Depresja psychotyczna obraz kliniczny, rozpoznawanie, leczenie
|
|
- Kazimiera Stachowiak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACA POGLĄDOWA ISSN Leszek Bidzan Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku Depresja psychotyczna obraz kliniczny, rozpoznawanie, leczenie Psychotic depression clinical picture, diagnosis and therapy STRESZCZENIE Depresja z objawami psychotycznymi ma prawdopodobnie nieco odmienne uwarunkowanie patogenetyczne i wykazuje inną podatność terapeutyczną w porównaniu z depresją bez objawów psychotycznych. We współczesnych systemach klasyfikacji zaburzeń psychicznych depresję psychotyczną traktuje się jako osobną kategorię diagnostyczną. Depresje z objawami psychotycznymi charakteryzują się odmienną odpowiedzią terapeutyczną na stosowanie wielu leków. W przypadku depresji z objawami psychotycznymi najbardziej efektywną metodą leczenia jest terapia elektrowstrząsowa lub łączne stosowanie leków przeciwdepresyjnych i neuroleptyków. Wyłączne stosowanie leków przeciwdepresyjnych lub neuroleptyków (zarówno klasycznych, jak i atypowych) jest na ogół związane z ich niewystarczającą skutecznością. Słowa kluczowe: depresja psychotyczna, diagnoza, leczenie ABSTRACT Psychotic depression is a subtype of major depression that appears to have a unique pathophysiology and treatment response. Many studies suggest that psychotic major depression differs from major depression disorder in treatment response. Adres do korespondencji: dr hab. med. Leszek Bidzan, prof. nadzw. AMG Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku ul. Srebrniki 1, Gdańsk tel. (058) , leszek.bidzan@wp.pl Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2004; 4 (1): Via Medica While the response in major depression disorder to tricyclic antidepressants is 50 70%, only 25 40% of psychotic major depression patients experience a similar response. Typical antipsychotics alone, also appear to be ineffective although do help with the psychotic symptoms. Thus, the combination of an antidepressant and an antipsychotic appears to be necessary for the treatment of psychotic major depression. Key words: psychotic depression, diagnosis, therapy Wstęp Objawy psychotyczne w przebiegu zaburzeń depresyjnych nie są zjawiskiem wyjątkowym. Zwracano na nie uwagę w większości opracowań poświęconych depresji. Obecność zaburzeń psychotycznych w przebiegu depresji uwzględnia również skala Hamiltona powszechnie akceptowane narzędzie oceny nasilenia depresji. Od dawna pisano o tak zwanym zespole Cotarda, w którym stwierdza się urojenia, najczęściej nihilistyczne lub hipochondryczne, cechujące się niezwykłą absurdalnością, które najczęściej towarzyszą stanom związanym z uszkodzeniem mózgu w przebiegu chorób o różnej etiologii [1]. Niekiedy zaburzenia depresyjne z towarzyszącymi objawami psychotycznymi traktuje się jako osobną jednostkę kliniczną, szczególnie wówczas, gdy podstawą podziału jest obraz kliniczny [2]. We współczesnych systemach klasyfikacji chorób psychicznych depresjom z towarzyszącymi objawami psychotycznymi przyznano osobne miejsce wśród zaburzeń nastroju. Obecność objawów psychotycznych ma swoje znaczenie rokownicze oraz terapeutyczne. 21
2 Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2004, tom 4, nr 1 Zgodnie z kryteriami DSM IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders fourth edition) w celu rozpoznania depresji psychotycznej (duża depresja z objawami psychotycznymi) konieczne jest potwierdzenie obecności obniżonego nastroju utrzymującego się przez większą część dnia, występującego od 2 tygodni, oraz wyraźnie zmniejszonego zaangażowania w wykonywanie prawie wszystkich lub wszystkich aktywności. Ponadto niezbędnym warunkiem dla rozpoznania jest obecność urojeń lub halucynacji. Powyższe objawy muszą istotnie zaburzać funkcjonowanie pacjenta [3]. Również klasyfikacja ICD 10 przy rozpoznawaniu odwołuje się do podobnych objawów, zaznaczając dodatkowo, że w ciężkich formach depresji (do których zalicza się depresje z objawami psychotycznymi) dominują postacie z objawami agitacji cechujące się dużym ryzykiem samobójstwa, ponadto typowe są objawy somatyczne [4]. Obraz kliniczny W depresji psychotycznej stwierdza się typowe objawy depresji, towarzyszą jej również urojenia lub omamy. Zwykle treść doznań psychotycznych ma swoje odbicie w stanie emocjonalnym pacjenta. Przygnębiony chory będzie wypowiadał urojenia nicości, winy, które są źródłem jego przekonania o konieczności poniesienia kary. Często u podłoża wypowiadanych urojeń leży nie zawsze artykułowane pragnienie śmierci. W starszych opisach depresji psychotycznych dominował pogląd o obecności związku pomiędzy sferą emocjonalną a urojeniami. Tymczasem we współczesnych systemach klasyfikacyjnych (DSM IV oraz ICD 10) dopuszcza się możliwość rozpoznania depresji z objawami psychotycznymi, których treść jest niedostosowana do nastroju [3, 4]. Jest to ważny problem diagnostyczny, który może sprawiać trudności w różnicowaniu depresji psychotycznych (ciężkiego epizodu depresyjnego z objawami psychotycznymi) z innymi stanami, w przebiegu których występują objawy zespołu depresyjnego (np. w zaburzeniach schizotypowych i w schizofrenii). Należy jednak zwrócić uwagę, że przy głębszej analizie obrazu psychopatologicznego czasami można znaleźć związek z podłożem emocjonalnym również dla treści psychotycznych pozornie nieadekwatnych do nastroju. Urojenia w przebiegu depresji psychotycznych zwykle nie charakteryzują się taką siłą przekonania chorego co do ich prawdziwości, jak to się dzieje na przykład w zespole paranoicznym. Pacjent z depresją wypowiadający urojenia, pod wpływem otoczenia może zmieniać lub modyfikować ich treść. Niekiedy nawet sam przyznaje, że jego wypowiedzi są absurdalne. Urojenia należą do najczęstszych objawów psychotycznych w przebiegu depresji, nie są jednak jedyne. Obok nich pojawiają się również omamy, najczęściej słuchowe. Treść omamów zwykle zgadza się z treścią urojeń. Inne, poza słuchowymi, rodzaje omamów mogą wprawdzie występować w depresji psychotycznej, ale są rzadkie i raczej powinny sugerować inne niż depresyjne podłoże chorobowe. Obecność objawów psychotycznych zazwyczaj wiąże się z nasileniem depresji; uważa się, że typowo pojawiają się one w znacznie nasilonych stanach depresyjnych. Współczesne badania dowodzą jednak, że urojenia mogą towarzyszyć również umiarkowanie nasilonym stanom depresyjnym. Często oprócz objawów psychotycznych stwierdza się również inne, do których można zaliczyć: agitację, niepokój, typowe zaburzenia snu ze zbyt wczesnym budzeniem się. Ponadto istnieje przekonanie, że w depresjach psychotycznych silniej wyrażone są zaburzenia funkcji poznawczych. Depresje psychotyczne wiążą się z większym ryzykiem samobójstwa niż pozostałe. Różnicowanie Najczęstszym problemem diagnostycznym jest różnicowanie między epizodem depresyjnym a epizodem depresyjnym z objawami psychotycznymi. Pozornie wyróżnienie depresji psychotycznej spośród innych postaci zaburzeń depresyjnych nie powinno sprawiać trudności, jednak w rzeczywistości rozpoznanie obecności urojeń nie zawsze jest proste. Kontakt z pacjentem z objawami depresji jest utrudniony, szczególnie w wypadku większego nasilenia choroby, i może nie doprowadzić do ujawnienia treści psychotycznych przez badanego. W praktyce klinicznej czasami duże trudności może sprawić różnicowanie depresji psychotycznej z innymi stanami urojeniowymi. Ułatwieniem w procesie diagnostycznym jest pewna odmienność treści i formy zaburzeń psychotycznych występujących w innych jednostkach chorobowych oraz obecność innych objawów typowych dla tych jednostek. Na przykład w zaburzeniach schizofrenicznych oprócz objawów psychotycznych stwierdza się wiele innych cech istotnych diagnostycznie (np. objawy rozpadu struktury osobowości). Wreszcie, same treści psychotyczne wyróżniają się często dziwacznością, a ich konstrukcja wynika z typowego dla schizofrenii braku spójności logicznej, przy czym sama absurdalność wypowiadanych treści nie jest prawdopodobnie wartościowym elementem różnicowym. 22
3 Leszek Bidzan, Depresja psychotyczna obraz kliniczny, rozpoznawanie, leczenie Problemem diagnostycznym jest również różnicowanie depresji psychotycznej z zaburzeniami schizoafektywnymi. Wydaje się, że największe znaczenie mogą mieć dane z wywiadu, które wskazują na obecność objawów psychotycznych w okresach stabilizacji nastroju. Ważnym elementem różnicowym będzie właściwa ocena życia uczuciowego, a szczególnie stwierdzenie sztywności afektywnej typowej dla psychoz z kręgu schizofrenii [5]. Omawiając problemy związane ze różnicowaniem depresji psychotycznej od innych chorób, nie należy zapominać o zespołach stresu pourazowego oraz o zaburzeniach osobowości, a zwłaszcza osobowości typu borderline, dla których nie są rzadkie stany pseudopsychotyczne, towarzyszące często obniżonemu nastrojowi i innym objawom zespołu depresyjnego. Przebieg Depresje psychotyczne występują częściej u pacjentów w starszym wieku, chociaż, co należy wyraźnie podkreślić, nie jest to wyłącznie schorzenie osób starszych. Obecność objawów psychotycznych w depresji wiąże się zwykle z przewlekaniem się fazy depresyjnej, czasami ponad okres 2 lat. Długi czas trwania choroby, łącznie z obecnością objawów psychotycznych, powoduje (w większym stopniu niż ma to miejsce w innych zaburzeniach depresyjnych) zaburzenia społecznego i zawodowego funkcjonowania pacjenta, co może prowadzić do jego inwalidztwa. Według niektórych wcześniejszych spostrzeżeń wydawało się, że obecność objawów psychotycznych w depresjach nawracających wiąże się z większą liczbą faz. Większość badań wskazuje jednak, że objawy psychotyczne nie mają wpływu na częstość faz depresyjnych. Natomiast wystąpienie objawów psychotycznych wskazuje, że pojawią się one również w przebiegu kolejnych faz depresyjnych. Patogeneza Badania mechanizmów patofizjologicznych przyczyniły się do ujawnienia wielu różnic w biologicznym podłożu towarzyszącym depresjom psychotycznym i innym postaciom zaburzeń depresyjnych. Do najbardziej znamiennych spośród dotychczas odkrytych różnic należy funkcjonowanie osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej. W depresji psychotycznej dochodzi do przewlekłej nadaktywności wspomnianej osi, co powoduje utrzymywanie się nadmiernego stężenia hormonów nadnerczowych [6]. Obecne koncepcje patogenetyczne wskazują na znaczenie nadmiernej aktywacji osi podwzgórze- -przysadka-nadnercza. Za takim przekonaniem przemawia wiele spostrzeżeń: stwierdzana stosunkowo często hiperkortyzolemia, powiększenie nadnerczy, a także fakt, że leki przeciwdepresyjne normalizują zaburzenia osi w ciężkich depresjach [7]. Pewne przesłanki mogą wskazywać, że depresja psychotyczna jest kliniczną manifestacją zaburzeń funkcjonowania osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej. Może to potwierdzać fakt, że u osób otrzymujących egzogenne glikokortykoidy rozwijają się podobne objawy, obejmujące obniżony nastrój, objawy psychotyczne, typowe zaburzenia snu oraz upośledzenie funkcji poznawczych. Uważa się, że hormony steroidowe mogą bezpośrednio wzmagać przewodnictwo serotoninergiczne. Nie wyklucza się również, że częściej stwierdzane uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu depresji, zwłaszcza depresji psychotycznych, mogą mieć związek z hormonami steroidowymi. Według niektórych koncepcji nadmierne i długotrwałe uwalnianie hormonów steroidowych (np. w reakcji na stres) może powodować trwałe uszkodzenie komórek hipokampa, odpowiedzialnych za działanie mechanizmu zwrotnego kontrolującego funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Z jednej strony sprzyja to dalszej dysregulacji osi, usposabiając do zaburzeń depresyjnych i lękowych, a jednocześnie może zapoczątkowywać proces zwyrodnieniowy w mózgu [8 10]. O pewnych różnicach depresji psychotycznej oraz innych postaci depresji świadczy również fakt, że wyniki testu deksametazonowego częściej są dodatnie (brak hamowania wydzielania kortyzolu) u pacjentów z objawami psychotycznymi. Kolejne zagadnienie wiąże się z patogenezą objawów psychotycznych w depresjach. Uszkodzenia zlokalizowane w niektórych okolicach ośrodkowego układu nerwowego, częściej spostrzegane w przebiegu depresji psychotycznych, na pewno sprzyjają ich występowaniu. Szczególnie uszkodzenia zlokalizowane w układzie limbicznym wiążą się z zaburzeniami psychotycznymi. Zmiany w części korowej i wzgórzu odpowiadają za występowanie halucynacji, natomiast w części skroniowej i czołowej za urojenia [11, 12]. Możliwe jest również powiązanie zaburzeń snu często spostrzeganych w depresjach z towarzyszącą charakterystyczną redukcją fazy REM i omamów, których powstawaniu sprzyja deprywacja snu [13]. Leczenie Zarówno prowadzone badania, jak i praktyka kliniczna sugerują, że depresje psychotyczne różnią 23
4 Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2004, tom 4, nr 1 się od innych postaci zaburzeń depresyjnych pod względem odpowiedzi terapeutycznej. Ogólnie można stwierdzić, że depresje psychotyczne stanowią większy problem terapeutyczny. O ile zastosowanie leków trójcyklicznych w terapii dużego epizodu depresyjnego w 50 70% przypadków przynosiło poprawę, to wykorzystanie tych samych leków w depresjach psychotycznych wiązało się z korzystną odpowiedzią terapeutyczną tylko w 25 40% przypadków. Ponadto, efekt placebo szacowany w epizodach depresyjnych na 33%, w przypadku depresji psychotycznych jest znacznie słabszy. W leczeniu depresji psychotycznych można przyjąć kilka strategii terapeutycznych, które nie wykluczają się, a często wręcz wymagają łącznego stosowania. Leczenie elektrowstrząsowe Elektroterapię wstrząsową stosuje się od dawna w leczeniu depresji psychotycznej. W różnych systemach opieki psychiatrycznej funkcjonują odmienne poglądy co do tego, czy elektroterapię powinno się stosować dopiero w przypadku braku odpowiedzi klinicznej na prowadzoną farmakoterapię, czy też można ją uznać za metodę, od której należy rozpocząć leczenie. W klinice autora niniejszej pracy panuje pogląd, że leczenie depresji psychotycznych należy zaczynać od farmakoterapii. Bez wątpienia na takie postępowanie mają duży wpływ względy etyczne i prawne. Regulacje prawne wymagają odrębnej zgody pacjenta na zabiegi elektrowstrząsowe, co ze zrozumiałych przyczyn czasami jest niezmiernie trudne do spełnienia. Natomiast względy etyczne najczęściej każą uwzględnić negatywne nastawienie samego pacjenta i jego bliskich wobec terapii elektrowstrząsowej, co powinno się również brać pod uwagę przy wyborze leczenia, chociażby ze względu na perspektywę przyszłej współpracy z pacjentem. Natomiast opierając się na przesłankach czysto medycznych, terapię elektrowstrząsową należy uznać za najskuteczniejszą metodę postępowania leczniczego w depresjach psychotycznych. Znalazło to odbicie w zaleceniach niektórych środowisk psychiatrycznych. Na przykład, zgodnie z zaleceniem American Psychiatric Association (Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego), terapię elektrowstrząsową powinno się uwzględnić jako metodę pierwszego wyboru w leczeniu depresji psychotycznych [14]. Zdaniem Parkera i wsp. [15], którzy podsumowali wiele prac na temat terapii depresji psychotycznych, elektroterapia jest wyraźnie skuteczniejsza od farmakoterapii. Według innych badaczy korzystna odpowiedź terapeutyczna w wypadku prowadzonej farmakoterapii (najczęściej złożonej) wynosi około 42%, podczas gdy elektroterapia zapewnia sukces terapeutyczny aż w 86% [16]. Wprawdzie nie wszystkie analizy porównawcze wypadają tak korzystnie dla elektroterapii, jednak większość badań wskazuje na jej większą efektywność. Warto odnotować również fakt, że w wypadku braku skuteczności farmakoterapii elektroterapia może przynieść efekt pożądany [17]. Interesujące jest, iż odpowiedź kliniczna w wypadku zastosowania elektroterapii jest lepsza u pacjentów z depresją psychotyczną niż z innymi postaciami depresji [18]. Według Kalinowskiego [19] elektrowstrząsy powinno się traktować jako metodę z wyboru w przypadku depresji psychotycznych, zwłaszcza kiedy stan pacjenta wymaga szybkiego działania z powodu zagrożenia życia, na przykład spowodowanego wyniszczeniem i odwodnieniem wynikającym z długotrwałego nieprzyjmowania posiłków. Stosowanie elektroterapii wiąże się jednak również z licznymi ograniczeniami; niektóre z nich omówiono wcześniej. Wprawdzie obecnie wykonywane zabiegi wydają się względnie bezpieczne dla pacjenta, jednak rozpoczęcie terapii należy poprzedzić wnikliwą oceną stanu somatycznego, przeprowadzoną wspólnie z lekarzem internistą i anestezjologiem. Schorzenia układu krążenia, oddechowego lub poważniejsze infekcje, którym towarzyszy wyraźne podwyższenie ciepłoty ciała, to tylko niektóre z przyczyn uniemożliwiających niekiedy przeprowadzenie leczenia elektrowstrząsowego. Farmakoterapia W farmakoterapii depresji psychotycznych najczęściej powtarza się pogląd, zgodnie z którym leczenie powinno się opierać na stosowaniu leku przeciwdepresyjnego i neuroleptyku. Na wybór leku przeciwdepresyjnego znaczny wpływ ma pewien stereotyp, według którego niektóre z nowszych leków przeciwdepresyjnych na przykład inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI, selective serotonin-reuptake inhibitors) są preparatami przeznaczonymi do stosowania w terapii łagodniejszych form depresji, podczas gdy ciężkie, w tym psychotyczne, formy powinno się leczyć lekami trójpierścieniowymi. Praktyka kliniczna dostarcza jednak coraz więcej argumentów przeciwko takiemu poglądowi. Wiele leków przeciwdepresyjnych tak zwanej nowej generacji, w tym niektóre z grupy SSRI, wykazuje skuteczność również w odniesieniu do depresji psychotycznych. Argumentów dostarczają liczne badania, w tym kontrolowane, w których porównano efektywność niektórych nowszych leków 24
5 Leszek Bidzan, Depresja psychotyczna obraz kliniczny, rozpoznawanie, leczenie z efektywnością środków trójpierścieniowych. Z badań Gatti i wsp. [20] wynika, że efektem stosowania fluwoksaminy w depresjach psychotycznych była wyraźna poprawa kliniczna u 2/3 badanych w ciągu 6 tygodni. Wynik tego badania jest zbliżony do wyniku uzyskanego w wypadku łącznego stosowania leku trójpierścieniowego i neuroleptyku, który to sposób jest chyba nadal najczęstszą metodą postępowania farmakologicznego w depresjach psychotycznych. Na uwagę zasługuje również fakt, że zastosowanie fluwoksaminy (leku z grupy SSRI) nie tylko przyniosło poprawę u znacznej części pacjentów, ale również stosowanie fluwoksaminy w dawce 300 mg/d. zapobiegało nawrotom przez blisko 3 lata [21]. Jednak jak sugerują wyniki prowadzonych badań, skuteczność leków przeciwdepresyjnych drugiej generacji w leczeniu depresji psychotycznej jest istotnie zróżnicowana. Na przykład można przytoczyć wyniki badań, jakie przeprowadzili Zanardi i wsp. [22], w których sertralina przyniosła poprawę u 75% pacjentów, podczas gdy stosowana w tym samym badaniu paroksetyna okazała się skuteczna jedynie u 46%. Przy ocenie jakiegokolwiek leku przeciwdepresyjnego nowej generacji należy jednak zachować dużą ostrożność, ponieważ wyniki badań są czasami krańcowo odmienne w odniesieniu do tych samych leków. Niektórzy autorzy sugerują stosowanie wenlafaksyny jako leku pierwszego wyboru podczas terapii depresji psychotycznych [23]. Można jednak przytoczyć również badania, w których wykazano wyższość innych leków w porównaniu z wenlafaksyną w terapii depresji psychotycznych [22]. Jednak za wyborem wenlafaksyny może przemawiać mechanizm działania podobny jak w wypadku leków trójpierścieniowych. Stosowanie leków trójpierścieniowych (jak i czteropierścieniowych) nadal wydaje się jedną z najczęstszych strategii postępowania w depresjach psychotycznych. Nie ma dowodów na to, aby leki nowej generacji były bardziej skuteczne od klasycznych preparatów. Postęp w dziedzinie psychofarmakologii w odniesieniu zarówno do leczenia psychoz, jak i depresji polega na znalezieniu nie tyle skuteczniejszych co bezpieczniejszych środków. Nie znaczy to oczywiście, że za wszelką cenę należy unikać stosowania starszych środków, jak na przykład leki trójpierścieniowe. Należy jednak zawsze mieć na uwadze ograniczenia związane z ich niepożądanymi działaniami. Autorzy amerykańscy uważają, że nortryptylina oraz dezipramina są lekami lepiej tolerowanymi. Duże znaczenie przypisuje się stopniowemu, powolnemu zwiększaniu dawki leku, przy czym zalecane wartości powinno się osiągnąć nie szybciej niż w ciągu 2 tygodni. Terapię opartą na stosowaniu wyłącznie środków przeciwdepresyjnych powszechnie uznaje się za mniej efektywną niż ich łączne stosowanie z lekami przeciwpsychotycznymi. Zasadniczo nie ma danych jednoznacznie wskazujących, który z leków przeciwpsychotycznych i w jakiej kombinacji jest najbardziej odpowiedni w leczeniu depresji psychotycznych. Współcześnie coraz większe znaczenie przypisuje się neuroleptykom atypowym i wiąże się to przede wszystkim z lepszą tolerancją tej grupy leków [24]. Jednak nie należy pomijać niebezpieczeństw związanych z interakcjami między neuroleptykami a lekami przeciwdepresyjnymi. Zwłaszcza łączne stosowanie atypowych neuroleptyków i leków z grupy SSRI skłania do dużej ostrożności. Na podstawie teoretycznych przesłanek najbardziej celowe wydaje się stosowanie neuroleptyku wykazującego również działanie przeciwdepresyjne. Niektóre z neuroleptyków atypowych, jak sugerują wyniki badania, mają pozytywny wpływ na obniżony nastrój. Na przykład w badaniach nad olanzapiną wykazano nie tylko jej działanie profilaktyczne w chorobie afektywnej dwubiegunowej, ale również korzystne działanie w depresji [25]. Niektórzy utrzymują nawet, że niektóre z atypowych neuroleptyków stosowane w monoterapii mogą być skuteczne w leczeniu depresji psychotycznych [26]. Doniesienia opierają się jednak zwykle na opisie kilku przypadków, co istotnie ogranicza ich wartość. Podsumowanie Podsumowując, należy stwierdzić, że najpowszechniej akceptowany jest pogląd, zgodnie z którym leczenie farmakologiczne depresji psychotycznych powinno się opierać na łącznym stosowaniu leków przeciwdepresyjnych i neuroleptyków, przy czym leki przeciwpsychotyczne można włączać równocześnie z lekami przeciwdepresyjnymi lub podczas ich stosowania. Nie ma dowodów na to, aby nowoczesne leki (zarówno przeciwdepresyjne, jak i przeciwpsychotyczne) były skuteczniejsze od tych stosowanych od dawna ( klasycznych ). Jednak leczenie lekami przeciwdepresyjnymi nowej generacji i neuroleptykami atypowymi jest lepiej tolerowane, pod warunkiem zachowania wszelkich zasad obowiązujących przy prowadzeniu terapii lekami psychotropowymi. Należy jednak w tym miejscu przypomnieć, że neuroleptyki atypowe, stosowane w terapii depresji psychotycznych w Polsce, nie podlegają refundacji, co wiąże się z koniecznością poniesienia pełnej opłaty przez pacjenta. 25
6 Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2004, tom 4, nr 1 PIŚMIENNICTWO 1. Korzeniowski L., Pużyński S. (red.). Encyklopedyczny Słownik Psychiatrii. PZWL, Pużyński S. Depresje. PZWL, Warszawa American Psychiatric Association Commite on Nomenclature and Statistics: Diagnosis and Statistical Manual of Mental Disorders. Wyd. 4. Washington, DC The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders. WHO Geneva Bilikiewicz T. Psychiatria kliniczna. PZWL, Warszawa Rubinow D.R., Post R.M., Savard R. Cortisol hypersecretion and cognitive impairment in depression. Arch. Gen. Psychiatry 1984: 41: Landowski J. Neuroendokrynologia. W: Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J. (red.). Psychiatria. Tom I. Urban & Partner, Wrocław 2002: Greenwald B.S., Mathe A.A., Mohs R.C., Levy M.I., Johns C.A., Davis K.L. Cortisol and Alzheimer s disease: dexamethasone suppression, dementia severity and affective symptoms. Am. J. Psychiatry 1986; 143: McEwen B.S. Re-examination of the glukocorticoid hypothesis of stress and aging. Prog. Brain. Res. 1992; 93: Spar J.E., Gerner R. Does the dexamethasone suppression test distinquish dementia from depression? Am. J. Psychiatry 1982; 139: Cummings J. Changes in neuropsychiatric symptoms as outcome measures in clinical trials with cholinergic therapies for Alzheimer disease. Alzheimer Dis. Assoc. Disord. 1997, 11 (supl. 4): S1 S Cummings J., Back C. The cholinergic hypothesis of neuropsychiatric symptoms in Alzheimer s disease. Am. J. Geriatr. Psychiatry 1998; 6 (2), Supl. 1: S64 S Ziskind Z. Sensory deprivation in life situation. W: Keup W. (red.). Origin and mechanisms of hallucination. Plenum Press, New York London 1970: Practice guideline for the treatment of patients with psychotic major depression disorder. American Psychiatric Association. Am. J. Psychiatry 2000; 157: Parker G., Roy K., Hadzi-Pavlovic D., Pedic F. Psychotic (delusional) depression: a meta-analysis of physical treatments. J. Affect. Dis. 1992; 24: Perry P.J., Morgan D.E., Smith R.E., Tsuang M.T. Treatment of unipolar depression accompanied by delusions. ECT versus tricyclic antidepressant-antipsychotic combinations. J. Affect. Dis. 1982; 4: Avery D., Lubrano A. Depression treated with imipramine and ECT: The DeCarolis study reconsidered. Am. J. Psychiatry 1979; 136: Carney D.S., Nelson C. Delusional and nondelusional unipolar depression: further evedence for distinc subtypes. Am. J. Psychiatry 1981; 138: Kalinowski A. Leczenie elektrowstrząsowe depresji w wieku podeszłym. Post. Psychiatr. Neurol. 1996: 5 (3), Supl. 1: Gatti F., Bellini L., Gasperini M., Perez J., Zanardi R., Smeraldi E. Fluvoxamine alone in the treatment of delusional depression. Am. J. Psychiatry 1996; 153: Zanardi R., Franchini L., Gasperini M., Smeraldi E, Perez J. Long- -term treatment of psychotic (delusional) depression with fluvoxamine: an open pilot study. Int. Clin. Psychopharmacology 1997; 12: Zanardi R., Franchini L., Gasperini M., Perez J., Smeraldi E. Double-blind controlled trial of sertraline versus paraxetine in the treatment of delusional depression. Am. J. Psychiatry 1996; 153: Rothschild A.J., Phillips K.A. Selective serotonin reuptake inhibitors and delusional depression. Am. J. Psychiatry 1999; 156: Carman J., Peuskens J., Vangeneugden A. Risperidone in the treatment of negative symptoms of schizophrenia: a metaanalysis. Int. Clin. Psychopharmacol. 1995; 10: Vieta E. Foundation therapy for bipolar depression. Enhancing treatment outcome in schizophrenia and bipolar disorders. Madrid Malhi G.S., Checkley S.A. Olanzapine in the treatment of psychotic depression. Br. J. Psychiatry 1999; 174:
Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych
Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych Instytucjonalizacja i wykluczenia. i zapomnienie Metody leczenia 1. Biologiczne - farmakologiczne - niefarmakologiczne - neurochirurgiczne 2. Psychologiczne
Bardziej szczegółowoDepresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień
Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki
Bardziej szczegółowoZaburzenia afektywne. Justyna Andrzejczak Kognitywistyka
Zaburzenia afektywne Justyna Andrzejczak Kognitywistyka Podział wg ICD-10 F30 Epizod maniakalny F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe F32 Epizod depresyjny F33 Zaburzenia depresyjne nawracające F34 Uporczywe
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Problemy psychiatryczne w pytaniach i odpowiedziach 2. NAZWA JEDNOSTKI
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychiatria w pytaniach i odpowiedziach. 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoI. PODSTAWY TEORETYCZNE WSPÓŁCZESNEJ PSYCHIATRII, PSYCHOPATOLOGII I DIAGNOSTYKI PSYCHIATRYCZNEJ... 15
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA Janusz Heitzman........................ 5 I. PODSTAWY TEORETYCZNE WSPÓŁCZESNEJ PSYCHIATRII, PSYCHOPATOLOGII I DIAGNOSTYKI PSYCHIATRYCZNEJ... 15 1. ETIOLOGIA, PATOGENEZA I EPIDEMIOLOGIA
Bardziej szczegółowowww.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl
Bardziej szczegółowoZadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
Podnoszenie kompetencji kadr medycznych uczestniczących w realizacji profilaktycznej opieki psychiatrycznej, w tym wczesnego wykrywania objawów zaburzeń psychicznych KONSPEKT ZAJĘĆ szczegółowy przebieg
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU OPIS
CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu PSYCHIATRIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca Instytut Nauk
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 5/2012 z dnia 27 lutego 2012 r. w zakresie zakwalifikowania/niezasadności zakwalifikowania leku Valdoxan (agomelatinum)
Bardziej szczegółowoSchizofrenia jest chorobą, gdzie trudno jest określić jednoznaczne czynniki wyzwalające. Tak, jak wiele jest potencjalnych przyczyn i czynników ją
Schizofrenia jest chorobą, gdzie trudno jest określić jednoznaczne czynniki wyzwalające. Tak, jak wiele jest potencjalnych przyczyn i czynników ją wyzwalających, tak też wiele jest obrazów klinicznych
Bardziej szczegółowoStrategia postępowania terapeutycznego w depresji
PRACA POGLĄDOWA ISSN 1643 0956 Łukasz Święcicki II Klinika Psychiatryczna Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Strategia postępowania terapeutycznego w depresji Therapeutic strategy in depressive
Bardziej szczegółowoAutor: Dr Agnieszka Piróg-Balcerzak Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Depresja w schizofrenii
Autor: Dr Agnieszka Piróg-Balcerzak Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Depresja w schizofrenii DANE OGÓLNE Zaburzenia afektywne występują powszechnie wśród
Bardziej szczegółowoWybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński
Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)
Bardziej szczegółowoPraktyczne wskazówki jak leczyć depresję.
Praktyczne wskazówki jak leczyć depresję. dr n. med. Anna Antosik-Wójcińska Oddział Chorób Afektywnych II Klinika Psychiatryczna Instytut Psychiatrii i Neurologii Czym jest epizod dużej depresji: definicja
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoPsychiatria z uwzględnieniem problemów ludzi starszych Pielęgniarstwo
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Pielęgniarstwa Nazwa modułu (przedmiotu) Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Forma studiów Semestr studiów Tryb zaliczenia przedmiotu Formy
Bardziej szczegółowoZaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną
Zaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną Mikołaj Majkowicz Zakład Psychologii Klinicznej Katedry Chorób Psychicznych AMG Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną Główną cechą zaburzeń pod postacią
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Może wyniknąć potrzeba dokonania kolejnych aktualizacji Charakterystyki Produktu Leczniczego i
Bardziej szczegółowoSkojarzone leczenie depresji lekami przeciwdepresyjnymi i pindololem - otwarte badanie skuteczności 14 dniowej terapii
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2001, 3, 285-290 Stanisław Pużyński, Łukasz Święcicki, Iwona Koszewska, Antoni Kalinowski, Sławomir Fornal, Dorota Grądzka, Dorota Bzinkowska, Magdalena Namysłowska
Bardziej szczegółowoPielęgniarstwo Pierwszego stopnia Praktyczny. Znajomość zagadnień z zakresu anatomii, fizjologii, psychologii, farmakologii.
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające/wymagania wstępne: Nazwa modułu / przedmiotu (przedmiot lub grupa przedmiotów) Osoby prowadzące:
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW 1. SPECJALNOŚĆ WYBRANA: 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
Bardziej szczegółowoANEKS II WNIOSKI NAUKOWE I PODSTAWY DO ZMIANY CHARAKTERYSTYK PRODUKTU LECZNICZEGO I ULOTEK DLA PACJENTA PRZEDSTAWIONE PRZEZ EUROPEJSKĄ AGENCJĘ LEKÓW
ANEKS II WNIOSKI NAUKOWE I PODSTAWY DO ZMIANY CHARAKTERYSTYK PRODUKTU LECZNICZEGO I ULOTEK DLA PACJENTA PRZEDSTAWIONE PRZEZ EUROPEJSKĄ AGENCJĘ LEKÓW 108 WNIOSKI NAUKOWE OGÓLNE PODSUMOWANIE OCENY NAUKOWEJ
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE Katowice 2007 Śl.C.Z.P Dział Chorobowości Hospitalizowanej 23 luty Ogólnopolski
Bardziej szczegółowoI EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia kwietnia 2017
I EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia 2017 9 kwietnia 2017 Zajęcia teoretyczne odbywają się w sali dydaktycznej XI oddziału
Bardziej szczegółowoPrzedmowa... Wprowadzenie... Rozdział 1. Zasady uzyskiwania zgody na badanie i przebieg badania psychiatrycznego
Spis treści Przedmowa............................................................ Wprowadzenie........................................................... Część I. Diagnostyka kliniczna w psychiatrii wieku
Bardziej szczegółowoDepresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Instytut Psychologii/Uniwersytet Medyczny, Katedra i Klinika Psychiatrii 4. Kod przedmiotu/modułu
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychopatologia - aspekt medyczny 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychopathology - medical perspective 3. Jednostka prowadząca przedmiot
Bardziej szczegółowoI EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia kwietnia 2017
I EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia 2017 9 kwietnia 2017 Zajęcia teoretyczne odbywają się w sali dydaktycznej XI oddziału
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT: PSYCHIATRIA
PRZEDMIOT: PSYCHIATRIA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj przedmiotu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom modułu kształcenia (np.
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/18-2021/22 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. P. Pawłowski (wykład) dr n. med. Z. Foryś (wykład) dr n. med. Z. Foryś (zajęcia praktyczne)
1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych 2. Kierunek Pielęgniarstwo Kod przedmiotu 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: 5. Poziom kształcenia 6. Forma studiów Psychiatria
Bardziej szczegółowoZapobieganie nawrotom i rozpoznawanie objawów zwiastunowych raport z programu edukacyjnego dla pacjentów chorych na schizofrenię, leczonych olanzapiną
Psychiatria R A P O R T tom 11, nr 2, 120 124 Copyright 2014 Via Medica ISSN 1732 9841 Iwona Patejuk-Mazurek Klinika Psychiatrii, Oddział Fizjoterapii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Mazowieckie
Bardziej szczegółowoPLACEBO JAKO PROBLEM ETYCZNY PRZY OCENIE BADAŃ KLINICZNYCH
PLACEBO JAKO PROBLEM ETYCZNY PRZY OCENIE BADAŃ KLINICZNYCH W badaniach nowych leków placebo - nieomal standardem. zasady dopuszczające jego stosowanie u ludzi por. Deklaracja Helsińska dyrektywy Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoSzpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS.
Szpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS. Testy (niekompletne) zostały wysłane dopiero do sądu karnego Legionowo
Bardziej szczegółowoZaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży
Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży: pojedynczy epizod dużej depresji nawracająca duża depresja dystymia mania lub submania stan mieszany zaburzenia afektywne
Bardziej szczegółowoPsychiatria - opis przedmiotu
Psychiatria - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Psychiatria Kod przedmiotu 12.2-WL-Lek-Psy Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów
Bardziej szczegółowoRisperidon w leczeniu epizodu manii oraz profilaktyce nawrotu.
Risperidon w leczeniu epizodu manii oraz profilaktyce nawrotu. Omówienie artykułu: "Risperidon in acute and continuation treatment of mania." Yatham L. N. i wsp. RIS-CAN Study Group. International Clinical
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Instytut Zdrowia Karta przedmiotu obowiązuje w roku akademickim 2012/2013 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod
Bardziej szczegółowojest zbudowany i które są niezbędne do jego prawidłowej (fizjologicznej pracy) a taką zapewniają mu zgodnie z badaniami nnkt EPA+DHA omega-3.
Opis publikacji Tomasz Pawełczyk, Marta Grancow-Grabka, Magdalena Kotlicka-Antczak, Elżbieta Trafalska, Agnieszka Pawełczyk. A randomized controlled study of the efficacy of six-month supplementation with
Bardziej szczegółowoPsychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
Europejski System Transferu Punktów Karta opisu przedmiotu Nazwa przedmiotu: Kierunek: Specjalność:- Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne Pielęgniarstwo Wymiar godzin: 195godzin Wykłady: 45godzin,
Bardziej szczegółowoJolanta Rajewska, Janusz Rybakowski, Andrzej Rajewski
FARMAKOTERAPIA W PSYCIDATRII I NEUROLOOll, 98, 2, 82-87 Jolanta Rajewska, Janusz Rybakowski, Andrzej Rajewski WPŁYW IMIPRAMINY, DOKSEPlNY I MIANSERYNY NA UKŁAD KRĄŻENIA U CHORYCH NA DEPRESJĘ W STARSZYM
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2013/2014 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2014 r. (poz. ) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp.
Bardziej szczegółowoNiefarmakologiczne metody leczenia depresji
Niefarmakologiczne metody leczenia depresji Dominika Berent dr n. med. lekarzpsychiatra Mazowieckie Centrum Psychiatrii Drewnica Leczenie depresji - rys historyczny Laudanum,Paracelsus(XVI w.) Elekrowstrząsy,
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 14/2012 Kod PNS modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu I nforma cje ogólne Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
Bardziej szczegółowoLennard J.Davies. Dlaczego więc nie warto brać tych leków? Powód pierwszy:
Lennard J.Davies Przez ostatnie kilka lat, także w książce Obssesion: a history, kwestionowałem efektywność leków z grupy SSRI. Zwracałem uwagę, że gdy leki te weszły do użycia na początku lat 90-tych
Bardziej szczegółowoDOMINIKA DUDEK. 2. Leczenie epizodu depresyjnego FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2007, 1, 11 15
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2007, 1, 11 15 DOMINIKA DUDEK 2. Leczenie epizodu depresyjnego 2.1. EPIZOD DEPRESYJNY W PRZEBIEGU DEPRESJI NAWRACAJĄCEJ W przebiegu nawracających zaburzeń depresyjnych
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu DOSP Nazwa modułu Psychiatria i Pielęgniarstwo Psychiatryczne Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma
Bardziej szczegółowoSylabus do przedmiotu Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
Sylabus do przedmiotu Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Wydział Nauki o Zdrowiu Program kształcenia (Kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów
Bardziej szczegółowoUPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU
UPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU Dystymia ICD 10 niejednoznaczność terminu, grupa zaburzeń (obejmuje nerwicę depresyjną, depresyjne zaburzenie osobowości, depresję nerwicową, depresję lękową przewlekłą) Dystymia
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe
Aneks II Wnioski naukowe 16 Wnioski naukowe Haldol, który zawiera substancję czynną haloperydol, jest lekiem przeciwpsychotycznym należącym do grupy pochodnych butyrofenonu. Jest silnym antagonistą ośrodkowych
Bardziej szczegółowoMedyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej
Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapii pozn-behehawioralnej Centrum Diagnozy i Terapii ADHD Zaburzenia psychiczne
Bardziej szczegółowoAnaliza retrospektywna skuteczności terapii elektrowstrząsami w depresji lekoopornej
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2013, 1, 51 56 Praca oryginalna Original paper MIŁOSZ KRZYWOTULSKI, MARIA CHŁOPOCKA-WOŹNIAK, MARIA ABRAMOWICZ, MACIEJ RÓŻAŃSKI, JANUSZ RYBAKOWSKI Analiza retrospektywna
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia... w sprawie ramowego programu nauczania w zakresie psychoterapii. (Dz. U...r.)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia... w sprawie ramowego programu nauczania w zakresie psychoterapii (Dz. U....r.) Na podstawie art. 8 pkt 2 ustawy z dnia o niektórych zawodach medycznych (Dz. U.
Bardziej szczegółowo2004 r. w Sydney odbywa³ siê Kongres Psychiatrii Biologicznej. Zgromadzi³
Dr n. med. Maciej Matuszczyk Katedra i Klinika Psychiatrii i Psychoterapii Œl¹skiej Akademii Medycznej Kierownik Katedry i Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Irena Krupka-Matuszczyk 1 Wlutym 2004 r. w Sydney
Bardziej szczegółowoLek BI w porównaniu z lekiem Humira u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą
Lek w porównaniu z lekiem u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą Jest to podsumowanie badania klinicznego dotyczącego łuszczycy plackowatej. Podsumowanie sporządzono dla ogółu społeczeństwa.
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoŁukasz Święcicki II Klinika Psychiatryczna IPiN Warszawa
Łukasz Święcicki II Klinika Psychiatryczna IPiN Warszawa Kraków 18 listopada 2016 Problemy koncepcyjne Czym są stany depresyjne? Depresja w przebiegu ChAD Depresja w przebiegu ChAJ Inne depresje o Co to
Bardziej szczegółowoLeczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII 98,3,78-82 Antoni Florkowski, Wojciech Gruszczyński, Henryk Górski, Sławomir Szubert, Mariusz Grądys Leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem
Bardziej szczegółowoJerzy Landowski. Wstęp
Citalopram (Cipramil ) w ambulatoryjnej monoterapii zespołów depresyjnych Citalopram (Cipramil ) in monotherapy of depressed outpatients Jerzy Landowski Wstęp Citalopram (Cipramil ) jest lekiem przeciwdepresyjnym.
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego
Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil oraz rodzaj komórki
Bardziej szczegółowoRok. II, sem. III C Rodzaj zajęć i liczba godzin. Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela
SYLABUS MODUŁU/PRZEDMIOTU KSZTAŁCENIA Lp. Element Opis 1 Nazwa Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne modułu/przedmiotu 2 Instytut Pielęgniarstwa 3 Kierunek, Pielęgniarstwo, studia pierwszego, profil
Bardziej szczegółowoSYLABUS na studiach podyplomowych. Nazwa studiów podyplomowych. Interdyscyplinarna Opieka Psychogeriatryczna
SYLABUS na studiach podyplomowych Nazwa studiów podyplomowych Interdyscyplinarna Opieka Psychogeriatryczna Nazwa jednostki prowadzącej studia podyplomowe Nazwa przedmiotu Rodzaj przedmiotu Cel Treści programowe
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2010/2011 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest
Bardziej szczegółowoANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA
ANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA Poprawki do CHPL oraz ulotki dla pacjenta są ważne od momentu zatwierdzenia Decyzji Komisji. Po zatwierdzeniu Decyzji Komisji,
Bardziej szczegółowoSEKSUOLOGIA, PSYCHOTERAPIA I RELAKSACJA
SEKSUOLOGIA, PSYCHOTERAPIA I RELAKSACJA 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia: II Wydział Lekarski z Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim oraz Oddziałem Fizjoterapii Studia medyczne, jednolite,
Bardziej szczegółowoZespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące
Bardziej szczegółowoZaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska
Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie co będzie b w życiu dorosłym Iwona A. Trzebiatowska Schizofrenia Brak możliwości rozpoznanie poniżej 6 rż Wcześniejsze zachorowania u chłopców Udział czynnika organicznego
Bardziej szczegółowopieczątka zakładu opieki zdrowotnej lub praktyki lekarskiej Miejscowość i data...
pieczątka zakładu opieki zdrowotnej lub praktyki lekarskiej Miejscowość i data... Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej osobie wymagającej
Bardziej szczegółowoPrzywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie
Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu
Bardziej szczegółowoBADANIE KLINICZNE PACJENTA Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI KONTAKT TERAPEUTYCZNY
BADANIE KLINICZNE PACJENTA Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI KONTAKT TERAPEUTYCZNY BADANIE KLINICZNE PACJENTA Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI Zbieranie wywiadu psychiatrycznego Ocena osobowości pacjenta Badanie
Bardziej szczegółowoNowe standardy AP A leczenia w schizofrenii
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 99, 3, 5~ Małgorzata Rzewuska Nowe standardy AP A leczenia w schizofrenii Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Bardziej szczegółowoVII ZACHODNIOPOMORSKIE DNI PSYCHIATRYCZNE
VII ZACHODNIOPOMORSKIE DNI PSYCHIATRYCZNE POSZUKIWANIA NOWYCH LEKÓW I METOD TERAPII W PSYCHIATRII 27-28.05.2011 Hotel Amber Baltic ul. Promenada Gwiazd 1 72-500 Międzyzdroje POLSKIE TOWARZYSTWO PSYCHIATRYCZNE
Bardziej szczegółowoOdrębność pregabaliny w farmakoterapii wybranych zaburzeń psychicznych
Odrębność pregabaliny w farmakoterapii wybranych zaburzeń psychicznych Wiesław Jerzy Cubała Klinika Psychiatrii Dorosłych GUMed SAPL.GPGAZ.16.06.0727 Katowice 2016 Plan prezentacji Pregabalina zaburzenie
Bardziej szczegółowoul. Równoległa Warszawa Tel.(022) Fax(022)
Skład. 1 tabletka powlekana zawiera jako substancję czynną 50 mg sertraliny w postaci chlorowodorku. 1 tabletka powlekana zawiera jako substancję czynną 100 mg sertraliny w postaci chlorowodorku. Opis
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: NEUROLOGOPEDIA Z ELEMENTAMI AUDIOLOGII I FONIATRII Typ studiów: kwalifikacyjne/doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów
Bardziej szczegółowoZasady leczenia zaburzeń psychicznych
Wczesne objawy zaburzeń psychicznych i zasady ich leczenia Zasady leczenia zaburzeń psychicznych Podstawowymi zasadami w leczeniu zaburzeń i chorób psychicznych są: wczesne rozpoznawanie objawów i interwencje
Bardziej szczegółowoWsparcie społeczne. Dorota Wojcik, Natalia Zasada
Wsparcie społeczne Dorota Wojcik, Natalia Zasada Czym jest wsparcie społeczne? Jest to wszelka dostępna dla jednostki pomoc w sytuacjach trudnych. Wsparcie to konsekwencja przynależności człowieka do sieci
Bardziej szczegółowoInessa Rudnik-Szałaj, Beata Galińska, Andrzej Łukaszewicz. Wielomiesięczne stosowanie risperidonu w schizofreniach
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII 98,4, 33-41 Inessa Rudnik-Szałaj, Beata Galińska, Andrzej Łukaszewicz Włodzimierz Chrzanowski, Wielomiesięczne stosowanie risperidonu w schizofreniach Klinika
Bardziej szczegółowoOBJAWY OSTRE Ostre pobudzenie 3 Peter Neu
SPIS TREŚCI OBJAWY OSTRE 1 1. Ostre pobudzenie 3 1.1. Diagnostyka 4 1.2. Leczenie zorientowane na przyczynę 6 1.2.1. Majaczenie i zatrucia 6 1.2.2. Schizofrenia. 8 1.2.3. Mania / 9 1.2.4. Zaburzenia osobowości
Bardziej szczegółowoRozpoznawanie depresji w praktyce lekarza POZ. Łukasz Święcicki II Klinika Psychiatryczna Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa
Rozpoznawanie depresji w praktyce lekarza POZ Łukasz Święcicki II Klinika Psychiatryczna Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa Lekarz ogólny często może rozpoznać depresję jest to choroba często spotykana
Bardziej szczegółowoSpis treści. I. Podstawy psychiatrii
Spis treści I. Podstawy psychiatrii 1. Zdrowie psychiczne podstawowe zagadnienia Monika Talarowska, Piotr Gałecki....................................................... 3 1.1. Wprowadzenie..............................................
Bardziej szczegółowoI nforma cje ogólne. Nazwa modułu:profilaktyka i leczenie chorób dietozależnych zaburzenia odżywiania r.a cykl
Załącznik Nr do Uchwały Nr S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu:profilaktyka i leczenie chorób dietozależnych zaburzenia odżywiania r.a. 2018-2019 cykl 2016-2019 Rodzaj modułu/przedmiotu
Bardziej szczegółowoZABURZENIA AFEKTYWNE. Maria Radziwoń Zaleska
ZABURZENIA AFEKTYWNE Maria Radziwoń Zaleska Według raportu WHO zaburzenia depresyjne nawracające w 2030 roku osiągną pierwsze miejsce na liście chorób o najwyższym współczynniku ryzyka przedwczesnej śmierci
Bardziej szczegółowoAkupunktura Trudności w projektowaniu badań klinicznych
Akupunktura Trudności w projektowaniu badań klinicznych AKUPUNKTURA TRUDNOŚCI W PROJEKTOWANIU BADAŃ KLINICZNYCH Bartosz Chmielnicki słowa kluczowe: Akupunktura, metodologia, medycyna oparta na faktach,
Bardziej szczegółowoPlan szkoleń wewnętrznych na 2019r. Szpital Psychiatryczny ul. M. Skłodowskiej-Curie 27/29 oraz ul. A. Mickiewicza 24/26
Plan szkoleń wewnętrznych na 2019r. Szpital ul. M. Skłodowskiej-Curie 27/29 oraz ul. A. Mickiewicza 24/26 Lp. Nazwa Oddziału Temat szkolenia Grupa zawodowa Miesiąc 1. II Klinika Psychiatrii ODDZIAŁ KOBIECY
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu.
Aneks I Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu. 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoSYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Kod PNS modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu Informacje ogólne Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne Obowiązkowy Wydział Nauk o Zdrowiu Położnictwo
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 572 SECTIO D 2005
AALES UIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLI - POLOIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 72 SECTIO D 200 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department
Bardziej szczegółowoInfantylny autyzm. prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc.
Infantylny autyzm prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc. Infantilny autyzm Podstawowy symptom: niezdolność do ukazywania przyjacielskiej mimiki, unikanie kontaktu wzrokowego, zaburzenia komunikacji społecznej, dziwne
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Nazwa przedmiotu/modułu. Farmakologia Kliniczna. Wydział Lekarski I. Nazwa kierunku studiów. Lekarski. Język przedmiotu
Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Wydział Lekarski I Lekarski Jednolite magisterskie stacjonarne polski SYLABUS Farmakologia Kliniczna
Bardziej szczegółowoDepresja u chorych na łuszczycę czwartek, 25 sierpnia 2011 11:43
Jednym z najczęciej występujcych zaburzeń psychologicznych w przebiegu łuszczycy jest depresja. Poniższy artykuł pozwoli czytelnikom dowiedzieć się czym jest depresja, jak j rozpoznać i skutecznie leczyć.
Bardziej szczegółowoAnaliza częstości i przyczyn przerywania kuracji fluoksetyną i fluwoksaminą w grupie chorych. leczonych w warunkach szpitalnych
Maria Beręsewicz, Iwona Koszewska, Łukasz Święcicki, Antoni Kalinowski, Stanisław Pużyński Analiza częstości i przyczyn przerywania kuracji fluoksetyną i fluwoksaminą w grupie chorych leczonych w warunkach
Bardziej szczegółowoUPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE. Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow Upośledzenie umysłowe Obniżenie sprawności umysłowej powstałe w okresie rozwojowym. Stan charakteryzujący się istotnie niższą od przeciętnej ogólną
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoDepresyjne zaburzenia nastroju u osób w wieku podeszłym
Psychiatria w Praktyce Klinicznej P R A C A P O G L Ą D O W A tom 1, nr 1, 1 11 Copyright 2008 Via Medica ISSN 1899 5071 Leszek Bidzan Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego
Bardziej szczegółowoI EDYCJA HARMONOGRAM KURSU SPECJALISTYCZNEGO REHABILITACJA OSÓB Z PRZELWKŁYMI ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI 13 maj lipca 2017
I EDYCJA HARMONOGRAM KURSU SPECJALISTYCZNEGO REHABILITACJA OSÓB Z PRZELWKŁYMI ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI 13 maj 2017 7 lipca 2017 Zajęcia teoretyczne odbywają się w sali dydaktycznej XI oddziału Mazowieckiego
Bardziej szczegółowo