WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA ELOWANIE I -KARAGENU

Transkrypt

1 YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2005, 2 (43) Supl., BARTOSZ SOŁOWIEJ, WALDEMAR GUSTAW, STANISŁAW MLEKO WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA ELOWANIE I -KARAGENU S t r e s z c z e n i e Celem pracy było okrelenie wpływu stenia rónych kationów, ph i stenia sacharozy na właciwoci reologiczne roztworów i eli wybranych frakcji karagenu. Właciwoci reologiczne rónych frakcji karagenu oznaczano poprzez pomiary lepkoci i tekstury otrzymanych roztworów i eli. Najwiksz lepkoci (450 mpa. s) charakteryzował si roztwór polisacharydu w 0,15 M CaCl 2. Wzrost stenia wszystkich zastosowanych soli powodował przesunicie temperatury elowania ku wyszym wartociom w przypadku obu elujcych frakcji karagenu. Zakres temperatury elowania -karagenu był duo wyszy w porównaniu z frakcj κ-karagenu i wynosił od 48 do 73 C. Natomiast wzrost ph rodowiska wpływał na podwyszenie temperatury elowania -karagenu i wzrost twardoci jego eli. Wzrost ph z 3 do 8 powodował przesunicie temperatury elowania z temp. 21 do 26 C. Dodatek sacharozy powodował wzrost twardoci eli -karagenu, jednak przy wysokich steniach cukru (30%) ele były bardzo kruche. Słowa kluczowe: -karagen, -karagen, właciwoci reologiczne Wprowadzenie Hydrokoloidy stanowi wan grup dodatków do ywnoci. S to naturalne polimery, najczciej polisacharydy o duej masie czsteczkowej, które mog by rozpuszczone lub rozproszone w wodzie, dajce efekt zagszczania i/lub elowania. Due znaczenie hydrokoloidów wynika z ich unikalnych właciwoci funkcjonalnych w tym: zdolnoci do wizania wody, ograniczania intensywnoci parowania, zmiany szybkoci zamraania i tworzenia kryształów lodu, moliwoci regulowania właciwoci reologicznych, a take zdolnoci do stabilizowania pian i emulsji [6]. Jednym z czciej wykorzystywanych w produkcji ywnoci hydrokoloidów jest karagen. Karageny s liniowymi polimerami zbudowanymi z reszt dwugalaktozowych, które mog by połczone z innymi zwizkami. Podstawowa jednostka dwucukrowa łacucha karagenu składa si naprzemiennie ze zwizków (1,3) α-d-galaktopiranozy i (1,4) β-d-galaktopiranozy. W niektórych frakcjach drugi zwizek galaktopiranozy Mgr in. B. Sołowiej, dr in. W. Gustaw, prof. dr hab. S. Mleko, Katedra Przemysłu Rolno-Spoywczego i Przechowalnictwa, Wydz. Rolniczy, Akademia Rolnicza, ul. Skromna 8, Lublin

2 194 Bartosz Sołowiej, Waldemar Gustaw, Stanisław Mleko zastpiony jest przez 3,6 anhydrogalaktoz. Rodzaj otrzymanej frakcji karagenu zaley od gatunku wodorostu i sposobu ekstrakcji. Najczciej spotykanymi i wykorzystywanymi frakcjami s kappa (κ), iota () i lambda (λ). Pomimo, e właciwoci karagenu były badane ju wielokrotnie, to jego właciwoci fizykochemiczne s cigle przedmiotem zainteresowa wielu naukowców [2, 14, 15]. Celem pracy było okrelenie wpływu stenia rónych kationów, ph i stenia sacharozy na właciwoci reologiczne roztworów i eli rónych frakcji karagenu. Materiał i metody bada W badaniach uyto -, - i -karagenu (Sigma Chemical Co., USA), NaCl, CaCl 2, KCl, MgCl 2 (POCH, Gliwice). Przygotowanie roztworów rónych frakcji karagenu Roztwory κ- i -karagenu przyrzdzono przez rozpuszczenie za pomoc mieszadła magnetycznego podczas ogrzewania układu do temp. 75 C, natomiast frakcj λ rozpuszczano w temp. 20±2ºC. Pomiary reologiczne Badania roztworów wykonano przy uyciu wiskozymetru rotacyjnego Brookfield DV-II+ (Brookfield Engineering, Stoughton, MA, USA), w układzie cylindrów współosiowych (Small Sample Adapter). W oznaczeniach wpływu temperatury na zmian lepkoci pozornej badanych roztworów stosowano stałe obroty wrzeciona 20 obr./min. Badane roztwory podgrzewano do temp. 85ºC, a nastpnie chłodzono do ok. 20ºC. Wyniki rejestrowano za pomoc programu Win Gather V 1,0 (Brookfield Engineering, Stoughton, MA, USA). Oznaczanie tekstury Tekstur eli badano przy uyciu analizatora tekstury TA-XT2i (Stable Micro Systems, Godalming, Surrey, UK). ele karagenu (0,5%) ciskano pomidzy dwoma równoległymi płytkami o rednicy 36 mm, przy prdkoci przesuwu głowicy 1 mm/s w temp. pokojowej (20 ± 2 o C). Próby prowadzono w 3 powtórzeniach po 6 walców. ele traktowano jako materiały nieciliwe i obliczano wzgldne odkształcenie podczas ciskania oraz naprenie cinajce przy pkniciu. Wzgldne odkształcenie podczas ciskania: ch = -ln [1- (h/ h)] gdzie: h wysoko walca [mm], h wielko przesunicia głowicy do zniszczenia próbki [mm]. Naprenie niszczce przy ciskaniu: c = F[1- (h/ h)]/ r 2 gdzie: F siła powodujca pknicie walca [N],

3 WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA ELOWANIE - I -KARAGENU 195 r pocztkowy promie walca [mm]. Analiza statystyczna Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej stosujc test t-studenta wg Programu Stat 1, ISK Skierniewice. Wyniki i dyskusja Właciwoci reologiczne rónych frakcji karagenu oznaczano poprzez pomiary lepkoci podczas ogrzewania i chłodzenia 0,5% roztworów polisacharydu. Na rys. 1. przedstawiono przebieg krzywych lepkoci roztworów κ-karagenu (KK) sporzdzonych w wodzie destylowanej i 0,1M NaCl. Ogrzewanie roztworów do temp. 75ºC nie powodowało zmiany lepkoci obu roztworów, która wynosiła około 7,5 mpa. s, równie chłodzenie roztworów tego polisacharydu do temp. około 30ºC nie wpływało na zmian ich lepkoci. W temp. poniej 30ºC zaobserwowano nagły wzrost lepkoci pozornej roztworu KK sporzdzonego w 0,1M NaCl, który spowodowany był elowaniem polisacharydu. Natomiast roztwór KK w wodzie destylowanej nie elował w temp. poniej 30ºC, zauwaono natomiast niewielki wzrost lepkoci pozornej do 17 mpa. s w temp. 20ºC. el utworzony przez KK w obecnoci soli był kruchy, o czym wiadcz wahania lepkoci pozornej spowodowane rozpadaniem si matrycy elu na skutek działania sił cinajcych. Hermansson i wsp. [7] stwierdzili, e elowanie KK zaley od obecnoci i stenia jonów metali. Na rys. 2. przedstawiono ptl zmiany lepkoci 0,5% roztworu ι-karagenu (JK), sporzdzonego w 0,1M KCl, utworzon podczas chłodzenia układu od temp. 75 do 20ºC, a nastpnie ponownego ogrzania do temp. 75ºC. Roztwór JK zaczł elowa w temp. 53ºC i osignł maksymaln lepko pozorn w temp. 20ºC. Ponowne ogrzewanie roztworu polisacharydu powodowało powolny spadek lepkoci pozornej a do roztopienia elu w temp. 56ºC. W porównaniu z elem KK, el utworzony przez t frakcj był bardziej odporny na działanie siły cinajcej. ele utworzone przez JK opisywane s jako elastyczne, niełamliwe i nie ulegajce synerezie, natomiast ele KK s kruche i wykazuj tendencj do uwalniania wody [3].

4 196 Bartosz Sołowiej, Waldemar Gustaw, Stanisław Mleko 200 Rys. 1. Fig. 1. Lepko pozorna Apparent viscosity [mpa s]mm ,1M NaCl woda destylowana distilled water Temperatura / Temperature [ o C] Zmiany lepkoci pozornej roztworów 0,5% -karagenu sporzdzonych w wodzie destylowanej i 0,1M NaCl Changes in the apparent viscosity of 0,5 % -carrageenan solutions prepared in distilled water and 0,1M NaCl Lepko pozorna / Apparent viscosity [mpa s]ooooo Temperatura/ Temperature [ o C] Rys. 2. Fig. 2. Zmiany lepkoci pozornej 0,5% roztworu -karagenu sporzdzonego w 0,1M KCl. Changes in the apparent viscosity of 0,5 % -carrageenan solutions prepared in 0,1M KCl. Roztwory trzeciej frakcji λ-karagenu nie elowały w wodzie destylowanej, jak równie w roztworach soli (dane nie zamieszczone). W tab. 1. przedstawiono wartoci lepkoci pozornej 0,5% roztworów KK sporzdzonych w rónych roztworach soli, otrzymane w temp. 20ºC. Najwysz lepkoci charakteryzował si roztwór polisacharydu w 0,15 M CaCl 2, która wynosiła 450 mpa. s. Wysze stenie jonów wapniowych wpływało jednak na pogorszenie właciwoci reologicznych eli KK, czyli wyrany spadek lepkoci. Wzrost stenia jonów sodowych powodował zwikszenie lepkoci eli KK do 0,2 M stenia NaCl, wysze stenie soli wpływało na spadek lepkoci pozornej badanych eli. W przypadku roztworów zawierajcych jony potasowe, najwysz lepko pozorn uzyskano przy 0,1 M KCl, dalszy wzrost stenia tych jonów negatywnie wpływał na lepko roztworów galaktanu. Podobn zaleno zaobserwowano w przypadku

5 WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA ELOWANIE - I -KARAGENU 197 układów sporzdzonych w roztworach MgCl 2. Hermansson i wsp. [7] stwierdzili, e ele KK powstałe w rodowisku jonów potasowych były najmocniejsze, a ich moc wzrastała ze wzrostem stenia K +, natomiast w przypadku Na + nie zaobserwowali takiej zalenoci i ele w obecnoci tego kationu, jak i Ca 2+ były słabe. Nie stwierdzono wpływu jonów Cl - na elowanie KK w połczeniach z wyej wymienionymi kationami [13]. T a b e l a 1 Wpływ stenia i rodzaju dodanej soli na lepko pozorn 0,5% roztworów -karagenu. The effect of the concentration level and type of the salt added on the apparent viscosity of 0,5% -carrageenan solutions. Rodzaj soli Type of salt Stenie soli Salt concentr NaCl KCl CaCl 2 MgCl 2 Lepko pozorna / Apparent viscosity [mpa. s] 0,05 M 0,1 M 0,15 M 0,2 M 0,25 M 0,3 M 0,35 M 0,4 M 0,45 M 0,5 M 119,0 ab ± 9,0 208,5 f ±16,5 225,0 e ±18,7 157,5 f ±11,9 175,0 cd ±8,9 238,5 g ±18,5 183,5 d ±14,2 200,0 g ±14,3 208,0 d ±17,5 175,0 e ±5,0 450,0 f ±25,5 112,0 d ±10,0 284,0 e ±15,1 153,5 cd ±13,5 96,2 c ±6,2 185,0 g ±14,1 266,0 e ±17,5 144,0 c ±9,2 100,0 c ±7,5 140,0 e ±16,7 152,5 bc ±6,7 163,5 de ±16,5 63,7 b ±4,3 85,0 c ±5,4 158,7 bc ±4,6 80,0 b ±7,2 65,0 b ±3,7 65,0 b ±5,0 126,0 b ±9,1 37,5 a ±2,5 41,2 a ±5,5 77,0 bc ±8,3 145,0 bc 11,4 40,0 a ±5,0 25,0 a ±3,7 30,0 a ±2,0 84,1 a ±9,1 55,0 a ±4,6 26,2 a ±3,0 15,0 a ±0,5 Objanienia: / Explanatory notes: a-h rónice pomidzy wartociami rednimi oznaczonymi rónymi literami s statystycznie istotne (p < 0,05). a-h the differences among mean values denoted using different letters are statistically significant (p < 0,05). Wzrost siły jonowej roztworów JK, sporzdzonych w obecnoci NaCl, wpływał na zwikszenie ich lepkoci wraz ze wzrostem stenia soli do 0,4 M, dalszy wzrost stenia NaCl miał negatywny wpływ na t właciwo reologiczn (rys. 3). Podobn zaleno zaobserwowano w przypadku jonów potasowych, natomiast w obecnoci CaCl 2, ju przy 0,3 M steniu soli nie obserwowano elowania tego polisacharydu w zakresie temp. od 75 do 20ºC. Według Nortona [11], JK wykazuje mał specyficzno w stosunku do jonów jednowartociowych, natomiast obecno jonów wapniowych wyranie sprzyja elowaniu tej frakcji karagenu. Michel i wsp. [10] równie stwierdzili, e jony dwuwartociowe maj wikszy wpływ na elowanie jota karagenu.

6 198 Bartosz Sołowiej, Waldemar Gustaw, Stanisław Mleko Lepko pozorna Apparentvviscosity [mpa s] ,05 0,15 0,25 0,35 0,45 Stenie soli / Salt concentration [mol/l] NaCl KCl CaCl2 Rys. 3. Wpływ stenia rónych soli na lepko pozorn 0,5% roztworów -karagenu w temp. 20 o C. Fig. 3. The effect of concentration levels of various salts on the apparent viscosity of 0,5% -carrageenan solutions in 20 o C. Rodzaj obecnej w układzie soli, jak i jej stenie, miały duy wpływ na zmian temp. elowania 0,5% roztworów KK (rys. 4). Wzrost stenia wszystkich zastosowanych soli powodował przesunicie temp. elowania ku wyszym wartociom. W obecnoci soli kationów jednowartociowych temperatura elowania polisacharydu była nisza w porównaniu z roztworami CaCl 2. Keogh i wsp. [9] stwierdzili niewielki wpływ wzrostu stenia NaCl, z 0,6 do 1,2%, na zmian temperatury elowania κ-karagenu, podobne wyniki otrzymali przy zwikszeniu stenia CaCl 2 z 0,06 do 0,12%. Równie rodzaj formy jonowej κ-karagenu miał wpływ na temp. elowania, która była najwysza w przypadku soli sodowej tej frakcji karagenu (44ºC), a najnisza w obecnoci soli potasowej (43,2ºC) [1]. Temperatura elowania JK była duo wysza w porównaniu z poprzedni frakcj karagenu i wynosiła od 48 do 73ºC (rys. 5). Wzrost stenia NaCl i KCl zwikszał temperatur elowania JK, jednak wzrost nie był tak duy jak w przypadku KK (rys. 5). W obecnoci CaCl 2 temp. elowania wzrastała z 29ºC (0,05 M) do 41ºC (0,2 M), jednak roztwory zawierajce stenia soli >0,2 M nie elowały w badanym zakresie temperatur. Nie stwierdzono wyranych rónic pomidzy NaCl i KCl na zmian temperatury elowania JK.

7 WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA ELOWANIE - I -KARAGENU 199 Temperatura elowania Gelation temperature [ o C ] ,1 0,2 0,3 0,4 0,5 NaCl KCl CaCl2 y = 40,79x + 19,576 R 2 = 0,97 y = 40,909x + 27,2 R 2 = 0,93 y = 49,315x + 28,26 R 2 = 0,96 Stenie soli / Salt concentration [mol/l] Rys. 4. Wpływ rodzaju i stenia soli na temperatur elowania 0,5% roztworów -karagenu. Fig. 4. The effect of concentration levels and type of salts on the gelation temperature of 0,5% -carrageenan solutions. 80 Temperatura elowania Gelation temperature [ o C] ,1 0,2 0,3 0,4 0,5 KCl NaCl y = 51,89x + 46,762 R 2 = 0,99 y = 55,89x + 45,562 R 2 = 0,99 Stenie soli / Salt concentration [mol/l] Rys. 5. Wpływ rodzaju i stenia soli na temperatur elowania 0,5% roztworów -karagenu. Fig. 5. The effect of concentration levels and type of salts on the gelation temperature of 0,5% -carrageenan solutions. Znaczcy wpływ wzrostu stenia NaCl jak i CaCl 2 na zmian temperatury elowania ι-karagenu zaobserwowali Koegh i wsp. [9]. Temperatura elowania roztworów JK sporzdzonych w obecnoci wszystkich badanych soli była wysza ni w przypadku KK, co jest zgodne z wczeniejszymi informacjami o właciwociach eli JK [3]. Zmiana ph rodowiska równie wpływała na temperatur elowania KK w 0,1 M NaCl (rys. 6). Wzrost ph z 3 do 8 powodował przesunicie temp. elowania z 21 do 26ºC. Wyniki te nie s zgodne z wczeniejszymi badaniami nad wpływem ph na temperatur elowania KK, w których odczyn rodowiska okrelono jako czynnik nieistotny [4]. W innych badaniach stwierdzono negatywny wpływ ph>4,3 na właciwoci reologiczne roztworów karagenu [8].

8 200 Bartosz Sołowiej, Waldemar Gustaw, Stanisław Mleko Temperatura elownia Gelation temperature [ o C] y = 0,9571x + 18,152 R 2 = 0, ph Rys. 6. Fig. 6. Wpływ ph na temperatur elowania 0,5% roztworu -karagenu w 0,1 M NaCl. The effect of ph on the gelation temperature of 0,5% -carrageenan solutions in 0,1 M NaCl. Tekstur eli KK sporzdzonych w rodowiskach o rónych wartociach ph przedstawiono w tab. 2. Najtwardsze ele uzyskano w rodowisku o ph 5 i 7, w ph kwanym ele tego galaktanu były słabsze. Spadek twardoci eli karagenu w ph kwanym mógł by spowodowany czciow hydroliz polisacharydu, co sugerowano we wczeniejszych badaniach. Najbardziej kruchymi okazały si ele sporzdzone w ph neutralnym, wraz ze spadkiem ph warto wzgldnego odkształcenia wzrastała (tab. 2). T a b e l a 2 Wpływ ph na tekstur eli 0,5% -karagenu sporzdzonych w 0,1 M NaCl. The effect of ph values on the texture of 0,5% -carrageenan gels in 0,1 M NaCl. ph Wzgldne odkształcenie / Relative strain Naprenie niszczce / Shear stress [kpa] ph 3 0,21 ± 0,02 4,20 ± 0,44 ph 4 0,26 ± 0,03 5,84 ± 0,37 ph 5 0,22 ± 0,02 6,96 ± 0,08 ph 7 0,15 ± 0,03 6,01 ± 0,44 W ostatnim etapie bada okrelono wpływ stenia sacharozy na tekstur eli KK sporzdzonych w rodowisku o ph 7, w obecnoci 0,1 M NaCl (tab. 3). Generalnie wraz ze wzrostem stenia cukru zaobserwowano wzrost twardoci eli polisacharydu. Najtwardsze ele otrzymano przy 30% dodatku sacharozy, jednak były one bardzo kruche, nisze stenia cukru wpływały natomiast na wyrany wzrost elastycznoci eli karagenu. Pozytywny wpływ dodatku sacharozy na twardo eli spowodowany był najprawdopodobniej wizaniem przez sacharoz czsteczek wody, co w rezultacie zwikszało liczb wiza pomidzy czsteczkami karagenu. Badania wpływu stenia sacharozy na tekstur mieszanych eli karagenu z galaktomannanami równie wykazały dodatni wpływ na ich tekstur, ale do pewnego stenia sacharozy [5].

9 WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA ELOWANIE - I -KARAGENU 201 Wpływ stenia sacharozy na tekstur eli 0,5% -karagenu sporzdzonych w 0,1M NaCl. The effect of the sucrose concentration on the texture of 0,5% -carrageenan gels in 0,1M NaCl. Sacharoza Sucrose [%] Wzgldne odkształcenie Relative strain Naprenie niszczce Shear stress [kpa] 0 0,10 ± 0,01 6,88 ± 0,15 5 0,23 ± 0,03 5,17 ± 0, ,26 ± 0,02 11,36 ± 1, ,27 ± 0,01 8,76 ± 0, ,16 ± 0,03 11,36 ± 1,56 T a b e l a 3 Wnioski 1. Rodzaj obecnej w układzie soli, jak i jej stenie, miały duy wpływ na zmian temperatury elowania 0,5% roztworów - i -karagenu. 2. Wzrost stenia wszystkich zastosowanych soli powodował przesunicie temperatury elowania ku wyszym wartociom w przypadku obu elujcych frakcji karagenu. 3. Wzrost ph rodowiska wpływał na podwyszenie temperatury elowania -karagenu i wzrost twardoci jego eli. 4. Dodatek sacharozy powodował wzrost twardoci eli -karagenu, jednak przy wysokich steniach cukru (30%) ele były bardzo kruche Literatura [1] Bouriot S., Garnier C., Doublier J.: Micellar casein- -carrageenan mixtures. I. Phase separation and ultrastructure. Carboh. Polym., 1999, 40, [2] Chen Y., Liao m-l., Dunstan D.: The rheology of K + - -carrageenan as a weak gel, Carboh. Polym., 2002, 50, [3] Chinachotti P.: Carbohydrates: functionality in foods. Am. J. Clin. Nutr., 1995, 61, 922S-929S. [4] Drohan D., Tziboula A., McNulty D., Horne D.: Milk protein carrageenan interactions. Food Hydrocoll., 1997, 11, [5] Gustaw W., Achremowicz B., Mazurkiewicz J.: Właciwoci reologiczne eli -karagenu z dodatkiem galaktomannanów. ywno. Nauka. Technologia. Jako, 2003, 1 (34), [6] Gustaw W., Mleko S.: Właciwoci funkcjonalne i zastosowanie karagenów w mleczarstwie. ywno. Technologia. Jako, 1998, 1 (14), [7] Hermansson A-M., Eriksson E., Jordansson E.: Effects of potassium, sodium and calcium on the microstructure and rheological behavior of kappa-carrageenan gels. Carboh. Polym., 1991, 16, [8] Imeson E.: Thickening and gelling agents for food. Bleckie Academic& Professional [9] Keogh M., Laine K., O Connor J.: Rheology of sodium caseinate-carrageenan mixtures. J Text. Stud., 1995, 26, [10] Michel A., Mestdagh M, Axelos M.: Physico-chemical properties of carrageenan gels in presence of various cations. Internat. J Biol. Macromol., 1997, 21,

10 202 Bartosz Sołowiej, Waldemar Gustaw, Stanisław Mleko [11] Norton I.: The influence of ionic environment and polymeric mixing on physical properties of iota and kappa carrageenan systems. Gums and Stabilizers for the Food Industry 5 th Ed. 1989, pp [12] Singh S, Jacobsson S.: Kinetics of acid hydrolysis of kappa- carrageenan as determined by molecular weight (SEC-MALLS-RI), gel breaking strength and viscosity measurement. Carboh. Polym., 1994, 23, [13] Stading M.: Rheological behaviour of biopolymer gels in relation to structure. SIK-Report, 1993, 594, [14] Yuguchi Y., Thuy T., Urakawa H., Kajiwara K.: Structural characteristic of carrageenan gels: temperature and concentration dependence. Food Hydrocoll., 2002, 16, [15] Yuguchi Y., Urakawa H., Kajiwara K.: Structural characteristic of carrageenan gels: types of counter ions. Food Hydrocoll., 2003, 17, EFFECT OF SOME SELECTED FACTORS ON THE GELATION OF κ- AND ι-carrageenan S u m m a r y The objective of this paper was to present the effect of concentration level of various cations, ph, and sucrose concentration level on the rheological properties of solutions and gels of some selected fractions of carrageenan. The rheological properties of various fractions of carrageenan were determined by measuring the viscosity and texture of the solutions and gels produced. The highest viscosity (450 mpa. s) showed the polysaccharide solution in 0,15 M CaCl 2. In the case of the two gelling fractions of carrageenan, the increase in the concentration level of all the salts used caused the increase in the gelation temperature. The range of the gelation temperature of -carrageenan was much higher than this of the κ-carrageenan fraction, and it was from 48 C to 73 C. However, the increase in ph impacted the increase in both the gelation temperature of -carrageenan and in the hardness of its gels. The increase in ph from 3 to 8 caused that the gelation temperature rose from 21 C to 26 C. When sucrose was added, the hardness of -carrageenan gels rose, however, the gels having high sugar concentration levels (30%) were very fragile. Key words: iota carrageenan, kappa carrageenan, rheological properties