Janusza Korczaka. Janusz Korczak wielki przyjaciel dzieci. Część 2: od roku 1912 do 1932

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Janusza Korczaka. Janusz Korczak wielki przyjaciel dzieci. Część 2: od roku 1912 do 1932"

Feliks Biernacki
9 lat temu
Przeglądów:

1 Janusz Korczak wielki przyjaciel dzieci konkurs dla uczniów klas IV VI szkół podstawowych województwa mazowieckiego w roku szkolnym 2012/2013 Życie i twórczość Janusza Korczaka Część 2: od roku 1912 do 1932

mazowieckiego w roku szkolnym 2012/2013 Życie i twórczość

2 W 1912 roku Janusz Korczak opucił Szpital dla Dzieci im. Bersonów i Baumanów i 7 października został dyrektorem Domu Sierot placówki opiekuńczej dla dzieci żydowskich. Dom Sierot został wybudowany w Warszawie na ulicy Krochmalnej. Powstał z inicjatywy Towarzystwa Pomoc dla Sierot, którego członkiem był Korczak od 1908 roku. Naczelną wychowawczynią w Domu Sierot została Stefania Wilczyńska. Oboje, Korczak i Wilczyńska, pracowali w nim bez wynagrodzenia. Dyrektor Korczak, chcąc uniknąć złej sławy tamtejszych Janusz Korczak i Stefania Wilczyńska domów dziecka i internatów, które są więzieniem, w którym dziecko jest numerem, bardzo dbał o wygodę dzieci w budynku oraz nowoczesny układ otoczenia. Początkowo w Domu Sierot dach nad głową i opiekę znajdowały dzieci do lat 14. Od lat 20. prowadzona w nim była także Bursa dla młodzieży. Najpierw dla byłych wychowanków, potem głównie dla młodzieży zainteresowanej pracą pedagogiczną. Każdy wychowanek Domu Sierot był w nim: gospodarzem, pracownikiem i kierownikiem, a dziecięca społeczność działała na zasadach: sprawiedliwości, braterstwa, równych praw i obowiązków. W Domu Sierot wszyscy uczyli się, jak pracować dla wspólnego dobra. Dom Sierot od środka Budynek Domu Sierot na ul. Jaktorowskiej w Warszawie Sypialnia dziewcząt, rok 1940 Nauka kroju i szycia, rok

Naczelną wychowawczynią w Domu Sierot została Stefania Wilczyńska. Oboje, Korczak i Wilczyńska, pracowali w nim bez wynagrodzenia.

3 W 1913 roku Korczak rozpoczął współpracę z czasopismem W słońcu. Debiutował na jego łamach powieścią wprowadzającą czytelników w świat Domu Sierot. W 1914 roku ukazała się książka Korczaka zatytułowana Bobo. Zawierała ona trzy samodzielne utwory: Bobo, Feralny tydzień i Spowiedź motyla. W tym samym roku wybuchła I wojna światowa, a Janusz Korczak trafił do wojska rosyjskiego. Służył jako ordynator polowego lazaretu dywizyjnego (punktu medycznego) w Głuboczku na Ukrainie. Na pierwszy trzydniowy urlop pojechał do Kijowa, w którym mieszkało kilkadziesiąt tysięcy Polaków, aby nawiązać kontakt z placówką opiekuńczo-wychowawczą. Tam trafił do prowadzonego przez Macierz Szkolną internatu przy szkole rzemieślniczej, którego kierownikiem była Maria Rogowska-Falska. Korczak brał czynny udział w życiu zakładu. Pomagał chłopcom zorganizować samorząd, wspólnie z nimi wydawał gazetkę. Po powrocie do lazaretu przysłał swoje artykuły do ich gazetki. W połowie 1917 roku, po demobilizacji ze służby wojskowej, został pediatrą w przytułku dla dzieci ukraińskich w Kijowie. W czerwcu 1918 roku Korczak wrócił do kraju i znów pracował w Domu Sierot. W latach Janusz Korczak został aktywnym członkiem takich organizacji, jak: Komisja do Spraw Organizacji Oświatowych, Centralny Komitet Pomocy dla Dzieci, Wydział Opieki nad Dzieckiem Robotniczym przy Centralnej Komisji Związków Zawodowych, Fundacja Polsko-Amerykańskiego Komitetu Pomocy Dzieciom. W 1919 roku Korczak wydał pisany na froncie esej pt. Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie. Bywało, że piszę na postojach, na łące pod sosną na pieńku, na kilkugodzinnych postojach. 1 Jest on uważany za najważniejszą pracę pedagogiczną Janusza Korczaka, w której wymienił prawa dziecka. W tym samym roku ukazała się książka opisująca warsztat pracy Korczaka Momenty wychowawcze. W 1919 roku Korczak rozpoczął, wraz z Marią Falską, tworzenie placówki opiekuńczej dla dzieci polskich Nasz Dom. Początkowo mieściła Budynek sierocińca Nasz Dom na Bielanach się ona w Pruszkowie przy ulicy Cedrowej 12, potem na Bielanach. Nasz Dom został powołany do życia przez Wydział Opieki nad Dzieckiem Robotniczym przy Centralnej Komisji Związków Zawodowych. Kierownikiem została w nim Maria Rogowska-Falska. Korczak odwiedzał go jako lekarz i pedagog. Organizował też pomoc materialną dla placówki. 1 zob. Maria Falkowska, Kalendarz życia, działalności i twórczości Janusza Korczaka, Warszawa 1989, s

W tym samym roku wybuchła I wojna światowa, a Janusz Korczak trafił do wojska rosyjskiego. Służył jako ordynator polowego lazaretu dywizyjnego (punktu medycznego) w Głuboczku na Ukrainie.

4 W latach Janusz Korczak brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W randze majora wojska polskiego pracował jako lekarz w wojskowych szpitalach epidemicznych w Łodzi i w Warszawie. W 1920 roku zaraził się tyfusem. Pielęgnowała go w domu matka, która sama również zapadła na tę chorobę i zmarła. Korczak bardzo przeżył jej śmierć. Ciekawostka 27 kwietnia 1920 roku Korczak napisał Modlitwę wychowawcy, która zachowała się w odręcznym odpisie Marii Falskiej. Daj dzieciom dobrą dolę, daj wysiłkom ich pomoc, ich trudom błogosławieństwo. Nie najłatwiejszą prowadź ich drogą, ale najpiękniejszą. A jako prośby mej zadatek przyjmij jedyny mój klejnot: smutek. Smutek i pracę. W 1921 roku Towarzystwo Pomoc dla Sierot otrzymało w darze od Maksymiliana Cohna ziemię z budynkami w Gocławku pod Warszawą. Została ona przeznaczona na letnisko dla dzieci. Kolonia zwana Różyczką od imienia córki ofiarodawcy służyła uczniom i wychowankom różnych placówek wychowawczych. Rok 1922 przyniósł publikację książki Sam na sam z Bogiem. Modlitwy tych, którzy się nie modlą, którą Korczak zadedykował swoim rodzicom. Korczak z wychowawcami i dziećmi na obozie w Różyczce w 1927 roku W 1926 roku Korczak rozpoczął wydawanie tygodnika dla dzieci i młodzieży Mały Przegląd. Stanowił on tygodniowy dodatek do dziennika Nasz Przegląd. Było to pierwsze i jedyne w swoim rodzaju czasopismo dla dzieci i młodzieży. Ukazywało się do 1939 roku. Mały Przegląd był pisany i redagowany przez dzieci. Jedynym dorosłym w redakcji był sam Korczak, którego w 1930 roku zastąpił Igor Newerly. W latach 20. Janusz Korczak prowadził aktywną działalność wykładową. Nawiązał współpracę z instytucjami kształcenia nauczycieli i wychowawców: Państwowym Seminarium dla Nauczycieli Religii Mojżeszowej (1925/1926), gdzie wykładał psychologię, Studium Pracy Społeczno-Oświatowej w Wolnej Wszechnicy Polskiej (od 1929 do wybuchu II Wojny Światowej), gdzie prowadził wykłady pt. Społeczeństwo dziecięce, Państwowym Instytutem Pedagogiki Specjalnej, gdzie mówił na temat pedagogiki szkolnej. 4

Ciekawostka 27 kwietnia 1920 roku Korczak napisał Modlitwę wychowawcy, która zachowała się w odręcznym odpisie Marii Falskiej.

5 Opublikował też szereg książek: Król Maciuś I (1922), Król Maciuś na wyspie bezludnej (1923), Bankructwo małego Dżeka (1924), Kiedy znów będę mały (1925), Prawo dziecka do szacunku (1929). W 1929 roku ukazały się Prawidła życia. Pedagogika dla młodzieży i dorosłych W 1932 roku Janusz Korczak podjął decyzję o opuszczeniu Domu Sierot. Postanowił zamieszkać u swojej siostry Anny i rozpoczął realizację nowych obowiązków. Został biegłym sądowym w sprawach dzieci przy Sądzie Okręgowym na ulicy Leszno, a w Kasie Chorych opracował projekty kursów dla pielęgniarek. Janusz Korczak był pionierem walki o prawa dziecka. Uznawał dziecko za pełnowartościowego człowieka od chwili narodzin poprzez kolejne etapy jego życia. Kierował się w pracy wychowawczej podstawowymi zasadami pedagogicznymi: współzarządzaniem wprowadził Radę Samorządową, Sąd Koleżeński i Sejm w Domu Sierot, dając dzieciom prawo do porozumiewania się z dorosłymi w celu ustalania wspólnych zasad normujących życie w Domu, współgospodarzeniem wychowankowie Domu Sierot pełniąc dyżury sami się obsługiwali, oddziaływaniem opinii społecznej powierzanie dyżurów, plebiscyty życzliwości, wyroki sądowe, gazetka. Ważną rolę w systemie wychowawczym Janusza Korczaka pełnił opiekun wychowawca. Jego zdaniem wychowawca powinien odznaczać się: pracowitością, ciągłym poznawaniem dziecka, wczuwać się w sytuację dziecka, wejść w jego świat, Powinien też: realizować prawo dziecka do bycia dzieckiem, realizować prawo dziecka do szacunku, wspierać rozwój wychowanka. Janusz Korczak z dziećmi i wychowawcami przed Domem Sierot 5

Postanowił zamieszkać u swojej siostry Anny i rozpoczął realizację nowych obowiązków.

6 Słowniczek trudniejszych wyrazów: Lazaret dawne określenie szpitala wojskowego, zwłaszcza organizowanego blisko pola walki, który był przeznaczony do opatrywania rannych oraz leczenia chorych żołnierzy. Ordynator jest to lekarz, który kieruje pracą jakiegoś oddziału w szpitalu. Demobilizacja zwolnienie żołnierzy odbywających czynną służbę wojskową do rezerwy, np. w wyniku zakończenia działań wojennych. Przytułek jest to zakład opieki dla opuszczonych dzieci, starców lub chorych. Dawniej określano tak również miejsce, w którym można się było schronić. Tyfus zwany fachowo durem brzusznym jest bardzo groźną chorobą, którą wywołują bakterie z gatunku Salmonella. Źródeł zakażeń tyfusem jest bardzo wiele, od wypicia zakażonej wody aż po nieumyte owoce. Tyfus był przyczyną ciężkich epidemii i śmierci milionów ludzi. Biegły sądowy tak nazywana jest osoba, która posiada bogate doświadczenie zawodowe i uznawana jest za eksperta w swojej dziedzinie. Biegłego powołuje się w postępowaniu sądowym, aby przedstawiał fachowe opinie na temat spraw mających znaczenie dla wyniku sprawy sądowej. 6

w wyniku zakończenia działań wojennych. Przytułek jest to zakład opieki dla opuszczonych dzieci, starców lub chorych. Dawniej określano tak również miejsce, w którym można się było schronić.

Podobne dokumenty

lekarz, pedagog, pisarz, publicysta, działacz społeczny pochodzenia żydowskiego.

lekarz, pedagog, pisarz, publicysta, działacz społeczny pochodzenia żydowskiego. JANUSZ KORCZAK Janusz Korczak, właściwie Henryk Goldszmit, znany też jako: Stary Doktor lub Pan doktor padoktor (ur. 22 lipca 1878 lub 1879 w Warszawie, zm. 5 sierpnia lub 6 sierpnia 1942 w Treblince)