W domu rodzinnym, oprócz rodziców i starszej siostry Anny, mieszkała ukochana babcia Henryka - Emilia Gębicka.

Transkrypt

1 SLAJD 2 Janusz Korczak, właściwie Henryk Goldszmit, urodził się 22 lipca 1878 lub 1879 roku w Warszawie. Pochodził z rodziny Goldszmitów, żyjących od wielu pokoleń w Polsce. Jego pradziad był szklarzem, dziadek lekarzem, a ojciec Józef Goldszmit, znanym warszawskim adwokatem. Matka, Cecylia z Gębickich, pochodziła z rodziny niezupełnie spolszczonej. SLAJD 3 W domu rodzinnym, oprócz rodziców i starszej siostry Anny, mieszkała ukochana babcia Henryka - Emilia Gębicka. SLAJD 4 W lipcu 1885 roku posłano go do szkoły przy ul. Freta, przygotowującej do nauki w gimnazjum. W ósmym roku życia rozpoczął naukę w szkole początkowej Augustyna Szmurły, gdzie panowała duża dyscyplina. Tak głęboko przejął się stosowaną tam karą chłosty, że rodzice musieli zabrać go ze szkoły. Przebywając w domu i przygotowując się do pierwszej klasy gimnazjum, marzył o lepszym świecie, w którym nie będzie okrucieństwa i niesprawiedliwości. Marzenia te znalazły odbicie w Królu Maciusiu Pierwszym. SLAJD 5 W 1890 roku dostał się do ośmioklasowego VII Rządowego Gimnazjum Męskiego na warszawskiej Pradze. Obecnie VIII Liceum Ogólnokształcące im. Władysława IV. O tym okresie życia napisał później w swym pamiętniku: Mając 15 lat wpadłem w szaleństwo, furię czytania. Świat mi znikł sprzed oczu tylko książka istniała... Główną pasją piętnastoletniego Henryka Goldszmita było czytanie książek, w tym czasie także marzył o założeniu pisma Debiut, w którym zamieszczałby prace odrzucane przez inne redakcje. Jako siedemnastolatek rozpoczął pisanie powieści Samobójstwo, której nie ukończył. SLAJD 6 Henryk Goldszmit uczęszczał do Gimnazjum Praskiego, w którym nauka odbywała się w języku rosyjskim. Chłopiec nie lubił szkoły, uczył się raczej średnio, natomiast interesował się literaturą, której poświęcał cały czas wolny. Ulubionym miejscem Korczaka z okresu dzieciństwa i młodości był Ogród Saski, w którym spotykał się z rówieśnikami i starszymi kolegami. Długotrwała choroba ojca i jego śmierć w 1896 roku zmusiły młodego Korczaka do udzielania korepetycji, aby finansowo wspomóc rodzinę. Lekcji udzielał, kiedy miał lat. W roku 1896 opublikował w tygodniku satyrycznym Kolce swoją humoreskę pt. Węzeł gordyjski, która zapoczątkowała współpracę z tym czasopismem, a także innymi. Pierwsze teksty Henryk Goldszmit podpisywał pseudonimem Hen. SLAJD 7 W roku 1898, jako dwudziestolatek, zdał maturę i ku zaskoczeniu przyjaciół zapisał się na Wydział Lekarski Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Brał udział w wykładach z anatomii, bakteriologii, zoologii oraz psychiatrii. Studia lekarskie zajęły Korczakowi sześć lat, gdyż pierwszy rok musiał powtórzyć. Prawdziwą atmosferę naukową odnalazł na

2 Uniwersytecie Latającym, którego został słuchaczem, a jego mentorem był tam Wacław Nałkowski. 23 marca 1905 roku otrzymał dyplom lekarza po wysłuchaniu pięcioletniego kursu nauk medycznych i złożeniu obowiązującego egzaminu. SLAJD 8 W dalszym ciągu rozwijał się literacko. Pisał liczne artykuły i recenzje w tygodniku Kolce oraz jednocześnie współpracował z innymi czasopismami. Korczak podjął pracę nauczycielską. Prowadził zajęcia na tajnej pensji Stefanii Sempołowskiej, pracował również w bezpłatnej czytelni dla biednych dzieci, natomiast w soboty organizował zabawy dla najmłodszych w swoim mieszkaniu. SLAJD 9 Nasz Dom Sierociniec Nasz Dom został założony 15 listopada 1919 roku w Pruszkowie koło Warszawy. Zakład powstał z potrzeby utworzenia domu dziecka, w którym opiekę znalazłyby sieroty po robotnikach, którzy zginęli podczas I wojny światowej. Dyrektorami zakładu byli Maryna Falska, Janusz Korczak i Maria Podwysocka. W prace dotyczące Naszego Domu zaangażowała się między innymi żona Józefa Piłsudskiego, Aleksandra. SLAJD 10 Towarzystwo Nasz Dom zgromadziło pieniądze na zakup działki na Bielanach i budowę na niej nowej siedziby przy al. Zjednoczenia 34. Budynek wzniesiono w latach , a w roku 1928 zakład przeniesiono do tego nowo wybudowanego budynku. W latach 1932/1933 i 1933/1934 funkcjonowały w Naszym Domu dwie klasy najmłodsze szkoły powszechnej. W szkole tej nie było uczniów drugorocznych. W latach przystosowano część gmachu Naszego Domu do nowych zadań na rzecz najbiedniejszych dzieci z osiedla Zdobycz Robotnicza. Zorganizowano tam świetlicę, bibliotekę, akcję dożywiania i półkolonie. Z przedszkola korzystało każdego dnia 160 dzieci. SLAJD 11 Dom Sierot to warszawski sierociniec dla dzieci żydowskich, założony przez Janusza Korczaka i Stefanię Wilczyńską, działający pomiędzy 1912 a 1942 rokiem. W 1906 roku towarzystwo Pomoc dla Sierot podjęło decyzję o wybudowaniu własnego domu dla dzieci. W dniu 12 maja 1910 roku zakupiono plac przy ulicy Krochmalnej 92. Powołano Komisję Budowlaną pod przewodnictwem Izaaka Eliasberga. W jej skład wchodził także Janusz Korczak. SLAJD 12 W dniu 7 października 1912 roku Janusz Korczak - dyrektor Domu Sierot i Stefania Wilczyńska - naczelna wychowawczyni, wprowadzili pierwszych wychowanków - 85 dzieci żydowskich. W suterenie znajdowały się: kuchnia, pralnia, kotłownia, szatnie dla dzieci, rozbieralnia i pokój kąpielowy. SLAJD Na parterze największą powierzchnię zajmowała sala rekreacyjna pełniąca także funkcję jadalni. Tu znajdowały się klasy do odrabiania lekcji oraz kancelaria. W maleńkim pokoiku mieścił się sklepik. Strych został zburzony podczas drugiej wojny światowej i nigdy nie był odbudowany. SLAJD 18

3 W 2009 roku budynek znajduje się przy Jaktorowskiej 6 i mieści się w nim Dom Dziecka nr 2 imienia Janusza Korczaka oraz Ośrodek Dokumentacji i Badań Korczakianum. SLAJD 19 Korczak był zwolennikiem emancypacji dziecka, jego samostanowienia i poszanowania praw. W Domu Sierot zaczął opracowywać swój własny system wychowawczy, oparty na własnej pracy i własnych badaniach. Jako jeden z pierwszych zapoczątkował walkę o prawa dziecka. SLAJD 20 Korczak uważał, że dziecku należy się indywidualne podejście, że należy podkreślać jego wyjątkowość oraz bezwzględnie należy akceptować i przestrzegać jego prawa. Podstawowe założenia jego pedagogiki: - wychowanie powinno być traktowane jako proces oparty na partnerstwie - dziecku należy się szacunek, powinno być traktowane jako podmiot, gdyż rozwija się dzięki własnej aktywności - dziecko powinno mieć zapewnione prawo do opieki - całe społeczeństwo dorosłych powinno być odpowiedzialne za warunki życia dziecka - powinno się poszukiwać i pogłębiać wiedzę o dziecku - wszelkie techniki zastosowane w działaniach pedagogicznych powinny wynikać z założeń danego systemu opiekuńczo wychowawczego SLAJD 21 W związku z tym jednym z pomysłów doktora były samorządy wychowanków. Były to małe parlamenty, które imitowały świat dorosłych i przygotowywały małych ludzi do życia dorosłego. Podobnie było z innymi instytucjami, które istniały w rzeczywistości, a zostały zminiaturyzowane i zaadaptowane na potrzeby dziecka (np. sądy). Dzieci mogły pozwać do sądu kolegów, a także wychowawców, jeśli uznały, że przekroczone zostały granice, komuś stała się krzywda. Społeczność sierocińca miała sędziów, obrońców i oskarżycieli, którzy wykonywali zadania, jak w prawdziwych instytucjach tego rodzaju. Tak pisał Korczak o swoich zasadach w książce Jak kochać dziecko : Jeżeli ktoś zrobił coś złego, najlepiej mu przebaczyć, jeżeli zrobił coś złego nieumyślnie, będzie w przyszłości ostrożniejszy [...] Jeżeli zrobił coś złego, bo go namówili, już się nie będzie słuchał. Jeżeli zrobi coś złego lepiej mu przebaczyć, czekać aż się poprawi. Ale sąd musi bronić cichych, by ich nie krzywdzili zaczepni i natrętni, sąd musi bronić słabszych, by im nie dokuczali silni, sąd musi bronić sumiennych i pracowitych, by im nie przeszkadzali niedbali i leniwi, sąd musi dbać by był porządek, bo nieład najbardziej krzywdzi dobrych, uczciwych i sumiennych ludzi. Sąd nie jest sprawiedliwością, ale do sprawiedliwości dążyć powinien, sąd nie jest prawdą, ale pragnie prawdy.( J. Korczak, Jak Kochać dziecko s.343) SLAJD 22 W 1926 roku Korczak założył Mały Przegląd. Było to pismo publikowane dla i przez dzieci. Było ich forum, kuźnią talentów i ważnym filarem asymilacji, czyli przystosowania się zwłaszcza dzieci z ortodoksyjnych rodzin żydowskich. SLAJD 23 Pierwszym dziełem Korczaka był dramat Którędy opublikowany w 1898 r., wyróżniony w konkursie Kuriera Warszawskiego. Nie zachował się ani jeden egzemplarz utworu.

4 SLAJD 24 Drugim jego dziełem był utwór Dzieci ulicy wydany w 1901 r. W książce tej opisuje przeżycia i rozterki dzieciństwa. Treść utworu wskazuje już na przyszłe zainteresowania autora. SLAJD 25 Kolejne dzieło opublikowane w 1906 r. to Dziecko salonu". Korczak zawarł w utworze krytykę mieszczańskiej rodziny i jej metod wychowawczych. Książka ta przyniosła mu w owych czasach wielką sławę. SLAJD 26 Książka pt. Sława" została wydana w 1912 r. i opowiada o dzieciach warszawskiego proletariatu. SLAJD 27 Książki Jośki, Mośki i Srule, Józki, Jaśki i Franki" wydawane w latach może czytać każdy, zarówno dziecko, jak i dorosły. Są to reportaże literackie z pobytu autora na koloniach letnich. SLAJD 28 "Feralny tydzień" to książka, która została wydana w 1914 roku. Utwór powstał w pierwszym okresie pobytu autora w Domu Sierot. Jest to przejmująca wizja smutku i bezradności miernie uzdolnionego dziecka w rosyjskiej szkole i w mieszczańskim domu. SLAJD 29 Jak kochać dziecko to utwór, który powstawał w latach Tak mówił o nim autor: Pisałem tę książkę w lazarecie polowym, pod huk armat, w czasie wojny...". Wykłada w niej swoje zasady pedagogiczne. Została wydana w ZSRR już w roku SLAJD 30 Król Maciuś pierwszy to książka napisana w 1922 r. Właśnie w tej opowieści o rządach i klęsce Króla Maciusia wyraziły się najpiękniej nadzieje i rozczarowania Korczaka. Nie wierząc w odnowienie świata przez solidarną walkę mas pracujących, stworzył obraz powszechnej solidarności dzieci. Przecież to największe szczęście żyć, pracować, walczyć, żeby lepiej było na świecie (Król Maciuś Pierwszy). SLAJD 31 W roku 1923 został wydany Król Maciuś na wyspie bezludnej". Książka powstała na skutek kierowanych do autora żądań młodych czytelników o dalszy ciąg Króla Maciusia Pierwszego". SLAJD 32 Bankructwo małego Dżeka" powstało w 1926 r. Jest to...świetna, pełna humoru powieść dla dzieci..." Autor opisał w niej perypetie amerykańskiego chłopca, który chce założyć w

5 szkole spółdzielnię uczniowską. Ta powieść amerykańska i finansowa" - jak ją żartobliwie nazywa autor staje się ulubioną lekturą tysięcy dzieci. Została przetłumaczona na wiele języków. SLAJD 33 Książka Prawo dziecka do szacunku" powstała w 1929 r. Dzieci nie przelotnie spotkany znajomek, którego można minąć w pośpiechu, którego zbyć łatwo uśmiechem i pozdrowieniem..." SLAJD 34 W 1930 r. ukazała się kolejna książka pedagogiczna Prawidła życia. SLAJD 35 Książka Uparty chłopiec" powstała w 1937 r. Jest to opowieść o młodych latach Ludwika Pasteura. Książka napisana została dla starszych dzieci. SLAJD 36 Kajtuś czarodziej" został napisany w 1934 r. A tak mówił Korczak o swoim utworze: Zanim zacząłem pisać opowieść o Kajtusiu, rozmawiałem z chłopcami o czarach, z dziewczynkami o wróżbach... Chciałem, aby książka była ciekawa". SLAJD 37 Kolejną książką jest Pamiętnik, spisany przez Korczaka w warszawskim getcie, w roku Pamiętnik ten jest wstrząsającym obrachunkiem życia, dokumentem epoki. Pamięć, którą pozostawił po sobie Stary Doktor", i książki, w których żyją dzieci myślące, cierpiące i buntujące się przeciwko złu, szukające dobra i sprawiedliwości, stanowią trwałe pozycje w naszym życiu społecznym (...). SLAJD 38 Korczak prowadził również szeroką działalność popularyzatorską w obronie praw dziecka za pośrednictwem radia. Jego przygoda z Polskim Radiem rozpoczęła się w 1934 roku, kiedy pod pseudonimem Stary Doktor, wygłosił swoją pierwszą gadaninkę. Audycji tych słuchali wszyscy. Dzieci wysyłały listy do Korczaka, a on czytał je na antenie i odpowiadał na nie, dając rady, opowiadając różne historie i w ten sposób wyjaśniając świat. W 1936 roku audycje Starego Doktora zostały nagle zdjęte z anteny. SLAJD 39 2 października 1940 roku Dom Sierot został przesiedlony do getta. Choć Korczak miał możliwość opuścić swoich podopiecznych i wyjść na aryjską stronę z fałszywymi dokumentami, nie zrobił tego. Zamieszkał z dziećmi i innymi wychowawcami w getcie, gdzie walczył o godne warunki dla mieszkańców sierocińca. SLAJD 40 i 41 O ostatniej drodze Korczaka można znaleźć wiele informacji, ale nie wszystkie są prawdziwe. Pewne jest to, że 6 sierpnia 1942 roku hitlerowscy okupanci wyprowadzili z Domu Sierot Korczaka, Wilczyńską, wszystkich współpracowników i dwustu wychowanków. Ostatnią drogę Korczaka i dzieci tak relacjonuje Nechum Remba, ostatni, który widział

6 Korczaka przed wywiezieniem go do obozu: Wszystkie dzieci ustawiono w czwórki, na czele Korczak z oczami zwróconymi ku górze trzymał dwoje dzieci za rączki, prowadził pochód. Drugi oddział prowadziła Stefania Wilczyńska, trzeci - Broniatowska (jej dzieci miały niebieskie plecaki), czwarty oddział - Szternfeld z internatu na Twardej. Były to pierwsze żydowskie szeregi, które szły na śmierć z godnością. (...) Nawet Służba Porządkowa stanęła na baczność i salutowała. Gdy Niemcy zobaczyli Korczaka, pytali: Kim jest ten człowiek?. SLAJD 42 Za datę śmierci Korczaka uznaje się powszechnie 6 sierpnia 1942 roku. W Treblince znajduje się taki właśnie kamień pamiątkowy. SLAJD 43 i 44 Źródła i autorzy