Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGD Mazurskie Morze

Transkrypt

1 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGD Mazurskie Morze Załącznik do uchwały nr XXIII/92/2014 Walnego Zebrania Członków LGD Mazurskie Morze z dnia 28 kwietnia 2014 r.

2 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGD Mazurskie Morze Aktualizowana uchwałą Nr XXIII/92/2014 Walnego Zebrania Członków LGD MM z dnia 28 kwietnia 2014 roku (projekt zmiany do pisma nr LGD MM-IX/WSP-PORYBY/1-22/2013) Biała Piska, Mikołajki, Orzysz, Piecki, Pisz, Ruciane-Nida - 2 -

3 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich 1. Wstęp Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich 1 została opracowana przez Zespół Roboczy powołany przez Zarząd Lokalnej Grupy Działania Mazurskie Morze i przyjęta do realizacji przez Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Mazurskie Morze 2 uchwałą nr VI/23/10 w dniu 22 lutego 2010 r. a następnie aktualizowana uchwałą nr IX/34/11 w dniu 08 lutego 2011 r. Strategia powstawała stopniowo wraz z gromadzoną wiedzą o regionie i jej mieszkańcach. Spotkania z mieszkańcami i analiza sytuacji w gminach pozwoliła na sformułowanie bardzo szerokiej listy potrzeb i problemów, których rozwiązanie może przyczynić się do wzmocnienia sektora rybackiego i podniesienia jakości życia mieszkańców. Tworząc poniższą Strategię dołożyliśmy starań, aby opis sytuacji wyjściowej był jak najbardziej rzetelny i uwzględniał głos mieszkańców. Uważamy, że dzięki temu zaproponowane kierunki działań odpowiadają rzeczywistym potrzebom i możliwościom wdrożeniowym naszej lokalnej społeczności. Liczymy, że dzięki temu uda się zmobilizować lokalną społeczność, by w pełni wykorzystała dostępne środki na dofinansowanie swoich projektów. 1 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich zwana jest w dalszej części niniejszego dokumentu LSROR. 2 Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Mazurskie Morze zwane jest w dalszej części niniejszego dokumentu LGD MM

4 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich 2. Charakterystyka LGD MM jako podmiotu odpowiedzialnego za realizację LSROR 2.1. Informacje podstawowe Nazwa grupy: Lokalna Grupa Działania Mazurskie Morze Status prawny: Stowarzyszenie LGD MM działa jako stowarzyszenie na podstawie przepisów ustawy z 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, z późn. zm.). W swej działalności kieruje się również Statutem oraz następującymi przepisami: ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego, rozporządzenia Rady (WE) Nr 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego, rozporządzenia Komisji (WE) Nr 498/2007 z dnia 26 marca 2007 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) Nr 1198/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego. Siedzibą LGD MM jest miasto Orzysz. REGON: Numer Krajowego Rejestru Sądowego (KRS): Data wpisu do rejestru przedsiębiorców: r. Data wpisu do rejestru stowarzyszeń: r. Dane teleadresowe: Lokalna Grupa Działania Mazurskie Morze ul. Rynek 4a, Orzysz powiat piski, województwo warmińsko-mazurskie - 4 -

5 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich 2.2. Opis procesu powstawania LGD MM Proces działań na rzecz uzyskania statusu Lokalnej Grupy Rybackiej wiąże się ściśle z budowaniem partnerstwa trójsektorowego na obszarze sześciu gmin zrzeszonych w Stowarzyszeniu Lokalna Grupa Działania Mazurskie Morze. Proces ten został zainicjowany w roku 2008 przez lokalne samorządy położone wokół jeziora Śniardwy: Biała Piska, Mikołajki, Orzysz, Piecki, Pisz i Ruciane-Nida. Do udziału w LGD MM zostali zaproszeni również liczący się partnerzy społeczno-gospodarczy z terenu tych gmin. W maju 2008 roku na spotkaniu założycielskim, które odbyło się w Orzyszu, powołano do życia Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Mazurskie Morze oraz wybrano jego władze. W wyniku głosowania do Zarządu weszli przedstawiciele siedmiu podmiotów, reprezentujących jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe oraz przedsiębiorców: a) Dariusz Kizling przedstawiciel Gminy Orzysz, b) Piotr Jakubowski przedstawiciel Gminy Mikołajki, c) Rafał Grusznis przedstawiciel Stowarzyszenia Miasto Jana, d) Ewa Hawryło przedstawiciel Stowarzyszenie Synapsa, e) Jan Leszczyński przedstawiciel Mazurskiego Klubu Żeglarskiego, f) Marek Kaczmarczyk przedstawiciel Stowarzyszenia nad Nidzkim, g) Krzysztof Musik przedsiębiorca. W 2009 roku Stowarzyszenie przystąpiło do konkursu na wybór lokalnej grupy działania do realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich Oś IV LEADER. Po pozytywnej weryfikacji wniosku aplikacyjnego, Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego podpisał umowę ze Stowarzyszeniem. Tym samym, LGD MM uzyskało status Lokalnej Grupy Działania, co uwiarygodniło Stowarzyszenie jako sprawną organizację i dobrego partnera do realizacji innych przedsięwzięć prospołecznych. Z uwagi na to, że obszar, na którym działa LGD MM posiada charakter wiejski i jednocześnie spełnia kryteria obszaru zależnego od rybactwa, Zarząd Stowarzyszenia wystąpił z inicjatywą podjęcia działań na rzecz uzyskania statusu Lokalnej Grupy Rybackiej, co pozwoliłoby na zwiększenie możliwości rozwoju tego obszaru o środki z Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich Propozycja została przyjęta przez Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia 4 a Zarząd rozpoczął rozmowy z przedstawicielami sektora rybackiego z obszaru działania LGD MM, m.in. Gospodarstwem Rybackim Mikołajki Sp. z o.o., Gospodarstwem Rybackim Śniardwy Sp. z o.o., Gospodarstwem Rybackim Sp. z o.o. w Mrągowie, Gospodarstwem Rybackim PZW Zakład w Rucianem-Nidzie. Efektem uzgodnień było podjęcie decyzji o współpracy w celu pozyskania środków z PO RYBY oś priorytetowa 4 Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa, poprzez: 3 zwany dalej zamiennie PO RYBY 4 uchwała nr IV/18/09 z r

6 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich poszerzenie Stowarzyszenia o przedstawicieli sektora rybackiego z obszaru LGD MM, modyfikację Statutu o zapisy umożliwiające Stowarzyszeniu przystąpienie do konkursu o wybór lokalnej grupy rybackiej, opracowanie i przyjęcie Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich, złożenie wniosku o wybór LGD MM do realizacji PO RYBY Oś IV. Zgodnie z przyjętym harmonogramem, odbyły się 7 spotkań konsultacyjnych na terenie gmin zrzeszonych w LGD MM. W konsultacjach wzięło udział 128 osób. Skład Zarządu został poszerzony o przedstawiciela sektora rybackiego pana Marka Kragiel Dyrektora Gospodarstwa Rybackiego w Okartowie. We współpracy ze Stowarzyszeniem Agrolinia na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi zorganizowane zostało szkolenie na temat zasad wdrażania 4 osi priorytetowej PO RYBY. Uczestnicy szkolenia w większości przedstawiciele sektora rybackiego, otrzymali certyfikaty potwierdzające znajomość zasad wdrażania tej osi. W Stowarzyszeniu zaistniały zatem wspólnie trzy sektory: społeczny, gospodarczy i publiczny, które z czasem powiększały liczbę członków Stowarzyszania. Listę obecnych członków z podziałem na poszczególne sektory przedstawiono poniżej: sektor publiczny 13 podmiotów (12%) sektor gospodarczy 19 podmiotów (17%) sektor społeczny 80 podmiotów (71%) Razem członków 112 Sektor rybacki jest reprezentowany przez 41 osób (37%) w tym osoby prywatne i firmy. Obecnie certyfikat potwierdzający znajomość zasad wdrażania 4 osi priorytetowej PO RYBY posiada 14 członków LGD MM, które są w stowarzyszeniu jako osoby fizyczne lub jako osoby reprezentujące organizacje należące do LGD MM

7 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich Tabela 1. Wykaz osób, które posiadają certyfikat potwierdzający znajomość PO RYBY Lp. Nazwisko Imię Reprezentuje w LGD 1. Cichocki Jan 2. Cieślukowski Wojciech 3. Grusznis Rafał 4. Kizling Dariusz 5. Kragiel Marek 6. Leszczyńska Grażyna 7. Lisowski Karol 8. Małecka Katarzyna 9. Sawa Władysław 10. Majewski Edward 11. Wiszowaty Cezary 12. Czeraniuk Józef 13. Chudzicki Andrzej 14. Zieliński Ireneusz 15. Syta Karol Źródło: Opracowanie własne LGD MM. sektor społeczny Stowarzyszenie Śniardwy-Nowe Guty sektor społeczny osoba fizyczna sektor społeczny Stowarzyszenie Miasto Jana sektor publiczny Gmina Orzysz sektor gospodarczy GR Śniardwy sektor publiczny Gmina Pisz sektor gospodarczy GR PZW zakład Ruciane-Nida sektor gospodarczy Warmińsko-Mazurski Bank Spółdzielczy sektor społeczny osoba fizyczna sektor społeczny osoba fizyczna sektor społeczny osoba fizyczna sektor społeczny Piskie Stow. Agrotur. Mazury sektor społeczny Mazurska Służba Ratownicza sektor gospodarczy GR Mikołajki" sektor publiczny Gmina Ruciane-Nida - 7 -

8 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich 3. Opis obszaru objętego LSROR 3.1. Gminy wchodzące w skład Lokalnej Grupy Rybackiej LSROR obejmuje teren sześciu gmin położonych na terenie: powiatu piskiego gminy: Biała Piska, Orzysz, Pisz, Ruciane-Nida powiatu mrągowskiego: gminy: Mikołajki, Piecki. Wszystkie gminy leżą w południowo-wschodniej części województwa warmińskomazurskiego. Pięć samorządów to gminy miejsko-wiejskie, jeden (gmina Piecki) to gmina wiejska. Największym miastem na terenie LGD MM jest Pisz. Obszar działania LGD MM zamieszkiwało na dzień r osób. Ludność zamieszkiwała w 279 miejscowościach, podzielonych na 173 sołectwa i pięciu miastach: Biała Piska, Mikołajki, Orzysz, Pisz i Ruciane-Nida. Ogólna powierzchnia LGD MM wynosi blisko 2346 km². Uwzględniają zatem liczbę mieszkańców, średnia gęstość zaludnienia na tym obszarze wynosiła 36 osoby na km² i jest znacznie niższa od średniej gęstości zaludnienia w województwie warmińsko-mazurskim, która wynosi 59 osób na km 2. Zbiorcze zestawienie informacji o gminach wchodzących w skład LGD MM przedstawia poniższa tabela

9 9 Tabela 2. Zbiorcze zestawienie informacji o gminach wchodzących w skład LGD Gmina Charakter Powierzc hnia miasto [km2] Powierzchn ia wieś [km2] Powierzc hnia [km2] Liczba mieszkaców stolicy gminy Liczba mieszkacó w poza stolicą Liczba mieszkacó w Razem Gęstość zaludnie nia miasto Gęstość zaludnie nia wieś Gęstość zaludnie nia Razem Miejscowoś ci Biała Piska Miejskowiejski 3,24 417,09 420, , , , Mikołajki Miejskowiejski 8,85 247,45 256, , , , Orzysz Miejskowiejski 8,17 354,40 362, , , , Piecki Wiejski 0,00 314,88 314, , , Pisz Miejskowiejski 10,08 623,62 633, , , , Ruciane- Miejskowiejski Nida 17,07 340,91 357, , , , Razem 47, , , , , , Źródło: opracowanie własne Sołectw a Miast a

10 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe ze szczególnym uwzględnieniem działalności rybackiej Uwarunkowania geograficzno-przyrodnicze Gminy należące do LGD MM stanowią zwartą przestrzeń i są skupione wokół największego w Polsce jeziora: Śniardwy. Z akwenem bezpośrednio graniczą cztery gminy, od północnego zachodu Mikołajki, od północnego wschodu Orzysz, od południowego wschodu Pisz, a od południowego zachodu Ruciane-Nida. Natomiast gminy Piecki i Biała Piska leżą odpowiednio na zachodnich i wschodnich rubieżach obszaru LGD. Lokalizację obszary działania LGD MM na tle gmin województwa, przedstawia poniższa mapa. Rysunek 1. Położenie obszaru działania LGD na tle województwa warmińsko-mazurskiego Braniewo Dubeninki Lelkowo Banie Sępopol Mazurskie Gołdap Frombork Górowo Budry Tolkmicko Płoskinia Iławeckie Bartoszyce Barciany Srokowo Pieniężno Węgorzewo Elbląg Milejewo Jezioro Wilczęta MamryŚwięcajty Jezioro Młynary Korsze Kowale Oleckie Pozezdrze Lidzbark Kruklanki Warmiński Kiwity Jezioro Orneta Jezioro Dargin Dobskie Gronowo Bisztynek Giżycko Jezioro Olecko Elbląskie Godkowo Kętrzyn Świętajno Lubomino Kisajno Pasłęk Reszel Jezioro Markusy Jezioro Niegocin Kolno Tajty Dobre Miasto Jezioro Miłakowo Jeziorany Ryn Miłki Wydminy Stare Juchy Wieliczki Rychliki Jagodne Świątki Mrągowo Jezioro Jagodne Ryńskie Małdyty Biskupiec Jezioro Jezioro Ełk Morąg JezioroTałtowisko Jezioro Kalinowo Dywity Barczewo Tałty 1997 TyrkłoOrzysz Sorkwity Zalewo Jonkowo Mikołajki Łukta OLSZTYN Jezioro Śniardwy Mikołajskie Jezioro Miłomłyn Piecki Prostki Gietrzwałd Dźwierzuty Jezioro Purda Jezioro Roś Bełdany Susz Ruciane - Ostróda Pasym - Nida Pisz Stawiguda Iława Szczytno Jezioro Świętajno Biała Piska Nidzkie Kisielice Olsztynek Lubawa Grunwald Jedwabno Biskupiec Nowe Miasto Dąbrówno Lubawskie Grodziczno Kurzętnik Rybno Kozłowo Płośnica Działdowo Lidzbark Nidzica Janowiec Kościelny Janowo Wielbark Rozogi Rz. Krutynia Rz. Węgorapa POLSKA Rz. Pisa WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO - MAZURSKIE WARSZAWA OLSZTYN - Granica województwa - Granice powiatów - Granice gmin - Miasto wojewódzkie Pisz Biała Piska - Miasto powiatowe - Siedziba gminy - Obszar dzialania LGD MM Źródło: opracowanie własne LGD Mazurskie Morze leży w połowie drogi między Olsztynem a Suwałkami, ok. 100 km do każdego z miast. Od Warszawy dzieli go dystans około 200 km, czyli około 3,5 godziny jazdy samochodem. Zaletą położenia LGD Mazurskie Morze jest bliskość granicy państwa z Obwodem Kaliningradzkim, Litwą i Białorusią. Odpowiednio 117 km, 130 km i 175 km. Przez obszar LGD przebiegają ważne ciągi drogowe i kolejowe, co przyczynia się do podniesienia spójności komunikacyjnej. Są to drogi krajowe:

11 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich nr 16 Olsztyn-Augustów, biegnąca przez Mikołajki i Orzysz; nr 63 Giżycko-Łomża, łącząca Orzysz z Piszem; nr 58 Olsztynek-Szczytno-Ruciane Nida-Pisz-Biała Piska-Szczuczyn czy drogi wojewódzkie: 609, 610 biegnące na północ od Ruciane Nida, 667 biegnąca z północy do Białej Piskiej. Powierzchnia terytorium LGD MM jest bardzo urozmaicona, a jednocześnie spójna krajobrazowo, gdyż została ukształtowany przez ostatnie zlodowacenie, około 10 tys. lat temu. Na terenie LGD MM wyróżnia się wszystkie twory geologiczne charakterystyczne dla zlodowacenia: wzgórza morenowe, wysoczyzny sandrowe, jeziora rynnowe itp. Obszar LGD MM jest położony na terenie czterech krain geograficznych: Wielkie Jeziora Mazurskie, obejmujące północ i centrum LGD MM. Południe Mazurskiego Morza leży na Równinie Mazurskiej. Na zachodzie LGD MM obejmuje Pojezierze Mrągowskie, natomiast na wschodzie Pojezierze Ełckie. Cechą wspólną wszystkich gmin jest wysoka lesistość oraz duża powierzchnia jezior i rzek. Największym i najbardziej znanym kompleksem leśnym jest Puszcza Piska, której wschodnia część leży w zachodniej i południowej części LGD MM na terenie gmin: Piecki, Ruciane- Nida i Pisz. Lasy Puszczy Piskiej położone między Piszem, Szczytnem i Mrągowem zajmują w większości obszary sandrowe wschodniej części Równiny Mazurskiej, a ponadto południowo-wschodni skrawek Pojezierza Mrągowskiego i południowo-zachodnią część Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Na obszarze LGD MM położonych jest ponad 100 zbiorników wodnych o łącznej powierzchni 25421,7 ha (według danych IRS), w tym 34 jeziora o powierzchni przekraczającej 50 ha. Większość z nich (24) to zbiorniki eutroficzne o średniej podatności na degradację, które według danych WIOŚ należą do II i III klasy czystości. Wyjątkiem jest jedynie Jezioro Jegocin o wodach w I klasie czystości. Cztery jeziora Łuknajno, Pogubie Wielkie i Małe oraz Tuchlin odznaczające się niewielką głębokością średnią i maksymalną, są silnie porośnięte roślinnością naczyniową i mają charakter stawowy. Tabela 3. Charakterystyka najważniejszych jezior obszaru działania LGD Jezioro Pow. Gł. max Typ troficzny Typ rybacki Klasa czystości Kategoria podatności na degradację Bełdany 940,6 46 eutroficzne Sielawowe 2 2 Białe eutroficzne Sielawowe 3 2 Białoławki ,1 mezotroficzne Sielawowe 3 2 Brzozolasek 159,5 17,2 eutroficzne Leszczowe b.d. b.d. Buwełno 360,3 49,1 mezotroficzne Sielawowe 2 2 Dłużec 123,1 19,8 eutroficzne Leszczowe 3 3 Gant 75,3 28,3 mezoeutroficzne Sielawowe

12 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich Jezioro Pow. Gł. max Typ troficzny Typ rybacki Klasa czystości Kategoria podatności na degradację Gardyńskie 82,6 11,5 eutroficzne Leszczowe 2 p.k. Guzianka 104,1 25,9 eutroficzne Sielawowe 2 3 Inulec 178,3 10,1 eutroficzne leszczowe 3 3 Jegocin ,1 eutroficzne sielawowe 1 2 Jegocinek 50,4 17,9 eutroficzne leszczowe 2 3 Kociołek ,4 mezotroficzne sielawowe 3 2 Kołowin 78,2 7,2 eutroficzne leszczowe 2 3 Krzywe ,5 eutroficzne leszczowe 2 2 Lipińskie eutroficzne leszczowe p.k. 3 Łuknajno stawowe Majcz Wielki 163,5 16,4 linowo-szczupakowe, karasiowe, b.d. leszczowe 2 2 Mikołajskie 497,9 25,9 eutroficzne leszczowe 3 2 Mokre eutroficzne sielawowe 2 1 Nawiady 225,3 25,8 mezotroficzne sielawowe 2 2 Nidzkie Orzysz Pogubie Małe Pogubie Wielkie 1802, , 2 23,7 mezoeutroficzne mezoeutroficzne leszczowe mezotroficzne sielawowe ,5 2 stawowe 695,4 2,6 stawowe karasiowe, linowoszczupakowe karasiowe, linowoszczupakowe Rostki 66,6 20,1 eutroficzne leszczowe Roś ,8 mezotroficzne sielawowe 2 2 Śniardwy ,4 Mezo/eutroficzn e Tuchlin 219,3 4,9 stawowe leszczowe 2 2 karasiowe, linowoszczupakowe Tyrkło 236,1 29,2 eutroficzne sielawowe 3 2 Ublik 60,6 9,2 eutroficzne leszczowe Wiartel mezotroficzne sielawowe 3 3 Zdróżno 250,2 25,9 eutroficzne sielawowe 2 3 Zyzdrój Wielki ,5 eutroficzne leszczowe 3 3 Źródło: na podstawie informacji LGD MM. Największym jeziorem regionu są Śniardwy (jezioro mezo/eutroficzne), łączące bezpośrednio cztery, z sześciu, gmin należących do LGD MM. Jest to największy śródlądowy zbiornik wodny w Polsce, który połączony systemem jezior i kanałów z kompleksem Mamr, tworzy niezwykle atrakcyjny turystycznie system Wielkich Jezior Mazurskich. Na terenie LGD MM nie ma dużych rzek. Istniejące rzeki są jednak bardzo malownicze i wykorzystywane do uprawiania turystyki kajakowej. Najpopularniejszą z nich jest Krutynia

13 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich Mniej znanymi są Orzysza i Pisa, które zaczęto promować jako atrakcje turystyczne dopiero w ostatnich latach. Na obszarze działania LGD MM nie stwierdzono większych pokładów surowców naturalnych o znaczeniu przemysłowym. Na terenie wszystkich gmin znajdują się pokłady żwiru, piasku i gliny. Część tych zasobów jest wykorzystywana do celów produkcyjnych. Region, na którym działa LGD MM charakteryzuje się jednorodnymi warunkami klimatycznymi. Cechą wyróżniającą go jest ścieranie się wpływów dwóch ośrodków oceanicznego i kontynentalnego, co powoduje częste i nagłe zmiany pogody. Teren LGD MM znajduje się pod przeważającymi wpływami klimatu kontynentalnego, łagodzonymi obecnością licznych jezior oraz lasów. Średnia temperatura stycznia wynosi -4 C, lipca +17 C, a średnia wieloletnia temperatura dla Pisza +7,4 C. Wcześnie, bo już w drugiej połowie września pojawiają się przymrozki, a wiosną występują one jeszcze na początku czerwca. Liczba dni z przymrozkami wynosi w ciągu roku od 100 do 140. Liczba dni mroźnych o maksymalnej temperaturze dobowej poniżej 0 C waha się od 45 do 58. Liczba dni ciepłych o maksymalnej temperaturze powyższej 25 C wynosi ok. 30. Najwięcej dni słonecznych przypada na marzec, kwiecień, maj i czerwiec. Stopień zachmurzenia jest wysoki. Liczba dni pochmurnych wynosi ok Czas zalegania śniegu jest zmienny. Przeciętnie pokrywa śnieżna zalega ok. 100 dni. Pokrywa lodowa skuwa jeziora zwykle już w końcu listopada i często zalega jeszcze w marcu. Przeciętnie lód pokrywa jeziora przez ok. 130 dni. O ciśnieniu atmosferycznym, kierunkach i sile wiatru decyduje akurat dominujący wpływ ośrodka oceanicznego lub kontynentalnego. Najmniejszą prędkość wiatru notuje się latem, maksymalna występuje zimą lub jesienią. Zimą przeważają kierunki WSW, SW, SSE, latem NW lub W, jesienią najczęstsze są wiatry SE, a wiosną kierunki niezdecydowane. Dni z opadami jest przeciętnie w roku ok Okresy o silnych opadach występują często na przemian z okresami posuchy. Zmienność warunków klimatycznych, duże i nieregularne opady, dużą wilgotność, długotrwałe przymrozki i krótki okres wegetacji stwarzają warunki dla rozwoju roślinności torfowiskowej, bagiennej i leśnej. Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody przewiduje różne formy ochrony przyrody, które ze względu na przedmiot i zakres można ogólnie podzielić na formy ochrony obszarowej, ochrony indywidualnej oraz ochronę gatunkową. Ze względu na rodzaj podmiotu ustanawiającego daną formę ochrony oraz rolę określonej formy w systemie ochrony przyrody UE, można wyróżnić formy ochrony o znaczeniu: europejskim obszary sieci Natura2000 ogólnokrajowym parki narodowe regionalnym i lokalnym parki krajobrazowa, rezerwaty przyrody, itp. Na terenie LGD MM nie ma obecnie parku narodowego, jest on planowany do powołania w najbliższej przyszłości, a ochroną planuje się objąć w zależności od wariantu obszar o powierzchni ok. 32 tys. 38 tys. ha. W jego ramach znajdzie się około 60 jezior o łącznej

14 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich powierzchni 5-6 tys. ha (m.in. jeziora Zyzdrój, Mokre, Nidzkie oraz Bełdany). Jeziora te w chwili obecnej stanowią część Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Mazurski Park Krajobrazowy został powołany w 1970 r. i w części zlokalizowanej w obrębie LGD MM ma powierzchnię ha, w tym ponad ha wód. Na terenie Parku gospodarka rybacka prowadzona jest na podstawie przepisów ogólnych, z ograniczeniami dla zbiorników wydzielonych jako rezerwaty przyrody (Łuknajno, Warnołty). Na terenie LGD MM utworzono jedenaście rezerwatów, wśród których należy zwróci uwagę na: Ostoje Ptasie nad Jeziorem Zdedy, Krutynia Dolna, Jezioro Pogubie Wielkie, Łuknajno, Jezioro Nidzkie, Jezioro Warnołty, Jezioro Ogrodowe, Malinówko czy Jeżewko. Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje obszary specjalnej ochrony ptaków oraz specjalne obszary ochrony siedlisk. Ta formy ochrony przyrody może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych pozostałymi formami ochrony przyrody. Ze względu na rozległość istniejących obszarów Natura 2000, ta forma ochrony środowiska ma również duże znacznie dla gospodarki rybackiej. Na terenie LGD Mazurskie Morze łączna powierzchnia obszarów Natura 2000 wynosi ponad 199 tys. ha. Uwarunkowania historyczno-kulturowe Od zarania dziejów rybołówstwo było jednym z najważniejszych, a zarazem łatwiejszym i bezpieczniejszym od polowania, sposobem pozyskania białka zwierzęcego, o czym świadczą, pochodzące z okresu późnego paleolitu znaleziska archeologiczne. Najstarszy ślad działalności człowieka w Polsce północno-wschodniej róg renifera ze śladami obróbki krzemiennym narzędziem wydobyto z warstw piasku datowanych na okres sprzed około 15 tysięcy lat nad jeziorem Popówka Mała, znajdującym się w obrębie granic miejskich Giżycka

15 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich Ze źródeł historycznych i badań archeologicznych wynika, że teren LGD MM nigdy nie był trwale podzielony między różne organizmy plemienne lub państwowe. Tereny te zasiedlone były we wczesnym średniowieczu przez bałtyjsko-pruskie plemiona Galindów i Sudinów (Jaćwingów), których tereny osadnicze graniczyły ze sobą właśnie w okolicach linii Wielkich Jezior Mazurskich. Na północny wschód od dzisiejszego Giżycka zamieszkiwało jeszcze jedno plemię pruskie Bartowie. Był to więc teren typowo pograniczny, znajdujący się jednocześnie na trasie jednej z odnóg uczęszczanego przez rzymskich kupców bursztynowego szlaku. Rozkwit wspólnoty plemiennej Galindów datuje się na okres od IV do VII wieku n.e. Tereny zajęte przez plemię Galindów posiadały dość dobre warunki dla osadnictwa różnej jakości gleby, bogate lasy iglaste i liściaste, liczną zwierzynę, ryby oraz ważne dla rzemiosła darniowe rudy żelaza, a także bursztyn. Warunki te sprzyjały stopniowemu rozwojowi rolnictwa, rzemiosła i wymianie handlowej. W wieku XIII po podbojach w latach , obszar Wielkich Jezior Mazurskich opanował Zakon Krzyżacki. Wraz z przybyciem Krzyżaków rozpoczęła się planowa akcja osadnicza, która największe nasilenie przybrała po podpisaniu traktatu nad jeziorem Mełno w 1422 roku, ustalającego granice między państwem Krzyżackim, Polskim i Litewskim. Po Hołdzie Pruskim w 1525 r. ziemie te weszły w skład świeckiego państwa pruskiego, będącego lennem Polski. W okresie formowania się państwowości na tym terenie we wczesnym średniowieczu nastąpiło wiele zmian w zakresie prawa własności i użytkowania wód. Została bardzo ograniczona wolność łowienia ryb dla wszystkich. Mieszkańcom osad zezwolono na połów ryb, bartnictwo i myślistwo, zgodnie z ustalonymi zwyczajami. W pierwszym znanym dokumencie dotyczącym Pisza napisano: Na wieczną pamięć współczesnym i potomnym którzy niniejsze pismo oglądać lub o nim słyszeć będą oznajmiamy, że my, brat Ulryk Fricke, komtur bałgijski i wójt Natangii, po dojrzałym rozważeniu z braćmi naszymi korzyści dla Zakonu, nadajemy wiernym mieszkańcom pod zamkiem naszym Johannispurgk prawo pełnego rybołówstwa we wszystkich okolicznych jeziorach, bagnach i strumykach, jakie nam podlegają przy pomocy sieci i wędek. Nie zezwala się im jednak na stawianie jazów w jeziorach i strumykach by nie przeszkadzały w rybołówstwie prokuratorowi zamku... 5 W zamian zobowiązani byli do daniny oraz innych powinności na rzecz zamków i grodzisk. Rybołówstwo, które rozwinęło się czasach krzyżackich, stało się ważnym czynnikiem ożywiającym kontakty handlowe między Mazurami Polakami zamieszkującymi Prusy a Polakami z Mazowsza. O wysokiej pozycji rybactwa na tym terenie świadczy protest kupców pruskich przeciw kupowaniu w celach handlowych przez Mazowszan, ryb złowionych na Mazurach, co znalazło także wyraz w skardze stanów pruskich. W odpowiedzi księcia Albrechta na tę skargę z 1534 roku można przeczytać: Na to odpowiadamy, że okręgi puszczańskie z takim rybołówstwem różnią się od innych tym, że tu beczka ryb wymaga sporych nakładów, które musi ponieść kto ryby przed innymi pragnie posiadać. Co do płotek istnieje zwyczaj, iż prawo pierwokupu otrzymują ci, którzy sieci do całego połowu przywiozą własnymi końmi i potem złowione płotki sprzedają tym, którzy dadzą za nie najwięcej, 5 W. Kętrzyński, O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich, Lwów 1882, s. 420; J.Maciejewska, Rozwój przestrzenny Pisza, KMW, nr 2, 1962, s

16 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich czy byliby oni Mazowszanami, czy mieszkańcami tego kraju. Trzeba też baczyć i zachować umiar, aby postępując wbrew układom nie spowodować odwetu króla. 6 Wraz z rozwojem osadnictwa na tych terenach wzrastała presja na zbiorniki wodne, co było powodem do niezadowolenia rdzennych mieszkańców tych ziem, którzy obarczali winą osadników za brak ryb w jeziorach. Problem ten pojawia się nawet w XVI wiecznej legendzie o Królu Sielaw w jeziorze Mikołajskim.... dawno, dawno temu wodami mazurskich jezior władał Król Sielaw - ogromna ryba w złotej koronie na głowie, najsilniejszy i najsprytniejszy ze wszystkich stworzeń wodnych. Gdy rozpoczął się napływ rzeszy osadników na te tereny, na jeziorach zaroiło się od wielkich łodzi rybackich, których sieci wyciągały z toni ogromne ilości ryb. I wtedy to bogowie pruscy wezwali do siebie Króla Sielaw i nakazali mu, aby zahamował nienasyconą chciwość ludzi. Król wypłynął na jeziora i rozpoczął swoją wojnę z rybakami. Wywracał łodzie, rozrywał sieci, aż przestraszeni rybacy zaprzestali wypływania na połowy. Nastały ciężkie czasy dla mieszkańców Mikołajek. Głód zaczął zaglądać do ich domów, a wielu rybaków poszło szukać zajęcia tam, gdzie nie sięgała władza sielawowego króla. Wtedy to żona jednego z nich przypomniała sobie o starym, pruskim zwyczaju składania ofiar dla przebłagania bogów. Gdy w ciemną pochmurną noc w głębi puszczy złożyła ofiarę, na moment rozproszyły się chmury, a blask księżyca padł na kamień ofiarny, gdzie błysnęło małe żelazne kółko. Kobieta chwyciła je, zaniosła do domu i oddała mężowi. Mąż, który poza rybactwem parał się także kowalstwem, zabrał się zaraz do pracy. Przez długie tygodnie w tajemnicy wykuwał w swojej kuźni ogromna sieć z żelaznych kół. Gdy zakończył dzieło, wraz z synami wypłynął na jezioro i zarzucił sieć.. Po paru chwilach woda rozkołysała się, białe bryzgi piany uniosły się wkoło - w sieci szamotała się ogromna, srebrna ryba z koroną na głowie. Ludzkim głosem poprosiła rybaka, by darował jej życie, a w zamian za to sieci napełnią się rybami, jak nigdy dotąd. Rybak zamocował sieć z Królem Sielaw na mieliźnie i wyruszył na połów. Sieci rzeczywiście napełniły się, a sprytny rybak przypłynął do Mikołajek i sprzedał cały połów, otrzymując za każdą rybę srebrną monetę.. Następnego dnia zrobił to samo. Wieczorem rozochocony, z mieszkiem pełnym monet, poszedł do karczmy, gdzie przy piwie rozwiązał mu się język i wyjawił swoją tajemnicę... Nazajutrz, gdy tylko wzeszło słońce na jezioro wypłynęły wszystkie mikołajskie łodzie i skierowały się na Śniardwy. Tam rybacy znaleźli mieliznę, a na niej Króla Sielaw. Przyciągnęli go do Mikołajek i zaczęli się zastanawiać, co zrobić ze zdobyczą. Wówczas Król odezwał się ponownie ludzkim głosem, prosząc ich o darowanie życia i obiecując już na zawsze obfite połowy w swoim królestwie. Rybacy po naradzie postanowili darować życie władcy jezior, ale aby mieć go zawsze na oku, przytwierdzili go żelaznym łańcuchem do przęsła mostu... Legenda ta stała się później przyczynkiem do jednej z głównych atrakcji regionu. Sielawa jako symbol rybactwa została umieszczona w herbie Mikołajek. Parada jednostek pływających i wodowanie Króla Sielaw stanowi najważniejszy punkt programu obchodów Dni Mikołajek. Przez długi czas sprawy rybactwa były tylko fragmentarycznie normowane. Prawo rybołówstwa, zaliczane do prawa prywatnego, było w zasadzie związane z własnością wody 6 J. Maciejewska, Rozwój przestrzenny Pisza, KMW, nr 2, 1962, s

17 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich lub brzegów. Od 1874 roku istniała prawno-administracyjna ochrona rybactwa, tzw. policja rybacka. Kodyfikacji prawa dokonała dopiero pruska ustawa rybacka z 11 maja 1916 roku. Ustawa akceptowała zasadę, że ryby w wodach otwartych są rzeczą niczyją i że prawo rybołówstwa polega na ich zawłaszczaniu. Prawo to w wodach śródlądowych przyznała właścicielowi wody, zachowała istniejące prawa na wodzie cudzej, ale wykluczała na przyszłość ustanowienie takich praw. Wg pruskiej ustawy wodnej z 7 kwietnia 1913 roku, tylko wody I klasy (najgłówniejsze biegi rzek) były własnością państwa, pozostałe własnością właścicieli brzegów. Uprawniony do rybołówstwa mógł to prawo wykonywać sam lub je wydzierżawić. Ustawa zawierała obszerny zespół przepisów ochronnych oraz przepisów nadzorczo-administracyjnych. Po II Wojnie Światowej duże grupy Mazurów, zamieszkujących tereny działania LGD MM i okolic, zaczęły wyjeżdżać do Niemiec, zostawiając gospodarstwa, budynki i cały dobytek. Pozostała tylko nieliczna grupa Mazurów, którzy zachowali swoją tożsamość kulturową i tradycyjne zamiłowanie do zawodu rybaka. Do czasów obecnych potomkowie Mazurów zatrudnieni są jako rybacy w gospodarstwach rybackich działających na obszarze LGD MM Charakterystyka społeczno-gospodarcza obszaru działania LGD, w tym potencjału demograficznego i gospodarczego Obszar Mazur to wielki tygiel kulturowy do II Wojny Światowej obszar ten zamieszkiwali Niemcy, Mazurzy, Żydzi i Rosjanie. Po 1945 roku nastąpiła wymiana ludności. Większość rdzennych mieszkańców wyjechało z Mazur, uciekając przed nadciągającymi wojskami sowieckimi. Kolejni opuszczali Mazury w następnych latach, aż do końca PRL. Obecnie na tym terenie pozostało już bardzo mało rdzennych mieszkańców lub ich potomków. Zastąpiła ich ludność polska, głównie z terenów Mazowsza i Podlasia. Tabela 4. Charakterystyka zmian demograficznych obszaru LGD stan na r. Gmina Małżeństwa Narodziny Zgony Przybyło Wskaźnik przyrostu Biała Piska ,3 Mikołajki ,3 Orzysz ,3 Piecki ,3 Pisz ,5 Ruciane-Nida ,3 Razem ,13 Woj. W-M ,5 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Charakterystyczną cechą obszaru LGD jest dodatni przyrost naturalny. Średni przyrost dla LGD MM na koniec 2008 r. wyniósł 2,13. Niestety, pomimo dodatniego przyrostu naturalnego, rejon Wielkich Jezior charakteryzuje się zjawiskiem systematycznego odpływu młodych ludzi, którzy nie mogą znaleźć tu pracy. Województwo warmińsko-mazurskie w porównaniu do reszty kraju rozwija się wolniej. Dochody gmin z terenu LGD MM w 2008 roku wyniosły 195,9 mln zł, w tym dochody własne ok. 89,9 mln zł (45,93% dochodów ogółem)

18 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich Tabela 5. Dochody i wydatki gmin obszaru LGD stan na r. Gmina Dochody Dochody własne Udział % Wydatki ogółem Wydatki majątkowe inwestycyjne Biała Piska , ,09 26, , ,90 Mikołajki , ,02 55, , ,93 Orzysz , ,17 54, , ,66 Piecki , ,89 34, , ,35 Pisz , ,68 47, , ,55 Ruciane-Nida , ,28 54, , ,29 Razem , ,13 45, , ,68 Woj. W-M , ,69 47, , ,77 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Jak widać poszczególne jednostki samorządu mają zróżnicowane dochody. Największe dochody na mieszkańca osiągnęły Gmina Mikołajki i Ruciane-Nida. Głównymi źródłami dochodów mieszkańców obszaru LGD MM są: rolnictwo, turystyka, przemysł drzewny, usługi rynkowe i sektor finansów publicznych. Warto również zwrócić uwagę na pewne różnice między gminami wchodzącymi w skład LGD MM. Likwidacja ich wpłynie bowiem na podniesienie jakości życia na terenie LGD MM. Wśród tych różnic warto wskazać np. stopień rozwoju sektora prywatnego między poszczególnymi gminami w pow. mrągowskim i pow. piskim. Tabela 6. Informacje na temat rynku pracy w gminach obszaru LGD stan na r. Gmina Bezrobotni Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Liczba przedsiębiorstw Biała Piska , Mikołajki , Orzysz , Piecki , Pisz , Ruciane-Nida , Razem , Woj. W-M , Źródło: Główny Urząd Statystyczny Na terenie LGD MM reprezentowane są wszystkie rodzaje działalności gospodarczej. W sektorze rybackim znajduje zatrudnienie grupa około 100 osób. Sektor ten jest najsilniej rozwinięty w gminie Mikołajki, Ruciane Nida i Orzysz. Dane statystyczne nie uwzględniają tzw. szarej strefy. Jest ona nie tylko nielegalna, lecz również utrudnia funkcjonowanie legalnych podmiotów, które opłacają podatki, ponosząc tym samym większe koszty działalności. Z drugiej strony, strefa ta przyczynia się jednak do rozwoju gospodarczego regionu i powinna być uwzględniona w ocenie rozwoju gospodarczego. Jest też często wstępem do rozpoczęcia właściwej działalności gospodarczej oraz stwarza możliwość sprawdzenia czy działalność jest rozwojowa. Brakuje danych

19 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich i opracowań na ten temat, dotyczących terenu LGD MM. Niemniej należy przypuszczać, że realizacja LSROR przyczyni sie do zmniejszenia szarej strefy w sferze usług rynkowych i wytwórczości na terenie LGD MM. Na obszarze LGD MM nadal utrzymuje się wysokie bezrobocie, które na koniec 2008 r. wynosiło 6516 osób, będąc na wyższym poziomie niż w województwie i kraju. Istotnym i ważnym dla mieszkańców Regionu elementem życia jest turystyka. Przyjazdy wypoczynkowe na teren Mazur zaczęły się upowszechniać w końcu XIX w. gdy w 1891 roku uruchomiona została żegluga parowa na Wielkich Jeziorach Mazurskich. Z biegiem czasu Mazury zdobywały uznaną renomę turystyczną. Stowarzyszenie zleciło sporządzenie raportu dotyczącego potrzeb i oczekiwań turystów wobec infrastruktury oraz usług turystycznych w kontekście rozwoju przedsiębiorczości 7. Badania ukazują potrzeby turystów poprzez charakterystyki demograficzne oraz społeczno ekonomiczne powiązane z indywidualnymi oczekiwaniami wobec miejsca wypoczynku, co pozwoli na określenie profili grup turystów, korzystających z poszczególnych usług. Umożliwią także sprecyzowanie odpowiedzi na pytanie, jakich usług brakuje a którym należy poświęcić więcej wagi. Tym samym raport wskazuje kierunki inwestycji w sektorze usług turystycznych. Według wypoczywających turystów powinna poprawić się jakość pracy lokali gastronomicznych. Turyści w największym stopniu preferują korzystanie z karczm, gospód i restauracji. Jednak zdecydowanie poprawili by jakość obsługi, jakość dań, napojów, a także ważne jest dla nich wnętrze lokalu. Wszystkie pozycje zostały ocenione w skali od 1 do 6 na średnio 3. Baza noclegowa podobnie jak baza gastronomiczna nie była wysoko oceniana przez turystów. Ich standard, lokalizacja, cena, jakość posiłków była oceniona w skali od 1 do 6 na 3 Region funkcjonowania LGD MM odwiedzają prawie po równo kobiety (51%) i mężczyźni (49%). Największą grupę stanowią osoby w wieku od 25 do 44 lat (57,5%). Co trzeci turysta jest stanu wolnego. Prawie połowa przebadanych turystów (47,6%) deklarowała, że posiada wykształcenie magisterskie. Większa połowa przebadanych (51,1%) na co dzień pracuje na etacie, natomiast w tym czasie odwiedziła nas niewielka liczba emerytów i rencistów (5,2%). Najwięcej turystów przyjeżdża z województwa mazowieckiego (31%), najmniej z województwa lubelskiego, lubuskiego, zachodniopomorskiego. Głównym celem odwiedzających nas turystów (36,6%) jest oczywiście wypoczynek, ale także turystyka wodna (23,2%) i turystyka piesza (13,2%). Najmniejszym zainteresowaniem cieszą się udziały w kursach np. jazdy konnej lub wypoczynek w SPA Deklarowana suma pieniędzy jaką najczęściej wydają turyści podczas wypoczynku na terenie LGD Mazurskiego Morza to przedział od 1001 do 2000 zł (29,4%). Natomiast od 501 do 1000 zł wydaje u nas 28,5% wypoczywających. W 2008 roku w samych Mikołajkach, w hotelach, pensjonatach i ośrodkach wczasowych, zatrzymało się blisko 121 tys. osób oraz udzielono łącznie ponad 293 tys. noclegów. W tym samym czasie na terenie pozostałych gmin LGD z hoteli, pensjonatów i ośrodków wypoczynkowych skorzystało około 51,5 tys. osób, co odpowiadało łącznie 157,5 tys. udzielonych noclegów. W tych analizach należy uwzględnić również noclegi u rodziny, własne domki letniskowe, pokoje gościnne i gospodarstwa agroturystyczne, pola biwakowe, 7 Potrzeby i oczekiwania turystów wobec infrastruktury oraz usług turystycznych w kontekście rozwoju przedsiębiorczości, PRACOWNIA BADAŃ Agnieszka Grabowska,

20 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich noclegi na łodziach itp. Warto jedna zaznaczyć, oferowanych przez gospodarstwa agroturystyczne całorocznych miejsc noclegowych jest nadal ok. 2-krotnie mniej, niż miejsc tylko w jednym Hotelu Gołębiewskim w Mikołajkach. Ważną grupę turystów stanowią turyści z zagranicy, głównie z Niemiec. Co roku w Mikołajkach z noclegów korzysta około 60 tys. turystów z Niemiec. W powiecie mrągowskim cudzoziemcy stanowili 40 proc. turystów, podczas gdy w pow. piskim niespełna 3 proc. Można założyć szacunkowo, że rocznie obszar działania LGD odwiedza rocznie ok tys. osób. i liczba ta stopniowo zwiększa się. Obszar LGD MM stanowi bardzo atrakcyjną bazę do uprawiania turystyki aktywnej. Najbardziej popularną formą rekreacji stanowi żeglarstwo realizowane głównie na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich oraz kajakarstwo, ze sztandarowym szlakiem Krutyni, rozpoczynającym się na Jeziorze Zyndackim a kończącym na Jeziorze Nidzkim. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się też inne sporty wodne, np. windsurfing, kite surfing. Bardzo dobre warunki do uprawiania tych sportów są na Jeziorze Śniardwy, szczególnie w miejscowości Nowe Guty. Coraz więcej zwolenników ma również turystyka wędkarska, uprawiana praktycznie na wszystkich akwenach wodnych. W ciągu ostatnich kilku lat, wykorzystując warunki przyrodnicze, bardzo dynamicznie rozwijają się również jazda konna, jazda rowerowa, nordic walking. Mimo korzystnych warunków do rozwoju tej dziedziny gospodarki, nadal niewystarczająca jest infrastruktura turystyczna, szczególnie związana z odbiorem nieczystości zarówno z żaglówek, jak i terenów wokół jeziornych. Również przygotowanych profesjonalnie szlaków jest nadal zbyt mało w stosunku do potrzeb i możliwości. Ważną i integralną częścią gospodarki, powiązaną ściśle z turystyką, są usługi gastronomiczne. Stopniowo, dostrzegana jest potrzeba rozwoju i utrwalania tradycyjnej dla Regionu kuchni. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że sieć wyspecjalizowanych restauracji rybnych, smażalni ryb oraz sklepików i barów oferujących wytworzone na obszarze LGD MM produkty rolne i regionalne przetwory wytworzone z surowców lokalnych jest słabo rozwinięta. Ograniczona również jest dostępność do świeżych ryb z okolicznych jezior Opis działalności związanej z połowem, chowem, hodowlą, przetwórstwem lub skupem ryb, skorupiaków, mięczaków lub innych organizmów żyjących w wodzie, na obszarze objętym LSROR Właściwie prowadzona kompleksowa gospodarka rybacko-wędkarska w wodach śródlądowych jest istotnym składnikiem ekorozwoju. W przypadku terenów obfitujących w wody śródlądowe, jest jednym z ważniejszych czynników warunkujących i stymulujących ten rozwój. Ranga gospodarki rybackiej dla rozwoju LGD MM wiąże się z koniecznością rozpatrywania jej przynajmniej w czterech odrębnych, a zarazem ściśle ze sobą zintegrowanych funkcjach:

21 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich producenta ryb konsumpcyjnych jako jedna z najbardziej efektywnych ekonomicznie, a prawdopodobnie jedyna, efektywna ekologicznie forma produkcji zwierzęcej wysokobiałkowego, cennego i poszukiwanego na rynku produktu zwierzęcego, podmiotu realizującego bezpośrednio i pośrednio ochronę ichtiofauny, a przez to szerzej ochronę całych ekosystemów wodnych, poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów gospodarczych, w tym eksploatację pogłowia, zarybianie i szeroką gamę zabiegów ochronnych, podmiotu wypełniającego potrzeby i preferencje wędkarzy, którzy często z bardzo odległych miejscowości przyjeżdżają na tereny obfite w wody śródlądowe (gł. tereny pojezierzy), aby korzystać z licznych form rekreacji i wypoczynku na świeżym powietrzu, w tym powszechnej formy jaką jest uprawianie wędkarstwa, podmiotu kreującego liczne korzyści zewnętrzne, które nie są odczuwane przez bezpośrednio zainteresowanych prowadzeniem gospodarki rybacko-wędkarskiej, ale inne podmioty, korzystające w sposób bezpośredni i pośredni z efektów działalności podmiotów zaangażowanych w prowadzenie tej gospodarki: turystów dla których pobyt na terenach obfitych w wody śródlądowego jest często okazją do konsumpcji ryb słodkowodnych zakładach produkujących sprzęt, akcesoria wędkarskie, łodzie, zanęty, itp. bazie rekreacyjnej i noclegowej rozwijającej się najczęściej nad jeziorami, czy zbiornikami zaporowymi, stanowiącej socjoekonomiczną wartość sprzyjającą nie tylko rozwojowi wędkarstwa, ale także innych form rekreacji, co z kolei na zasadzie sprzężenia zwrotnego stymuluje rozwój samego rybactwa i wędkarstwa. Prawidłowa gospodarka rybacka, w tym jej szczególny typ, jakim jest gospodarka rybackowędkarska, może być modelem ekorozwoju, tj. takiej działalności w środowisku, która spełnia i łączy kryteria zrównoważonego rozwoju jest pożądana społecznie, uzasadniona ekonomicznie i co ważne wskazana ekologicznie. Wynika to ze ścisłego uzależnienia efektów tej działalności gospodarczej od stanu środowiska użytkowanych przez nią wód. Powoduje to silną motywację, w tym również ekonomiczną, do ochrony środowiska naturalnego ekosystemów wodnych Charakterystyka podmiotów rybackich Na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, obszar kraju został podzielony na 7 regionów administrowanych przez Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej. Podlegają one Ministerstwu Środowiska i są organami administracji rządowej niezespolonej. Zarządzają one zasobami wodnymi oraz pełnią funkcję inwestora w zakresie gospodarki wodnej oraz występują jako strona w sprawach sądowych. Teren działania LGD MM leży w obszarze Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Warszawie, którego kompetencje obejmują gospodarkę wodną w dorzeczu Środkowej Wisły (od ujścia Sanny koło Annopola do Korabnik poniżej Włocławka) oraz rzek Niemna, Pregoły, Bezledy i Pasmar w granicach państwa. Zadaniem RZGW w Warszawie jest również utrzymanie wód powierzchniowych stanowiących własność Państwa oraz niektórych obiektów hydrotechnicznych na tych wodach (stopnie wodne Włocławek i Dębe, szlak Wielkich Jezior Mazurskich, Kanał Augustowski, zbiorniki wodne Sulejów oraz Brody Iłżeckie). Obszar administrowany przez RZGW w Warszawie jest

22 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich podzielony na 5 jednostek nadzorowanych przez Zarządy Zlewni w Warszawie, Dębem, Giżycku, Ostrowcu Świętokrzyskim i Lublinie. Zgodnie z art. 13 ww. ustawy, Dyrektor RZGW oddaje do rybackiego korzystania śródlądowe wody powierzchniowe płynące, stanowiące własność Skarbu Państwa w drodze oddania w użytkowanie obwodu rybackiego ustanowionego na podstawie ustawy o rybactwie śródlądowym. Również w kompetencjach Dyrektora RZGW jest na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o rybactwie śródlądowym ustanawianie i znoszenie obwodów rybackich. W graniach LGD MM, na mocy Rozporządzenia Nr 8/2005 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 6 grudnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ustanowienia obwodów rybackich na publicznych śródlądowych wodach powierzchniowych płynących, ustanowiono 54 obwody rybackie. Większość obwodów rybackich posiada długoletnie dzierżawy, jedynie 27 niewielkich śródleśnych jeziorek pozostaje w gestii Dyrektora RZGW w Warszawie. W obwodach rybackich, które nie posiadają użytkownika rybackiego, nie prowadzi się gospodarki rybackiej, a jedynie są one przygotowywane do konkursu ofert na oddanie w użytkowanie rybackie. Poniżej przedstawiono zestawienie obwodów rybackich w poszczególnych gminach LGD: Gmina Biała Piska 10 obwodów rybackich Gmina Mikołajki 15 obwodów rybackich Gmina Piecki 18 obwodów rybackich Gmina Pisz 18 obwodów rybackich Gmina Ruciane-Nida 18 obwodów rybackich Tabela 7. Wykaz dzierżawców w obszarze LGD MM Lp Użytkownicy obwodów rybackich Gospodarstw o Rybackie "Mikołajki" Sp. z o.o. Gospodarstw o Rybackie "Śniardwy" Sp. z o.o. Liczba Użytkownik ów Liczba zatrudniony ch rybaków/ domownikó w Liczba dzierżawion ych obwodów rybackich Lokalizacja obwodów rybackich Obwody rybackie Jezior: Inulec w zlewni rz. Pisa nr 29, J. Bełdany w zlewni rz. Pisa nr 48, J. Ryńskie Tałty w zlewni rz. Pisa nr 26, J. Bełdany w zlewni rz. Pisa nr 48 obwód rybacki Jeziora Śniardwy w zlewni rzeki Pisa nr 50 Powierzchna jezior 4362, ,

23 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich Lp Użytkownicy obwodów rybackich Gospodarstwo Rybackie Sp. z o.o. w Mrągowie Gospodarstwo Rybackie PZW Zakład w Rucianem - Nidzie Kompania Mazurska Pasym Sp. Z o.o. Gospodarstwo Jeziorowe Sp. Z o.o. Gospodarstwo Rybackie Łomża Mirosław Aleksander Godula, Bogusław Wyszyński, Andrzej Sadowski Liczba Użytkownik ów Liczba zatrudniony ch rybaków/ domownikó w Liczba dzierżawion ych obwodów rybackich Lokalizacja obwodów rybackich Obwody rybackie J. Notyst w zlewni rz. Pisa nr 24, J. Majcz w zlewni rz. Pisa nr 28, J.Juksty w zlewni rz. Łyna nr 63, J. Białe w zlewni rz. Pisa nr 36, J. Mokre z zlewni rz. Pisa nr 39, J. Czos w zlewni rz. Łyna nr 62, J. Gielądzkie w zlewni rz. Pisa, J.Majcz w zlewni rz. Pisa nr 28, J. Zyzdroj w zlewni rz. Pisa nr 38, J. Kołowinek w zlewni rz. Pisa nr 40 Obwody rybackie:j. Roś zlewnia rz. Pisy nr 54, J. Orzysz zlewnia rz. Pisa nr 78, J. Sajno zlewnia rz. Pisa nr 80, J. Brzozolasek zlewnia rz. Pisa nr 60, J. Nidzkie zlewnia rz. Pisa nr 95, J. Jegocin zlewnia rz. Pisa nr 91, J. Pogubie Wielkie w zlewni rz. Pisa nr 61, J. Nicponek w zlewni rzeki Pisa nr 92, J. Wiartel w zlewni rzeki Pisa nr 94, J. Guzianka Duża w zlewni rz. Pisa nr 96 Obwod rybacki jeziora Babięta w zlewni rzeki Pisa nr 34 Obwód rybacki Jeziora Druglin Duzy w zlewni rzeki Pisy nr 71 Obwód rybacki rzeki Pisa nr 1,2 Powierzchna jezior 7200, ,

24 LGD Mazurskie Morze Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich Lp Użytkownicy obwodów rybackich Polski Związek Wędkarski zarząd Okręgu w Olsztynie Henryk Krajewski Okręg Mazowiecki Polskiego Związku Wędkarskiego Gospodarstwo Rybackie w Giżycku Sp. Z o.o. Liczba Użytkownik ów 1 Liczba zatrudniony ch rybaków/ domownikó w Liczba dzierżawion ych obwodów rybackich Marek Chodnicki 1 Krzysztof Piaszczynski 1 Józefy Czeraniuk Piotr Kołosiński Janusz Zalewski Edward Ratajczyk Bogdan Wyszyński Lesław Pupek Antoni Rybka Adam i Teresa Gmaj Lokalizacja obwodów rybackich Obwód rybacki J. Skok w zlewni rzeki Pisa nr 46, J. Dus w zlewni rzeki Pisa nr 45 Obwód rybacki Jeziora Borowe w zlewni rzeki Pisa nr 53 Obwód rybacki rzeki Biebrzy nr 3 Obwód rybacki Jeziora Niegocin w zlewni rzeki Pisa nr 3 Obwód rybacki Jeziora Łazduny w zlewni rzeki Pisa nr 75 Obwód rybacki Jeziora Kielplin w zlewni rzeki Pisa nr 76 Obwód rybacki jeziora Kożuchy Młyn w zlewni rzeki Pisa nr 52 Obwód rybacki jeziora Długie w zlewni rzeki Pisa nr 18 Obwód rybacki jeziora Wylewy w zlewni rzeki Pisa nr 79 Obwód rybacki jeziora Stoczek, Rzeźniki w zlewni rzeki Pisa nr 19 Obwód rybacki jeziora Pogubie Średnie w zlewni rzeki Pisa nr 62 Obwód rybacki Jeziora Borówko w zlewni rzeki Pisa nr 37 Powierzchna jezior OGÓŁEM ,27 Źródło: LGD Dzierżawcami obwodów rybackich zlokalizowanych na obszarze LGD MM są przede wszystkim cztery duże podmioty sektora rybackiego, wśród których trzy to spółki prawa handlowego oraz Zakład Rybacki należący do PZW. Łączny areał dzierżawionych wód przez te podmioty wynosi ,72 ha wód, co stanowi ponad 93% całkowitej powierzchni wód w LGD MM. Pozostałe wody dzierżawią osoby fizyczne i są to najczęściej małe śródleśne jeziorka. Dokładne dane tych dzierżawców nie są w pełni dostępne, gdyż cześć osób nie wyraziła zgody na udostępnianie danych osobowych. Obwody rybackie dzierżawione