CHIRURGIA OGÓLNA USUNIĘCIE TARCZYCY

Transkrypt

1 Witam serdecznie wszystkie koleżanki i kolegów. Oddajemy Wam pierwszy numer kwartalnika pielęgniarki instrumentariuszki. Zamysł wydawania kwartalnika powstał na bazie przemyśleń i działalności Towarzystwa Pielęgniarek i Położnych Operacyjnych Rejonu Kujawsko Pomorskiego. Działalność Naszego Towarzystwa jest wieloletnia, ale do tej pory opierała się ona na spotkaniach członków w różnych ośrodkach naszego regionu. Na tych spotkaniach oprócz wykładów z różnych dziedzin operacyjnych mogłyśmy zapoznać się z nowościami prezentowanymi przez firmy obsługujące pielęgniarstwo zabiegowe oraz wymieniać się doświadczeniami. Mamy nadzieję, że broszura, którą Państwu przedstawimy pozwoli na zapoznanie czytelników z procedurami operacyjnymi, które wykonuje się w naszym Reginie. Będzie ona również przewodnikiem dla młodych, wchodzących do zawodu pielęgniarek. Pozwoli także starszym koleżankom poszerzać wiedzę z dziedzin operacyjnych, z którymi do tej pory nie miały kontaktu. Zakładamy, że będzie stanowiła poradnik w sytuacjach trudnych zawodowo, wtedy, gdy pojawią się nowe procedury zabiegowe w Waszym szpitalu i będziecie musiały nauczyć się profesjonalnie do nich instrumentować. Liczę na to, że zawarte w niej informacje pomogą Wam we właściwy sposób przygotować się do pracy. Oczekuję od czytelników uwag na temat tego wydania. Wszystkie zostaną przeanalizowane i pomogą w redagowaniu następnych numerów. Życzę owocnej lektury. Lucyna Tomicka

2 CHIRURGIA OGÓLNA USUNIĘCIE TARCZYCY ZNIECZULENIE - ogólne dotchawicze UŁOŻENIE - chory ułożony na plecach, głowa odchylona do tyłu pod barki wsunięty wałek DEZYNFEKCJA - alkoholowy roztwór Braunoderm lub Skinsept color OBŁOŻENIE - dedykowane RODZAJE CIĘĆ - cięcie skórne kołnierzowe ETAPY ZABIEGU: - Przecięcie skóry i tkanki podskórnej, hemostaza ( elektrokoagulacja ) - Odpreparowanie górnego płata skórnego i podciągnięcie go ku górze ( haczyk ostry trzyzębny ) - Przecięcie powięzi i mięśnia szerokiego szyi - Wypreparowanie mięśni mostkowo-gnykowych i mostkowo- tarczowych i odsunięcie ich hakami Farabeufa - Uchwycenie prawego i lewego płata tarczycy kleszczykami Allisa i podciągnięcie do rany - Wytoczenie płata gruczołu do rany i uwidocznienie

3 tętnicy tarczowej górnej - Wypreparowanie tętnicy tarczowej, podwiązanie i przecięcie tętnicy tarczowej górnej, płata prawego ( szew wchłaniany, pleciony, 2/0 ) - Podwiązanie splotów żylnych ( szew wchłaniany, pleciony 2/0 lub 3/0 ) - Podwiązanie tętnicy tarczowej dolnej nicią szew wchłaniany, pleciony 2/0 - Wykonanie tych samych czynności przy płacie lewym - Uchwycenie kleszczykami naczyniowymi węziny gruczołu tarczowego i przecięcie jej - założenie podwiązek wchłanianych, pleciony 2/0 - Uchwycenie kleszczykami Kochera gruczołu wyznaczając linię wycięcia płata - Wycięcie klinowe prawego płata gruczołu tarczowego, podwiązanie krwawiących naczyń - Założenie ciągłego szwu hemostatycznego szew wchłaniany, pleciony 3/0 na brzegi torebki gruczołu tarczowego - Wycięcie klinowe i założenie ciągłego szwu na brzegi lewej torebki gruczołu tarczowego - Kontrola hemostazy - Usunięcie wałka spod barków chorego -Przeliczenie narzędzi i materiału dodatkowego, używanych do zabiegu, ich LICZBA NARZĘDZI MUSI BYĆ ZGODNA ZE STANEM PRZED ZABIEGIEM - Założenie drenu w lożę po wycięciu tarczycy z butelką Redona, wyprowadzenie drenu z odrębnego cięcia i przyszycie go - Założenie szwów na przecięte mięśnie szyi szew wchłaniany, pleciny 3/0

4 - Zszycie tkanki podskórnej szew wchłaniany, pleciny 3/0 - Zszycie skóry szew niewchłanialny, monofilament 3/0 lub 2/0 - Toaleta pola operacyjnego - Założenie opatrunku ZESTAW NARZĘDZI - Narzędzie do mycia pola operacyjnego - 1 szt - Haki Farabeufa - 2 szt - Haki ostre trzyzębne - 2 szt - Opinaki Backhausa - 8 szt - Nasadka duża i mała - 2 szt - Pensety chirurgiczne krótkie - 2 szt - Nożyczki preparacyjne - 1 szt - Nożyczki do nici - 1 szt - Kleszczyki naczyniowe - 6 szt - Kleszczyki Kochera - 10 szt - Kleszczyki Peana - 2 szt - Kleszczyki Mikulicza - 4 szt - Imadło - 1 szt - Kleszczyki Allisa - 2 szt - Miska do soli - 1 szt - Kabel do elektrokoagulacji - 1 szt ZESTAW NICI - podwiązki wchłaniane, plecione 2/0, 3/0 - szwy wchłaniane, plecione 3/0 z igłą - szew niewchłanialny, monofilament do szycia skóry 3/0, 2/0 MATERIAŁ DODATKOWY - Gaziki - Groszki

5 - Serwety gazowe - Setony - Dren do ssaka - Dren z butelką Redona APARATURA MEDYCZNA - Aparat do elektrokoagulacji - Aparat ssący Postępowanie z narzędziami zgodne z procedurą obowiązującą w danej placówce. Zastosowanie nici w zależności od dostępności w bloku operacyjnym. ORTOPEDIA ARTROSKOPIA STAWU BARKOWEGO Wymagany sprzęt Urządzenia medyczne Kamera zintegrowana z monitorem i źródłem światła Vaporyzator Pompa artroskopowa Zasilacz do shavera

6 Penseta chirurgiczna 2 Narzędzia chwytne peany 6 Nasadka nr 3 1 Miska do płynu dezynfekcyjnego 1 Narzędzia: Zestaw podstawowy Narzędzie do mycie pola 2 Materiał opatrunkowy: Zestaw gazików kompresy( serwety operacyjne) Opaska elastyczna jałowa

7 Nici skórne, ostrze nr 11, dren ( cewnik nr 12), butelka Redona. Ułożenie pacjenta 1. Pozycja półsiedząca

8 2. Pozycja leżąca na zdrowym boku z użyciem podpórek i zastosowaniem wyciągu za rękę

9 Staw o największej ruchomości u człowieka i specyficznej budowie. Częściej niż inne stawy może ulegać uszkodzeniom i być źródłem bólów. Wskazania do artroskopii barku zespół cieśni podbarkowej niestabilność uszkodzenie pierścienia rotatorów zespół zamrożonego barku zmiany zwyrodnieniowe barku Typy zabiegów artroskopowych; reinsercja obrąbka (zabieg wg Bankarta) w niestabilności stawu (nawykowym zwichnięciu stawu) odbarczenie przestrzeni podbarkowej w zespole cieśni podbarkowej (najczęstsza postać "bolesnego barku") reinsercja uszkodzeń pierścienia rotatorów synowektomia stawu- usunięcie zmian zapalnych np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów naprawa uszkodzeń obrąbka i torebki w urazach sportowych uwolnienie w zespole "zamrożonego" barku Zespół ciasnoty podbarkowej Bóle barku bez wcześniejszych przyczyn urazowych nasilające się przy

10 podnoszeniu ręki nad głowę, w nocy lub przy ułożeniu na chorym boku Ból może promieniować zarówno do ramienia i łokcia lub w kierunku karku i łopatki. Typowy jest tzw. bolesny łuk, który polega na pojawianiu się dolegliwości pomiędzy 70 a 120 odwiedzenia kończyn Przyczyną dolegliwości są zmiany kaletki podnaramienno-podbarkowej, wtórna nadbudowa kostna końców stawu barkowo-obojczykowego oraz uszkodzenia zwyrodnieniowe ścięgien stożka rotatorów. Pierwszy opis mechanizmów powstawania tego zespołu przedstawił Carlsson w 1971r. Nazwę i klasyfikację zaproponował rok później Neer. Neer podzielił zespół ciasnoty na trzy stadia Stadium I Dotyczy zazwyczaj pacjentów w wieku poniżej 25 lat. Cechuje się ostrym stanem zapalnym kaletki. Stożek rotatorów jest bez zmian. Stan ten jest odwracalny. Skuteczne jest właściwe leczenie nieoperacyjne Stadium II Chorują głównie osoby w wieku lat. Zapalnie zmieniona kaletka ulega postępującemu włóknieniu. Stożek rotatorów jest bez zmian lub ścięgna bywają częściowo uszkodzone. U osób cierpiących przewlekle taki stan wymaga leczenia operacyjnego. Stadium III

11 Największą grupą są pacjenci w wieku powyżej 40 lat. Obserwuje się nasilenie zmian stwierdzanych w stadium II. Dochodzi do uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów, widoczne są zmiany wytwórcze w połączeniu barkowoobojczykowym. Leczeniem z wyboru jest operacyjne poszerzenie przestrzeni podbarkowej i plastyka stawu barkowo-obojczykowego, często połączone z naprawą rotatorów. Uszkodzenie obrąbka panewki typu SLAP Uszkodzenie górnej części obrąbka panewki łopatki przy przyczepie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (SLAP) Opisane przez Snydera w 1990 roku Pacjenci skarżą się głównie na ból, który opisują jako ostry, zlokalizowany głęboko w barku. Pojawia się on tylko przy specyficznych ruchach Źródłem uszkodzenia są urazy, częściej mikrourazy, zwykle u osób, których praca lub uprawiane dyscypliny sportu wymagają szybkich ruchów nad głową. Predysponującymi są: piłka ręczna, siatkówka, dyscypliny lekkiej atletyki, czy sporty kontaktowe jak karate. Uszkodzenie obrąbka panewki typu SLAP

12 W zależności od morfologii uszkodzenia SLAP dzieli się na 4 postacie. Najczęstsze jest uszkodzenie typu II. Rozpoznanie rodzaju defektu jest trudne. Wymaga wnikliwego badania pacjenta i wsparcia oceną USG lub rezonansu magnetycznego. Pewność rozpoznania uzyskuje się na drodze artroskopii. Postacie SLAP od II do IV wymagają naprawy operacyjnej. Zabieg ma na celu ustabilizowanie obrąbka w pozycji anatomicznej. Zwichnięcie barku W stawie ramiennym 30% następstw urazów to właśnie zwichnięcia. Częstość ich występowania wynosi 1,7% całej populacji. Uszkodzenie 4-5 razy częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. U osób młodych zwichnięciu towarzyszy zwykle oderwanie obrąbka panewki w jej części przednio-dolnej. Od nazwiska autora pierwszego opisu nazywane jest ono uszkodzeniem Bankarta. U osób starszych dodatkowo bywa skojarzone z zerwaniem stożka rotatorów. Każde pierwsze zwichnięcie należy jak najszybciej nastawić i zabezpieczyć odpowiednim

13 unieruchomieniem do czasu wygojenia skutków przemieszczenia. Nawrót zwichnięcia, który pokazuje trwałość uszkodzenia obrąbka i niestabilność stawu jest wskazaniem do leczenia operacyjnego. Kolejne epizody mogą powiększać wtórne zmiany w postaci uszkodzeń części kostnej panewki i powierzchni stawowej głowy kości ramiennej (uszkodzenie Hill- Sachs). Uszkodzenia stożka rotatorów Stożek rotatorów tworzą ścięgna 4 mięśni: nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, podłopatkowego i obłego mniejszego Najbardziej powierzchownie położone jest ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego, którego główną funkcją jest stabilizacja stawu i wspomaganie odwodzenia ramienia do 90. Wspólnie z pozostałymi mięśniami uczestniczy w unoszeniu i rotowaniu całej kończyny górnej. Zmiany zwyrodnieniowe ścięgien lub zerwania ich przyczepów powodują bóle i niestabilność stawu ramiennego. Brak stabilności prowadzi do przyspieszenia zmian artretycznych barku Miejscem najczęstszych uszkodzeń stożka rotatorów jest ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego. Uszkodzenie może być spowodowane masywnym urazem lub w następstwie

14 przewlekłego zespołu ciasnoty podbarkowej. Po zerwaniu przyczepu ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego dominuje ból. Obserwuje się również zmniejszenie siły, zwłaszcza podczas podnoszenia nawet lekkich przedmiotów przy wyprostowanej w łokciu kończynie. Przerwane ścięgna jednego lub wielu mięśni stożka rotatorów oddalają się od strefy anatomicznego przyczepu z powodu obkurczania włókien. Próby leczenia nieoperacyjnego z wykorzystaniem różnych form unieruchomienia lub fizykoterapii są nieskuteczne. Konieczna staje się naprawa operacyjna. Zmiany zwyrodnieniowe Artroskopowe oczyszczenie stawu, wypłukanie drobin zużytej chrząstki, usunięcie uwolnionych jej fragmentów i wyrównanie mechaniczne nadbudowy kostnej lub nierówności powierzchni. Przynosi złagodzenie dolegliwości, poprawia zakres ruchów lecz nie jest trwałe. Powikłania pooperacyjne krwiaki przewlekłe obrzęki infekcje ograniczenie ruchomości stawu uszkodzenie nerwów uszkodzenie naczyń krwionośnych

15 uszkodzenie chrząstki stawowej odczyny na zastosowane implanty inne nie dające się przewidzieć powikłania TEMATY OGÓLNE ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WYKONYWANIEM ZADAŃ ZAWODOWYCH PRZEZ PIELĘGNIARKI OPERACYJNE Praca pielęgniarki operacyjnej w dobrze zorganizowanym bloku operacyjnym daje dużo satysfakcji, jest bardzo interesująca, daje możliwości wykazania się samodzielnością i odpowiedzialnością. Niestety, wykonywaniu obowiązków zawodowych pielęgniarki operacyjnej towarzyszą liczne obciążenia fizyczne, chemiczne, biologiczne i psychofizyczne. Do czynników szkodliwych, na których działanie są narażone pielęgniarki w swoim środowisku pracy zaliczamy: Czynniki biologiczne (zakaźne), Czynniki alergizujące, Czynniki chemiczne (leki, środki dezynfekcyjne, opary wywoływane przez elektrodę elektrokoagulacji), Czynniki fizyczne (promieniowanie jonizujące, pola elektromagnetyczne), Stres Czynniki ergonomiczne i obciążenie wysiłkiem fizycznym

16 Czynniki biologiczne (zakaźne), Pielęgniarki głównie z powodu swego ciągłego kontaktu z różnymi chorymi należą do tych profesjonalistów medycznych, których praca niesie ze sobą ryzyko zakażenia. Mikroorganizmy chorobotwórcze - możliwość zakażenia w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorymi pacjentami Mikroorganizmy chorobotwórcze przenoszone drogą naruszenia ciągłości tkanek, w tym wirus HIV i wirusy zapalenia wątroby typu B i C - możliwość zakażenia w wyniku kontaktu z krwią, płynami ustrojowymi i tkankami zakażonych pacjentów Rozpryskujące się cząstki w powietrzu w czasie operacji - możliwość urazów oczu Czynniki alergizujące Lateks - możliwość uczulenia w zetknięciu z lateksowymi rękawicami lub innymi lateksowymi materiałami medycznymi Aerozole płynów myjących i czyszczących Mydła, detergenty, środki dezynfekcyjne Pary i gazy uwalniane w procesie mieszania substancji Rozlane, rozsypane, wyciekające substancje chemiczne Czynniki chemiczne gazowe środki do znieczulenia - podtlenek azotu z tlenem, - halotan, - desfluran, - izofluran, - sewofluran

17 środki odkażające sprzęt i urządzenia medyczne - - związki aktywne, a także związki zapachowe i barwniki, - tlenek etylenu jest powszechnie stosowanym gazem do sterylizacji. Narażenie personelu sal operacyjnych jest związane głównie z wtórną emisją tej substancji z wysterylizowanego sprzętu medycznego. Pozostałości związku mogą migrować do tkanek i krwi, powodując przede wszystkim skutki miejscowe, tj. podrażnienie dróg oddechowych i oczu oraz alergiczne stany zapalne skóry i astmę oskrzelową - tlenek etylenu jest czynnikiem rakotwórczym Czynniki chemiczne czynniki chemiczne stosowane podczas zabiegów lub wydzielające się na skutek termicznego rozkładu materiału biologicznego - metoda laparoskopowa stwarza zagrożenie narażenia personelu na działanie dwutlenku węgla, którym wypełnia się jamę brzuszną pacjenta, dwutlenek węgla jest gazem duszącym, gdyż zmniejsza ciśnienie parcjalne tlenu, - zastosowanie urządzeń laserowych - zagrożeniem dla zdrowia personelu są produkty termicznego rozkładu tkanek, w których skład wchodzą wieloskładnikowe mieszaniny związków organicznych, - wszczepianie endoprotez - zagrożeniem dla zdrowia jest metakrylan metylu składnik kleju stosowanego do klejenia endoprotez. Czynniki fizyczne Promieniowanie laserowe

18 Promieniowanie rentgenowskie emitowane m.in. podczas wykonywania zdjęć rentgenowskich Promieniowanie elektromagnetyczne Promieniowanie ultrafioletowe wykorzystywane w procesie dezynfekcji - możliwość uszkodzenia skóry i oczu Czynniki ergonomiczne Wykonywanie pracy przez wiele godzin w wymuszonej pozycji ciała, zwłaszcza stojącej, Przenoszenie pacjentów - dolegliwości bólowe wynikające z przeciążenia układu mięśniowoszkieletowego, a zwłaszcza bóle nóg, kolan i pleców. Wykonywanie powtarzalnych czynności ręcznych (np. podawanie narzędzi) - dolegliwości bólowe związane z przeciążeniem układu mięśniowo-szkieletowego. Praca zmianowa (w nocy, w święta), długie godziny pracy, a czasami nienormowany czas pracy wynikający z zagrożenia życia pacjenta Badania prowadzone od kilku lat w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi jednoznacznie wskazują na wysoką częstość występowania u pielęgniarek dolegliwości bólowych ze strony układu ruchu. Najwięcej takich zachorowań jest wśród zatrudnionych na oddziałach neurologii, intensywnej terapii, bloku operacyjnym, gdzie najczęściej konieczne jest dźwiganie pacjentów, nierzadko otyłych. Okolice ciała, w której odczuwane są dolegliwości Okolica lędźwiowo krzyżowa 61,54% Kręgosłup - odcinek piersiowy 41,03% Kostki, stopy 48,72% Głowa 33,33%

19 Barki, ramiona 28,21% Kolana 26,92% Szyja, kark 24,36% Nadgarstki, ręce 14,10% Biodra, uda 10,26% Łokcie 3,85% Na obciążenie układu ruchu składają się podstawowe czynniki biomechaniczne: - pozycja ciała przy pracy, - wielkość obciążenia zewnętrznego, - częstość powtórzeń konkretnej czynności, - czas trwania obciążenia. Problem bólu kręgosłupa nie jest najczęściej spowodowany jedną przyczyną, chodzi tu raczej o całą spiralę powstawania bólów kręgosłupa. Podstawowym problemem pojawienia się dolegliwości bólowych kręgosłupa jest niefizjologiczna postawa ciała, podnoszenie, dźwiganie, przenoszenie i pchanie, niedobór ruchu, czyli siedząco-leżący tryb życia po pracy Często wśród pracowników szpitala pokutuje błędne myślenie, że ruszają się dużo, bo praca przy chorych jest pracą fizyczną, ponadto mają mnóstwo obowiązków domowych, a wieczorne zmęczenie jest tego najlepszym dowodem. Jest to jednak ruch jednostronny, niepełny, a bywa, że szkodliwy. Jedynie ukierunkowany ruch, czyli gimnastyka, pozwala na utrzymanie harmonii i równowagi mięśni. A zatem potrzebna jest nam intensywna troska o kręgosłup i aktywna dbałość o własne ciało. Prawdą jest jednak, że człowiekiem rządzą przyzwyczajenia.

20 Pamiętaj: ćwiczenie czyni mistrza. Nie wolno się poddawać, gdy pojawią się trudności. Należy się nagradzać. Gdy wprowadziłeś w czyn jakieś postanowienie, masz powód, żeby być dumnym. Lepszy jest krótki wysiłek codziennie lub kilka razy dziennie niż większa porcja ruchu raz na tydzień. Podczas ćwiczeń należy swobodnie oddychać, nie wstrzymywać oddechu. Trzeba ćwiczyć rytmicznie i dynamicznie, ale unikać ruchów zbyt gwałtownych i szybkich. Jeśli w czasie ćwiczeń pojawi się ból, to należy zrobić przerwę. Ból jest sygnałem ostrzegawczym przed przeciążeniem lub nieprawidłowym wykonaniem ruchu. Warto ćwiczyć w grupie. Pozwala to znaleźć lepszą motywację i daje okazję do śmiechu i zabawy Nie należy podczas ćwiczeń doprowadzić do przemęczenia, a raczej ćwiczyć tylko tak długo, żeby mieć ochotę do gimnastyki także następnego dnia. Ruch powinien sprawiać nam przyjemność. Traktowanie ćwiczeń jako zło konieczne nie przynosi oczekiwanych efektów. Chęć do ćwiczeń jest niezwykle ważna, jest gwarancją skuteczności Jakie ćwiczenia? Ćwiczenia rozciągające (Skrócony mięsień na skutek braku elastyczności narażony jest na naciągnięcie czy naderwanie.) Ćwiczenia wzmacniające (Wytrenowane mięśnie w stanie równowagi fizjologicznej lepiej spełniają funkcje stabilizujące i ochronne kręgosłupa.)

21 Ćwiczenia rozluźniające (Rozluźnienie oznacza przede wszystkim zdolność radzenia sobie z codziennymi obciążeniami.) Jakie aktywności ruchowe są polecane? Pływanie (Wyporność wody powoduje optymalne odciążenie krążków międzykręgowych przy jednoczesnej aktywności mięśni.) Rytmiczny chód (Rytmiczny chód jak jogging czy coraz popularniejszy nordic walking.) Jazda na rowerze (Ze względu na naturalne, prawidłowe ustawienie kręgosłupa zalecany jest rower konstrukcji tradycyjnej, tzw. składak, a nie górski, gdzie dochodzi do nadmiernej kifotyzacji kręgosłupa przy mocnym pochylaniu się do przodu. Alternatywą jest też rower stacjonarny.) Aerobik ( jest treningiem angażującym duże grupy mięśniowe, rozciągając je i wzmacniając) Taniec ( Taniec stał się ostatnio bardzo popularną formą aktywności fizycznej proponowanej przez wiele klubów fitness. Rytmiczne ruchy taneczne wykonywane w rytm ulubionej muzyki ułatwiają uzyskanie odprężenia zarówno fizycznego, jak i psychicznego.) Taniec to energia, która dodaje sił Stres Czynniki stresogenne związane z charakterem pracy: zabiegi operacyjne u pacjentów z mnogimi urazami, zabiegi w transplantologii u dawców narządów, zgon pacjenta w czasie trwania zabiegu lub po jego zakończeniu.

22 Czynnikami stresogennymi związanymi z organizacją miejsca pracy są: - konieczność współpracy z różnymi zespołami chirurgów, czasem z tzw. trudnymi chirurgami, - asystowanie do wielu dyscyplin chirurgicznych; im większy jest blok operacyjny, tym więcej jest sal operacyjnych wieloprofilowych i większy stres przeżywany przez instrumentariuszki, - niedostateczne wyposażenie sali operacyjnej w sprawną aparaturę i sprzęt medyczny niezbędny do wykonania zabiegu operacyjnego, - niedostateczne zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, - przeciążenie pracą związane z minimalnym zatrudnieniem pielęgniarek (pielęgniarka operacyjna często asystuje do zabiegu bez pielęgniarki pomagającej lub osobą pomagającą jest salowa), - konflikty międzyludzkie. Stres w pracy związany z wykonywaniem codziennych zadań oraz presja osiągnięcia sukcesu, strach przed popełnieniem błędu i porażką, uzależnienie od pochwał i uznania czy konflikty ma niezaprzeczalnie destrukcyjny wpływ na organizm, nasilając bóle odkręgosłupowe, szczególnie w okolicy karku i barków Wiele osób skłonnych jest myśleć, że stres jest zjawiskiem typowym dla naszego stulecia, że powstał w następstwie rozwoju cywilizacyjnego. Takie interpretowanie stresu nie jest jednak właściwe. Stres podobnie jak w naszym życiu, był obecny również w życiu naszych praprzodków. Różnice dotyczą jedynie jego źródeł. W myśl jednej z wielu definicji stres jest zjawiskiem biologicznym, stanowiącym niespecyficzny sposób

23 reakcji organizmu na jakiekolwiek stawiane mu wymagania: fizyczne, psychiczne lub somatyczne, które mogą być traktowane jako następstwo każdegopozytywnego lub negatywnego- zdarzenia, wobec którego staje człowiek. Innymi słowy, stresem określa się wszystkie bodźce, które zmieniają stopień twojej gotowości do działania. Eustres Dzięki tym bodźcom życie nie jest monotonne czy wręcz nudne. Całkowita wolność od stresu to śmierć, gdyż stres obecny jest w każdym ludzkim działaniu. Eustres jest potrzebny - pobudzając nas wzmacnia nasze reakcje, podnosi próg naszej reaktywności. Umożliwia skuteczne działanie. Każdy z nas potrzebuje niezbędnego poziomu stymulacji, by móc sprostać wyzwaniom i reagować odpowiednio do sytuacji, w jakiej się znajduje. Dystres Negatywny jest taki strumień bodźców, który przekracza pewną granicę naszej indywidualnej wytrzymałości. Zjawisko to nosi nazwę DYSTRESU. Jeżeli dociera do nas zbyt wiele bodźców, wówczas zaczynamy odczuwać dyskomfort. Jeżeli wciąż jesteśmy poddawani silnemu oddziaływania bodźców, znacząco obniża się nasze samopoczucie, zdrowie i wreszcie może dojść do całkowitej dezorganizacji naszego życia. Twórca teorii stresu HANS SELYE - lekarz, fizjopatolog i endokrynolog kanadyjski, pochodzenia austriackiego, założył Międzynarodowy Instytut Badań nad Stresem, jako pierwszy postawił hipotezę, że źródłem szeregu chorób

24 somatycznych jest stres.natura stresu wymaga więc od nas niezwykłej czujności i zręczności w kontrolowaniu poziomu odbieranych bodźców. Dobre opanowanie tej umiejętności zapewni nam komfort życia- uchroni przed nudą z jednej strony oraz przed zmaganiami ponad nasze siły z drugiej strony. Główne przyczyny stresu: Stres biologiczny: doświadczamy go w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia. Organizm uwalnia wówczas duże ilości adrenaliny- hormonu, który wywołuje pełną mobilizację strategicznych narządów, które mają do spełnienie nie bagatelną rolę, określaną w języku hormonalnym walcz lub uciekaj. Środowisko i praca jako źródło stresu: przykładem może być hałas, tłok, zanieczyszczenie, bałagan ale może wynikać również z trudności w pracy. Zmęczenie, wyczerpanie: stres jest tu następstwem np. długotrwałego oddziaływania wytężonej pracy. Może pojawić się kiedy stawiamy sobie wygórowane wymagania lub nieefektywnie/ nieracjonalnie zarządzamy czasem. Stres psychologiczny: pojawia się wskutek lęku przed utratą kontroli lub przed wymaganiami, które postrzegamy jako przerastające nasze możliwości. Może wywoływać go pośpiech czy problemy w relacjach z partnerem. Środowisko i praca jako źródło stresu Tłok, ograniczone poczucie prywatności, Niewystarczająca przestrzeń życiowa lub przestrzeń niezbędna do pracy, Hałas,

25 Bałagan, nieporządek, zanieczyszczenie środowiska, Zła organizacja w miejscu pracy. nadmiar lub brak zajęć, konieczność sprostania wymaganiom, które przewyższają możliwości czy umiejętności, konieczność sprostania nieprzewidzianym trudnościom, presja czasu, zmiany pewnych procedur, brak niezbędnych informacji, pomocy czy wsparcia, brak jasno określonego celu, niejasne oczekiwania szefa czy współpracowników, odpowiedzialność za ludzi, budżet czy politykę, budowanie kariery zawodowej: oczekiwanie na awans, frustracja wynikająca z niedopasowania do pełnionej roli, konieczność sprostania nowym obowiązkom wynikającym z awansu, brak jasnego planu rozwoju kariery, brak możliwości, zagrożenie utratą pracy, Stres wynikający z określonych struktur: Oczekiwania szefa lub przełożonego, Ingerowanie innych osób w naszą pracę, Wymagania klientów, Załamanie planów zawodowych, A nawet----telefon! Rodzina jako źródła stresu: Problemy finansowe, Nieporozumienia w relacjach z partnerem, Problemy zdrowotne, Symptomy utrzymującego się stresu: Krótkotrwałe objawy fizyczne,

26 Krótkotrwałe obniżenie efektywności pracy, Długotrwałe objawy fizyczne Symptomy emocjonalne, Symptomy na poziomie zachowania. Techniki redukcji stresu Niezwykle ważne jest aby zdać sobie sprawę, że jest się odpowiedzialnym za swój własny poziom stresu. Bardzo często jest on związany ze sposobem w jaki myślimy o świecie. Nauczmy się kontrolować poziom stresu - zwiększać go gdy potrzebujemy pobudzenia i obniżać, gdy czujemy się przytłoczeni nim. Techniki redukcji stresu Przewidywalność sytuacji i możliwość jej uniknięcia Obniżanie rangi zdarzenia Obniżanie stopnia niepewności Wyobraźnia w walce ze stresem Świadomość, racjonalne myślenie, pozytywne myślenie Autohipnoza i autosugestia Techniki redukcji stresu Zarządzanie czasem Postawa wobec życia i jej wpływ na poziom stresu Właściwy dystans wobec spraw Lista priorytetów Poczucie kontroli Postawa wobec innych ludzi Wyciszenie Zdrowie, dieta i ćwiczenia Eliminowanie stresu ze swego otoczenia

27 Przy radzeniu sobie ze stresem najlepsza i najskuteczniejsza jest profilaktyka. 1.Utrzymuj kontakt z naturą 2.Miej czas właśnie dla siebie 3.Porozmawiaj z kimś, kto naprawdę ma ochotę cię wysłuchać 4. Stosuj techniki relaksacyjne 5.Uprawiaj sport 6.Zdrowo się odżywiaj 7.Rozwijaj w sobie poczucie humoru 8. Naucz się lepiej gospodarować czasem 9. Stawiaj sobie realistyczne cele 10.Nie staraj się być perfekcjonistą 11.Nie troszcz się o rzeczy, na które nie masz wpływu Zespół wypalenia zawodowego Jest reakcją na przedłużający się stres związany z pracą Jest to rodzaj specyficznego stresu związanego z pracą w zawodach, których wspólną cechą jest ciągły kontakt z ludźmi i zaangażowanie emocjonalne w ich problemy, stresu ściśle związanego z konkretnymi warunkami pracy, stałym zmaganiem z odpowiedzialnością, zagrożeniem. Elementy składowe zespołu wypalenia Poczucie fizycznego i emocjonalnego wyczerpania coraz mniejsze zainteresowanie sprawami zawodowymi, obniżona aktywność, pesymizm, drażliwość. Depersonalizacja - obojętność i dystansowanie się wobec problemów chorego, cynizm, traktowanie pacjentów jako jednostki chorobowe.

28 Poczucie obniżenia własnych dokonań niezadowolenie z osiągnięć w pracy, przeświadczenie o braku kompetencji, utrata wiary we własne możliwości, niemożność przystosowania się do trudnych warunków zawodowych. Czynniki indywidualne, które zagrażają wystąpieniem zespołu wypalenia zawodowego w zespole pielęgniarek operacyjnych ambicja, dynamiczność, dążenie do perfekcji. Czynniki indywidualne, które chronią zespół pielęgniarek operacyjnych przed wystąpieniem zespołu wypalenia zawodowego umiejętność radzenia sobie ze stresem i emocjami, skuteczność radzenia sobie w sytuacjach trudnych zawodowo, wysoki poziom samooceny. Pielęgniarka zatrudniona w bloku operacyjnym musi posiadać odpowiednie cechy Przeprowadzono ankietę wśród 30 pielęgniarek zatrudnionych w Centrum Onkologii Instytucie w Warszawie umiejętność organizacji pracy umiejętność współpracy odporność na stres szybkość podejmowania decyzji wiadomości zawodowe i kwalifikacje Predyspozycje do zawodu Szeroki zakres wiedzy, Zdolności manualne, Umiejętności koncentracji i obserwacji,

29 Umiejętność przewidywania sytuacji trudnych, które dzięki temu nie zaskakują, Znajomość technik operacyjnych i etapów zabiegu Ankieta przeprowadzona wśród operatorów Odpowiedzialność Inteligencja Kompetencje Fachowość Współpraca z operatorem Sprawność w pracy Umiejętności Znajomość przebiegu zabiegów Znajomość wymaganego instrumentarium Umiejętność przewidywania Znajomość ewentualnych powikłań śródoperacyjnych i właściwe reagowanie w przypadku ich wystąpienia Rola kadry zarządzającej w zapobieganiu i eliminowaniu przyczyn stresu przestrzeganie norm społecznych, dbałość o poprawne relacje interpersonalne: stworzenie atmosfery zrozumienia i współpracy, zapewnienie pracownikom skutecznego wsparcia, stworzenie bezpiecznych warunków pracy, eliminowanie czynników stresogennych, rozpoznawanie konfliktów i ich zapobieganie, dokonanie selekcji pracowników w celu dopasowania poziomu kwalifikacji i uzdolnień do rodzaju wykonywanej pracy, do stworzonego stanowiska,

30 stworzenie możliwości rozwoju umiejętności zawodowych podległego personelu diagnozowanie ich zdolności i zainteresowań Rola wsparcia społecznego w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu wsparcie emocjonalne okazywanie sympatii, życzliwości, zainteresowania itp. wsparcie instrumentalne udzielanie konkretnej pomocy, np. pomoc w rozwiązywaniu trudnego problemu wsparcie informacyjne dostarczanie informacji mających istotne znaczenie dla radzenia sobie w danej sytuacji wsparcie oceniające wyrażenie opinii na temat danej osoby, jej zachowań, wyglądu, wypowiedzi itp. Czynniki chroniące przed wystąpieniem zespołu wypalenia zawodowego Zmierzanie ku dojrzałej osobowości umiejętne i mądre kierowanie sobą Troska o jakość życia codziennego równowaga pomiędzy pracą a światem prywatnym Wysoki poziom kompetencji zawodowych Modyfikacja systemu pracy przepracowania (gdyż skrywają je przed samymi sobą). Zjawisko to jest trudno wykrywalne, wiadomo jednak, że dotyka pracoholików tj. osoby zwykle pilne, perfekcyjne, ale i niepewne swego, nieśmiałe, niedowartościowane, bojące się otoczenia, podchodzące z obawą do swojego talentu, spontaniczności, czy fantazji.

31