Hanna Soszka Agnieszka Kolada Małgorzata Gołub Dorota Cydzik

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Hanna Soszka Agnieszka Kolada Małgorzata Gołub Dorota Cydzik"

Kamil Biernacki
8 lat temu
Przeglądów:

1 Ramowa Dyrektywa Wodna w Polsce typologia jezior, ustalanie warunków referencyjnych, metody oceny i klasyfikacji wód na podstawie elementów biologicznych Hanna Soszka Agnieszka Kolada Małgorzata Gołub Dorota Cydzik Seminarium PTH Oddział w Warszawie Warszawa, 20 marca 2007

elementów biologicznych Hanna Soszka Agnieszka Kolada Małgorzata

2 Podstawowy cel Ramowej Dyrektywy Wodnej -osiągniecie przynajmniej dobrego stanu wszystkich wód w krajach UE do 2015 r. Ocena stanu wód zgodna z RDW: STAN WÓD POWIERZCHNIOWYCH STAN EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY ELEMENTY HYDROMORFOLOGICZNE (wspierające) ELEMENTY BIOGICZNE (podstawowe) ELEMENTY CHEMICZNE I FIZYCZNO-CHEMICZNE (wspierające) ŚRODOWISKOWE NORMY JAKOSĆI wg Załącznika IX -reżim hydrologiczny - warunki morfologiczne fitoplankton - makrofity i fitobentos - makrofauna bezkręgowa - ryby -ogólne - zanieczyszczenia specyficzne (wg Załącznika VIII) Warunki referencyjne specyficzne dla typu Ocena i klasyfikacja stanu ekologicznego na podstawie każdego elementu

ELEMENTY CHEMICZNE I FIZYCZNO-CHEMICZNE (wspierające) ŚRODOWISKOWE NORMY JAKOSĆI wg Załącznika IX -reżim hydrologiczny - warunki morfologiczne -.

3 Typologia jezior polskich (opracowana w 2004 r) Kolada A., Soszka H., Podejście krajów europejskich do typologii rzek i jezior w świetle zapisów Ramowej Dyrektywy Wodnej. Ochrona Środowiska i zasobów naturalnych, 27: Kolada A., Soszka H., Cydzik D., Gołub M., 2005a. Abiotic typology of Polish lakes. Limnologica 35: Kolada A., Soszka H., Cydzik D., Gołub M., 2005b. Typologia abiotyczna jezior Polski zgodna z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej. W: Jankowski A. T., Rzętała M. (red.) Jeziora i sztuczne zbiorniki wodne procesy przyrodnicze oraz znaczenie społeczno-gospodarcze. Materiały z IX Konferencji Limnologicznej, Cieszyn, września UŚ, Sosnowiec, 87-96

, Cydzik D., Gołub M., 2005a. Abiotic typology of Polish lakes. Limnologica 35: 145-150 Kolada A., Soszka H., Cydzik D., Gołub M., 2005b.

4 Baza danych monitoringowych JEZIORA: - badania jezior Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska - prowadzenie bazy danych Instytut Ochrony Środowiska na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska -dane: -o jakości wody - morfometryczne i hydrograficzne - o zagospodarowaniu zlewni - w pierwszej kolejności typologia jezior o pow. >50 ha - opracowana na podstawie danych z lat jezior, z których 749 >50 ha - aktualizowana - obecnie dane typologiczne dla wszystkich 1036 jezior 1036 jezior >50 ha w Polsce (MPHP)

zagospodarowaniu zlewni - w pierwszej kolejności typologia jezior o pow.

5 Rozmieszczenie jezior na terenie Polski Zasięg ostatniego zlodowacenia Jeziora legnickie Jeziora poleskie Jeziora sudeckie Jeziora tatrzańskie

6 Kryteria obowiązkowe System A z Załącznika II RDW

7 Ekoregiony W większości krajów podział wg Illiesa (1978) nie odzwierciedla rzeczywistego zróżnicowania warunków przyrodniczych stosowane regionalizacje krajowe: Francja - 22 hydroekoregiony (Wasson i in. 2002) Niemcy 24 krajobrazy wodne (Briem 2003) Austria - 28 subekoregionów (Kohler-Kreimler 2001) Norwegia 4 regiony klimatyczne (Solheim 2002) Szwecja 3 regiony klimatyczne (Beieri in. 2001)

8 Ekoregiony Illies, 1966 Niż Środkowopolski Niziny Wschodniobałtycko- Białoruskie Zasięg ostatniego zlodowacenia Granica regionów fizycznogeograficznych Jeziora na Równinach Poleskich

9 Wysokość bezwzględna Większość państw przyjmuje klasy wysokości bezwzględnej z Załącznika II Dyrektywy, dostosowując liczbę wydzieleń do zróżnicowania rzeźby terenu w obrębie kraju, ale na przykład: Klasy wysokości wg RDW: Górskie Wyżynne Nizinne Finlandia - jeziora nizinne do 500 m n.p.m. (Pilke i in. 2002) Irlandia - jeziora wyżynne m n.p.m. >800 m npm m npm <200 m npm (Hale, Rippey 2001) Węgry dodatkowo 2 klasy jezior wyżynnych: i m n.p.m. (Szilágyi 2003)

10 Wysokość bezwzględna Klasy wysokości wg RDW: Górskie >800 m npm Wyżynne m npm Nizinne <200 m npm W zasadzie wszystkie jeziora polskie >50ha są położone Tylko jeziora nizinne <200 m n.p.m.

11 Wielkość Percepcja wielkości jezior w różnych krajach jest bardzo różna i zależy od charakteru zasobów jeziornych: Klasy wielkości wg RDW: Małe ha Średnie ha Duże ha B. duże >10000 ha Wielka Brytania, Irlandia - jeziora małe do 10 ha (Hale i Rippey 2001, Phillips i Logan 2002) Finlandia, Norwegia - jeziora małe do 500 ha (Holopainen i in. 2001; Pilke i in., 2002; Solheim, 2002 ) Wiele krajów - tylko jedna klasa wielkości >50 ha np. Niemcy, Austria, Francja, Belgia, Węgry

duże >10000 ha Wielka Brytania, Irlandia - jeziora małe do 10 ha (Hale i Rippey 2001, Phillips i Logan 2002) Finlandia,

12 Wielkość Klasy wielkości wg RDW: Małe ha Średnie ha Duże ha B. duże >10000 ha 50 udział jezior (%) >500 klasy wielkości (ha) Udział jezior polskich >50 w poszczególnych klasach wielkości

duże >10000 ha 50 udział jezior (%) 40 30 20 10 0 50-100

13 Wielkość Klasy wielkości wg RDW: Małe ha Średnie ha Duże ha B. duże >10000 ha udział jezior (%) _20 20_50 50_ _1000 >1000 klasy wielkości (ha) Udział jezior polskich > 1 ha w poszczególnych klasach wielkości

duże >10000 ha 70 60 udział jezior (%) 50 40 30 20 10 0 0-10 10_20

14 Głębokość średnia Zakresy klas podane w Dyrektywie nie oddają rzeczywistego zróżnicowania jezior płytkich i głębokich, zatem: Klasy gł. śred. wg RDW: B. płytkie Płytkie Głębokie < 3 m 3 15 m >15 m Wielka Brytania, Holandia - dwie klasy głębokości jezior: płytkie <3 m i głębokie >3 m (Phillips i Logan, 2002; Elbersen i in., 2003 ) Włochy - dwie klasy głębokości jezior: płytkie <15 m i głębokie >15m (Tratari i in. 2003) Węgry pięć klas głębokości jezior (Szilágyi 2003) Wiele krajów - podział na jeziora stratyfikowane i niestratyfikowane np. Niemcy, Finlandia

i Logan, 2002; Elbersen i in., 2003 ) Włochy - dwie klasy głębokości jezior: płytkie <15 m i głębokie >15m (Tratari i in.

15 Głębokość średnia Klasy gł. śred. wg RDW: B. płytkie < 3 m Płytkie 3 15 m Głębokie >15 m liczba jezior _3 3_5 5_10 10_15 15_20 >20 głębokość średnia (m) Udział jezior polskich >50ha w klasach głębokości średniej

400 350 300 250 200 150 100 50 0 0_3 3_5 5_10 10_15 15_20 >20

16 Głębokość średnia Klasy gł. śred. wg RDW: B. płytkie < 3 m Płytkie 3 15 m Głębokie >15 m udział hypolimnionu (% głębokość średnia (m) Zależność pomiędzy głębokością średnią a stratyfikacją w jeziorach polskich > 50 ha

(% 60 50 40 30 20 10 0 0 5 10 15 20 25 głębokość średnia (m)

17 Geologia Kryterium to jest bardzo nieprecyzyjne zdefiniowane w Dyrektywie. Większość krajów rozważa geologię na podstawie wybranych parametrów chemicznych wód: Geologia wg RDW: Wapienna Krzemionkowa Organiczna zawartość wapnia/ zasadowość Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia, Norwegia, Finlandia barwa/ udział zatorfień Finlandia, Norwegia, Łotwa, Estonia odczyn/ zdolność buforowa Wielka Brytania, Irlandia Płn., Belgia przewodnictwo elektrolityczne Holandia, Belgia

Krzemionkowa Organiczna zawartość wapnia/ zasadowość Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia, Norwegia, Finlandia barwa/

18 Geologia Zawartość wapnia Zasadowość Geologia wg RDW: Wapienna Krzemionkowa Organiczna udział jezior (%) >80 zawartość wapnia (mgca/l) udział jezior (% ) zasadowość (meq/l)

30 20 10 0 0 20 40 60 80 >80 zawartość wapnia (mgca/l)

19 Geologia Zawartość wapnia Zasadowość r 2 = 0,819 Geologia wg RDW: Wapienna Krzemionkowa Organiczna zawartość wapnia (mg Ca/l) liczba jezior 25 mg Ca/l

zawartość wapnia (mg Ca/l) 250 200 150 100 50 0 0 50

20 Geologia Przewodnictwo elektrolityczne Barwa udział jezior (%) przewodnictwo (us/cm) Geologia wg RDW: Wapienna Krzemionkowa Organiczna Barwa (mg Pt/l) Udział jezior (%) < 30 78, ,0 > 70 0,6

Podobne dokumenty

Agnieszka Kolada IOŚ-PIB. Nowa typologia jezior w Polsce

Agnieszka Kolada IOŚ-PIB. Nowa typologia jezior w Polsce Agnieszka Kolada IOŚ-PIB Nowa typologia jezior w Polsce Aktualna typologia jezior polskich >50 ha (rok 2004) Region Niż Środkowopolski Niziny Wschodniobałtycko - Białoruskie ubregion Jeziora na utworach