grupę stanowiły samochody osobowe i dostawcze (wykres 4.4). Do hałasu komunikacyjnego zalicza się również hałas kolejowy oraz lotniczy, których uciążliwość związana jest z pojedynczymi zdarzeniami (przejazd pociągu, przelot samolotu). W roku 2008 nie przeprowadzono pomiarów hałasu kolejowego i lotniczego. Podobnie jak w latach poprzednich, przy al. Krasińskiego w Krakowie prowadzono całodobowe pomiary akustyczne realizowane w oparciu o automatyczny system monitorowania hałasu.

3 71 Wykres 4.1. Zmiany liczby zarejestrowanych pojazdów w latach w województwie malopolskim, przy założeniu, że wartość wskaźników w 2000 roku równa jest 100% (źródło: GUS) - dopuszczalny poziom hałasu dla pory dziennej - dopuszczalny poziom hałasu dla pory nocnej Wykres 4.2. Monitoring hałasu drogowego z wyznaczeniem poziomów równoważnych (LAeq,D oraz LAeq,N) w województwie małopolskim w roku 2008 (źródło: WIOŚ) Wyniki pomiarów hałasu drogowego ze stacji monitoringu ciągłego w Krakowie umieszczone są na stronie internetowej WIOŚ w Krakowie. W roku 2008 przeprowadzono pomiary hałasu w 105 obiektach przemysłowych w Małopolsce. Obiektami generującymi ponadnormatywny hałas przemysłowy były głównie: zakłady przemysłu drzewnego, zakłady przemysłu chemicznego, zakłady przemysłu rolno-spożywczego, zakłady przemysłu meblarskiego, zakłady obróbki metali, zakłady budowlane, zakłady usługowe, puby, dyskoteki, restauracje, sklepy, zakłady przemysłu dziewiarskiego, zakłady metalurgiczne. W latach skontrolowano łącznie obiektów przemysłowych, zarówno w porze dziennej, jak i nocnej. Każdego roku badana zbiorowość 23

4 72 - dopuszczalny poziom hałasu dla pory dziennej - dopuszczalny poziom hałasu dla pory nocnej Wykres 4.3. Monitoring hałasu drogowego z wyznaczeniem poziomów długookresowych (L DWN L N ) w województwie małopolskim w 2008 roku (źródło: WIOŚ) Wykres 4.4. Godzinny rozkład natężenia ruchu w Krakowie (Skawina) w 2008 roku (źródło: WIOŚ) zakładów była inna, jednak zauważalna jest niekorzystna tendencja wzrostowa. W ciągu ostatnich 5 lat, podczas nocnych kontroli zakładów, najwięcej przekroczeń wartości dopuszczalnej hałasu odnotowywano w przedziale 0-5 db. W 2008 roku nastąpił wzrost przekroczeń podczas pomiarów nocnych w przedziałach 0-5 db oraz 5-10 db oraz spadek przekroczeń w przedziałach db oraz db w stosunku do roku poprzedniego (wykres 4.5). Mapa 4.1. Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu hałasu komunikacyjnego w województwie małopolskim w 2008 roku (źródło: WIOŚ)

5 73 Wykres 4.5. Procent skontrolowanych obiektów przemysłowych przekraczających poziomy dopuszczalne hałasu w porze nocnej w latach w województwie małopolskim (źródło: WIOŚ) Reakcje Największym zagrożeniem klimatu akustycznego jest hałas drogowy, potęgowany wzrastającą liczbą pojazdów, ale także nieodpowiednią organizacją ruchu, rozwiązaniami technicznymi sieci drogowej, aż w końcu złą nawierzchnią dróg. W ostatnich latach, w związku z występującymi przekroczeniami dopuszczalnych poziomów hałasu, rozpoczęto liczne inwestycje związane z modernizacją, przebudową i budową nowych dróg i obwodnic. Rok 2008 był rokiem rekordowym pod względem nakładów na inwestycje i modernizacje dróg krajowych Małopolski. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad prowadziła prace budowlane i projektowe obejmujące 571,2 km dróg, czyli 65% sieci województwa. Roboty budowlane były prowadzone na drogach o łącznej długości 247 km (28% sieci), a prace projektowe objęły 324,2 km dróg (37% sieci). Do najważniejszych inwestycji drogowych w roku 2008 należały m.in.: modernizacja obwodnicy Krakowa pomiędzy Balicami a Opatkowicami, budowa kolejnego odcinka autostrady A4 na odcinku Kraków-Szarów, zakończenie prac związanych z budową 5 km odcinka obwodnicy Biecza oraz obwodnicy Starego Sącza. Tabela 4.1. Koszt działań o charakterze inwestycyjnym Nazwa odcinka Łączna długość koniecznych do Szacunkowy koszt wykonania budowy ekranów akustycznych działań naprawczych Autostrada A4 na odcinku od granicy województwa do węzła Balice I m 63,3 mln zł Droga krajowa nr 4 na odcinku Kraków m Tarnów 260,5 mln zł Droga krajowa nr 7 na odcinku Kraków m Myślenice 35,7 mln zł Droga krajowa nr 7 i autostrada A4 na odcinku Kraków (Rząska) - węzeł Balice I węzeł m 69,9 mln zł Tyniec Droga krajowa nr 44 - przejście przez Oświęcim 750 m 4,5 mln zł Droga krajowa nr 44 - przejście przez Skawinę - * - * Droga krajowa nr 94 na odcinku Bolesław m Olkusz - Sieniczno 63,3 mln zł SUMA m 497,2 mln zł *) dla odcinka drogi proponowano jedynie utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania, którego kosztów nie ma możliwości oszacowania na etapie wykonywania niniejszego opracowania 23

6 74 W zakładach, w których wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu natychmiast podjęto próby ich eliminowania poprzez zastosowanie m.in. ekranów dźwiękochłonnych, wyciszeń bezpośrednio przy źródle, obudów przy urządzeniach hałasujących, tłumików akustycznych. Na zakłady, które nie dotrzymały obowiązujących standardów zostały nałożone kary pieniężne. Program ochrony środowiska przed hałasem Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego na lata został przyjęty uchwałą Nr XXXIV/494/09 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 3 lipca 2009 r. Obowiązek opracowania Programu wynika z zapisów następujących aktów prawnych o charakterze podstawowym: dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego oraz Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i kontroli hałasu w środowisku. ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami) wraz z rozporządzeniami wykonawczymi, a w szczególności rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. Nr 179 poz. 1498). Program ochrony środowiska przed hałasem jest w województwie małopolskim opracowywany po raz pierwszy i zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska będzie aktualizowany co najmniej raz na pięć lat, a także w przypadku wystąpienia okoliczności uzasadniających zmianę planu lub harmonogramu realizacji, przy czym kolejne Programy będą również stanowić podsumowanie i weryfikację poprzednich opracowań. Program został wykonany na podstawie map akustycznych dla dróg krajowych o natężeniu ruchu przekraczającym 6 mln pojazdów rocznie, sporządzonych zgodnie z art. 179 ustawy Prawo ochrony środowiska przez zarządzających drogami w 2007 roku. Mapy akustyczne dostępne są na stronach internetowych zarządzających drogami Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz Stalexport Autostrada Małopolska S.A. Zakres Programu ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego na lata obejmuje analizę obszarów stanowiących otoczenie odcinków dróg, na których stwierdzono w wyniku opracowania map akustycznych przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu, natomiast celem Programu jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego poprzez określenie priorytetów działań oraz wskazanie niezbędnych do realizacji zadań. W Programie przedstawiono aktualny stan klimatu akustycznego wokół dróg o natężeniu powyżej 6 mln pojazdów rocznie, skalę przekroczeń wartości dopuszczalnych poziomów dźwięku w środowisku, skalę narażenia ludności mieszkającej w ich otoczeniu na ponadnormatywny hałas. Na tej podstawie przedstawiono zestaw zadań inwestycyjnych i organizacyjnych oraz wskazano kierunki innych działań i zaleceń, których realizacja pozwoli na osiągnięcie wyznaczonego celu w największym stopniu. Główne działania o charakterze inwestycyjnym, związanym z realizacją zabezpieczeń akustycznych, spoczywać będą na zarządcach dróg (tabela 4.1). Niezależnie od tego w miejscach, gdzie nie jest możliwe zastosowanie rozwiązań o charakterze technicznym, lub ich zastosowanie byłoby nieskuteczne, winny być opracowane i uchwalone obszary ograniczonego użytkowania w trybie art. 135 ustawy Prawo ochrony środowiska. Oprócz działań o charakterze inwestycyjnym Program zawiera także działania i obowiązki o charakterze administracyjnym, organizacyjnym i edukacyjnym. Organy administracji publicznej są również zobowiązane do prowadzenia odpowiedniej polityki w zakresie planowania przestrzennego. Od zarządców odcinków dróg objętych zakresem Programu wymagane jest sporządzanie i przedkładanie Marszałkowi Województwa Małopolskiego do końca marca rocznych raportów za rok poprzedni z przebiegu prac nad realizacją Programu. Ponadto zarządcy dróg powinni wykonywać pomiary hałasu na wyszczególnionych w Programie odcinkach dróg przed podjęciem działań oraz po zrealizowaniu działań wskazanych w niniejszym Programie. Wyniki pomiarów będą przekazywane w rocznych sprawozdaniach do Marszałka Województwa Małopolskiego. Służyć one będą wykazaniu celowości i skuteczności zaproponowanych metod ochrony przed hałasem. Przekazane do Marszałka Województwa Małopolskiego raporty stanowić będą podstawę do sporządzenia oceny realizacji działań zaproponowanych w ramach niniejszego opracowania przy sporządzaniu kolejnego Programu ochrony środowiska przed hałasem. Zapisy Programu powinny być uwzględniane na etapie opracowywania studiów uwarunkowań i kierunków rozwoju gmin oraz planów przestrzennych gmin, powiatów i województwa i w tym zakresie niezbędna jest wzajemna, ścisła współpraca właściwych organów.