PROGRAM NAUCZANIA WYCHOWANIA MUZYCZNEGO (dla szkoły podstawowej)

Transkrypt

1 Szkoły Europejskie Biuro Sekretarza Generalnego Rady Nadzorczej Nr: 2002-D-7410-en-3 Oryginał EN Wersja PL PROGRAM NAUCZANIA WYCHOWANIA MUZYCZNEGO (dla szkoły podstawowej) Zaakceptowany przez Radę Nadzorczą w dn. 6, 7 i 8 maja 2003 w Shannon Wchodzi w życie na dwuletni okres przejściowy, od września Ostatecznie wchodzi w życie od września

2 PROGRAM NAUCZANIA WYCHOWANIA MUZYCZNEGO 2

3 Zamierzenia Muzyka odgrywa czołową rolę w kulturze każdego kraju. Na muzyczne dziedzictwo składają się tradycyjne pieśni ludowe, tańce, poszczególni kompozytorzy i style. Jest ono też żywą tradycją odbitą w muzyce nowoczesnej. Muzyka pozwala dziecku docenić własną kulturę i stanowi wejrzenie w inne kultury. Muzyka jest dostępna dla dziecka o każdym czasie i w każdym miejscu. Od najmłodszych lat dziecko słyszy muzykę w swoim domu i otoczeniu. Kiedy dorasta styka się z muzyką w wielu kontekstach. Muzyka odgrywa bardzo ważną rolę w edukacji przedszkolnej, tak że rozpoczynając szkołę podstawową dziecko ma już za sobą wiele pozytywnych doświadczeń z muzyką. Muzyka stanowi integralną część społecznego, poznawczego i emocjonalnego rozwoju dziecka. Muzykowanie w grupie rozwija u dziecka umiejętności społeczne. Ucząc się spostrzegawczości w słuchaniu, dziecko rozwija umiejętności poznawcze i językowe; a wyczucie rytmu, wzoru muzycznego i porządku w muzyce wpływa na polepszenie rozumienia matematyki. Poprzez słuchanie, ocenę i reagowanie na muzykę, dziecko może badać własne emocje. Muzyka może wzbogacić jego rozwój osobisty i otworzyć mu drzwi do zajęcia, którym będzie cieszyć się przez całe życie. Szkoła powinna z jednej strony rozwijać naturalne zdolności dziecka, a z drugiej przekazać mu społeczny i kulturalny wymiar muzyki przez ukazanie wielu funkcji, jakie muzyka spełnia w życiu społeczeństw. Celem nauczania muzyki w szkole podstawowej jest pozwolenie dziecku na śpiewanie, poszerzenie jego znajomości stylów muzycznych, eksperymentowanie z dźwiękiem i prowadzenie dziecka w stronę zrozumienia elementów muzyki i poznania bogactwa świata dźwięków. Główne cele Głównym celem jest utrzymanie i rozwój zainteresowania dziecka muzyką. Dziecko przychodzi do szkoły podstawowej z szerokim zakresem pozytywnych doświadczeń z muzyką. Kiedy będzie kończyło szkołę, ten zakres nie powinien być mniejszy, a wręcz powinien się poszerzyć wraz z rozwojem wiedzy muzycznej, umiejętności i rozumienia muzyki. Czegokolwiek dziecko nauczy się o muzyce, zostanie zmarnowane, jeśli nie będzie nadal traktowało muzyki jako źródła przyjemności. Ten cel stanowi podstawę dla wszystkich innych. Szkoła powinna również obrać za cel rozwijanie muzycznego potencjału każdego dziecka. Dzieci różnią się znacznie w osiągnięciach muzycznych. Niektóre wykazują się dużym talentem we wczesnym wieku, Inne zdobywają umiejętności muzyczne dużo wolniej i z większym wysiłkiem. Jednak wszystkie dzieci są w stanie robić postępy. Muzyka ma szczególny wkład w ogólny cel rozwijania u dziecka szacunku dla samego siebie, wyrażania siebie i wzbogacania osobowości. Ponieważ tworzenie muzyki jest głównie aktywnością grupową, odgrywa ona także szczególną rolę w rozwoju umiejętności społecznych. 3

4 Treść programu Nauczanie muzyki w naszym programie dzieli się na trzy domeny. Cele doskonalenia postępów dziecka w szkole podstawowej w tych trzech domenach są następujące: Tworzenie i wykonywanie muzyki: Dziecko powinno zostać nauczone: Śpiewać czystym głosem i z rosnącą kontrolą nad wysokością tonu, rytmem i ekspresją. Grać w grupie na różnych instrumentach z rosnącym wyczuciem i kontrolą. Słuchanie i reagowanie: Dziecko powinno zostać nauczone: Słuchania i doceniania rosnącego zakresu stylów muzycznych ze swojego własnego oraz z innych obszarów kulturowych. Słuchania z rosnącym zrozumieniem i poruszania się w muzyce z rosnącą precyzją, rozróżniania muzyki ludowej, muzyki artystycznej i muzyki popularnej. Komponowanie Dziecko powinno zostać nauczone: Eksperymentowania z dźwiękiem i tworzenia muzyki z wzrastającą wrażliwością Następujące cele stanowią elementy wszystkich trzech domen: Nauczanie notacji i terminologii muzycznej. Poszerzanie wiedzy o instrumentach, kompozytorach, wykonawcach i stylach. Umożliwienie dziecku omawiania muzyki z rosnącym zrozumieniem. 4

5 Zasady nauczania Następujące zasady stanowią podstawy nauczania Muzyki w Szkołach Europejskich: Muzyka dla wszystkich uczniów. Uczeń ma prawo do kształcenia muzycznego, które kładzie nacisk na dobrą zabawę, uczestnictwo i całościowy rozwój. Lekcje muzyki będą w większości lekcjami natury praktycznej pozwalając na uczenie się poprzez wykonywanie. Uczeń powinien mieć możliwość styczności z muzyką, kiedy jest to właściwe. Nauczanie będzie odbywało się według programu rozwijającego i postępującego, który zapewni uczniowi rozwój jego możliwości. Sam proces tworzenia i wykonywania muzyki, słuchania i reagowania oraz komponowania jest ważniejszy niż jego efekty. Europejski wymiar nauczania i uczenia się Muzyki jest fundamentalny dla Szkół Europejskich, a muzyka odgrywa rolę w kształceniu europejskim. Powinno się łączyć Muzykę z innymi przedmiotami oraz wychowaniem muzycznym poprzez taniec. W ocenie postępów dziecka pozytywne nastawienie, entuzjazm i współpraca powinny być cenione tak samo wysoko jak umiejętności. Lekcje Muzyki powinny być różnorodne i zrównoważone w zawartości i możliwości uczenia się. Powinno się zachęcać ucznia do dzielenia się doświadczeniami, uczuciami, wiedzą, umiejętnościami i swoim dziedzictwem muzycznym. Aby rozwinąć pozytywny odbiór muzyki ważna jest umiejętność zachowania się na koncertach. Uczenie się muzyki jest doświadczeniem na całe życie. Bardzo ważne jest, więc zapewnienie niezaburzonej ciągłości między przedszkolem a szkołą średnią. 5

6 TREŚĆ PROGRAMU R O K TWORZENIE I WYKONYWANIE MUZYKI SŁUCHANIE I REAGOWANIE ŚPIEW GRA SŁUCHANIE ROZPOZNAWANIE Śpiewanie prostych piosenek, w tym piosenek z elementami akcji Miarowy puls (rytm stały) przy wykonywaniu znanych piosenek Słuchanie utworów muzycznych i rozmowa o nich Słuchanie, identyfikacja i opis dźwięków w otoczeniu oraz instrumentów używanych w klasie KOMPOZYCJA TWORZENIE I NAGRYWANIE Odkrywanie sposobów tworzenia dźwięków przy użyciu perkusji ciała 1 Śpiew głośny i cichy z wyraźną dykcją Rozwijanie dobrej postawy i oddechu Śpiew z wykorzystaniem perkusji ciała Nauka użycia i gry na instrumentach rytmicznych Echo rytmiczne z wykorzystaniem perkusji ciała oraz instrumentów rytmicznych Słuchanie muzyki odzwierciedlającej dziedzictwo kulturowe dzieci w klasie Kreatywna reakcja na utwór muzyczny poprzez ruch Wskazywanie stałego rytmu w muzyce słuchanej na żywo lub z nagrań Rozpoznawanie różnic w wysokości dźwięku Różnicowanie pomiędzy dźwiękami długimi i krótkimi Różnicowanie pomiędzy dźwiękami na różnych poziomach dynamicznych(głośne/ ciche) Odkrywanie rytmów wokalnych (słowa, sylaby, rymy...) Odkrywanie sposobów tworzenia dźwięków przy użyciu instrumentów rytmicznych Użycie prostych symboli graficznych dla zapisu wysokości dźwięku (wysokiniski), tempa (szybkiewolne), czasu(długi-krótki) Uwagi: Perkusja ciała: Użycie części ciała przy tworzeniu różnych dźwięków/rytmów (klaskanie, tupanie itp.) 6

7 TREŚĆ PROGRAMU R O K 2 TWORZENIE I WYKONYWANIE MUZYKI SŁUCHANIE I REAGOWANIE ŚPIEW GRA SŁUCHANIE ROZPOZNAWANIE Śpiew z wzrastającą kontrolą wokalną Wykonywanie znanych piosenek z wzrastającą świadomością dynamiki Śpiewanie piosenek w większych i mniejszych grupach Lepsza kontrola rytmu i tempa podczas śpiewania znanych piosenek Nauka użycia i gry na instrumentach perkusyjnych Użycie strojonych instrumentów perkusyjnych do podkładu muzycznego Równoczesne zaznaczanie wzorów rytmicznych w grupie Rozpoznawanie i granie rytmicznej notacji dla ćwierćnut, ósemek i pauz ćwierćnutowych Wyrażanie idei nt. utworów muzycznych w obrazach i słowach Słuchanie muzyki odzwierciedlającej dziedzictwo kulturowe dzieci w klasie Poruszanie się rytmem marszowym Różnicowanie pomiędzy dźwiękami o różnej długości (długie-krótkie) Zauważanie różnic w głośności (cichsze, głośniejsze) Rozumienie terminów piano i forte Identyfikacja tempa muzyki jako szybkiego, wolnego, przyśpieszającego, zwalniającego Rozumienie, w jaki sposób różne instrumenty wydają dźwięki Reakcja na zmiany wysokości, tempa i długości KOMPOZYCJA TWORZENIE I NAGRYWANIE Badanie sposobów wydawania dźwięków przy użyciu strojonych instrumentów perkusyjnych Użycie dźwięków do zilustrowania prostej historii Wymyślanie i używanie symboli graficznych do zapisywania prostych wzorów muzycznych Uwagi Dynamika: Głośność i cichość utworu muzycznego u Piano: cicho; Forte: głośno Ósemka: Nuta trwająca pół takt; Ćwierćnuta: Nuta trwająca jeden takt 7

8 TREŚĆ PROGRAMU R O K 3 TWORZENIE I WYKONYWANIE MUZYKI SŁUCHANIE I REAGOWANIE ŚPIEW GRA SŁUCHANIE ROZPOZNAWANIE Śpiewanie bogatego repertuaru piosenek z rosnącą kontrolą i pewnością wokalną Wykonywanie i rozpoznawanie słuchowe prostych dwuczęściowych kanonów Akompaniament techniką ostinato na strojonych instrumentach perkusyjnych Wykonywanie wzorów rytmicznych na podst. zapisu rytmu Rozpoznawanie i użycie zapisu rytmu dla półnut, ćwierćnut, ósemek i pauz ćwierćnutowych Wyrażanie idei nt. muzyki poprzez ruch, sztukę i język Nauka rozpoznawania cech charakterystycznych muzyki różnych kultur Używanie odpowiedniej terminologii muzycznej Rozpoznawanie różnic w wysokości frazy melodycznej (rosnąca, malejąca, stała) Początki rozpoznawania brzmienia instrumentów dętych i smyczkowych w orkiestrze Rozpoznawanie metrum dwie czwarte i trzy poprzez poruszanie się w takt muzyki KOMPOZYCJA TWORZENIE I NAGRYWANIE Tworzenie efektów dźwiękowych dla różnych sytuacji Wymyślanie i używanie prostych symboli muzycznych do zapisu efektów dźwiękowych Wymyślanie prostych wzorów melodycznych Badanie, w jaki sposób brzmienie różnych instrumentów może sugerować różne obrazy dźwiękowe Uwagi: Ostinato: Stale powtarzający się wzór (rytmiczny/melodyczny) Staccato: Każda kolejna nuta wyraźna i oddzielna Legato: Gładko i bez przerw Timbre/brzmienie: kolor dźwięku dźwięk charakterystyczny dla różnych instrumentów Półnuta: Nuta trwająca dwa takty 8

9 TREŚĆ PROGRAMU R O K 4 TWORZENIE I WYKONYWANIE MUZYKI SŁUCHANIE I REAGOWANIE ŚPIEW GRA SŁUCHANIE ROZPOZNAWANIE Śpiewanie bogatego repertuaru piosenek z kontrolą wysokości, rytmu, tempa i dynamiki Śpiewanie lub granie rytmicznego lub melodyjnego ostinato lub podkładu muzycznego Rozpoznawanie i granie znanych wzorów rytmicznych z zapisów rytmu Rozumienie i używanie symboli dla dynamiki (jak pp, p, f, ff, <, >) Użycie instrumentów do grania prostych znajomych melodii i akompaniamentów z pamięci lub zapisu nutowego Słuchanie i opisywanie fragmentów nagranej muzyki Słuchanie i różne sposoby rozpoznawania dłuższych fragmentów muzyki Nauka o dziedzictwie kulturowym w muzyce oraz o niektórych kompozytorach Użycie odpowiedniej terminologii muzycznej Rozpoznawanie rodzin instrumentów w orkiestrze symfonicznej Rozpoznawanie metrum dwie czwarte i trzy KOMPOZYCJA TWORZENIE I NAGRYWANIE Wybór dźwięków z różnych źródeł w celu zilustrowania charakteru lub sekwencji wydarzeń Użycie skali pentatonicznej w kompozycji Używanie standardów i innych zapisów w celu zapisania kompozycji Uwagi Skala pentatoniczna: Szeroko używana w muzyce ludowej skala obejmująca pięć nut 9

10 TREŚĆ PROGRAMU R O K 5 TWORZENIE I WYKONYWANIE MUZYKI SŁUCHANIE I REAGOWANIE ŚPIEW GRA SŁUCHANIE ROZPOZNAWANIE Śpiewanie szerokiego repertuaru piosenek ze świadomością frazy i ekspresji Śpiewanie w różnorodnych stylach i nauka o społecznym, historycznym i kulturowym kontekście muzyki Wokalne lub/i instrumentalne wykonywanie utworów o dwóch lub więcej częściach Użycie instrumentów do grania prostych melodii lub akompaniamentów z zapisu nutowego Rozumienie, w jaki sposób muzyka wpływa na emocje Słuchanie różnych stylów muzyki oraz nauka o ich funkcji i kontekście historycznym Nauka o instrumentach, kompozytorach i wykonawcach związanych z różnymi stylami i tradycjami muzycznymi Omawianie muzyki (łącznie z własnymi kompozycjami) przy użyciu odpowiedniej terminologii muzycznej Rozpoznawanie różnych instrumentów poprzez słuchanie utworów muzycznych Rozpoznawanie metrum sześć ósmych KOMPOZYCJA TWORZENIE I NAGRYWANIE Użycie głosu, perkusji ciała, rytmu i strojonych instrumentów oraz instrumentów elektronicznych w celu stworzenia historii dźwiękowej Wymyślenie rytmicznego ostinato jako akompaniamentu do znanej melodii Nagrywanie kompozycji na media elektroniczne (np magnetofon, organy elektroniczne, komputer) Zapis kompozycji przy użyciu zapisu nutowego Interpretowanie muzyki poprzez taniec 10