Reprywatyzacja jedno z kluczowych wyzwań polityki mieszkaniowej w Warszawie

Transkrypt

1 HOUSING POLICY IN PRACTICE. BERLIN, PARIS AND WARSAW CASE STUDY, Warsaw, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego Urząd M.st. Warszawy Reprywatyzacja jedno z kluczowych wyzwań polityki mieszkaniowej w Warszawie Magdalena GÓRCZYŃSKA Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania (Polska Akademia Nauk) Luxembourg Institute of Socio-Economic Research Research grant n o 2013/11/D/HS4/03899 Restitution of private property in pre-war buildings and revalorization of urban space in Warsaw: mechanisms and effects, National Science Centre, Poland

2 Reprywatyzacja w Europie Środkowo-Wschodniej... uzasadniana sprawiedliwością społeczną (Habermas 1997), definiowana jako sprawiedliwość historyczna (Kozminski 1997), definiowana jako projekt ideologiczny, polityczny, prawny lub ekonomiczny (Feldman 1999); ekonomiczne:... oraz jej efekty (1) wzrost wartości nieruchomości w wyniku odnowy/ przebudowy (inwestycje prywatnych deweloperów w Pradze np. Sýkora 1999, Cook, 2010) mieszkania lokatorskie mieszkania własnościowe funkcjonalne: mieszkania 1999) przestrzenie biurowe, handlowe, itp. (Sýkora Wprowadzenie

3 ... oraz jej efekty (2) społeczne: tworzenie się nowych polaryzacji społecznych, zwłaszcza pomiędzy lokatorami a właścicielami budynków (Clapham 1995; Reimann 1997; Feldman 1999) eskalacja konfliktów pomiędzy różnymi grupami interesu (Marcuse 1996) producenci/ a właściciele, dawni właściciele nieruchomości a mieszkańcy wyrugowanie dawnych lokatorów i napływ nowych, zamożnych mieszkańców - gentryfikacja (Sýkora 1999) Wprowadzenie

4 Cel prezentacji Analiza i dyskusja ekonomicznych i społecznych efektów reprywatyzacji w Warszawie w sferze mieszkaniowej. Źródła danych ceny transakcyjne mieszkań w latach : Biuro Geodezji i Katastru m.st. Warszawy; okres powstania budynków: badania kameralne i terenowe; struktury własności w budynkach: budynki zarządzane przez ZGM, wspólnoty mieszkaniowe (REGON) nieruchomości zwrócone: ogólne informacje z Biura Nieruchomości m.st. Warszawy oraz badania terenowe ankieta z mieszkańcami przedwojennych budynków (N=400) w trzech dzielnicach: Śródmieście, Praga Północ i Żoliborz (badanie zrealizowane w dniach r. przez CBOS) Cel, źródła danych

5 Nacjonalizacja i reprywatyzacja w Warszawie (2) Lokalizacja nieruchomości w stosunku do których złożono wnioski o zwrot (stan na 2013 r.) Dekret Bieruta (1945), 40 tys. znacjonalizowanych nieruchomości (ok. 94% gruntów w mieście, a następnie również budynków) Relatywne przyspieszenie zwrotów po 1989 r. pomimo braku ustawy reprywatyzacyjnej w Polsce (tzw. mała ustawa reprywatyzacyjna przyjęta ) Ustanowienie prawa do użytkowania wieczystego do ponad 3500 nieruchomosci ( ) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% ok wniosków w rozpatrzeniu Źródło: Biuro Gospodarki Nieruchomościami (2014) Kontekst

6 Skomplikowana struktura własności Źródło: Górczyńska, Uwarunkowania

7 Efekty ekonomiczne (1) Ceny transakcyjne mieszkań w przedwojennych budynkach w Warszawie a struktura własności ( ) Wyniki

8 w tysiacach Efekty ekonomiczne (2) Liczba mieszkań komunalnych w Warszawie Spadek liczby mieszkań komunalnych w wyniku: Wieloletni program gospod. mieszk. zasobem m. st. Warszawy aktualnie prognoza 50 0 sprzedaży 70,6% 41,3% reprywatyzacji 22,4% 50,4% Źródło: GUS. wyburzeń i innych 7,0% 8,3% Badanie ankietowe w Warszawie budynki objęte roszczeniami: 28 na 38 respondentów to lokatorzy w mieszkaniach komunalnych budynki zwrócone: tendencja do dywersyfikacji tytułów prawnych do mieszkań: własciciele, dawni lokatorzy komunalni, najemcy mieszkań na rynku prywatnym Wyniki

9 Efekty społeczne (1) Badanie ankietowe wśród mieszkańców przedwojennych budynków w Warszawie w trzech dzielnicach: Śródmieście, Praga Północ, Żoliborz (N=400): 10% respondentów mieszkało w budynkach objętych roszczeniami (38) 3% w budynkach zwróconych (12) WSZYSCY 50 W BUDYNAKCH OBJĘTYCH ROSZCZENIAMI/ ZWRÓCONYCH W którym roku wprowadził się Pan(i) do tego mieszkania? Wyniki

10 Efekty społeczne (2) Opinie respondentów mieszkających w budynkach zwróconych lub objętych roszczeniami (N=50) 2/3 respondentów w tej grupie stwierdziło, że nie nastąpiła eskalacja konfliktów Skutki zwrotów (opinie respondentów): wzrost czynszu (12 osób) zaniechanie niezbędnych napraw i remontów (6) nakazy eksmisji (3) odcięcie mediów (3) celowe niszczenie nieruchomości (2) zastraszanie mieszkańców (2) Stan techniczny budynku 8 osób 9 osób Wyniki

11 Efekty społeczne i przestrzenne (3) Ile osób faktycznie opuściło swoje mieszkania z powodu zwrotu budynku dawnym właścicielom Opinie respondentów Które zdanie najlepiej oddaje sytuację w Pan(i) okolicy w ostatnich latach? MIESZKAŃCY Które zdanie najlepiej oddaje sytuację w Pan(i) okolicy w ostatnich latach? SKLEPY, USŁUGI Źródło: badanie ankietowe, N=400. Wyniki

12 Podsumowanie 1) Efekty ekonomiczne 1) wyzwania ilościowe podaż mieszkań komunalnych/ socjalnych 2) wyzwania jakościowe prawo do miasta nowe formy współpracy na rzecz zapewnienia mieszkań? 2) Społeczne efekty reprywatyzacji 1) wyzwania ilościowe mieszkania dla lokatorów reprywatyzowanych budynków 2) wyzwania jakościowe szczególny profil społeczno-demograficzny mieszkańców relacje lokatorzy właściciele zreprywatyzowanych budynków 3) Komercjalizacja przestrzeni? Podsumowanie

13 Dziękuję Państwu za uwagę! Magdalena GÓRCZYŃSKA

14 Literatura Clapham, D. (1995). Privatisation and the East European housing model. Urban Studies, 32(4 5), Feldman, M. (1999). Justice in space? The restitution of property rights in Tallinn. Estonia Ecumene, 6, Górczyńska M. (2016). The property restitution in Warsaw: renaissance or decline of pre-war buildings?, Journal of Housing and the Built Environment, 31, 2, Habermas, J. (1997). What does Working off the past mean today?. In Habermas, J. (Ed.), A Berlin Republic: Writings on Germany (pp ). Cambridge: Polity Press. Kozminski, A. K. (1997). Restitution of private property re-privatization in Central and Eastern Europe. Communist and Post-Communist Studies, 30(1), Marcuse, P. (1996). Privatisation and its discontents: property rights in land and housing in the transition in Eastern Europe. In Andrusz, G., Harlow, M. & Szelenyi, I. (Eds.), Cities after socialism. Urban and regional change and conflict in post-socialist societies (pp ). Oxford: Basil Blackwell. Reimann, B. (1997). The transition from people s property to private property: consequences of the restitution principle for urban development and urban renewal in East Berlin s inner city residential areas. Applied Geography, 17, Sýkora, L. (1999). Changes in the internal spatial structure of post-communist Prague. GeoJoumal, 49, Inne źródla: