Działania miasta Leszna na rzecz ochrony powietrza

Transkrypt

1 Działania miasta Leszna na rzecz ochrony powietrza Program ochrony powietrza dla strefy miasto Leszno w województwie wielkopolskim Marian Bartkowiak Naczelnik Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urząd Miasta Leszna 30 marca 2009 roku Sejmik Województwa Wielkopolskiego podjął uchwałę w sprawie określenia Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Leszno w województwie wielkopolskim z terminem realizacji Programu do dnia 31 grudnia 2015 roku.

2 Ocena poziomów substancji w powietrzu dla stref za 2006 rok dokonana przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, zgodnie z art. 89 ust.1 ustawy Prawo ochrony Środowiska wykazała przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłów PM10 dla strefy Miasto Leszno. Z powyższego wynikła konieczność opracowania Programu ochrony powietrza. Celem Programu ochrony powietrza jest wskazanie przyczyn powstawania przekroczeń substancji w powietrzu w danej strefie (strefa obejmuje miasto Leszno) na podstawie przedstawionych dowodów oraz wskazanie rozwiązań eliminujących przyczyny zanieczyszczeń, a tym samym zmierzających do poprawy jakości powietrza poprzez zastosowanie odpowiednio dobranych do danej strefy działań naprawczych.

3 Na podstawie oceny poziomu substancji w powietrzu, w Województwie Wielkopolskim, przeprowadzonej dla roku 2006, stwierdzono na stacji pomiarowej w Lesznie przekroczenia stężeń 24-godzinowych* dopuszczalnego poziomu pyłu PM 10. *Częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego była większa od częstości dopuszczalnej (35 dni w roku) Wielkości normatywne dla pyłu zawieszonego PM10 Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom PM10 w powietrzu [µg/m3] Wartość marginesu tolerancji Dopuszczalny poziom PM10 w powietrzu powiększony o margines tolerancji [µg/m3] Dopuszczalna częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 24 h razy Rok kalendarzowy nie dotyczy 24 h 200/ Wartość progowa (stan alarmowy)

4 Stacja pomiarowa w Lesznie znajdowała się przez wiele lat przy ul. Paderewskiego i była to jedyna stacja monitorująca jakość powietrza w mieście. W roku 2011 została zainstalowana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu druga, nowoczesna stacja pomiarowa, która po przejściu testów zgodności pomiarów została zlikwidowana i ostatecznie stacja pomiarowa została usytuowana przy lądowisku Wojewódzkiego Szpitala i od 2012 roku włączono ją do systemu kontroli jakości powietrza na terenie miasta Leszna. ul. Ostroroga Stacja pomiarowa należąca do WIOŚ w Poznaniu ul. Paderewskie go Stacja pomiarowa należąca do WIOŚ w Poznaniu

5 ul. Kiepury Stacja pomiarowa należąca do WIOŚ w Poznaniu Stacja pomiarowa przy ul. Paderewskiego

6 Stacja pomiarowa przy ul. Ostroroga Stacja pomiarowa przy ul. Kiepury

7 Liczba dni z przekroczeniami w poszczególnych miesiącach w 2006 rok ilość dni z przekroczeniami I II III IV V VI VII VIII IX X X I X II Jak widać z powyższego wykresu w roku 2006 łącznie było 67 dni, w których nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej wielkości dobowej stężenia pyłu PM 10 w powietrzu, a więc dopuszczalna częstość przekroczenia wynosząca 35 dni w roku została przekroczona o dalsze 32 dni, przy czym stężenie średnie roczne nie zostało jednak przekroczone i wyniosło 38,5 µg/m3.

8 Wartości ekstremalne, częstość przekroczeń oraz wartość średnią roczną w roku 2006 zestawiono w poniższej tabeli, natomiast zmienność stężeń 24 godzinnych w skali roku na stacji pomiarowej w Lesznie przy ul. Paderewskiego pokazuje kolejny wykres. Stężenie pyłu PM10 [µg/m3] Średnie wartości stężeń [µg/m3] Lokalizacja stanowiska Min (data) Max (data) Częstość przekraczania w roku ROK Sezon chłodny Sezon ciepły ul. Paderewskiego 2 ( ) ( ) 195 ( ) 67 38,5 51,1 27,5 Przebieg stężeń 24-godzinnych pyłu PM10 w 2006 roku na stacji pomiarowej w Lesznie pomiary norma stę że nie pyłu PM 1 0 [µ g/m 3 ]

9 POCHODZENIE ORAZ WPŁYW PYŁU NA ŚRODOWISKO I ZDROWIE LUDZI Cząsteczki pyłu są mieszaniną stałych i ciekłych cząstek zawieszonych w powietrzu. Mogą być bardzo zróżnicowane pod względem składu chemicznego jak i wielkości. Źródła pyłu zawieszonego dzielą się na: źródła antropogeniczne, źródła naturalne Wśród źródeł antropogenicznych wyróżnia się: produkty spalania paliw, produkty przetwarzania substratów stosowanych w przemyśle, budownictwie, energetyce oraz rolnictwie, emisję komunikacyjną. Źródła naturalne to: pylenie traw i drzew, erozja gleb i wietrzenie skał, wybuchy wulkanów, aerozole morskie. W pyłach znajdują się związki siarki i azotu, występują substancje toksyczne, takie jak metale ciężkie czy też wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne - WWA (np. benzo(a)piren). Czynnikiem determinującym szkodliwe oddziaływanie pyłu na zdrowie jest przede wszystkim wielkość cząstek stanowiących skład pyłu. Najdrobniejsze z nich wnikają głęboko do dróg oddechowych i mogą przedostawać się do krwioobiegu.

10 Pyły stanowią poważny czynnik chorobotwórczy, osiadają na ściankach pęcherzyków płucnych, utrudniając wymianę gazową, powodują podrażnienie naskórka i śluzówki, zapalenie górnych dróg oddechowych oraz wywołują choroby alergiczne, astmę, choroby płuc, gardła i krtani. Nie istnieje próg stężenia, poniżej którego negatywne skutki zdrowotne wynikające z oddziaływania pyłów na zdrowie ludzi nie występują. Grupami szczególnie narażonymi na negatywne oddziaływanie pyłów są osoby starsze, dzieci oraz osoby cierpiące na choroby układu oddechowego i krwionośnego. Badania nad wpływem pyłu na zdrowie (szkodliwością pyłu zawieszonego) koncentrują się obecnie na trzech frakcjach pyłu: cząstki grube (10-2,5 µm), cząstki drobne (< 2,5 µm), cząstki ultradrobne (< 0,1 µm), których oddziaływanie na zdrowie ludzi i rośliny pokazuje poniższe zestawienie:

11 wpływ na zdrowie pył PM 10 powoduje zwiększenie zachorowalności na choroby układu oddechowego pył PM 2,5 zagraża zdrowiu przyczyniając się do wzrostu zgonów w wyniku chorób serca, naczyń krwionośnych, dróg oddechowych oraz raka płuc; wzrost stężeń pyłu PM 2,5 może spowodować wzrost ryzyka nagłych wypadków wymagających hospitalizacji z powodów z krążeniem i oddychaniem wpływ na rośliny (PM 10 i PM 2,5) pył osadzający się na liściach i częściach zielonych roślin pochłania światło oraz zatyka aparaty szparkowe utrudniając fotosyntezę ŹRÓDŁA EMISJI PYŁÓW PM 10 W LESZNIE W inwentaryzacji emisji pyłu PM 10 do powietrza z obszaru miasta uwzględniono następujące kategorie źródeł: emisję z zakładów (źródła spalania energetycznego i technologicznego) inwentaryzacją objęto główne zakłady (jednostki organizacyjne); dane wprowadzano jako emitory punktowe (kominy); niską emisję, (źródła powierzchniowe) z małych rozproszonych źródeł z palenisk domowych; dane wprowadzono jako emitory powierzchniowe; emisję ze środków komunikacji (źródła liniowe) ujęto większe drogi na terenie miasta, dla których były przeprowadzone pomiary natężenia ruchu pojazdów; uwzględniono emisję pyłu wynikającą ze zużycia opon, hamulców i ścierania nawierzchni oraz emisję wtórną, powstającą w wyniku wtórnego unosu pyłu; dane wprowadzono jako emitory liniowe.

12 Udziały poszczególnych rodzajów źródeł w emisji pyłów PM 10 wyrażone w Mg/rok dla roku 2006 przedstawiają się następująco: Rodzaj emisji Wielkość ładunku zanieczyszczeń [Mg/rok] Pył PM10 Emisja punktowa 86,15 Emisja powierzchniowa 171,95 Emisja liniowa 35,67 SUMA 293,77 12% 29% 59% emisja powierzchniowa emisja punktowa emisja liniowa

13 Jak widać z powyższego zestawienia oraz z wykresów kołowych w zakresie emisji liniowej, tj. ze środków komunikacji, największy udział w emisji pyłów PM 10 mają samochody ciężarowe i dostawcze - łącznie 61 %. W zakresie emisji punktowej, ze źródeł spalania energetycznego największy udział w emisji pyłów PM 10 ma Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej - 65 %. Najbardziej nierozpoznanym i jednocześnie największym źródłem emisji pyłów PM 10 w Lesznie, bo wynoszącym blisko 60 % jest emisja powierzchniowa, zwana niską emisją. Dlatego też niska emisja wymaga poświęcenia jej największej uwagi, tj. identyfikacji wszystkich obszarów miasta, z których emisja ta jest największa i ma znaczący wpływ na stan czystości powietrza w Lesznie.

14 DZIAŁANIA NAPRAWCZE EMISJA LINIOWA Wybudowanie obwodnicy zachodniej Leszna (trasa S5) oraz połączenie obwodnicy z głównymi wjazdowymi ulicami miasta zapewni zmniejszenie się ruchu tranzytowego w mieście: samochodów ciężarowych o ok. 70 % i osobowych o ok. 35 % (zadanie w trakcie procedur przetargowych), Przebudowa drogi krajowej nr 5 w obrębie miasta i dostosowanie do planowanego natężenia ruchu (zadanie wykonane), Budowa obwodnicy Leszna w kierunku Poznań Głogów od trasy ekspresowej do drogi nr 34 po północnej i północno zachodniej stronie miasta (do wykonania razem z S5), Do roku prognozy, tj. do roku 2015 zwiększenie natężenia ruchu na drogach miasta zostanie zrównoważone przez obniżenie wskaźników emisji dla pojazdów dzięki coraz powszechniejszemu stosowaniu nowszych pojazdów spełniających standardy EURO 3 i wyższe.

15 EMISJA POWIERZCHNIOWA Wielkość redukcji emisji powierzchniowej w poszczególnych osiedlach i obszarach miasta Leszna została oszacowana na podstawie dokonywania stopniowych prób oraz budowania nowych modeli imisyjnych dla obszaru przekroczeń. Redukcja emisji obejmuje głównie obszary, na których wystąpiły przekroczenia poziomów dopuszczalnych. W rezultacie został wybrany jeden, najbardziej prawdopodobny i racjonalny wariant wynikający ze zrealizowanego projektu z udziałem środków unijnych pn. Baza danych dotycząca niskiej emisji na terenie miasta Leszna. EMISJA PUNKTOWA Ze względu na znikomy udział emisji punktowej w stężeniach imisyjnych pyłu PM10 na terenie miasta, początkowo nie przewidywano konieczności dokonania redukcji ze źródeł punktowych.

16 PODSTAWOWE DZIALANIA NA RZECZ OBNIŻENIA NISKIEJ EMISJI NA TERENIE MIASTA LESZNA ograniczenie zużycia produkowanej energii poprzez termomodernizację budynków, zastąpienie ogrzewania węglowego: gazowym, olejowym, lub elektrycznym, zastosowanie odnawialnych źródeł energii (np. kolektory słoneczne, pompy ciepła),

17 centralizacja systemów grzewczych, np. poprzez podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej tam gdzie istnieją możliwości, modernizacja sieci cieplnych, wymiana przestarzałych kotłów węglowych na nowoczesne (niskoemisyjne) węglowe, wprowadzenie strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej w centrum Leszna, rozwój komunikacji zbiorowej oraz budowa miejsc parkingowych, wymiana taboru komunikacji miejskiej, rozwój sieci tras rowerowych (działania ciągłe). REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY POWIETRZA DLA STREFY MIASTO LESZNO

18 Miasto Leszno podejmuje szereg działań uwzględniających aspekty, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na poprawę jakości powietrza w mieście: W ostatnich latach termomodernizację budynków mieszkalnych (bloków) przeprowadziła Leszczyńska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Lesznie. Termomodernizacji zostały poddane budynki, w których łączna powierzchnia użytkowa lokali wynosi m². Systematycznie prowadzone prace w tym zakresie pozwolą na zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło, co przedłoży się na zmniejszenie emisji pyłu PM10 przez Ciepłownię Zatorze. Do miejskiej sieci ciepłowniczej podłącza się sukcesywnie kolejne obiekty w tym. in. nowy budynek mieszkalny przy ul. Billewiczówny 2-6 (Gronowo), w którym powierzchnia użytkowa mieszkań wynosi 1984 m² oraz nową halę sportową przy ul. Szczepanowskiego 14 o pow. użytkowej1986m². We wrześniu 2009 r. Miasto Leszno złożyło wniosek o przyznanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata dofinansowania na Projekt pn. Baza danych dotycząca niskiej emisji na terenie miasta Leszna. Opracowanie Bazy danych miało na celu szczegółowe określenie stanu istniejącego, dotyczącego systemów grzewczych, funkcjonujących na terenie miasta oraz rozpoznanie potrzeb mieszkańców w zakresie wymiany eksploatowanych przez nich źródeł ciepła. Projekt wykazał w jakich rejonach funkcjonują indywidualne paleniska węglowe, powodujące przekroczenia stężeń pyłu zawieszonego PM10. Do Bazy są wprowadzane przedsięwzięcia, mające na celu ograniczenie niskiej emisji. Umożliwia ona m.in. obliczanie na bieżąco uzyskanego efektu ekologicznego oraz dokonywanie odpowiednich zestawień, np. źródeł finansowania.

19 W zakresie transportu drogowego w okresie wykonano ca 15 km nowych dróg (bez remontów). Mokre czyszczenie ulic, które pozwala na zmniejszenie wtórnej emisji niezorganizowanego pyłu zawieszonego PM10 przeprowadza się na ulicach położonych w centrum miasta. Z przyczyn niezależnych od Miasta Leszna nie przystąpiono do budowy obwodnicy Zachodniej Leszna. Z posiadanych przez nas informacji wynika, że odcinek drogi ekspresowej S-5, etap Kaczkowo Radomicko zostanie zrealizowany w latach (aktualnie trwa procedura przetargowa na wybór wykonawcy zadania)

20 Poniżej przykłady zrealizowanych dróg

21

22 ZMIANA SPOSOBU OGRZEWANIA Od 2010 roku Miasto Leszno realizuje zmianę sposobu ogrzewania, głównie z węglowego na gazowe, w budynkach komunalnych ze środków własnych oraz pożyczek z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, Od 2012 roku udzielane są dotacje z budżetu Miasta Leszna na zmianę sposobu ogrzewania dla osób fizycznych, W 2014 roku miasto, jako jedyna strefa z województwa wielkopolskiego, złożyło wniosek o dofinansowanie zmiany sposobu ogrzewania w ramach tzw. Programu KAWKA. W 2015 roku w programie tym uczestniczyły 4 miasta, w tym miasto Leszno, uzyskując 50% dofinansowania na zmianę sposobu ogrzewania. Efekty ekologiczne w/w działań, w tym zmniejszenia emisji CO, CO2 oraz pyłów pokazano w poniższych tabelach.

23 Zmiana sposobu ogrzewania w budynkach mieszkalnych eksploatowanych przez Miejski Zakład Budynków Komunalnych Lp. Parametr Etap I 2010 Etap II 2011 Etap III 2012 Etap IV 2013 Razem Ilość zdemontowanych pieców kaflowych 190 szt. 90 szt. 69 szt. 60 szt. 409 szt. 2. Ilość nowych kotłów gazowych lub innych 96 szt. 35 szt. 37 szt. 35 szt. 203 szt. 3. Redukcja emisji CO kg/rok 33,63 % kg/rok 48,99 % 52604,0 kg/rok 30,0 % 35460,0 kg/rok 23,48 % 359,5 Mg 4. Redukcja emisji CO 25748,16 kg/rok 99,80 % 12221,1 kg/rok 99,85 % 9364,2 kg/rok 99,79 % 8141,1 kg/rok 99,76 % 55,5 Mg 5. Redukcja emisji SO2 2463,9 kg/rok 99,48 % 1170,33 kg/rok 99,60 % 895,94 kg/rok 99,45 % 778,7 kg/rok 99,40 % 5,30 Mg 6. Redukcja emisji pyłu ogółem 6189,58 kg/rok 99,96 % 2936,71 kg/rok 99,97 % 2251,24 kg/rok 99,96 % 1957,5 kg/rok 99,95 % 13,33 Mg Zmiana sposobu ogrzewania współfinansowana z budżetu miasta. L. p. Parametr Rok 2012 Rok 2013 Razem Redukcja emisji CO Redukcja emisji CO Redukcja emisji SO Redukcja emisji pyłu ogółem Ilość usuniętych pieców kaflowych lub kotłów węglowych ,8 Mg 27,8 Mg 2,65 Mg 6,66 Mg 2. Ilość nowych kotłów gazowych lub innych

24 Zmiana sposobu ogrzewania w budynkach mieszkalnych eksploatowanych przez MZBK i lokalach osób fizycznych. Rok dofinansowanie z NFOŚiGW w ramach programu priorytetowego KAWKA Lp. Ilość zdemontowanych pieców kaflowych Ilość nowych kotłów gazowych lub elektrycznych Podłączenia do sieci OZEmontaż kolektora słonecznego 256 szt. 163 szt. 2 budynki 1 Osiągnięty efekt ekologiczny 1. Redukcja emisji CO2 808,28 Mg/rok 41,06 % 2. Redukcja emisji NOx 1,82 Mg/rok 68,26 % 3. Redukcja emisji SO2 18,74 Mg/rok 99,58 % 4. Redukcja emisji pyłu PM10 5. Redukcja emisji pyłu PM 2,5 6. Redukcja emisji benzoa-pirenu 7,53 Mg/rok 99,48 % 7,12 Mg/rok 99,44 % 0,0053 Mg/rok 99,59 %

25 KOGENERACJA mpec Zakłada się, że nowa elektrociepłownia będzie pracowała przez cały rok jako podstawowe źródło ciepła. W okresie letnim (poza sezonem grzewczym) ciepło wytwarzane w elektrociepłowni ma w pełni zaspakajać potrzeby wszystkich dotychczasowych i przyszłych odbiorców w ciepłą wodę użytkową, W sezonie grzewczym ciepło wytwarzane w elektrociepłowni będzie uzupełniane przez zainstalowane obecnie w ciepłowni kotły wodne opalane węglem. Przedsięwzięciem objęto : Budynek elektrociepłowni wyposażony w układ kogeneracyjny składający się z silnika zasilanego gazem ziemnym zaazotowanym (GZ- 41,5) o mocy elektrycznej ok. 7,520 MW i sprawności elektrycznej dla 100 % obciążenia ok. 48% oraz mocy cieplnej o ok. 6,255 MW i sprawności cieplnej łącznie z odzyskiem ciepła ze spalin na poziomie ok. 39,7 %. Ponadto elektrociepłownia jest wyposażona w generator synchroniczny oraz elementy dodatkowe w postaci: zestawu wymienników do odzysku ciepła, układów pompowych, niezbędnej armatury a także układów sterowania, kontroli i monitorowania. Budynek stacji sprężania gazu. Emitor o wysokości 25 m i średnicy nominalnej wylotu 1100 mm. Infrastrukturę towarzyszącą. KOGENERACJA Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Lesznie

26 Zmiany wielkości emisji po wprowadzeniu kogeneracji Substancja Jednostka Wielkość dotychczasowa Wielkość planowana Zmiana bezwzględna Zmiana względna CO 2 t/rok ,4 % SO 2 kg/rok ,9 % NO 2 kg/rok ,5 % CO kg/rok ,5 % Pył kg/rok ,5 % B- a- P kg/rok 2,7 2,7 100 % sadza kg/rok % Poniżej przedstawiono porównanie emisji na wykresie w stanie bazowym i po modernizacji.

27 Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Miasta Leszna W 2015 roku został opracowany i uchwalony przez Radę Miejską Leszna Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Leszna. Opracowanie PGN zostało w znacznej części sfinansowane ze środków NFOŚiGW. PGN został opracowany przez konsorcjum firm: ATMOTERM S.A. - Opole oraz Fundację na Rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii Katowice przy ścisłej współpracy Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Leszna W ramach PGN skonstruowano harmonogram rzeczowo-finansowy zadań jakie należy zrealizować do 2020 roku aby uzyskać właściwe efekty w zakresie oszczędności energii i zmniejszenia emisji CO2. Udział poszczególnych nośników energii i paliw w całkowitej emisji CO2 w chwili obecnej przedstawia poniższy diagram. 3,1% 5,0% 1,4% 13,0% 0,2% 11,7% 14,7% 0,0% 0,0% LPG Węgiel Drewno Olej opałowy OZE Energia elektryczna Ciepło sieciowe Gaz ziemny Olej napędowy Benzyna 50,7%

28 Udział poszczególnych grup odbiorców w całkowitym zużyciu energii końcowej w roku Wyliczony efekt w zakresie zmniejszenia zużycia energii oraz emisji CO2 jest następujący: redukcja zużycia energii MWh/rok, redukcja emisji 12,8% Mg CO2/rok 0,5% 14,7% 3,2% Mieszkalnictwo Użyteczność publiczna Handel, usługi przedsiębiorstwa Oświetlenie uliczne Transport 68,8%

29

30 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ