Wytyczne. Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury B+R: Poddziałanie: UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Transkrypt

1 Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Wytyczne Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury B+R: Poddziałanie: Opracowanie wykonane na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Warszawa, marzec 2008

2 Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury B+R: Poddziałanie: Spis treści SPIS TREŚCI 2 WPROWADZENIE 4 STRESZCZENIE STUDIUM WYKONALNOŚCI 5 1. WYKONALNOŚĆ TECHNICZNO-TECHNOLOGICZNA STAN AKTUALNY Opis stanu aktualnego (przed realizacją projektu) Opis potrzeby realizacji projektu w kontekście wykonalności technicznej Opis celów projektu MOśLIWE WARIANTY NajwaŜniejsze warianty realizacji projektu (inne moŝliwe sposoby osiągnięcia celu projektu) Analiza wariantów projektu Optymalny wariant projektu Rozwiązanie technologiczne Błąd! Nie zdefiniowano zakładki REALIZACJA PROJEKTU Opis lokalizacji / miejsca realizacji projektu Niezbędne rodzaje czynności / materiałów / usług Planowany harmonogram realizacji projektu STAN PO REALIZACJI PROJEKTU Opis stanu po realizacji projektu Matryca logiczna projektu WYKONALNOŚĆ PRAWNA ZGODNOŚĆ Z POLITYKĄ OCHRONY ŚRODOWISKA Kwestie prawne związane z realizacją projektu Wpływ na środowisko regionu Wpływ na siedliska i gatunki zamieszkujące tereny Natura 2000 i inne o znaczeniu krajowym WYKONALNOŚĆ INSTYTUCJONALNA WYKONALNOŚĆ INSTYTUCJONALNA PROJEKTU Opis stanu aktualnego organizacji wdraŝającej projekt Opis wdraŝania projektu Finansowanie pracy komórki odpowiedzialnej za wdroŝenie projektu TRWAŁOŚĆ REZULTATÓW PROJEKTU WYKONALNOŚĆ FINANSOWO-EKONOMICZNA ZAPROPONOWANA METODOLOGIA PRZEPROWADZENIA ANALIZ Przyjęte załoŝenia przeprowadzanych analiz Przyjęte załoŝenia analizy finansowej Przyjęte załoŝenia analizy ekonomicznej NAKŁADY INWESTYCYJNE NA REALIZACJĘ PROJEKTU PRZYCHODY ZE SPRZEDAśY KALKULACJA PRZYCHODÓW Prognozowana liczba uŝytkowników dla wariantu bazowego Prognozowana liczba uŝytkowników po realizacji projektu Kalkulacja przychodów dla wariantu bazowego Kalkulacja przychodów po realizacji projektu Kalkulacja zmiany przychodów wywołanych realizacją projektu PROGNOZA KOSZTÓW EKSPLOATACYJNYCH INWESTORA 44 2

3 Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury B+R: Poddziałanie: Kalkulacja kosztów eksploatacyjnych dla wariantu bazowego Kalkulacja kosztów eksploatacyjnych po realizacji projektu Kalkulacja zmiany kosztów wywołanych realizacją projektu Plan amortyzacji RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT DLA PROJEKTU RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘśNYCH PROJEKTU W OKRESIE REALIZACJI I EKSPLOATACJI PROJEKTU Kalkulacja zapotrzebowania na kapitał obrotowy Rachunek przepływów pienięŝnych dla projektu w okresie realizacji i eksploatacji projektu Źródła pokrycia deficytu ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROJEKTU Kalkulacja luki finansowej. Poziom dofinansowania Źródła finansowania. Finansowanie części inwestycji nie pochodzącej ze środków EFRR Podstawowe parametry kredytów i poŝyczek Ocena moŝliwości finansowych inwestora. Wnioski z analizy zdolności inwestycyjnej inwestora ANALIZA KOSZTÓW-KORZYŚCI ANALIZA FINANSOWA PROJEKTU Wskaźnik FNPV/C i FRR/C Wskaźnik FNPV/K i FRR/K Trwałość finansowa projektu ANALIZA KOSZTÓW-KORZYŚCI ANALIZA EKONOMICZNA PROJEKTU Wskaźnik ENPV i ERR Wskaźnik B/C ZAŁĄCZNIKI 59 3

4 Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury B+R: Poddziałanie: Wprowadzenie Niniejsze wytyczne zostały przygotowane przez dr inŝ. Korneliusza Pylaka (PSDB Sp. z o.o.) w ramach umowy pomiędzy WYG International Sp. z o.o. a Urzędem Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego. Wytyczne są przeznaczone dla osób piszących studia wykonalności dla projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata Celem wytycznych jest ujednolicenie zasad przygotowywania i pisania studiów wykonalności, w szczególności przyjmowania załoŝeń, parametrów, a takŝe metodologii prowadzenia obliczeń. Zadaniem studium wykonalności jest wybór takiego rozwiązania techniczno-technologicznego, które nie dość, Ŝe umoŝliwi realizację postawionych wcześniej celów, przyczyni się do rozwiązania problemów zidentyfikowanych w danej jednostce, to jeszcze wykorzystywać będzie istniejące zasoby i środki oraz zagwarantuje trwałość wybranego rozwiązania. Niniejsze wytyczne w duŝej mierze opierają się na wytycznych do studiów wykonalności w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, ale mimo tego studia wykonalności przygotowane w okresie wymagają aktualizacji, poniewaŝ przyjęto inne załoŝenia wynikające z dokumentów unijnych, w tym konieczność liczenia luki finansowej, stosowania innych załoŝeń finansowych i ekonomicznych (m.in. innych stóp dyskontowych), nieco inną strukturę studium i inny podział dokumentu, a takŝe większy nacisk na badanie wariantowości inwestycji. Pisząc studium wykonalności naleŝy korzystać z gotowych formularzy (dołączonych w oddzielnych plikach), które bazują na tabelach i opisach niniejszych wytycznych. JeŜeli dany punkt nie dotyczy danego projektu, naleŝy wpisać nie dotyczy. NaleŜy równieŝ rozsądnie podchodzić do wymagań stawianych w wytycznych z uwagi na wielkość i róŝnorodność przedmiotów projektów jeŝeli nasz projekt nie wpisuje się w dany wymóg naleŝy to napisać i opuścić opisywanie danego punktu. Niniejsze wytyczne do studiów wykonalności naleŝy stosować do projektów z zakresu infrastruktury badawczo-rozwojowej w następujących działaniach i poddziałaniach: Poddziałanie Infrastruktura B+R 4

5 Streszczenie studium wykonalności W streszczeniu powinien się znaleźć skrótowy przegląd kluczowych informacji o projekcie zgodnie z punktami wyszczególnionymi w poniŝszej tabeli. W streszczeniu studium wykonalności (SW) naleŝy stosować następujące zasady: streszczenie naleŝy pisać zawsze na końcu pracy nad studium (kiedy całości dokumentu zostanie przygotowana), streszczenie nie moŝe mieć więcej niŝ 10 stron, jeŝeli istnieje potrzeba omówienia większego fragmentu naleŝy odesłać czytelnika do szczegółowej części studium, przy kaŝdym wniosku, wyniku badań itp. naleŝy podawać stronę (w odpowiednim polu tabeli poniŝej), na której znajdują się analizy lub wyliczenia, aby czytelnik mógł szybko znaleźć ten fragment, kolejność przedstawianych informacji powinna być zgodna ze strukturą studium, język streszczenia powinien być prosty do zrozumienia przez osoby bez przygotowania technicznego. Lp. Zakres informacji Opis Strona SW Uwagi oceniającego S 0 INFORMACJE OGÓLNE S 0.1 Tytuł projektu Tytuł studium wykonalności powinien być toŝsamy z tytułem wniosku o dofinansowanie. Tytuł powinien być moŝliwie krótki, zwięzły i jednocześnie oddający charakter projektu (inwestycji dla której tworzone jest studium wykonalności) oraz umoŝliwiający odróŝnienie od innych projektów danego projektodawcy. S 0.2 Lokalizacja inwestycji NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.3.1: S 0.3 Powiat(y) Gmina(y) Miejscowość(ci) Planowany okres realizacji projektu Planowana data rozpoczęcia RRRR-MM-DD Planowana data zakończenia rzeczowego Planowana data zakończenia finansowego S 1 WYKONALNOŚĆ TECHNICZNO- TECHNOLOGICZNA S 1.1 S 1.2 Tło i uzasadnienie uzasadnienie potrzeby realizacji Komplementarność z innymi projektami NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt w odpowiednim formacie (np ): RRRR-MM-DD RRRR-MM-DD NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt i W szczególności naleŝy przedstawić obraz rzeczywistości projektowej i środowisko, w którym będzie realizowany projekt, jasno przedstawić potrzebę realizacji projektu, która wynika z obecnych problemów i niedogodności NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt W szczególności naleŝy opisać: powiązania z innymi projektami (kontynuacja bądź uzupełnienie) planowanymi do realizacji lub zrealizowanymi, w trakcie realizacji współfinansowanych ze środków polskich lub zagranicznych, czy projekt jest końcowym lub jednym z końcowych elementów wypełniających ostatnią lukę w istniejącej infrastrukturze na danym obszarze lub projekt jest centralnym rozwiązaniem, którego realizacja umoŝliwi realizację 5

6 Lp. Zakres informacji Opis Strona SW Uwagi oceniającego kolejnych projektów sferycznie umiejscowionych wobec danego projektu, powiązania z innymi projektami infrastrukturalnymi (np. drogami lokalnymi) oraz kluczowymi z zakresu dziedziny objętej projektem (turystyki, edukacji, zdrowia itd.) mającymi na celu zmniejszyć czas przejazdu i zwiększyć dostępność danego miejsca, wykorzystanie moŝliwości istniejącej infrastruktury, infrastrukturę dostępną na obszarze lokalizacji projektu (wodociągi, kanalizacja, komunikacja itp.) S 1.3 S 1.4 S 1.5 Wyniki analizy wariantów, w tym wybrane rozwiązanie techniczne Zgodność projektu z celami RPO wraz z uzasadnieniem Wkład w realizację Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020 Jest to bardzo waŝne, bowiem jest to jedno z kryteriów merytoryczno-technicznych punktowanych. NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt i W szczególności naleŝy opisać przeanalizowane warianty, analizę wariantów oraz uzasadnienie wyboru optymalnego wariantu. NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.1.3, W szczególności naleŝy opisać i uzasadnić zgodność realizacji projektu z celem poddziałania i szczegółowym opisem moŝliwych typów projektów, wydatków i innych obostrzeń NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.1.3, S 1.6 Matryca logiczna projektu NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt Logika interwencji Wskaźniki Jedn. Wartość ZałoŜenia (poza projektem) Cel nadrzędny Cel projektu Rezultaty projektu Produkty projektu Działania projektu S 1.7 Wykonalność prawna NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt W szczególności naleŝy opisać wszelkie kwestie prawne związane z realizacją projektu: uwarunkowania wynikające z procedur prawa budowlanego i zagospodarowania przestrzennego, prawo do dysponowania nieruchomościami na cele budowlane, zgodność z prawem zamówień publicznych, specyficzne uwarunkowania prawne, S 1.8 Zgodność z polityką ochrony środowiska S 2 WYKONALNOŚĆ INSTYTUCJONALNA NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt i W szczególności naleŝy opisać, czy projekt: wymaga sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, oddziałuje i w jakim zakresie na poszczególne obszary środowiska, oddziałuje na obszary Natura S 2.1 Sposób zarządzania projektem NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt W szczególności naleŝy opisać: stan aktualny jednostki oraz zasoby techniczne kadrowe i wiedzę umoŝliwiającą realizację projektu zgodnie z przyjętym harmonogramem, doświadczenie projektodawcy w aktywnej działalności objętej projektem, w jaki sposób zostanie sfinansowana praca komórki odpowiedzialnej za wdroŝenie projektu, podstawowe dane formalno-prawne dotyczące statusu projektodawcy, udokumentowany tytuł prawny do zawarcia umowy cywilno-prawnej na realizację projektu i dysponowanie majątkiem powstałym w wyniku realizacji projektu. S 2.2 Trwałość rezultatów projektu NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 2.2. W szczególności naleŝy opisać: 6

7 Lp. Zakres informacji Opis Strona SW Uwagi oceniającego S 3 WYKONALNOŚĆ FINANSOWO- EKONOMICZNA kto będzie ponosić koszty związane z utrzymaniem i eksploatacją rezultatów projektu, w jaki sposób będą zabezpieczone, przez jaki okres projektodawca jest w stanie utrzymać rezultaty projektu od chwili zakończenia jego realizacji, zdolność organizacyjną i finansową do utrzymania rezultatów projektu, innowacyjność technologii, którymi będą wytworzone produkty projektu. S 3.1 Kwalifikowalność podatku VAT NaleŜy skorzystać z informacji zawartych w pkt NaleŜy tu określić, czy projektodawca ma prawną moŝliwość odzyskania podatku VAT. MoŜliwość odzyskania podatku VAT rozpatruje się w świetle ustawy o VAT. Odzyskanie podatku VAT oznacza odliczenie go od podatku naleŝnego lub zwrot w określonych przypadkach. Zatem zaliczenie podatku, który nie moŝe podlegać odliczeniu od kosztów uzyskania przychodów, nie jest ani odliczeniem, ani uzyskaniem zwrotu VAT, a więc nie jest odliczeniem podatku. JeŜeli beneficjent uzna VAT za kwalifikowany, musi przedstawić szczegółowe uzasadnienie zawierające podstawę prawną wskazującą na brak moŝliwości obniŝenia naleŝnego VAT o VAT naliczony: S 3.2 S 3.3 Zakres zastosowanego crossfinancingu Harmonogram rzeczowofinansowy w momencie składania wniosku o dofinansowanie projektu, w okresie realizacji projektu (i po jego zakończeniu) w związku ze zmianą struktury sprzedaŝy (lub zakupów), albo wykorzystania majątku związanego z projektem. Dotyczy działań / poddziałań gdzie dopuszczono moŝliwość krzyŝowego finansowania działań. W przypadku gdy w ramach projektu przewidziane jest przeprowadzenie działań związanych z wykorzystaniem instrumentu cross-financing w punkcie tym naleŝy przedstawić specyfikację oraz ramowy kosztorys planowanych działań. NaleŜy pamiętać, Ŝe zakres działań cross-financing musi być zgodny z zapisami uszczegółowienia RPO dla danych działań. NaleŜy skorzystać z informacji zawartych w pkt 3.2: Wyszczególnienie całkowity koszt realizacji inwestycji w [zł] nakłady rozwojowe i modernizacyjne w [zł] zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł nakłady odtworzeniowe w [zł] zł zł zł zł zł rezerwy na nieprzewidziane wydatki w [zł] zł zł zł zł zł koszty kwalifikowane w [zł] zł zł zł zł zł koszty niekwalifikowane w [zł] zł zł zł zł zł poziom współfinansowania z EFRR [% kosztów kwalifikowanych] kwota współfinansowania ze środków EFRR w [zł] S 3.4 Wielkość luki w finansowaniu % % % % % zł zł zł zł zł Parametr Definicja Jedn. Wartość DIC suma zdyskontowanych kosztów inwestycyjnych zł DNR suma zdyskontowanych przychodów netto = suma zdyskontowanych przychodów suma zdyskontowanych kosztów operacyjnych + zdyskontowana wartość rezydualna Max EE= DIC-DNR maksymalny wydatek kwalifikowany zł zł 7

8 Lp. Zakres informacji Opis Strona SW Uwagi oceniającego R = Max EE/DIC wskaźnik luki finansowej % EC suma kosztów kwalifikowanych (niezdyskontowanych) zł DA = EC*R kwota decyzji zł Max CRpa maksymalna stopa współfinansowania określona dla działania/poddziałania % Dotacja UE = DA*Max CRpa kwota dotacji zł PD=Dotacja UE/EC poziom dofinansowania % S 3.5 Wyniki analizy finansowej Wartość wskaźników naleŝy pobrać z pkt 3.7: Wskaźnik Wartość Uzasadnienie i interpretacja FNPV/C zł FIRR/C % FNPV/K zł FIRR/K % Trwałość finansowa NaleŜy określić, czy saldo gotówki jest dodatnie w kaŝdym roku realizacji i eksploatacji inwestycji. S 3.6 Wyniki analizy ekonomicznej Wartość wskaźników naleŝy pobrać z pkt 3.7: Wskaźnik Wartość Uzasadnienie i interpretacja ENPV zł EIRR % B/C, 8

9 1. Wykonalność techniczno-technologiczna 1.1. Stan aktualny Opis stanu aktualnego (przed realizacją projektu) Elementem wyjściowym w poprawnie sporządzonej analizie techniczno-technologicznej jest rzetelny i poprawny opis stanu aktualnego. Jasno opisany stan obecny pozwala w sposób przejrzysty przejść do identyfikacji istniejących problemów oraz potrzeb, a tym samym do uzasadnienia potrzeby realizacji projektu. Opis stanu obecnego powinien przede wszystkim koncentrować się na charakterystyce istniejących elementów, które mogą zostać wykorzystane w projekcie oraz otoczenia z nim związanego. JuŜ na tym etapie powinny być wskazane lub chociaŝ zaakcentowane problemy jakie generuje brak lub niedostateczne działania objęte projektem Tło projektu Jaki obszar objęty jest potencjalnym oddziaływaniem przyszłego projektu? Ile miejscowości obejmuje? Ilu mieszkańców go zamieszkuje? Jaka jest gęstość zaludnienia? Jakie jest saldo migracji? Jaki jest przeciętny dochód na głowę mieszkańca w obszarze projektu? Jaka jest wysokość dochodów własnych gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca? Jaki jest udział gminy w podatku od osób fizycznych w przeliczeniu na jednego mieszkańca? Ile wynoszą wydatki z budŝetu gminy na inwestycje w przeliczeniu na jednego mieszkańca? Jaki jest odsetek osób pracujących w głównym miejscu pracy w ogóle osób w wieku produkcyjnym? Jaka jest stopa bezrobocia? Jaki jest poziom wykształcenia mieszkańców? Jaka jest proporcja osób w wieku produkcyjnym do ogółu osób? (im jest to większy odsetek tym lepiej) Jaka jest wysokość wskaźnika obciąŝenia demograficznego? Jaki jest profil obszaru (rolniczy, przemysłowy, turystyczny, miejski itp.)? Ile przedsiębiorstw znajduje się na tym terenie? Jakiej wielkości przedsiębiorstwa przewaŝają? Jaki jest odsetek przedsiębiorstw prywatnych w ogóle jednostek zarejestrowanych w systemie REGON? Ile wynosi liczba prywatnych jednostek zarejestrowanych w systemie REGON w przeliczeniu na 1000 mieszkańców? Jaki jest odsetek przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych działających na danym terenie? Jaki jest profil przedsiębiorstw? Jaki jest ich udział w tworzeniu lokalnego / regionalnego rynku pracy? Jak wygląda rozwój ekonomiczny obszaru objętego projektem na tle województwa i Polski (z uwzględnieniem cech wymienionych w dwóch powyŝszych podpunktach)? Jaka jest dostępność komunikacyjna obiektu objętego projektem, albo obiektu, który powstanie w wyniku realizacji projektu? Jaka jest odległość do najbliŝszej drogi wojewódzkiej, krajowej, autostrady lub planowanej autostrady (jeŝeli autostrada ma przebiegać w obrębie maksymalnie 100 km)? Jaka jest odległość do najbliŝszego lotniska obsługującego ruch międzynarodowy i/lub świadczącego usługi cargo? Jaka jest odległość do najbliŝszej stacji kolejowej? Czy teren ma dostęp do bocznicy kolejowej? Czy budynek objęty projektem leŝy w centrum danej miejscowości czy na jej obrzeŝach (chodzi tu przede wszystkim o instytucje małe powierzchniowo, takie jak na przykład centra edukacyjno-wdroŝeniowe czy inkubatory przedsiębiorczości instytucje zajmujące duŝe powierzchnie nawet nie powinny być lokowane blisko centrów poszczególnych miejscowości)? jeŝeli opis stanu aktualnego nie w pełni oddaje obraz rzeczywistości projektowej 9

10 Istniejący stan Jaki jest stan techniczny infrastruktury i stopień rozwoju danej instytucji oraz jej partnerów, ich wyposaŝenie? Jakie są parametry techniczne i cechy fizyczne infrastruktury, otoczenie budynku, funkcje obiektu, stan instalacji, przyłączy, wyposaŝenie budynku, liczba uŝytkowników itd. jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) Podstawowe rozwiązania oraz parametry techniczne i technologiczne istniejących rozwiązań JeŜeli projekt dotyczy modernizacji / rozbudowy / przebudowy / remontu infrastruktury instytucji, naleŝy ją opisać skupiając się na elementach istotnych z punktu widzenia projektu. JeŜeli projekt dotyczy budowy nowej infrastruktury, naleŝy skupić się na otoczeniu społeczno-gospodarczym, ze szczególnym uwzględnieniem otaczającej infrastruktury komplementarnej i substytucyjnej. jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) Potrzeby beneficjentów Jakie są potrzeby przedsiębiorców w zakresie objętym projektem? Jakich usług oczekują od projektowanych instytucji? Jakiej powierzchni pomieszczeń oczekują? Jakie są ich potrzeby w zakresie infrastruktury biurowej (Internet, sieć komputerowa, faks, kserokopiarka, zaplecze sanitarne itp.)? Jakie są ich potrzeby w zakresie infrastruktury technicznej (pobór wody, ilość odprowadzanych ścieków, ich zanieczyszczenie itp.)? Jakie są ich potrzeby w zakresie infrastruktury specjalistycznej (np. laboratoria, gazy techniczne, odpowiednie napięcie prądu, specjalistyczne linie produkcyjne)? Jakich współpracowników / partnerów potrzebują i szukają? Z jakim wykształceniem, o jakiej specjalności, z jakim doświadczeniem? Jakie są ich potrzeby w zakresie infrastruktury ochrony zdrowia? Jakie są ich potrzeby w zakresie moŝliwości spędzania wolnego czasu? Jakie są ich potrzeby w zakresie współpracy z instytucjami/ośrodkami naukowymi, naukowo-badawczymi? Jakie są ich potrzeby w zakresie współpracy z instytucjami otoczenia biznesu? Niedogodności i problemy dla beneficjentów Czy obecna infrastruktura jest funkcjonalna dla interesariuszy projektu (chodzi tu o dostępność dla interesariuszy, uciąŝliwość dla mieszkańców, jakość uŝytkowania, efektywność ekonomiczną itp.)? Czy z powyŝszego opisu wynikają niedogodności i problemy dla podmiotów gospodarczych i innych aktorów RSI itp.? Czy opisaliśmy jakość i stopień zaspokajania potrzeb beneficjentów oraz utrudnienia wynikające z dotychczasowych rozwiązań/technologii? Dlaczego do tej pory nie zostały one zaspokojone? Uwarunkowania realizacji projektu Jakie są uwarunkowania realizacyjne planowanego projektu wynikające z: dokumentów strategicznych (studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego, Plany Rozwoju Lokalnego, Lokalne Programy Rewitalizacji itp. w zaleŝności od rodzaju projektu); uwarunkowań prawnych (np. własność gruntu, budynku), warunków środowiskowych, geologicznych i geotechnicznych, ochrony konserwatorskiej terenu (czy teren, na którym jest projektowany obiekt budowlany, jest wpisany do rejestru zabytków oraz czy podlega ochronie na podstawie ustaleń MPZP?); innych warunków (np.: związanych z BHP, przepisów przeciwpoŝarowych). Czy uwarunkowania te miały wpływ na przyjęte wcześniej rozwiązania w kontekście funkcjonowania instytucji lub jej partnerów? jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) jeŝeli projekt nie pokazuje problemów i niedogodności, jakie obecnie występują na danym obszarze w odniesieniu do przedmiotu projektu 10

11 Komplementarność z innymi projektami Charakterystyka projektodawcy i prowadzonej przez niego działalności W tym punkcie naleŝy opisać: powiązania z innymi projektami (kontynuacja bądź uzupełnienie) planowanymi do realizacji lub zrealizowanymi, w trakcie realizacji współfinansowanych ze środków polskich lub zagranicznych, czy projekt jest końcowym lub jednym z końcowych elementów wypełniających ostatnią lukę w istniejącej infrastrukturze na danym obszarze lub projekt jest centralnym rozwiązaniem, którego realizacja umoŝliwi realizację kolejnych projektów sferycznie umiejscowionych wobec danego projektu, powiązania z innymi projektami infrastrukturalnymi (np. drogami lokalnymi) mającymi na celu zmniejszyć czas przejazdu i zwiększyć dostępność danego miejsca, wykorzystanie moŝliwości istniejącej infrastruktury, infrastrukturę dostępną na obszarze lokalizacji projektu (wodociągi, kanalizacja, komunikacja itp.) W tym punkcie naleŝy opisać: historię powstania i rozwoju instytucji w tym naleŝy: przedstawić ewolucję formy prawnej instytucji (oczywiście, jeŝeli ewolucja nie wystąpiła, naleŝy przedstawić jedną formę prawną); przedstawić trend liczby pracowników w instytucji od początku jej istnienia do obecnego okresu; przedstawić załoŝycieli instytucji i zmiany jakie zachodziły w tym zakresie (właścicieli, wspólników, kierownictwa itp.) przedstawić charakterystykę działalności instytucji w całym okresie jej funkcjonowania oraz zmiany jakie zachodziły w profilu instytucji; ewentualnie przedstawić nagrody i certyfikaty, jakie instytucja otrzymała (oraz czego dotyczyły) w całym okresie jej funkcjonowania. jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) Opis miejsca instytucji na rynku w kontekście odbiorców obecną ofertę danej instytucji, w tym naleŝy: przedstawić obecnie świadczone usługi; opisać usługi, których juŝ dana instytucja nie oferuje i podać przyczyny dla których zaprzestano danej działalności; przedstawić wielkość przychodów wygenerowanych z kaŝdego z poszczególnych rodzajów usług w okresie ostatnich pełnych trzech okresów obrachunkowych. W tym punkcie naleŝy przedstawić spójny i kompletny obraz odbiorców danej instytucji na rynku, a więc w tekście naleŝy odpowiedzieć m.in. na poniŝsze pytania pomocnicze: w zakresie segmentacji rynku: jakie firmy przede wszystkim korzystają z usług danej instytucji? czy dana instytucja prowadzi marketing skoncentrowany, czy zróŝnicowany? JeŜeli zróŝnicowany, to jakie główne segmenty obejmuje? jaka jest struktura lokatorów (grup odbiorców) instytucji? czy dana instytucja zamierza wejść na nowe segmenty rynku, pozyskać nowe grupy odbiorców? w zakresie potrzeb klientów (przedsiębiorców): jakie są oczekiwania i potrzeby przedsiębiorców? w jakim stopniu oferta danej instytucji odpowiada na te oczekiwania? czy wymaga ona dopracowania, udoskonalenia, czy teŝ zmiany? w jakim zakresie? z jakiego powodu? jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) w zakresie tendencji rozwojowych poszczególnych segmentów rynku: 11

12 które segmenty aktywności danej instytucji rozwijają się, a które kurczą (biorąc pod uwagę oferowane na rynku usługi)? na które segmenty dana instytucja zamierza wejść z uwagi na komplementarność oferty, łatwe moŝliwości uzupełnienia oferty lub aspekty przyszłościowe? które segmenty rynku są naraŝone na sezonowe wahania? czy jest to zjawisko powaŝne, wpływające na płynność finansową danej instytucji? czy zjawisko sezonowości dotyczy segmentów kluczowych dla danej instytucji (o największym udziale w sprzedaŝy)? Jednym z waŝniejszych elementów jest wiarygodność podawanych informacji. Wiarygodność wzmacniają: wykorzystane źródła statystyczne, dokumenty strategiczne gminy / powiatu / województwa, analizy prowadzone na potrzeby danego obszaru i projektu, wreszcie dokumentacja zdjęciowa obszaru. Jak widać, opis stanu obecnego jest znacznie rozbudowany i szczegółowy, jednakŝe celem opisu jest oddanie pełnego obrazu rzeczywistości projektowej i przedstawienie środowiska, w którym będzie realizowany projekt. Opis stanu obecnego jest równieŝ podstawą oceny potrzeby realizacji projektu Opis potrzeby realizacji projektu w kontekście wykonalności technicznej Opis potrzeby realizacji projektu to kluczowy moment studium, który daje podstawę do rozwaŝenia moŝliwości sfinansowania danego projektu. Jest to moment, który uosabia problemy społeczności interesariuszy projektu, które dany projekt ma rozwiązać Analiza problemów i potrzeb Analiza problemów powinna dotyczyć problemów, które dotykają interesariuszy projektu (ale jedynie w kontekście przedmiotu projektu), a w tym w szczególności: Rozpoznanie problemów Jakie problemy odczuwają róŝni interesariusze projektu? Jakie są źródła tej analizy? np. przeprowadzenie konsultacji z interesariuszami, wcześniej przeprowadzone badania na danym obszarze lub obszarze o podobnych problemach. NaleŜy pamiętać, Ŝe bardzo waŝne jest przedstawienie dowodów i źródeł wykorzystywanych danych i informacji. Od kiedy istnieją potrzeby realizacji projektu? Dlaczego do tej pory nie zostały zaspokojone? jeŝeli oceniający uzna, Ŝe opis nie jest wiarygodny (nie ma źródeł) jeŝeli z opisu nie wynika potrzeba realizacji projektu lub jeŝeli projekt nie rozwiązuje rzeczywistych potrzeb beneficjentów 12

13 Związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy problemami Jakie są związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy problemami? Co z czego wynika? Co jest przyczyną pozostałych problemów? jeŝeli opis nie jest przekonywujący Potrzeba realizacji projektu w kontekście wykonalności technicznej obiektów budowlanych moŝe wynikać z następujących kwestii (są to oczywiście jedynie przykłady): z konieczności dostosowania obiektów do wymogów określonych w obowiązujących przepisach; problemem moŝe być równieŝ słaba dostępność do infrastruktury, albo kadry objętej projektem z uwagi na znaczącą (zbyt duŝą) odległość od najbliŝszych placówek prowadzących podobną działalność; ponadto problem moŝe wynikać z utraty zdolności do wypełniania funkcji oraz obsługi większej liczby podmiotów; w przypadku projektów infrastruktury dla rozwoju firm innowacyjnych potrzeby mogą wynikać z niskiego stopnia wykształcenia społeczeństwa w obszarze projektu, specyficznych potrzeb edukacyjnych społeczeństwa i kierunków edukacji, potrzeby powiązania programu edukacyjnego ze zwiększaniem konkurencyjności i innowacyjności podmiotów w regionie i dostosowania do specyfiki regionu itp Powiązanie z opisem stanu obecnego Wybór problemów do rozwiązania przez projekt Jakie są powiązania pomiędzy wykazanymi problemami, a przedstawionym wcześniej opisem otoczenia projektu? Czy wskazane potrzeby realizacji projektu są widoczne (wynikają) z analizy rynku i/lub charakterystyki instytucji? NaleŜy tu określić, czy badania naukowe lub prace rozwojowe mają charakter priorytetowy dla interesariuszy i dlaczego. Jest to bardzo waŝne, bowiem jest to jedno z kryteriów merytoryczno-technicznych punktowanych. W jaki sposób przeprowadzono selekcję problemów? Jakie problemy wybrano do rozwiązania przez projekt? Do rozwiązania których problemów projekt się przyczyni? Dlaczego? Skąd wynika potrzeba realizacji projektu? czy z potrzeb przedsiębiorców? czy z potrzeb samorządu lokalnego? czy z potrzeb lokalnych mieszkańców (miejsca pracy)? Czy projekt zaspokoi w pełni potrzeby inwestycyjne projektodawcy? Na jaki czas? JeŜeli nie, to w jakim zakresie? Dlaczego wybrano właśnie taki zakres projektu? W jaki sposób projekt zaspokoi potrzeby instytucji? jakie działania zakłada, aby zaspokoić te potrzeby? w szczególności naleŝy uzasadnić zakup nieruchomości, robót budowlanych, których realizacja musi być koniecznym warunkiem powodzenia projektu. jeŝeli potrzeba realizacji projektu nie jest zrozumiała i nie wynika z przytoczonych wcześniej problemów i niedogodności jeŝeli wybrano niewłaściwe problemy lub brakuje informacji o sposobie przeprowadzenia selekcji jeŝeli braki i niedogodności dla beneficjentów wynikają w nieodpowiedniego zagospodarowania i wykorzystania istniejącej infrastruktury Drzewo problemów przyczyny skutki Krok 1: Identyfikacja głównych problemów charakteryzujących istniejącą sytuację (burza mózgów, konsultacje, analizy). Krok 2: Wybór pojedynczego problemu startowego/głównego. Krok 3: Identyfikacja problemów związanych z problemem startowym. jeŝeli projekt koncentruje się na problemach ze środka drzewa, poniewaŝ rozwiąŝe je jedynie na czas projektu, bowiem po jego zakończeniu ponownie zaczną oddziaływać problemy będące poniŝej i ponownie powstaną skutki (problemy pośrednie), które projekt chwilowo rozwiązał 13

14 Krok 4: Ustanowienie hierarchii przyczynowo skutkowej: problemy, które bezpośrednio powodują problem startowy umieszczone są na poniŝej; problemy, które są bezpośrednimi efektami problemów startowych są umieszczone powyŝej. Krok 5: Postąpić analogicznie z wszystkimi innymi problemami. Krok 6: Połączyć problemy strzałkami ilustrującymi związki przyczynowo skutkowe. Krok 7: Przejrzeć diagram i weryfikować jego poprawność i kompletność. Na co naleŝy uwaŝać? problemy muszą być sformułowane jako negatywne sytuacje; problemy muszą być rzeczywiste a nie przyszłe czy wyimaginowane; pozycja problemu w hierarchii nie odnosi się do jego waŝności; problem nie jest wynikiem braku rozwiązania, ale istniejącą negatywną sytuacją. Źródło: European Commission, Project Cycle Management Guidelines, EuropeAid Co-operation Office General Affairs Evaluation, march Projekt A Projekt B Skuteczny projekt Nieskuteczny projekt 14

15 Opis celów projektu W tym punkcie naleŝy przełoŝyć potrzeby i problemy społeczności na cele projektu. NaleŜy przede wszystkim określić takie cele, które: Cele projektu Zgodność projektu z celami RPO wraz z uzasadnieniem Wkład w realizację Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020 Cele muszą być: opisem przyszłego stanu rzeczy, który zaistnieje po rozwiązaniu problemów (a więc nigdy celem nie moŝe być budowa obiektu ); poŝądane przez inwestora i otoczenie (wynikają z analizy potrzeb); nakierowane na koncentrację środków na tym co waŝne, efektywne kosztowo, a takŝe moŝliwe do zrealizowania; zgodne z metodą SMART, kaŝdy cel powinien być: Cel Wartość Czas osiągnięcia Źródło pomiaru Cel musi być konkretny, nie ujęty zbyt ogólnie a takŝe realistyczny (moŝliwy do osiągnięcia w załoŝonym czasie). skwantyfikowana RRRR-MM skąd zaczerpniemy informacji, czy cel został osiągnięty? NaleŜy opisać i uzasadnić zgodność realizacji projektu z celem poddziałania i szczegółowym opisem moŝliwych typów projektów, wydatków i innych obostrzeń NaleŜy pokazać, jak cele projektu oddziałują na cele strategiczne obszaru, na którym realizowany jest projekt oraz cele horyzontalne dotyczące danego typu projektu; w szczególności naleŝy pokazać w jaki sposób i w jakim zakresie (np. w kontekście wskaźników realizacji) cele projektu spełniają cele Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku NaleŜy tu równieŝ bardzo szczegółowo opisać sposób wykorzystywania inwestycji do prac B+R na rzecz rozwoju gospodarczego regionu wraz z uzasadnieniem. Jest to bardzo waŝne, bowiem jest to jedno z kryteriów merytoryczno-technicznych punktowanych. jeŝeli cele będą błędnie określone, np. są opisem działań, a nie przyszłego stanu jeŝeli projekt wątpliwie wpisuje się w realizację celów RPO jeŝeli projekt wątpliwie wpisuje się w realizację Strategii jeŝeli cele nie wynikają z analizy potrzeb lub jeŝeli projekt w zbyt duŝym stopniu rozprasza środki na róŝne cele, czasami odległe od siebie; lub zakłada działania niewykonalne (lub trudno wykonalne) w kontekście analizy potrzeb jeŝeli projekt jest sprzeczny z celami RPO jeŝeli projekt jest sprzeczny z priorytetami zapisanymi w Strategii 15

16 1.2. MoŜliwe warianty NajwaŜniejsze warianty realizacji projektu (inne moŝliwe sposoby osiągnięcia celu projektu) Celem studium wykonalności jest pokazanie czy dany projekt jest moŝliwy do zrealizowania biorąc pod uwagę: opinię społeczną, techniczny i ekonomiczny punkt widzenia, a takŝe spodziewane oddziaływanie na środowisko naturalne. Ma ono na celu równieŝ udzielenie odpowiedzi na pytanie, który z rozpatrywanych wariantów realizacji jest najefektywniejszy pod względem skuteczności osiągnięcia zamierzonego celu. Z drugiej strony trudne jest uzyskanie wartościowych wniosków poprzez analizę czysto technicznych moŝliwości, pomijając kontekst środowiskowy, czy przyjmując do porównań niewykonalne opcje lub porównanie wariantu bezinwestycyjnego (oznaczającego brak zgodności z wymogami prawa) z wariantem zapewniającym pełną zgodność. 1 Analiza wariantów projektu jest decydująca dla właściwej identyfikacji zakresu projektu oraz wyboru najbardziej opłacalnego rozwiązania technicznego Identyfikacja wariantów Wybierając moŝliwe warianty realizacji projektu, naleŝy zwrócić uwagę, czy faktycznie przyczyniają się one do określania róŝnych zakresów i moŝliwości realizacji projektu, Chodzi tu o to, aby skupić się na ograniczonej liczbie istotnych i technicznie wykonalnych opcji. Dla ułatwienia wyboru wariantów, naleŝy opowiedzieć na pytanie: w jaki sposób moŝna rozwiązać wcześniej zidentyfikowane problemy oraz potrzeby? Generalnie rzecz biorąc wybór wariantów do analizy moŝe dotyczyć głównych aspektów realizacji projektu, takich jak: organizacji komunikacji do innej miejscowości posiadającej daną infrastrukturę z budową własnej infrastruktury (aspekt lokalizacji); wykorzystanie istniejącego obiektu i jego modernizacja i/lub rozbudowa z budową nowego obiektu (aspekt zakresu projektu); dostosowanie infrastruktury do planowanej liczby uŝytkowników z rozbudową infrastruktury pod potrzeby nowych usług i wzrostu ich jakości (aspekt skali projektu). Przede wszystkim naleŝy rozróŝnić warianty moŝliwości realizacji celów od wariantów technicznotechnologicznych. NaleŜy pamiętać, Ŝe zamierzone cele moŝna osiągnąć na wiele sposobów, podobnie jak w róŝny sposób moŝna rozwiązać zidentyfikowane problemy. Z drugiej strony trudne jest uzyskanie wartościowych wniosków poprzez analizę czysto technicznych moŝliwości, pomijając kontekst środowiskowy, czy przyjmując do porównań niewykonalne opcje. Takimi przykładami będzie porównanie: budowa budynku z cegieł z budową budynku z płyt betonowych (zwykle istnieje wystarczające techniczne uzasadnienie wyboru danego materiału); jeŝeli identyfikacja wariantów jest przeprowadzona niejasno lub mało wiarygodnie jeŝeli pokazano jedynie jeden wariant objęty projektem (a istniały oczywiste moŝliwości stworzenia innego wariantu) nie jest moŝliwa ocena efektywności poszczególnych wariantów 1 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, Warszawa 19 września 2007, s

17 wariantu bezinwestycyjnego (oznaczającego brak zgodności z wymogami prawa) z wariantem zapewniającym pełną zgodność Opis wariantów W jakim stopniu zidentyfikowane warianty odpowiadają na potrzeby społeczności? Czy i jakie działania (które zakłada kaŝdy z wariantów) doprowadzą do osiągnięcia celu i zaspokojenia potrzeb? Czego dany sposób wymaga? jeŝeli opis nie jest pełny nie pokazuje jak projekt spełni cele i zaspokoi potrzeby beneficjentów Analiza wariantów projektu Analizę wariantów projektu naleŝy przeprowadzić metodą wielokryterialną. PoniewaŜ projekty róŝnią się uwarunkowaniami społeczno-gospodarczymi, prawnymi i instytucjonalnymi określono konkretną listę korzyści dla kaŝdego działania / poddziałania, do których naleŝy się odnieść w tym punkcie. NaleŜy wykorzystać tu następujące kryteria i wagi: Analiza wariantów Stworzonej liście korzyści (patrz poniŝej w tabeli) przyporządkowano wagi cząstkowe sumujące się do 1,0. Przyjęto punktację 0-4 pkt dla kaŝdej korzyści. Suma iloczynów ocen punktowych i wag posłuŝy do porównań poszczególnych wariantów projektów, zgodnie z pytaniem: na ile zakładane korzyści społeczno-ekonomiczne z projektu przekroczą koszty ekonomiczne? 0 punktów brak wpływu, 1 punkt niewielki wpływ, 2 punkty umiarkowany wpływ, 3 punkty istotny wpływ, 4 punkty bardzo duŝy wpływ. Analizy wariantów musi brać pod uwagę wszystkie poniŝsze kryteria: Warianty Kryterium Waga Ocena (0-4) Wpływ 1. Wykorzystywanie inwestycji do prac B+R na rzecz rozwoju gospodarczego regionu (np. wprowadzanie nowych usług i funkcji uŝytkowych, wpływ na rozwój przedsiębiorczości i usług, wpływ na rozwój sektora otoczenia biznesu, aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych, wzrost liczby miejsc pracy, wzrost innowacyjności itp.) 2. Zasięg oddziaływania projektu 0,15 3. Priorytetowy charakter badań naukowych lub prac rozwojowych 0,15 Łącznie wariant 1, Uzasadnienie przyznania punktów KaŜdy przyznany punkt musi być uzasadniony, w związku z tym w tym punkcie naleŝy przedstawić wyczerpujące i obiektywne uzasadnienie oceny wariantów. 0,7 jeŝeli analiza wariantów jest niejasna jeŝeli analizę wariantów przeprowadzono inną metodą niŝ wskazaną lub w analizie są błędy 17

18 Optymalny wariant projektu Optymalny wariant projektu Po przeprowadzeniu analizy wariantów danego projektu, naleŝy dokonać wyboru najlepszego wariantu projektu. Jest to juŝ zadanie stosunkowo łatwe, bowiem w przypadku metody wielokryterialnej optymalny wariant charakteryzuje się najwyŝszą oceną sumaryczną, czyli maksymalnym wpływem na osiągnięcie celów projektu. JednakŜe bywają przypadki, w których moŝna próbować uzasadniać wybór innego wariantu, pomimo uzyskania odmiennych wyników analiz. MoŜe się tak stać, kiedy np. pewne specyficzne warunki środowiskowe uniemoŝliwiają wykorzystanie danej technologii lub obecnie dana technologia jest droga, koszt konserwacji elementów infrastruktury wysoki, ale technologia jest przyszłościowa i przewiduje się spadek kosztów eksploatacyjnych (naleŝy przecieŝ pamiętać, Ŝe analizy są prowadzone w cenach stałych z roku rozpoczęcia projektu). jeŝeli brakuje uzasadnienia jeŝeli wybrano inny wariant, a uzasadnienia nie jest przekonywujące i wiarygodne w kontekście danych warunków środowiskowych, technologicznych i społecznogospodarczych jeŝeli błędne załoŝenia powodują, Ŝe powinien być wybrany inny wariant (analiza zrobiona bezbłędnie wykazała, Ŝe lepsze jest rozwiązanie inne niŝ wybrane) 18

19 1.3. Realizacja projektu Opis lokalizacji / miejsca realizacji projektu Lokalizacja inwestycji Powiat(y) Gmina(y) Miejscowość(ci) Bardziej szczegółowa lokalizacja Charakterystyka lokalizacji Analizując planowaną lokalizację, naleŝy wziąć pod uwagę (szczegółowość opisów moŝe być dostosowana do istniejących dokumentów etapu przygotowywania projektu): wszystkie warunki fizyko-topograficzne mające wpływ na projekt, powiązanie z innymi obiektami infrastrukturalnymi, zapotrzebowanie na media i ich dostępność w danej lokalizacji, moŝliwość prowadzenia i zabezpieczenia budowy, stref ochronnych itp Mapy / szkice / zdjęcia NaleŜy tu umieścić stosowne mapki i szkice, sytuujące dane przedsięwzięcie zarówno w skali mikro jak i makro: mapę poglądową (plan orientacyjny w skali umoŝliwiającej pokazanie projektowanej inwestycji w otoczeniu), na której powinniśmy odnieść planowaną inwestycję do obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego terenu, powiązać (zaznaczyć) planowaną inwestycję z siedliskami ludzkimi, zaznaczyć obszar oddziaływania projektu, komunikację z obiektem i powiązania z innymi obiektami uzupełniającymi (pełniącymi uzupełniające lub komplementarne funkcje np. przy parku naukowo-technologicznym moŝna zaznaczyć lokalizację najbliŝszej szkoły wyŝszej itp.). Dodatkowo, mapa powinna mieć zaznaczone granice administracyjne województw, powiatów i gmin. szkicu lub planu usytuowania budynku na posesji, np. mapę do celów projektowych, rzuty poszczególnych kondygnacji (jeŝeli są juŝ dostępne) lub odręczny rysunek funkcjonalności obiektu Zasięg oddziaływania projektu NaleŜy tu napisać i uzasadnić zasięg oddziaływania projektu: czy obejmuje skalę całego regionu? czy ma skalę ponadlokalną (kilka powiatów)? czy ma skalę lokalną (od jednej gminy do jednego powiatu) Wskazanie i uzasadnienie oddziaływania jest bardzo waŝne, bowiem jest to jedno z kryteriów merytorycznotechnicznych punktowanych. jeŝeli lokalizacja projektu nie jest jednoznaczna jeŝeli nie załączono map / zdjęć i przez to opis lokalizacji jest nieczytelny lub niejednoznaczny jeŝeli nie określono i uzasadniono zasięgu oddziaływania, bo niemoŝliwa będzie ocena punktowa 19

20 Niezbędne rodzaje czynności / materiałów / usług Niezbędne rodzaje czynności / materiałów / usług W tym punkcie naleŝy obligatoryjnie przedstawić (w zaleŝności czy dane pozycje są adekwatne do projektu): niezbędne prace, czynności, materiały (np. budowlane), usługi zlecane na zewnątrz, maszyny i urządzenia, wykorzystywane w okresie realizacji projektu i będące podstawą do późniejszego określenia wartości niezbędnych nakładów inwestycyjnych. Jest to o tyle waŝne, gdyŝ zestawienie to w połączeniu z uzasadnieniem stanowi podstawę do zaszeregowania danego wydatku jako kosztu kwalifikowanego. jeŝeli niezbędne rodzaje czynności / materiałów / usług nie zostały odpowiednio przedstawione jeŝeli nie wzięto pod uwagę wszystkich elementów lub występują pewne nieścisłości z poprzednimi punktami jeŝeli projekt zakłada działania niewykonalne (lub trudno wykonalne) w kontekście analizy potrzeb 20

21 Planowany harmonogram realizacji projektu Harmonogram realizacji projektu Harmonogram musi być wykonany przynajmniej w układzie kwartalnym. Harmonogram musi zawierać wszystkie wskazane niŝej elementy składowe procesu inwestycyjnego. Harmonogram musi być przejrzysty. Przyjęte w harmonogramie terminy realizacji muszą być moŝliwe do osiągnięcia i zgodne z obowiązującym prawodawstwem, muszą one uwzględniać czas niezbędny na wykonanie odpowiednich czynności przez wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Harmonogram powinien uwzględniać w miarę moŝliwości róŝne cykle realizacyjne kaŝdego z elementów składowych zadania inwestycyjnego: minimalny, przeciętny i maksymalny (np. z uwzględnieniem ryzyka opóźnień np. związanych z sezonowością) lub teŝ naleŝy omówić w formie opisowej warunki realizacji kaŝdego elementu składowego w cyklu minimalnym, przeciętnym i maksymalnym. Powinien być wykonany harmonogram (diagram) minimalny, przeciętny i maksymalny oraz przeprowadzona analiza elementów krytycznych. Muszą być wskazane czynniki mogące wpłynąć na opóźnienia w realizacji projektu czynniki ryzyka, naleŝy równieŝ pokazać potencjalne sposoby i moŝliwości zredukowania zagroŝeń związanych z opóźnieniami projektu. Zakres prac uzyskanie decyzji o ustaleniu lokalizacji projektu inwestycyjnego uzyskanie prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane Wariant uzyskanie pozwolenia na budowę minimalny ogłoszenie przetargu na wykonanie zadania inwestycyjnego i podpisanie umowy z wykonawcą robót wykonanie robót w poszczególnych etapach realizacyjnych [wyszczególnić] odbiór końcowy robót rozliczenie końcowe zadania inwestycyjnego I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV Wariant przeciętny Wariant maksymalny uzyskanie prawa jest elementem krytycznym (mogą powodować opóźnienia) dlatego naleŝy je dokładniej omówić Harmonogram realizacji projektu jest wstępnym harmonogramem i moŝe zawierać jedynie szkic planowanych robót. Nie trzeba zatem przedstawiać zbytniej szczegółowości opisów zadań. Projekt musi być jednak podzielony na tyle zadań, ile potrzeba do osiągnięcia zakładanych celów bez względu na stopień szczegółowości. NaleŜy zwrócić szczególną uwagę na źródła szacunków liczbowych czy kosztowych. Ma to szczególne znaczenie przy zakupie wyposaŝenia. NaleŜy zatem zadbać o to, aby: źródła nadal były aktualne np. opierając się na kosztorysach inwestorskich sprzed 2-3 lat, które w dobie bardzo szybko wzrastających cen materiałów i usług budowlanych stają się nieaktualne, moŝna spowodować, Ŝe wyliczenia będą błędne a wyliczenia wskaźników niewiarygodne (np. dlatego kosztorysy inwestorskie nie mogą być starsze niŝ 6 miesięcy). jeŝeli planowany harmonogram realizacji projektu nie zawiera wszystkich najwaŝniejszych elementów składowych procesu inwestycyjnego lub jest nieprzejrzysty 21

22 powoływać się na analogiczną sytuację w innym obszarze, kiedy ma to swoje uzasadnienie często dla obszarów wiejskich przyjmowane są średnie wskaźniki dla Polski, co w dalszym etapie moŝe znacznie zniekształcić wyniki analiz. Jest to bardzo waŝne, bowiem jest to jedno z kryteriów merytoryczno-technicznych punktowanych Stan po realizacji projektu Opis stanu po realizacji projektu W tym punkcie naleŝy opisać wszystko, co się dzieje i jakie zmiany zaszły na obszarze oddziaływania projektu od czasu jego zakończenia Stan po realizacji projektu Opisując stan po realizacji projektu naleŝy przede wszystkim: przedstawić funkcjonalność rozwiązań zaproponowanych w projekcie (np. rozwiązań technicznych), wykazać zbieŝność parametrów technicznych projektowanej infrastruktury / uŝyteczność usług z celami projektu; przedstawić logikę dostosowania rozwiązań wypracowanych w ramach projektu do poszczególnych celów, które ma spełniać, wykazać dostosowanie infrastruktury / usług do realizacji celów projektu przez cały okres referencyjny (biorąc pod uwagę zuŝycie ekonomiczne środków trwałych itd.); określić w sposób wiarygodny i poprawny zakres niezbędnych robót i nakładów odtworzeniowych w określonym okresie eksploatacji rezultatów projektu (w odniesieniu jedynie do elementów, które wymagają odtworzenia w okresie referencyjnym), podać wiarygodne źródła tych danych Produkty i rezultaty projektu Opis produktów i rezultatów określonych przez pewne wskaźniki realizacji powinien zawierać i nawiązywać do wskaźników wskazanych przez Instytucję Zarządzającą w oddzielnym dokumencie lub generatorze wniosków. NaleŜy w tym przypadku upewnić się, czy wskaźniki: są poprawnie określone (zgodne z innymi częściami projektu i wniosku)? wpływają na realizację celów projektu (są znacząco uŝyteczne dla społeczności)? Jest to bardzo waŝne, bowiem jest to jedno z kryteriów merytoryczno-technicznych punktowanych. Wskaźniki produktu Nazwa wskaźnika Jedn. Wartość docelowa Wskaźniki rezultatu Nazwa wskaźnika Jedn. Wartość docelowa jeŝeli występują nieścisłości logiczne, merytoryczne itp. lub braki w opisach jeŝeli nie wykazano funkcjonalności rozwiązań, dostosowania do celów projektu jeŝeli nie wskazano Ŝadnego wskaźnika produktu lub rezultatu 22

23 Matryca logiczna projektu Na zakończenie opracowywania wykonalności techniczno-technologicznej naleŝy przygotować matrycę logiczną projektu, podsumowującą całą logikę projektu Matryca logiczna W pierwszej kolumnie (Intervention logic logice przedsięwzięcia) matrycy logicznej opisujemy podstawowe elementy projektu ilustrujący główne relacje środek cel pomiędzy nimi, a więc kaŝdy ze wskazanych poziomów winien logicznie wynikać z poziomu hierarchicznie niŝszego. Drugą kolumnę (Objectively verifiable indicators obiektywnie weryfikowalne wskaźniki osiągnięć) moŝna wypełnić pamiętając, Ŝe posłuŝy ona do oceny powodzenia realizacji projektu. Wskaźniki winny być weryfikowalne. Powinny one o ile to moŝliwe dotyczyć następujących parametrów: wartości liczbowych, które powinny być osiągnięte w danym czasie: Jak duŝo? jakościowych ocen charakteryzujących sposób realizacji celów programu: Jak dobrze? grup docelowych, na które projekt ma oddziaływać: Dla kogo? miejsca, w którym oddziaływanie projektu i jego wyniki będą realizowane: Gdzie? terminów, w jakich poszczególne cele/rezultaty/produkty zostaną osiągnięte: Kiedy? Kolumna trzecia (Sources of verification/information źródła weryfikacji/informacji) tu podajemy dane o źródłach informacji, które pozwolą na pomiar/ocenę wskaźników osiągnięć projektu i co za tym idzie, weryfikację, czy załoŝone wartości/charakterystyki tych wskaźników zostały osiągnięte. Mogą to być wewnętrzne dokumenty projektu, dane zewnętrzne, np. oficjalne statystyki bądź wyniki specjalnych badań. PomoŜe to równieŝ w sprawdzeniu, czy wskaźnik moŝe zostać realistycznie zmierzony angaŝując rozsądną ilość czasu, pieniędzy i wysiłku. NaleŜy określić: format, w którym informacja powinna być udostępniania (np. raporty postępu, sprawozdania z projektu, ewidencję projektu, oficjalne statystyki itp.), kto powinien dostarczać informacje, jak regularnie informacja powinna być dostarczana (np. w cyklu miesięcznym, kwartalnym, rocznym itp.). Źródła poza projektem powinny być oszacowywane pod kątem dostępności, niezawodności i odpowiedniości. Wkład pracy oraz koszt gromadzenia informacji powinny zostać równieŝ oszacowane, a odpowiednie środki przeznaczone na ten cel. Często występuje bezpośredni związek pomiędzy złoŝonością weryfikacji wskaźników (np. łatwością zbierania i analizy danych) a kosztem. Inne wskaźniki powinny zastąpić te, dla których odpowiednie źródła weryfikacji nie mogą być znalezione. Jeśli wskaźnik okazuje się zbyt drogi lub zbyt skomplikowany do zbierania, powinien zostać zastąpiony prostszym i tańszym. Kolumna czwarta (Assumptions and Risks załoŝenia i czynniki ryzyka) w tej kolumnie opisujemy ograniczenia/uwarunkowania projektu w odniesieniu do istotnych czynników pozostających poza kontrolą zarządzających projektem, a które są istotne dla pomyślnej jego realizacji i uzyskania załoŝonych rezultatów oraz osiągnięcia załoŝonych celów oraz dla trwałości jego wyników. Chodzi o czynniki, których zaistnienie jest prawdopodobne, ale nie całkiem pewne. 23