Rola parametrów biotycznych i abiotycznych w ocenie stanu ekologicznego jezior Ziemi Lubuskiej*

Transkrypt

1 ANDRZEJ PUKACZ MARIUSZ PEŁECHATY ALEKSANDRA PEŁECHATA Collegium Polonicum, UAM Europa-Universität Viadrina, ul. Kościuszki 1, Słubice Zakład Hydrobiologii, UAM, Umultowska 89, Poznań, Collegium Polonicum, UAM Europa-Universität Viadrina, ul. Kościuszki 1, Słubice Rola parametrów biotycznych i abiotycznych w ocenie stanu ekologicznego jezior Ziemi Lubuskiej* * Badania częściowo finansowane z grantu KBN nr. 2P04G 11327

2 Ziemia Lubuska Obiekty badań

3 LP. NAZWA JEZIORA POW. GŁĘBOKOŚĆ MAX. TYP MIKTYCZNY CHARAKTER PRZEPŁYW. 1 Oczko 2 1,8 P b 2 Linie 2,1 2,3 P p 3 Gnilec 2,2 2,6 P b 4 Bielawa 2,2 4,1 P b 5 Bez Nazwy 2,7 1,6 P b 6 Płytkie 3 1,6 P b 7 Odrzygoszcz 3,1 7,1 P b 8 Mościenko 4,1 3,1 P b 9 Błędno 4,2 2,8 P b 10 Kocioł 5,1 3,5 P p 11 Długie 6 3,2 P b 12 Niwa 6,2 2,3 P b 13 Głębokie 6,5 4,6 P b 14 Czyste Małe 9 5,5 P b 15 Biskupickie 10 2,5 P b 16 Głębiniec 10,4 6,5 P b 17 Rzepsko 11,2 7,8 P p 18 Rzepinka 13,6 3,1 P b 19 Pierwsze 19,3 10,7 P b 20 Głębokie (Koziczyn) 20,4 3,5 P o 21 Imielno 21,3 7,9 P b 22 Lubińskie 22,7 21,6 M o 23 Czyste Wielkie 26,4 20,8 D b 24 Buszenko 27,9 20 D o 25 Reczynek 28,2 14,8 D b 26 śabiniec 36 4 P b 27 Grzybno 42,7 13,9 D o 28 Busko 46,7 2,1 P p 29 Wilkowskie 130,5 23,7 D b 30 Trześniowskie 185,7 58,8 D p Legenda: TYP MIKTYCZNY P polimiktyczne D dimiktyczne M meromiktyczne CHARAKTER PRZEPŁYWOWOŚCI b bezodpływowe o odpływowe p - przepływowe

4

5

6

7

8

9

10

11 Udział poszczególnych grup wielkościowych jezior Ziemi Lubuskiej 250 7% 5% % 41% liczba jezior % 19% >100 Przedziały wielkości jezior [ha]

12 Metody Parametry abiotyczne Morfometria jezior powierzchnia głębokość maksymalna Cechy wody SD ph przewodnictwo elektrolityczne temperatura tlen rozpuszczony biogeny Ca i Mg twardość ogólna zasadowość Parametry biotyczne różnorodność fitocenotyczna skład syntaksonomiczny zbiorowisk makrofitów maksymalna głębokość występowania roślinności analiza jakościowa i ilościowa fitoplanktonu

13 Wpływ parametrów abiotycznych na zróŝnicowanie badanych jezior Współrzędne czynnikowe zmiennych, na podst. korelacji 4,0 Parametr Czynn. 1 Czynn. 2 Czynn. 3 3,5 39,74% area max depth SD ph conductivity oxygen cont. tot.hardness TP TN 0, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Wartość własna 3,0 2,5 22,59% 2,0 17,07% 1,5 1,0 7,94% 5,46% 0,5 3,38% 1,81% 1,17%,84% 0,0-0, Numer w art. w łasnej

14 3 Gnilec Mościenko Odrzy goszcz Głębokie Czynn. 2: 22,59% Oczko Bez Nazwy Biskupickie Busko Błędno Linie Długie śabiniec Rze pinka Bielawa Jeziora niestratyfikowane Czynn. 2 : 22,59% 1,0 0,5 0,0-0,5 Niwa Pł ytkie Rzepsko Głębiniec Czy ste Małe Głębokie (Kozic zy n) TN Ko cioł TP conductivity to t.hardness oxygen cont. ph area SD max depth Lubińskie Imielno Buszenko Czy ste Wielkie Reczy nek Grzy bno Wilkowskie Pierwsze Jeziora stratyfikowane Trześniowskie -1,0-4 -1,0-0,5 0,0 0,5 1, Czynn. 1 : 39,74% Czynn. 1: 39,74%

15 Wpływ parametrów biotycznych na zróŝnicowanie badanych jezior Współrzędne czynnikowe zmiennych, na podst. korelacji 3,5 Parametr Czynn. 1 Czynn. 2 3,0 50,66% depth of macrophytes occur. helophytes elodeids nymphaeids charophytes phytoplankton biomass -0, , , , , , , , , , , , Wartość własna 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 24,19% 11,17% 7,64% 4,80% 1,54% -0, Numer w art. w łasnej

16 3 Biskupickie 2 1 Bardzo dobry stan ekologiczny Reczy nek Obecność zbiorowisk ramienic i elodeidów Wilkowskie Głębokie Brak zbiorowisk ramienic Zanik zbiorowisk elodeidów Głębiniec Głębokie (Koziczy n) Bez Nazwy Czynn. 2: 24,19% 1,0 0-1 Trześniowskie Lubińskie Buszenko Pierwsze Grzy bno Czy ste Wielkie Czy ste Małe Gnilec Odrzygoszc Długie z Kocioł Rzepsko Błędno śabiniec Mościenko Rzepinka Niwa Oczko Pły tkie Czynn. 2 : 24,19% 0,5 depth of charoph macrophytes occur. -2 0,0-0,5 elodeids helophytes nymphaeids phytoplankton biomass Imielno Bielawa Linie Busko ,0-1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 Czynn. 1 : 50,66% Czynn. 1: 50,66% zły stan ekologiczny

17 Wpływ wszystkich analizowanych parametrów na zróŝnicowanie badanych jezior Współrzędne czynnikowe zmiennych, na podst. korelacji Parametr Czynn. 1 Czynn. 2 Czynn. 3 7 area max depth -0, , , , , , ,87% SD ph -0, , , , , , conductivity oxygen cont. tot.hardness TP 0, , , , , , , , , , , , Wartość własna ,59% 13,58% TN depth of macrophytes occur. helophytes 0, , , , , , , , , ,73% 6,16%4,46%3,53%2,97%2,39% 1,39%,93%,55%,37%,29%,19% elodeids nymphaeids charophytes -0, , , , , , , , , Numer w art. własnej phytoplankton biomass 0, , ,201738

18 WspółzaleŜności pomiędzy biomasą fitoplanktonu pelagicznego a róŝnorodnością fitocenotyczną roślinności ramienicowej i widzialnością 7 6 liczba zbiorowisk ramienic SD [m] Biomasa fitoplanktonu

19 Konkluzje: Budowa morfometryczna jest głównym czynnikiem róŝnicującym badane jeziora Zastosowane wskaźniki biologiczne odzwierciedlają zróŝnicowanie warunków abiotycznych Czułym wskaźnikiem stanu ekosystemu moŝe być roślinność ramienicowa, będąca równocześnie istotnym elementem siedlisko- i środowiskotwórczym W niektórych przypadkach stan ekologiczny jezior moŝe być kształtowany przez wielostronne relacje pomiędzy badanymi elementami ekosystemów Opinia eksperta jest w większości przypadków koniecznym narzędziem oceny stanu ekologicznego jezior

20 DZIEKUJEMY!